Dajana Hoxhaj mësuese e gjuhës angleze në Vietnam e cila punon për Maple Bear Canadian Kindergarten, në një rrëfim për gazetën Dielli të Vatrës në New York, dhënë Editorit Sokol Paja,tregon eksperiencën e saj mësuese anglishteje, përvojën në modeling, përdorimin e “tiktok” për të promovuar Shqipërinë në Azi, kulturën, traditën dhe bukuritë e Vietnamit, gjuhën, trafikun, klimë, ushqimin e mundësitë e pafundme që ofron Vietnami.  

DAJANA HOXHAJ EKSPERIENCA SI MËSUESE ANGLISHTEJE NË VIETNAM

Rrugëtimi im në Vietnam dhe si mësuese nisi në Shtator të vitit 2018. Sapo isha diplomuar dhe nëpërmjet një internshipi nga organizata AIESEC, një organizatë për të rinjtë me qëllim që të zhvillojnë potencialin e tyre, unë aplikova për në Vietnam. Arsyeja pse zgjodha Vietnamin ishte sepse doja të dilja nga zona e komfortit, doja të sfidoja veten dhe aftësitë e mia dhe sigurisht një vend si Vietnami, kaq ndryshe nga Shqipëria, sigurisht që do të ishte nje sfidë por edhe një aventure për mua. Dy javët e para ishin pak të veshtira, mendoja se nuk do të mund të qendroja për më shumë se dy muaj. Pas dy javësh, pas trajnimeve të shumta, fillova punën. Që ditën e parë, kur u njoha me nxënësit e mi dhe pashë se sa të dashur e sa energjikë ishin, u ndjeva e lehtësuar. Cfarë më bëri më shumë përshtypje ishte se sa dashuri të sinqertë dhe të pastër më falnin ata. Që prej asaj dite cdo gjë u bë më e thjeshtë. Muajt kalonin dhe unë tashmë isha e bindur se kisha gjetur punën që më bënte të lumtur dhe në Vietnam ndihesha si në shtëpi. Kanë kaluar më shumë se tre vite dhe unë aktualisht ende ndodhem në Vietnam. Jam duke punuar si mësuese për Maple Bear Canadian Kindergarten. Nxënësit e mi janë disa 4 vjeçarë shumë të dashur, të zgjuar dhe tepër të ëmbël. Së bashku me ta mësoj e rritem edhe unë. 

EKSPERIENCA E VEÇANTË NË MODELING

Eksperienca ime në modeling nisi rreth 2 vite më parë. Nje shoqja ime Vietnameze punonte për një agjenci modelingu dhe iu tregon fotot e mia. Ata i kërkojnë shoqes kontaktin tim dhe pas disa javësh unë pata punën time të parë në modeling për një markë veshjesh. Që nga ajo kohë kam pasur fatin të jem pjesë e disa aktiviteteve të ndryshme dhe të kem disa eksperienca shumë të bukura. 

SI JETOHET NË VIETNAM? KULTURA, USHQIMET, SIGURIA, TË VEÇANTAT E VIETNAMIT 

Jetesa në Vietnam është plot gjallëri. Njerzit janë gjithë kohën duke punuar, duke lëvizur dhe si mjet transporti shumica përdorin motorrat. Motorrat janë gjithandej dhe rrugët jane plot me motorra. Popullsia e Vietnamit është rreth 97 milionë banorë dhe motorra të rregjistruar janë diku te 50 milionë. Trafiku është dicka që mua mu deshën disa javë të mësohesha se si të kaloja rrugën pa frikë, ndërsa tani kam dhe unë motorrin tim dhe jam bërë pjesë e trafikut. Njerëzit në Vietnam janë shumë aktivë. Pasditeve dhe darkave parqet janë të mbushura me njerëz (zakonisht të moshuar më shumë), që bëjnë ushtrime fizike, kërcime ose ecje. Madje shumë herët në mëngjes, rreth orës 5, shikon shumë njerëz që janë duke bërë vrapin e mëngjesit. Një ndër arsyet kryesore pse unë e dua Vietnamin, është për shkak të njerëzve. Vietnamezët janë njerëz shumë miqësor, shumë ndihmues, të qeshur dhe të dashur. Nëse ke nevojë për ndihmë, ata gjithmonë të ndihmojnë. Madje në fillim kur nuk gjeja dot adresat, shumica më shoqëronin deri te adresa ku doja të shkoja. Ka shumë e shumë raste kur mirësia e tyre më ka befasuar jashtëzakonisht dhe më ka bërë ta vlerësoj akoma më shumë këtë vend. Ushqimi Vietnamez është një nga faktorët kryesorë që tërheq shumë turista. Gjëja më interesante për ushqimin tradicional Vietnamez është se në një ushqim mund të gjesh të 5 nuancat e shijeve, të ëmblën, të kripurën, të thartën, pikanten dhe të hidhurën, që janë kombinuar me zgjuarsi për të krijuar një shije të këndshme. Mua personalisht më pëlqen shumë ushqimi Vietnamez dhe madje kam mësuar si të gatuaj disa që i preferoj më shumë. Një tjetër e vecantë për ushqimin është cmimi. Ushqimet vendase Vietnameze janë tepër të lira. Me 3-5$ mund të hash një vakt te bollshëm, që përfshin 2-3 gatime të ndryshme. Një arsye kjo, pse shumë njerëz zgjedhin të hanë jashtë shumë shpesh dhe restorantet vendase gëlojnë. Për sa i përket sigurisë, Vietnami është vend relativisht i sigurt me një normë të ulët të krimeve. Krimet e dhunshme janë shumë të rralla por krimet e vogla si vjedhjet ndodhin. Personalisht deri tani nuk kam pasur asnjë problem me sigurinë në Vietnam dhe shpresoj të vazhdojë po kështu. Një e vecantë shumë e rëndësishme për Vietnamin është bukuria natyrore. Peizazhet në Vietnam janë mahnitëse dhe të shumëllojshme. Duke filluar me majën më të lartë të Indokinës në veri, me tarracat e pafundme të orizit, me ujëvarat e   mrekullueshme, me mijëra ishuj gëlqeror dhe duke vazhduar me dunat e rërës, me plazhet e bukura, me pyjet tropikale, me qytetet antike e moderne etj. Do të më duhej shumë kohë ti përshkruaja, ka pafund vende të bukura që me të vërtetë ia vlen të vizitohen dhe cmimet janë tepër të arsyeshme. 

