Dr. Atdhe Hetemi

Drejtori Ekzekutiv i IKKL-së/

Është kënaqësi që sot, në Ditën Ndërkombëtare për të Drejtat e Njeriut, të flas në tempullin e demokracisë, në Kuvendin e Republikës së Kosovës, në një ngjarje që bashkon tri shtylla themelore të shoqërive të lira: të vërtetën, kujtesën dhe drejtësinë.

Kjo ekspozitë e organizuar nën patronatin e Presidentes së Republikës nuk është vetëm paraqitje vizuale e së kaluarës sonë të dhimbshme, por akt institucional i kujtesës, thirrje për përgjegjësi dhe dëshmi e fuqishme se krimet e kryera gjatë luftës në Kosovë nuk harrohen, por vazhdojnë edhe pas më shumë se një çerek shekulli liri, të jenë plagë të hapura që kërkojnë drejtësi.

Pra, video- dhe fotomaterialet që shpalosen sot para jush nuk janë thjesht imazhe, por janë zëra të ngrirë në kohë. Janë jetë të ndërprera dhunshëm, familje të shkatërruara, fëmijë, gra, burra dhe të moshuar që u bënë target i një represioni sistematik dhe të organizuar nga regjimi serb.

E Instituti ka për mision që zërat e viktimave t’i rikthejë në vëmendjen publike vendore e ndërkombëtare, duke mos lejuar që e vërteta të mbulohet nga harresa e heshtja, si format më të rrezikshme të mohimit.

Fatkeqësisht, edhe sot, 77 vjet pas miratimit të Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut, bota ende përballet me luftëra dhe shkelje të të drejtave njerëzore.

Andaj ngjarje si kjo e ditës së sotme, vënë në pah se Kosova e di shumë mirë çmimin e lirisë, peshën e dhimbjes dhe faktin se kujtesa jonë nuk është vetëm emocionale e personale, por edhe publike e shtetërore.

Dëshmitë e paraqitura këtu janë pjesë e një procesi të gjatë dokumentimi dhe hulumtimi, që synon ruajtjen e kujtesës. Sepse pa kujtesë të së vërtetës nuk ka

drejtësi, e pa drejtësi nuk ka paqe të qëndrueshme.

Të nderuar miq ndërkombëtarë, si rezultat i mbështetjes suaj të vazhdueshme, ne besojmë se e vërteta për krimet e kryera gjatë luftës në Kosovë, e dokumentuar me standarde të larta etike dhe profesionale, do të rrënjoset edhe si pjesë e kujtesës

evropiane e globale, sepse kjo e vërtetë nuk është vetëm plagë e Kosovës, por plagë

e ndërgjegjjës njerëzore.

Për këtë arsye, jemi të bindur se puna dhe detyra jonë si shoqëri, nuk është vetëm akademike apo institucionale; por thellësisht humane dhe

fisnike.

Në fund, dua të theksoj se kjo ekspozitë është një hap i vogël i një procesi të gjatë që kërkon durim, guxim dhe përkushtim shoqëror e institucional.

E vërteta do të vazhdojë të flasë.

Kujtesa nuk do të heshtë.

Dhe thirrja për drejtësi nuk do të ndalet.

Nga Frank Shkreli/

Në 10-vjetorin e kalimit në amshim të Sh. T. Imzot Rrok Mirditës, dëshiroj ta kujtoj atë me nderim. Imzot Rrok Mirdita, Ipeshkëv i shuguruar nga duart e Papës historik të shekullit të kaluar, Shenjtërisë së Tij, Shën Gjon Pali II.  Imzot Rrok Mirdita ka shërbyer me përkushtim si Arqipeshkëv Metropolit i Tiranë-Durrësit nga viti 1992 e deri në vitin 2015, kur ndërroi jetë duke mbyllur përgjithmonë shërbimin e tij ndaj Zotit dhe Atdheut. Siç dihet, periudha që ai shërbeu në Shqipëri si udhëheqës i Kishës katolike, dallohej si një prej kohëve më të vështira të tranzicionit politik në atë vend edhe për Kishën Katolike Shqiptare të vuajtur e të martirizuar për pothuaj gjysëm shekulli nga komunizmi enverist ndërkombëtar.

Imzot Rrok Mirdita, gjatë kësaj periudhe të vështirë për Shqipërinë dhe për shqiptarët, ai u bë një zë shprese, besimi, paqeje dhe udhëheqjeje shpirtërore, jo vetëm për besimtarët katolikë por edhe për shoqërinë shqiptare në përgjithsi. I quajtur edhe “ipeshkvi i lirsë”, Perendia e zgjodhi Mons Rrok Mirditën për misionin më të vështirë apostolik të kohës, duke e vendosur atë – për të ringjallur Kishën Katolike shqiptare, duke predikuar dashurinë dhe mirësinë e fesë së tij të Jezu-Krishtit, mu në qëndër të “antikrishtit” botëror në Tiranën e Shqipërisë komuniste – e cila me krenarinë dhe bindjen më të madhe ateiste kishte shpallur, me ligj, Shqipërinë vendin e parë në botë kundër Zotit.  

Megjithë vështirsitë që shpesh dukehsin të pa kapërcyeshme, nën udhëheqjen e tij të urtë, Kisha Katolike në Shqipëri gjeti stabilitet, dinjitet dhe hapje ndaj së ardhmes. Me urtësinë dhe busullën e tij morale, fetare dhe atdhetare, shpresojmë ai të ketë kontribuar ndaj atij që eventualisht, të jetë themelimi i një shoqërie më të drejtë, më të dashur dhe më njerëzore ndër shqiptarët, pa dallim dhe kudo

Por ky është një përvjetor – 10-vjet pass kalimit të tij në amshim,  për të kujtuar figurën e shquar të Monsinjor Rrok Mirditës — baritorit të urtë, meshtarin e përkushtuar dhe shqiptarin fisnik, i cili për gati gjysmë shekulli i shërbeu Kishës dhe kombit me përulësi e dashuri të pashtershme. Këto kujtime të mia nuk janë të reja pasi i kam shprehur edhe më heret, nga burime të ndryshme – kujtime, që në një mënyrë ose në një tjetër, i kam shënuar edhe në shkrime të tjera modeste gjatë dekadave mbi jetën dhe veprimtarinë e Mons Rrok Mirditës. Frank Shkreli: U nda prej nesh Monsinjor Rrok Mirdita | Gazeta Telegraf  Frank Shkreli: Një vit pa Imzot Rrok Mirditën | Gazeta Telegraf —Frank Shkreli: 60-vjet nga themelimi i Lidhjes Katolike Shqiptaro-Amerikane në Nju Jork | Gazeta Telegraf – e tjera burime

Më duket e pabesueshme por kanë kaluar 10-vjet pa Mons Rrok Mirditën. i pabesueshëm është edhe fakti se sa e gjatë mbetet midis nesh edhe mungesa e njerëzve si Rrok Mirdita, që kanë lënë gjurmë të thella në historinë kishtare dhe shoqërore të Shqipërisë post-komuniste. Me “Dom Rrokun” – kështu në të vërtetë i referohemi atij edhe sot, të gjithë që e kemi njohur atë gjatë dekadave – më kanë lidhur shumë ngjarje e zhvillime private e personale të jetës time dhe të familjes.  Duke filluar nga njohja me ‘të pas shugurimit të tij meshtar në Klleznën e tij të dashur, në vitin 1965 mos qofsha gabim. Lidhjet e mia dhe ato familjare me Dom Rrokun u forcuan edhe më tepër kur ai erdhi në Amerikë për t’i shërbyer komunitetit katolik në Shtetet e Bashkuara në fillim të 1970-ave. Ai ishte instrumental si “ndërmjetës” në fejesën time, që çoi në martesën me Vitoren –duke zyrtarizuar kështu, bekimin me kurorën shënjte, në ceremoninë që Dom Rroku bëri me 3 Janar, 1976 – pothuaj 50-vjet më parë, në Kishën Zoja e Këshillit të Mirë në lagjën Bronks të Nju Jorkut.  Për të vazhduar kontakte me të për dekadat që pasuan, në Nju Jork, Washington e më vonë edhe në Shqipëri.

Për Mons Rrok Mirditën unë kam shumë kujtime të mira që lidhen me mua dhe familjen time, por kam edhe më shumë kujtime të paharrueshme mbi rolin e tij si udhëheqës publik dhe fetar gjatë dekdave në vendlindjen tonë të përbashkët në rrethin e Ulqinit, por më vonë në Amerikë dhe në Shqipëri. Janë kujtime të veçanta respekti dhe ndjesie njerëzore që, pëgjithsisht, ai i përcillte tek të gjithë bashkbidesuesit pa dallim,gjithmonë në qetësinë dhe urtësinë, që e dallonte atë.