SHQIPTARËT NË VIETNAM…PUNA, KULTURA, TRADITA

Fatmirësisht nuk jam shqiptarja e vetme në Vietnam. Kam njohur dhe kam disa miq shumë te mirë Shqiptarë. Ne kemi një grup në facebook me Shqiptarët në Vietnam që ka 34 anëtarë. Besoj se ka edhe më shumë Shqiptarë të tjerë këtu, që nuk janë pjesë e grupit. Për sa i përket tregut të punës, Vietnami ofron shumë mundësi. Në Vietnam jetojnë dhe punojnë rreth 100.000 të huaj. Komuniteti i të huajve është goxha i madh dhe i larmishëm, po ashtu dhe mundësitë e punësimit. Shqiptarët e tjerë që kam njohur kanë pasur pak a shumë të njëjtat vështirësi si unë në fillim si: gjuha, trafiku, klima, ushqimi, por me kalimin e kohës jemi përshtatur, kush më shumë e kush më pak. Mendoj se jetesa këtu është e thjeshtë nëse vjen me idenë që je në një vend të huaj me njerëz me kulturë dhe zakone që duhen respektuar dhe pse janë të ndryshme nga ç’ka ti je mësuar. Normalisht që ka shumë  gjëra që nuk i pëlqejmë apo ende nuk jemi mësuar, po që duhet të përshtatemi me atë që na ofrohet, sepse ato gjëra nuk kanë për të ndryshuar për faktin se nuk i pëlqejmë. Optimizmi, humori dhe toleranca na ndihmojnë të kalojmë situatat e sikletshme apo vështirësitë që kemi hasur. 

SITUATA E COVID NË VIETNAM

Situata e COVID ka qenë një situatë e stresueshme, sidomos në Maj të vitit 2021, kur rastet në Vietnam u rritën, cdo gjë u mbyll dhe shkollat u kthyen online. Fatmirësisht situata tani është shumë herë më mirë, pothuajse cdo gjë është kthyer në normalitet dhe së fundmi kufijtë për turistet, të cilët kanë qenë të mbyllur që nga Marsi i 2020, janë hapur. 

TIKTOK SI MUNDËSI PËR TË PROMOVUAR SHQIPËRINË

Unë kam një kanal në TikTok me më shumë se 500.000 ndjekës. Zakonisht videot e mia janë për jetën time në Vietnam dhe eksperiencat e mia këtu. Shumica e ndjekësve të mi, diku te 90% janë Vietnamezë, të cilët janë  kuriozë të dinë më shumë për mua, vendin tim etj. Shumica e njerëzve në Vietnam nuk kanë dëgjuar për Shqipërine, disa e njohin si emër, por kam njohur dhe njerëz që e kanë vizituar Shqipërine ose dinin për të më shumë nga cka unë prisja. Ndjekësit e mi tashmë e njohin Shqiperine prej meje, madje disa prej tyre ndonjëherë komentojnë në Shqip. Edhe pse e di që janë duke përdorur google translate, më vjen mirë kur shikoj që njerëzit e tjerë interesohen për vendin dhe gjuhën time prej meje. Shpresoj që në të ardhmen të kem më shumë audiencë dhe mundësi për të promovuar Shqipërinë.

KUSH ËSHTË DAJANA HOXHAJ?

Dajana Hoxhaj është një mësuese dhe vajzë energjike, optimiste, miqësore dhe tepër e duruar. Ka studiuar për degën Informatikë Ekonomike te Universiteti Epoka. Ka qenë presidente e klubit studentor me qëllim ndihmesën e fëmijëve jetim, familjeve në nevojë etj. dhe organizimin e fushatave të bamirësisë. Dajana ka kryer internship në ministrinë e Ekonomisë. Dajana ka përfunduar trajnimin e TEFL (Teaching English as a Foreign Language) dhe është certifikuar. Dajana ka më shumë se 3 vite që punon si mësuese. Aktualisht është duke punuar si mësuese për Maple Bear Canadian Kindergarten. 