Nuk e harroj kurrë mënyrën si fliste – ngadalë, me një ton të qetë, pa e ngritur zërin as kur çështjet ishin tepër të ndërlikuara dhe ndonjëjherë edhe konfliktuale. Kishte një aftësi të rrallë për t’i zhvendosur njerëzit nga tensioni i bisedës ose argumenteve, drejt reflektimit, nga dyshimi drejt shpresës dhe zgjidhjes së problemeve. Edhe kur nuk thoshte shumë, thoshte mjaftueshëm për të vendosur drejtimin e duhur për zgjidhjen e çeshtjeve. Ishte pikërisht kjo prani fisnike dhe e matur ajo që më ka lënë një mbresë të përhershme, gjatë gjithë kohës që e kam njohur dhe deri në ditët e sotëme.

Ndonëse Mons Rrok Mirdita, nuk ishte i vetmi ndër udhëheqsit fetarë e publikë shqiptarë të këtyre dekadave të fundit, me veti dhe vlera të dalluara fetari e shqiptari, por ky përvjetor i kalimit të tij në amshim më bën të reflektoj se sa shumë do i nevojiteshin shoqërisë aktuale konfliktuale shqiptare — asaj publike, politike dhe fetare — njerëz si Dom Rrok Mirdita qoftë në trojet shqiptare, por edhe në diasporë ku ai ka shërbyer për një kohë të gjatë.

Në nivel personal fetar dhe publik, Monsinjor Rrok Mirdita do mbetet një pikë reference shembullore, bashkjetetse. Jo sepse ishte i përsosur — askush nuk është — por sepse ishte i sinqertë në qëllim dhe i qëndrueshëm në vlera. Ai dinte të dëgjonte. Dinte të prekte plagë pa i hapur ato, siç shprehej dikur Profesor Sami Repishti, ish- i dënuari i regjimit komunist në Shqipëri. Dinte të jepte shpresë jo me fjalë të mëdha, por me atë lloj qetësie që vjen vetëm nga besimi idhe bindja e brendshëme shpirtërore.

Në këtë dhjetëvjetor, e ndiej sikur kemi humbur, jo vetëm, një figurë të madhe të Kishës, por edhe një busullë morale njerëzore të një kohe që sot mungon në rrafshin publik, shoqëror dhe ndoshta edhe fetar. Por, pavarësisht, viteve që kanë kaluar, Dom Rroku mbetet i pranishëm në kujtesën time dhe të gjithë atyre që e kanë njohur si një shembull i udhëheqsit të heshtur, i një force të qetë dhe i mirësisë, por edhe i vendosur, kur ishte nevoja, ndërsa kurrë nuk kërkonte vëmendje ndaj personit ose veprimtarive të tij. Prandaj në këtë 10-vjetor të kalimit në amshim të Imzot Rrok Mirditës, kujtoj me mall bashkvendasin, mikun e bashkpuntorin figurën e shquar fetare dhe publike të 5-dekadave të fundit, por për të gjithë të tjerët që e kanë njohur, bariun e urtë, meshtarin e përkushtuar dhe shqiptarin fisnik, i cili për gati gjysmë shekulli i shërbeu Kishës dhe Kombit me përulësi e dashuri të pashtershme. Uroj që Mons Rrok Mirdita të mbetet shembull për të gjithë ata që e kanë njohur sadopak se shërbimi ndaj t[ af[ërmit tëndë është forma më e lartë jo vetëm e shërbimit ndaj Zotit, por njëkohsisht edhe dhe ndaj Atdheut.

 I paharruar qoftë kujtimi i tij! 

Salla Nënë Tereza, Kisha ‘’Zoja e Shkodrës’’) 10 Qershor, 2012 – në 50-vjetorin e Lidhjes Katoliko-Shqiptaro-Amerikane

Zef PerGeGa/

Tri dimesonalja, si trinia e shenjtё e fjalёs nё bёrthamen e kujtesёs kombetare, si shkrimtar exselent, Preç Zogajt, si protogonis, jo vezhgues, por nё rend tё parё me shpirtin e sinqertё pёr bluzёn e bardhё tё demokracisё dhe rendit te ri shoqёror, pёr ta ndryshar e shkulur atё nga bunkeri i gjakut dhe qelitё e plumbёta, si kronikan dёshmues me dritёn e syve tё shpirtit dhe nё fund pёr ta perbledhur atё nё librin “Fillimet” ёshtё ndoshta rasti i vetёm dhe i perserishёm, jo vetёm nё letёrsinё shqiptare, por edhe nё atё tё Lordave botёror, apo presidentёve tё botёs qё kanё shkruar mё shumё pёr jetёn personale, t’ue i pastrue yjet e rrёmё nё spaleta e ndonёse pej tyre bota e din fort mire se i kanё larё duar me gjak.

Autori Zogaj ёshtё me ketё vepёr unikal kundra krimit tё harresёs sepse ky fenomen mbart me vete inkubatorin e persёritjёs. Ndaj mendoj se Preç Zogaj meriton njё nderim ndёrkombetar, Ashtu si Rudolf Marku, Zija Cela, Marash Mirashi dhe bota perendimore tё mos i trembёt emrit tё tij qё vjen nga njё krahinё, qё fort mirё e ka njohur bota dhe Franca ka kёrkue me doemos ti kishte kumbare, princore shekujsh ketё Derё, por shpirtit te bukur qё nxori nga zgafellat e zeza te krimit komunist, tё vertetёn historike tё njё kombi tё lashtё.

Kancelari, Nobel dhe Elitar kancelarishe, hapni derёn pёr shqiptarё se me çelёsin e tye keni çelur derёn e zyrёs tuaj. Preç Zogaj, miku ynё bashkёkohas, nuk ёshtё vetёm dëshmitar okular i shumë episodeve të periudhës 1990-‘92 në Shqipёri, por ёshtё fija e hollё e artё e dritёs sё shpirtit tё deshmive tё kohёs qё shkoi, qё vjen e do tё vijё dhe kёtu ёshtё tridimensionalja vizionare e tё vertetёs histoike, pё ta thenё atё kur çmimi i saj ёshtё mё i lartё, pёr thirrur koshiencen njerёzore tё fjetur tё zgjohet nё vemendje dhe mё qenё parashikuese i tё ardhmёs. Kёshtu shoqёria nderton udhё dhe jo gropa pёr tё varrosur vetёn, siç ka ndodhur nё vendin tonё.

Vepra e Preç Zogaj nuk ёshtё njё vepёr e kёnaqёsisё estetike, kjo po se po, por ёshtё njё vepёr e paperseritshme e kataklizmёs, nёpёrmjet fjalёs dhe pёnёs brilante tё shkrimtarit Zogaj, qё tё mos pёrsёritet. Njё vepёr qё tregon shkallёn e lartё tё guximit nё strofullёn e ujqёve trasheguese e tё bijёve.

Kur lindi klasa e re politike e pluralizmit politik nё vitet ’90, pikërisht atë ditë, madje atë orë, nё “martenitetin e lindjёs” Preç Zogaj ishte aty, jo rastesisht, por me vetёdijen e plotё tё nisur nga sheshi i Lezhёs, para Memorialit “Gjergj Kastrioti”, ku mu dha rasti tё merrja pjesё nё atё miting , ku foli Zogaj, herё protagonist ne ballё e herë dëshmitar okular, por mё shumё si zemra e motorrit lëvizës e herë zë kritik i saj.

Preç Zogaj është padyshim ndër burimet më të besuara dhe autoritare të këtij momenti të rëndësishëm historik. Ai ju bashkua Lëvizjes studentore në mëngjesin e të hënës 10 Dhjetor. U bë dëshmitar i protestës dhe një shtytës publik i saj me njё ideal tё vetёm, qё kombin e tij ta shikonte ne pjedestal. Ketё amanet ai e plotёsoi, jo vetёm si poet, jo vetёm si shkimtar, por si njё shenjtёri pagezuese e kujtesёs kombёtare. Shqiptarёt i kane nobelistёt brenda vetёs, mjafton ta largojnё perden e egos. Te pafsha ne maja Preç si çdo shkriptar qё lartёson kombin shqiptar!

Nje moment falenderimi, pёr ju nga Amerika. Tё jam falё!