Nga FEDERICO FUBINI/

Në 2003 Kodorkovski ishte dyzet vjeç, një pasuri të vlerësuar në pesëmbëdhjetë miliardë dollar dhe kontrollin e gjigandit të naftës Jukos, i përfunduar në duart e tij në xhunglën e privatizimeve ruse të viteve 90. Sot, që është pothuaj gjashtëdhjetë vjeç, është një i mbijetuar kushteve të gulagut gjatë një dhjetëvjeçari burgu me dënime për mashtrim dhe evazion fiskal, mbasi kishte kërkuar t’organizonte një forcë kundërshtare të pushtetit të Vladimir Putinit. Që nga 2013 diktatori I Kremlinit e ka liruar dhe sot Kodorkovski, duke punuar nga Londra, është pa dyshim disidenti kryesor rus në mërgim. Në këtë rol i foli Corrieres rusisht e nëpërmjet një përkthyeseje. 

Juve e keni takuar shumë herë Putinin njëzet e më shumë vite më parë, kur ju ishit një sipërmarrës i madh dhe ai ishte kryeministër ose në  mandatin e tij të parë si president. A e gjeni të ndryshuar shumë apo shihni një vazhdimësi?

“Nuk kemi qënë kurrë shokë, nuk mund të them se e kam njohur nga afër. Un isha në drejtimin e një sipërmarrje të madhe dhe Putini ishte president, kishim marrëdhënie profesionale. Në dukje është ndryshuar, po. Njëzet vite pushtet e kanë ndryshuar dhe në këtë drejtim rasti i tij nuk është i vetëm. Sot i lejon vetes të bëjë gjëra që më parë nuk guxonte. N’atë kohë sillej në mënyrë më normale, njihte qënien e disa caqeve. Por në thelb është gjithmonë ai. Ishte një kriminel e ka mbetur i tillë. Ka mendësinë e një përfaqësuesi të krimit të organizuar. Është ajo që drejtuesit perëndimorë nuk e kanë kuptuar kurrë, nuk e kuptojnë tani e – më vjen keq – por simbas mendimit tim nuk do t’a kuptojnë kurrë”.

A mendoni se ka ndryshuar sepse është i rrethuar nga njerëz që e kanë frikë dhe nuk guxojnë t’i thonë të vërtetën?

“Pa dyshim agresioni kundër Ukrainës ka qënë frut i një përceptimi të gabuar e i një të vërtete të shtrembëruarî

Disa në Perëndim dhe n’Itali thonë se përgjegjësia e kësaj lufte është edhe e NATO-s, sepse paskej shkaktuar kundërveprimin e Rusisë, duke premtuar të shtrihej edhe n’Ukrainë. E bashkëndani?

“Nuk mendoj se Putini ka patur frikë nga zgjerimi i NATO-s n’Ukrainë. Ai e urren NATO-n por nuk i frikësohet. Më shumë është i pushtuar nga një lloj misioni mesianik: është i zaptuar e kuptohet nga fakti që ka bërë të vihet para Kremlinit shtatoren e princit Vladimir (shtatorja e lartë 17,5 metra e Vladimirit të Madh, zotëria e Novgorodit dhe Kievit, ndërmjet viteve 980 dhe 1015 mbas Krishtit, sh.i red.)

Doni të thoni se Putini njëjtësohet me mbretërit dhe Carët e historisë ruse?

“Është një mendësi dhe përsosmërisht normale për një kriminel në moshë pensioni. Njerëzit e këtij soji përfundojnë të pushtuar nga një ide e vetme, nga një mision që i zotëron. Njëzet vite më parë ishte më i arsyeshëm”.

Tani, edhe nëse do t’arrinte të thyente ushtrinë ukrainase e të hynte në Kiev e në qytetet e tjera të mëdha, pushtimi i Vëndit duket i papërballueshëm. Si besoni se do të zhvillohet kjo luftë?

“Janë dy skenarë. Në të parin nga ana perëndimore detyrohet një no-fly zone dhe Ukraina arrin të qëndrojë. Në këtë rast Putini do të humbasë pushtetin brënda dy vitesh”.

Por qeveritë perëndimore nuk kanë ndërmënd të detyrojnë një no-fly zone, sepse do të shtohej rreziku i një përplasjeje të drejtpërdrejtë me ushtrinë ruse e pra një lufte të tretë botërore, a është kështu?

(Psherëtin). “Ky është gabimi themelor i Vëndeve aleate. Udhëheqësit e Vëndeve evropiane mendojnë se kanë të bëjnë me një shtetist që arsyeton si ata. Ndërsa ai funksionon në një mënyrë krejtësisht të ndryshme: mendon si një kriminel. Nëse një krimineli ti i tregon dobësinë tënde ai nuk ndalet: do të vazhdojë gjithënjë të shkojë përpara. Është pikërisht ajo që Putini po bën. Fakti që Perëndimi nuk po vepron e nxit të shtyhet gjithmonë e më tutje”.

Po skenari i dytë kush është?

“Nëse gjithshka shkon si në këtë çast, ai do të pushtojë Ukrainën dhe pastaj do të jetë një guerrilje partizane qëndrese. Përfundimi do të jetë që gjëndja ekonomike e Rusisë do të jetë gjithnjë e më shumë e poshtëruar. Nga Ukraina do t’arrijnë gjithënjë e më shumë arkëmorte të ushtarëve rusë dhe morali i popullsisë në Rusi do të përkeqësohet gjithënjë e më shumë”.

Çfarw do të bëjë Putini në një situatë të tillë?

“Janë tre raste të këtij lloji në historinë e tij. Në 2008, në 2014 e tani në këtë gjëndje, ai ka shpërthyer gjithmonë luftëra të reja mbas atyre që kishte bërë. Edhe këtë herë do t’a bëjë, një luftë e re: do të jetë e katërta”.

“Mund të jenë Vëndet Balltike. Mund të jetë Polonia. Jo Moldavia sepse është tepër pak për dëshirat e tij”.

Pra ju thoni se po nuk u bllokua me një no-fly zone tani, do të sulmojë një tjetër Vënd makar mbas dy o tre vitesh?

“Besoj se proçesi këtë herë do të jetë më i shpejtë, nuk do të presë tre vjet. Moldavia do të gëlltitet që në këtë fushatë ushtarake. Përsëris, fushata tjetër do të jetë o mbi Poloninë o mbi Vëndet Balltike”.

A mendoni se mund t’a fillojë menjëherë mbasi të ketë marrë, me gjasë, kontrollin e Ukrainës?

“Mbas pushtimit të Ukrainës do të presë për pak kohë që morali i popullsisë ruse të ngrihet pak. Por do të jetë një fazë kalimtare. Do t’a përdorë këtë periudhë për të riorganizuar ushtrinë e pastaj do të hidhet në një fushatë të re mësymjesh, kur morali në Rusi të fillojë të zbresë. Atëherë do të niset agresioni i ri”.

Qeveritë evropiane besojnë në faktin se sanksionet kundër Moskës do të jenë aq të ashpra, sa shpejt a vonë, regjimi nuk do të jetë në gjëndje të përballojë pushtimin e Ukrainës dhe elitat ruse do të ngrenë krye kundër Putinit. Ju a i besoni?

“Kam përshtypjen se elitat perëndimore n’universitet nuk kanë studjuar mirë historinë e luftës së dytë botërore. Po sillen saktësisht siç bënë përballë Hitlerit e e dijmë të gjithë se ku çoi ai qëndrim. Në regjimet diktatoriale, sipërmarrësve të pasur nuk u shkon fjala dhe nuk kanë fuqi politike të mjaftueshme për të imponuar një ndryshim në majë. Tek ne është diktatura. Të gjithë këta sipërmarrës që sot i shohim të goditur nga sanksionet për Putinin nuk janë asgjë. Janë shërbëtorë. Nuk janë në gjëndje të bëjnë asgjë, dijnë vetëm të shërbejnë”.

Pra përgjigja me sanksione nuk mjafton, as duke vënë në embargo naftën dhe gazin rus?

“Çasti i sanksioneve ka mbaruar. Jam i bindur se faza në të cilën mund të zgjidhej problemi me sanksione është mbas shpatullave. Tani jemi përballë një alternative: ose i jepet Putinit një demostrim fuqije ushtarake, që të bëjë të mundur bisedimet e vërteta; përndryshe , në mungesë të këtij demostrimi force, ai do të vazhdojë të shkojë përpara, deri sa të ndeshet në një qëndresë të tipit ushtarak”.

Shumë veta mendojnë se Putini në të vërtetë po humbet, sepse nuk do t’arrijë të mbajë pushtimin e Ukrainës në darën e krizës ekonomike të detyruar Rusisë nga sanksionet. Çfarë ju bën të mendoni të kundërtën?

“Nuk e marr vesh sepse njerëzit në Perëndim mendojnë se populli në Rusi nuk mund të luftojë, kur të jetë varfëruar më shumë. Putini do të arrijë lehtësisht  t’a bindë  popullin e varfëruar të luftojë. E për të luftuar paratë do të mjaftojnë”.

Në fillim të luftës ju thonit se skenari i një qëndrimi në pushtet i Putinit edhe për dhjetë vite të tjera tashmë bëhej më pak i mundshëm. Përse tani jeni më pesimist?

“Shoh se si kundërvepron Perëndimi. Kuptoj se nëse Putinit nuk i bëhet qëndresë, bëhet më pak e mundur t’arrihet të ndalohet. Mos më keqkuptoni, jam i bindur se mund të frenohet. E duhet të ndalohet. Në Rusi, një diktator që humbet luftën nuk mund të qëndrojë gjatë në shalë. Kam menduar gjithmonë e vazhdoj të mendoj se Ukraina mund të ndalojë Putinin me ndihmën e Perëndimit”.

Shtresat e mesme të Moskës dhe Shën Peterburgut po gjinden të zhytura në një klimë varfërie dhe autokracie prej Bashkimi Sovjetik. Deri edhe vetë familiarët e njerëzve në pushtet protestojnë, siç ka bërë bija e zëdhënësit të Kremlinit Dmitri Peshkov. A me të vërtetë e gjithë kjo nuk ka asnjë lloj rëndësie?