Gëzim Mekuli/

Flamujt, filmat dhe sloganet janë duke u keqpërdorur pa kufi nga partitë politike. Si rrjedhojë e këtij komunikimi politik, hapësira shqiptare është plot zbrazëti, e thatë, jo bindëse dhe fyese. Në debatin “për” apo “kundër” reklamës politike televizive, shpeshherë është theksuar se natyra dhe forma e shpejtë e reklamës televizive mund të ndikojë negativisht në mbarëvajtjen e debatit politik. Si rrjedhojë e kësaj, politika është bërë më pak konkrete dhe më shumë e përgjithshme.

Reklama politike (në veçanti në fushatën parazgjedhore) është e orientuar dhe e përqendruar më shumë në individ – person. Para së gjithash, reklama politike televizive është e brumosur dhe e ngjyrosur me slogane. Vetëm për pak sekonda kjo provon dhe synon të jetë mjet – instrument i përkryer i partisë për të komunikuar me opinionin publik para dhe gjatë zgjedhjeve të lira.

Shtrohet pyetja: A është e mundshme që politika e sloganeve, e lëshuar në formë mesazhesh të shkurtra dhe të detyruara, të ketë në përmbajtjen e vet sqarime dhe informacione politike?

Në të gjitha kohët komunikimi politik ka pasur dy qëllime kryesore: të argumentojë dhe të mobilizojë. Procesi i argumentimit realizohet në parlamente, tubime dhe seksione të ndryshme publike. Mobilizimet, në të kundërtën, realizohen në thirrje të shkurtra dhe plot emocion. E gjithë kjo bëhet me të vetmin qëllim që të motivohet dhe të provokohet nënvetëdija e votuesve. Synohet gjithmonë të ushtrohet trysni e tillë mbi votuesit në mënyrë që ata të zgjedhin dhe të votojnë “si duhet”.

Gjatë gjithë historisë, janë përdorur mjete nga më të ndryshmet për të arritur këtë qëllim. Flamuri: Në lëvizjen e klasës punëtore, për shumë vite flamuri ishte përdorur shumë. Flamuj me ngjyra shumë, e shkronja festive të mëdha e emocionuese, si: ”Mjaft më! Ne nuk durojmë dot”, ”Kapitalizmi shkatërron njerëzimin”, ”Së bashku jemi më të fortë” etj. dominonin në këtë lëvizje politike. Është kjo një formë interesante dhe njëkohësisht artistike e komunikimit nëpërmjet flamujve.

Por, a ishte ky komunikim konkret dhe bindës?

Gjuha e protestës së punëtorëve i përngjante më shumë demagogjisë, sepse kishte një drejtim. Synimi i saj ishte më shumë që të përfitonte përkrahës nga radhët e tyre e më pak që t’i bindte ata me argumente.

Afishet: Afishet janë një formë tjetër e komunikimit politik. Afishet politike janë shumë herë më artistike sesa flamujt. Me shije e përkushtim, afishet politike janë zhvilluar dhe përsosur nga bolshevikët në Rusi. Afishet komuniste janë ”plot jetë”, dramatike dhe me ngjyra që të lënë mbresa. Ato flasin shumë.

Në shtetet sovjetike propaganda agjitative përmbante një komunikim me demagogji të pastër dhe me qëllime të caktuara ideologjike. Thirrjet duhej të bëheshin me ndjenjë të forta, që shpeshherë merrte përmasa brutale. Apelet i drejtoheshin më tepër zemrës sesa mendjes. Kjo ishte e tëra që ofronin afishet politike. Shumë diktatorë, ndër ta Musolini dhe Tito, dëshmuan se kishin njohuri dhe aftësi të mjaftueshme për ta përdorur këtë medium për mrekulli.

Edhe në mesin e partive politike shqiptare afishet ishte një formë e popullarizuar për mobilizimin dhe provokimin e emocioneve, si për ”të majtët”, ashtu edhe për ”të djathtët”. Në mënyrë shumë sistematike kjo metodë është zbatuar dhe po zbatohet nga politikat dhe dy qeveritë tona.

Vazhdimisht nëpër pllakate shohim përsëritjen e fjalëve shabllon, si: ”Drejt pavarësisë me X partinë”, ”Ne dimë të ndërtojmë shtetin” etj. Kush do të ishte ai bir nëne që do të kundërshtonte këto fjali të shkruara në pllakatet ideologjike e që shoqërisë sonë të varfër, i kushtuan miliona euro? Fjali të ëmbla dhe ”domethënëse”.

Por, a është konkret dhe bindës ky komunikim?