“Kemi të bëjmë me një rast tipik të diktaturës. Këto pseudo elita vlejnë pak. Vlenin deri sa formonin bazën e miratimit të Putinit. Sot, si çfarëdo diktatori, ai kalon mbi kokat e tyre e i thotë popullit: “jemi në rrezik, të gjithë na kërcënojnë, duhet të mbrohemi”. Dhe populli i beson. Madje është i gatshëm të shtrëngojë rrypin për këtë. Ndërsa për përfaqësuesit e elitave, nëse protestojnë kundër një diktatori që shpall se don të mbrojë popullin, asgjësohen. Pozita e Putinit në Rusi do të lëkundet nëse humbet luftën dhe në sytë e njerëzve të zakonshëm nuk do të ketë qënë i aftë të mbronte popullin. Është aty që një diktator humbet pushtetin: kur humbet luftën”.

Pra, nuk ka alternativë kundrejt një zotimi ushtarak të Perëndimit?

“Sot, nesër e pasnesër, për dy javë, deri sa ushtarët ukrainas do të vijojnë të luftojnë, Perëndimi mund t’i ndihmojë pa u futur detyrimisht në luftë. Por mbas tre javësh ky çast do të jetë i humbur. Dritarja e mundësive do të jetë e mbyllur”.

Të vendoset no-fly zone nuk është si të hyhet në luftë?

“Jo: nuk do të thotë hyrje në luftë, edhe se disa politikanë kanë frikë se mund të jetë”.

Juve, duke organizuar lëvizjen Open Rusia, jeni vënë në qendër të një nisme të bashkërendimit ndërmjet disidentëve rusë në mërgim. Çfarë ndikimi do të arrini të keni në brendësi të Vëndit tuaj?

“Ne punojmë me ata që në këtë çast mbeten në Rusi. Inkurajojmë njerëzit të manifestojnë nëpër rrugë, i drejtohemi atyre nëpërmjet kanaleve social dhe milionë njerëz shohin programet tona. Kërkojmë të shpjegojmë si qëndrojnë me të vërtetë gjërat. E, sigurisht, punojmë shumë edhe me të ikurit rusë”.

A po kërkoni të organizoni  një qeveri në mërgim?

“Sot për sot komiteti kundër luftës ka një qëllim më të kufizuar: duam të veprojmë për të ndaluar luftën. Nuk e përjashtoj se ky komitet ose një pjesë e tij, në një farë pike mund të marrë një rol më të gjërë”.

U shqetëson rusofobia ose racizmi kundrejt rusëve në Perëndim?

“Kombëtarizmi nuk ka sjellë asnjëherë ndonjë gjë të mirë. Të ndahen njerëzit mbi bazën e kombësive është gjithmonë një gabim i pafund. Njerëzit janë të ndryshëm dhe është e rëndësishme të kuptohet se çfarë mendojnë, çfarë qëndrimesh kanë. Nëse rrjeshtohen kundër luftës, kundër regjimit të vrasësve, atëherë janë njerëz të mirë që nuk duhen diskriminuar. Nuk ka rëndësi se kujt kombësie ose etnie i përkasin”.

Oligarkë si Roman Abramoviç, Mihail Fridman dhe Oleg Deripashka janë shprehur kudër luftës. Juve jeni në kontakt me ta ose të tjerë afaristë?

“Në këtë gjëndje nuk mjafton qënia kundër luftës. Të qënit kundër luftës mund të thotë edhe të kërkohet dorëzimi i Zelenksit. Një pjesë e këtyre njerëzve e shpjegon pozitën e tyre saktësisht me këto terma. Cilido që nuk është i gatshëm të njohë se ai që ka kryer krime lufte këtu është Putini, që regjimi i tij është kriminal, atëherë qëndron nga ana tjetër e barrikadës”.

Kur ju ishit aktiv si afarist,kishte shpresa të mëdha se Rusia do të kishte patur një kalesë drejt demokracisë. Çfarë nuk ka shkuar mbarë? A ka qënë vërtetë faji i Putinit apo ka patur tepër përqëndrim në duart e pak njerëzve?

“Problemi kryesor ka qënë dëshira për të kryer reformat drejt demokracisë shumë shpejt, e viktima kryesore u bë vetë demokracia. Kjo ka ndodhur më 1993, kur Boris Jelcin (atëherë presidenti rus, sh. i red.) hapi zjarrin kundër selisë së parlamentit, Shtëpisë së Bardhë. N’atë çast un isha në krahun e Jelcinit, por po gabonja”.

A e keni idenë se sa i rrezikshëm mund të jetë Putini për ju?

“Prej shumë vitesh jetoj në një gjëndje në të cilën mund të më vrasë në çdo çast. Kur është kështu, ose do të vazhdosh të jetosh ose do të jesh i detyruar të fshihesh. Un nuk jam i gatshëm të fshihem”.

Por siguria e juaj vetiake nuk ju shqetëson?

“Është diçka me të cilën duhet të bashkëjetoj”.   

“Corriere della Sera”, 15 mars 2022     Përktheu Eugjen Merlika

“Tentakulat e carit mbi Ballkanin- Kosova është ende në rrezik”

Nga: Paola Brera

Kur shikon fqinjin e tij përtej kufirit, kryeministri i Kosovës Albin Kurti, 46 vjeç, nuk sheh  Presidentin serb Aleksandar Vuçiq: sheh “një kukull të Kremlinit “ në krye të qeverisë së një vendi që imiton Rusinë edhe pse nuk është”. Ai e sheh përpjekjen për të destabilizuar Ballkanin duke “përsëritur modelin”.

Serbia si Rusia?

 “BRSS është kthyer në një oktapod me Federatën Ruse në qendër dhe tentakulat e saj: Donbass, Krime, Transnistria, Osetia e Jugut … Ish-Jugosllavia është një oktapod me Serbinë në qendër, entitetin serb në Bosnje, një entitet serb në Mal të Zi që nuk e njeh pavarësinë dhe strukturat ilegale në veri të Kosovës.

Serbia e Madhe e serbit boshnjak Dodik si Nëna e Madhe ruse e Putinit? Një mit që duhet të rikrijohet të kushtojë sa të kushtojë?

“Ne e dënuam menjëherë pushtimin rus. Na tronditi, por nuk na befasoi. E kemi parë të vijë me buildup ushtarake. Putin dështoi blitzkrieg, por nuk dëshiron të ulet për të negociuar me Zelenskyn, ai dëshiron ta bëjë këtë me Biden. Ai dëshiron një Jaltë të re. Ai ndihet si Stalini dhe sheh Roosevelt-in e tij në Biden, por nuk dëshiron Churchill midis këmbëve. Ai dëshiron të rishkruajë historinë dhe mendon se është në lartësinë e tij. Lufta në Ukrainë, ku ai nuk po arrin rezultate të mëdha, nuk do t’i mjaftojë: do t’i duhet ta zgjerojë nëse do të bëjë traktativa me Biden. Kjo është arsyeja pse ne jemi të shqetësuar: Ballkani Perëndimor është një rajon në të cilin mund të përpiqet ta bëjë këtë. Dhe ai mund të përdorë armë kimike siç ka bërë tashmë në Siri”.

Në Ballkan?

“Këtu janë tre vende të NATO-s: Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi. Pastaj është Kosova ime, e cila nuk është në NATO, por ka NATO-n në vetvete (misionin e paqes KFOR, i cili ishte dhe do të kthehet nën udhëheqjen italiane). Ne duhet të bëjmë një hap të mëtejshëm drejt partneritetit në Programin e Paqes të NATO-s: është vendimtare për sigurinë e zonës dhe ne llogarisim në ndihmën e Italisë.

Serbia nuk ju njeh dhe sigurisht nuk do të anëtarësohej në NATO.

“Ajo dëshiron paratë evropiane dhe armët ruse. Dhe gazin rus, të cilin e merr një çmim të volitshëm, por në fakt shumë të shtrenjtë: të jetë kukulla e Kremlinit. Vitin e kaluar Kosova mori pjesë me 350 ushtarë në stërvitjen më të madhe të NATO-s, Defender Europe 2021. Serbia, nga ana tjetër, mori pjesë me Rusinë dhe Bjellorusinë tek “mburoja sllave”. Kanë këto mite mesjetare, pansllaviste dhe shumë të errëta”.

Ata ju akuzojnë se e trajtoni pakicën serbe ashtu siç ukrainasit trajtonin pro-rusët në Donbass.

“Presidentit Putin i pëlqen të mistifikojë ndërhyrjen e NATO-s për të justifikuar hegjemoninë ruse. Ne kishim zgjedhjet në Kosovë dhe një referendum në kohën e pushtimit serb, por referendumet në Krime dhe Donbas ishin shumë të ndryshëm: qendrat zgjedhore ishin në duart e ushtarëve të armatosur rusë. Pastaj ishte OKB-ja dhe Gjykata Ndërkombëtare që e bëri të qartë se pavarësia nuk shkel të drejtën ndërkombëtare.

Çfarë do të ndodhë tani?

 “Ka elementë që mund të na bëjnë të parashikojmë të ardhmen. Serbët shpenzojnë 2.9% të PBB-së për ushtrinë dhe e rritën buxhetin e tyre me 70% nga viti 2015 në 2021. Rritja shtyu Kroacinë që të shpenzojë një miliard dollarë në avionë luftarakë. Serbia ka 40 Mig. 8 “të dhuruar” nga Bjellorusia dhe 6 nga Rusia. Ajo ka 30 tanke T72 dhe 30 automjete të tjera të blinduara dhe sistemin rus të mbrojtjes ajrore. Në vitin 2012, para Vuçiqit, kishte dy programe të përbashkëta ushtarake mes Rusisë dhe Serbisë. Në vitin 2016 ishin 50, vitin e kaluar njëqind. Qendra e Sputnik-ut në Ballkan është në Beograd; dhe 160 kilometra nga Prishtina është “Qendra Humanitare” ruse: ato janë zemra e luftës hibride në Ballkanin Perëndimor, dhe siç e kemi parë nuk është një zëvendësues për luftën: është përgatitja e saj”.

A keni frikë nga një Ukrainë e re këtu?

Vuçiq e ka parë Putinin 19 herë. Herën e fundit, më 25 nëntor, i foli për “standarde të dyfishta” dhe “hipokrizi ndërkombëtare” dhe i tregoi veriun e Kosovës në hartë. Gazprom ka 56% të industrisë serbe të naftës dhe 51% të njësisë së madhe të magazinimit në Vojvodinë. Lukoil, Hekurudhat Ruse, Vtb bank. Rosatom, Roscosmos dhe Sberbank janë të gjitha atje: është hardueri i pranisë ruse në Serbi dhe Vuçiq është softueri “

Ju jeni një lider nacionalist. Nacionalistët e UÇK-së po gjykohen në Hagë si terroristë.

“Kanë bërë luftë të rëndë me Serbinë, kemi pasur dy mijë dëshmorë. Është e pabesueshme të kesh politikanë të rangut të lartë të Kosovës në burg që luftonin për liri ndërsa Vuçiq, ministri i Millosheviçit, flirton me Putinin. Është një nga paradokset europiane”.

​ 

​

Ministri i Mbrojtjes, Armend Mehaj, priti në takim Shefen e Operacioneve Aktuale të Divizionit Operativ të Shtabit të Përgjithshëm të NATO-s, znj. Ariella Viehe. Me këtë rast, Ministri Mehaj e njoftoi znj. Viehe me zhvillimet aktuale në Ministrinë e Mbrojtjes dhe FSK si dhe planet për të ardhmen. Gjithashu, Ministri Mehaj e njoftoi edhe me bashkëpunimin e ngushtë me Ekipin Këshillues dhe Ndërlidhës të NATO-s (NALT) si dhe shprehu mirënjohjen e lartë për mbështetjen e deritashme për të gjitha proceset zhvillimore në Ministri dhe FSK. Në vazhdim, Ministri Mehaj me Znj. Viehe diskutuan për zhvillimet gjeopolitike pas agresionit ushtarak të Rusisë në Ukrainë. Ministri Mehaj, përveç bashkëpunimit të shkëlqyeshëm, potencoi rolin shumë të rëndësishëm të NATO-s me operacionin KFOR në funksion të paqes, sigurisë dhe stabilitetit rajonal dhe më gjerë. Për angazhimet zyrtare të institucioneve të vendit, Ministri Mehaj e njoftoi znj. Viehe edhe me strategjinë aktuale shtetërore në funksion të proceseve integruese të Kosovës në NATO.

-“Unë Mehmet Gjevori nga Elbasani, por tani që gjendem në Kosovë, prej vitit 1941, kur erdhëm rreth 350 mësues nga Shqipëria dhe hapëm shkollat e para në gjuhën amtare në të gjitha viset e Kosovës, në vitet 1945-47 kam pas ardhur në disa shkolla të Drenicës dhe i kam pas udhëzuar mësuesit e parë të rinj, një ndër ta ka qenë edhe babi i heroit Adem Jashari, Shaban Jashari”, shkruante mësuesi i mësuesve shqiptarë në librin e madh të përshtypjeve, të pafund e të përjetshëm, në Kompleksin Memorial Adem Jashari në Prekaz/

Gazeta DIELLI, sot në Ditën e Mësuesit – 7 Mars 2022,  riboton shkrimin e korrespondentit në Kosovë Behlul Jashari të para 12 viteve – 7 Marsit 2010:

KUJTESË – MEHMET GJEVORI, I LINDUR NË ELBASAN PARA 100 VJETËVE, MËSUESI I MËSUESVE TË KOSOVËS

PRISHTINË, 7 Mars 2010/  Elbasanasi Mehmet Gjevori, mësuesi i mësueve të Kosovës, këtë vit do mbushte 100 vjet. “Ndonëse jam i lindur në Elbasan, vendlindje të dytë kam Kosovën”, thoshte ai.

Autori i abetarës së parë në gjuhën shqipe në Kosovë, botuar në vitin 1946, dhe i shumë teksteve shkollore e të tjera, veterani e njeriu i kontributit shumë të madh në arsimin kosovar, Mehmet Gjevori, i lindur më 1910 në Elbasan, ka ndërruar jetë më 1 maj 2007 në moshën 97-vjeçare në Prishtinë.

Në shtator të vitrit 1941 iu përgjegj vullnetarisht apelit të ministrit të atëhershëm të Arsimit të Shqipërisë Ernest Koliqi për të ardhur në shërbim në Kosovë. Në atë kohë, misionarët e arsimit në trojet shqiptare të Kosovës dhe Maqedonisë u bënë 400 normalistë, shumica e tyre djem dhe vajza të Elbasanit.

Emrin e Mehmet Gjevorit, sot në Ditën e Mësuesit dhe në këtë 12-vjetor të Epopesë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, e gjejmë edhe në librin e madh të përshtypjeve, të pafund e të përjetshëm, në Kompleksin Memorial Adem Jashari në Prekaz.

Në atë libër, në Prekaz të Drenicës, në vendin e shenjtë të pavdekësisë së Komandantit Legjendar të Ushtrisë Çlirimtare, Kryemësuesi i Kosovës ka shkruar:

“Më 11. 8. 2002

Unë Mehmet Gjevori nga Elbasani, por tani që gjendem në Kosovë, prej vitit 1941, kur erdhëm rreth 350 mësues nga Shqipëria dhe hapëm shkollat e para në gjuhën amtare në të gjitha viset e Kosovës, në vitet 1945-47 kam pas ardhur në disa shkolla të Drenicës dhe i kam pas udhëzuar mësuesit e parë të rinj, një ndër ta ka qenë edhe babi i heroit Adem Jashari, Shaban Jashari. Pikërisht gjatë atyre ditëve kam pas buajtur në disa familje, emrat e të cilëve mjerisht nuk më kujtohen, e më kanë pas pritur përzemërsisht.

Një ndër mësuesit e parë, që ka pas ardhur e ka shërbyer vullnetarisht në dy shkolla fshatrash të Drenicës, ka qenë edhe Ahmet Meha Kelmendi, …Geci e të tjerë. Më kujtohet se të gjithë nxënësit e katër shkollave fillore të Drenicës i kanë pas ndjekur mësimet me zell të madh dhe pasi shumë nxënës ishin edhe pak të rritur, ne i kalonim edhe nga dy klasë disa, pra prej klasës II në klasën IV. Të paharrueshme kanë qenë ato ditë të atyre dy viteve që i kam pas kaluar në rrethin e Drenicës.

Lavdi u qoftë Adem Jasharit si dhe të gjithë anëtarëve të familjes Jasharaj!

Mehmet Gjevori”.

Pas ardhjes nga Elbasani, fillimisht, Gjevori emërohet në Prizren si drejtor i shkollës fillore “Abdyl Frashëri”, ndërsa nga 1944 deri më 1950 shërbeu si kryeinspektor i shkollave shqipe të Kosovës, e pastaj redektor në shtpinë botuese “Mustafa Bakija” në Prishtinë. Nga viti 1958 e deri në pensionim më 1975 ka punar redaktor e kryeredaktor në Redaksinë e Botimeve Rilindja.

Gjevori tregonte: “Krahas detyrës kryesore  si redaktor i botimeve kam  bërë  edhe  detyrën  e lektorit  në gazetën Rilindja. Para  dite punoja  në Redaksinë  e Botimeve kurse pasdite  në  redaksinë  e gazetës Rilindja… Kontrolloja  gjuhësisht  shkrimet  e  gazetës  që do të jipeshin për botim.”

Mehmet Gjevori ka marrë shumë dekorata, mirënjohje dhe falënderime, por ai, gjithnjë veçonte dy nga ato: “Nga të gjitha dekoratat që kam marrë deri më tani, unë veçoj këtë të Presidentit të Kosovës, Dr.Ibrahim Rugovës, dhënë më 10 qershor 2003, si dhe medaljen e artë ‘Naim Frashëri të klasit I” të Kryetarit të Republikës së Shqipërisë, Dr.Sali Berishës, dhënë në Tiranë, më 11 prill 1994, për shërbimin në shkollat shqipe në Shqipërinë Veriore e Lindore, jashtë kufijve politikë të vitit 1913 të shtetit shqiptar”, ka shkruar Gjervori.

“Me sinqeritetin më të madh njerëzor veçoj e theksoj se këto dy dekorata të arta i konsideroj jo vetëm si sukses timin personal, por edhe të të gjithë punonjësve të arsimit, që kanë shërbyer e kontribuar në Kosovë e në viset e tjera shqiptare”, shkruante Gjevori në një letër falënderimi drejtuar Presidentit historik Ibrahim Rugova për dekorimin me Medaljen e Artë të Lidhjes së Prizrenit, për kontributin e dhënë në fushën e arsimit të Kosovës, gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe pas saj në mbarëvajtjen e shkollës në Kosovë, në fushën e hartimit të teksteve shkollore, si dhe të përkrahjes së Lëvizjes Demokratike të Kosovës për liri e pavarësi.

“Mironjohje të veçantë, jam i informuar këto ditë, do të më bëjë edhe Bashkia e Elbasanit për kontributin tim gjatë gjatë këtyre gjashtë dekadave e gjysmë në arsimin në Kosovë”, ka thënë Gjevori në një intervistë për numrin jubilar të 60-vjetorit të gazetës Rilindja më 12 shkurt 2005. Atë vit në dhjetor Bashkia e Elbasanit ka nderuar me “Certifikatë Mirënjohjeje” 149 normalistë të qytetit të Elbasanit, ndër të cilët Mehmet Gjevorin, për shembullin që kanë dhënë për përhapjen e arsimit shqip.

Presidenti i Kosovës, Fatmir Sejdiu, me rastin e shuarjes së Mehet Gjevorit ngushëllonte:

“Mehmet Gjevori është nga emrat e rrallë të arsimit shqip në Kosovë, i cili gati një shekull të plotë jetën ia kushtoi edukimit dhe arsimimit të brezave në Kosovë. Erdhi në Kosovë atëherë kur na u desh më së shumti dhe qëndroi në Kosovë për gjithë kohët e vështira që kaluam si popull për të qenë këmbëngulës në misionin e tij të shenjtë. Si autor i abetares së parë shqipe në Kosovë, Mehmet Gjevori me përkushtim të rrallë shpërndau shkronjën shqipe gjithandej nëpër Kosovë.
E gjithë krijimtaria edukativo-arsimore dhe botuese e Mehmet Gjevorit ka një mision të përbashkët në përhapjen e dijes dhe të kulturës shqiptare.
Për rolin e veçantë të tij prej mësuesi dhe atdhetari, Presidenti Rugova e ka dekoruar me Medaljen e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, që u jepet personaliteteve të rralla për kontributin e tyre të jashtëzakonshëm në veprimtari atdhetare.
I falemi përgjithmonë përkushtimit të tij jetësor!”