Sloganet: Sloganet janë po ashtu një formë mediale që janë përdorur nga të gjitha partitë. Mjeshtëria ose arti për të formësuar sloganet, që do të mund të përsëriteshin dhe përsëriteshin pandërprerë gjatë një fushate parazgjedhore, është ”vjedhur” nga reklama amerikanë për biznes, që në vitin 1920.
Por, a ishte ky një komunikim konkret dhe bindës?

Filmat politikë: Filmat me karakter politik ishin bërë zakon në politikën shqiptare. Estetika ishte totalitare. Të kopjuara nga regjisorët sovjetikë, si Eisenstein dhe nazistja e re dhe plot elan, Leni Riefenstahl. Shikoni sot se si përdoret efekti i ngjyrave dhe i ndriçimit të fotografisë, vendosja e saktë e kamerës për të fotografuar politikanët ulur në kolltukët e tyre. Këto i ngjajnë shumë teknikës së kamerës, të përdorur në filmin partiak propagandistik të Hitlerit ”Triumf des Willens”.

Duhet ta pranojmë se televizioni na ka dhuruar një formë të re komunikimi politik në debatet tona televizive. Mirëpo, kjo, para së gjithash, është shndërruar në një forum për replika artistike. Fjali të shkurtra dhe ”buzëqeshje dhelpre”. Ky është arti i të folurit që parapëlqehet nga politikanët për të komunikuar me publikun e ”tyre”. Edhe këtu forma shpeshherë na del e bukur. Po çfarë mund të thuash për përmbajtjen?

Nga Dashnim HEBIBI/

Winterthur, 29 nëntor 2025 – Gjithandej në botë po organizohen dhe janë duke u organizuar manifestime të shumta për 28 Nëntorin, festën më të madhe kombëtare të shqiptarëve, një ditë që simbolizon jo vetëm Pavarësinë dhe Flamurin, por edhe trashëgiminë tonë kulturore dhe shpirtërore, të pasur me histori dhe vlera. Për programin e Ansamblit “TROJET” në Winterthur, që do të ketë manifestimin e madh kombëtar, isha i njoftuar disa ditë më parë dhe e di me siguri se me sa përkushtim dhe pasion është përgatitur kjo mbrëmje e veçantë, ngase isha në ushtrimet që bënin me shumë zemër.

Secili anëtar, nga kryetari deri tek më i riu, e ka marrë këtë organizim si një detyrë personale dhe si një festë të tyre – siç thotë populli, “me loçkë zemre, sepse thuajse çdo kush ishte me familje me bashkëshorten, vajzën, djalin, rejën, dhëndrrin, nipin e mbesën. Ky ansambël është si një sofër e një familje”.

Mbrëmë, vonë, paralajmërimi im për këtë ngjarje u konfirmua me një manifestim të jashtëzakonshëm në platformën e mërgimtarëve helveticALforum.ch.

Sallën e Hotel Zentrum Töss në Winterthur e mbushën bashkatdhetarë nga të gjitha trevat shqiptare të Zvicrës, duke sjellë energji, entuziazëm dhe emocione të forta për nder të 28 Nëntorit – Ditës së Flamurit dhe të Pavarësisë. Tingujt e muzikës, vallet, arti dhe tradita shqiptare e bënë këtë natë një përjetim të paharrueshëm. Salla ishte e dekoruar me kujdes, ndërsa flamuri kuq e zi valonte krenarisht mbi skenë, duke simbolizuar unitetin dhe krenarinë kombëtare.

Edhe pse e paralajmërova se do të jetë një reportazh i gjatë, është e pamundur të përshkruhet plotësisht ajo që ndjeu zemra dhe shpirti i secilit të pranishëm. Kryesia e Ansamblit, me kryetar Zeqë Gashi, sekretar Taip Zeqiri dhe të gjithë anëtarët, pritën mysafirët me ngrohtësi të veçantë. Ushqimet tradicionale u siguruan nga vetë familjet e bashkatdhetarëve e konkretisht nga kryesia dhe anëtarët, ndërsa zërat e fëmijëve sollën një atmosferë të veçantë dhe shëruese për shpirtin. Një falënderim i madh shkon për donatorët, të cilët treguan shpirt dhe përkushtim ndaj mërgatës dhe kulturës shqiptare. Ishte e pranishme edhe RTSH nga Tirana, e cila dokumentoi pjesëmarrjen dhe programin e pasur kulturor.

Në mesin e qindra bashkatdhetarëve, mbrëmja u nderua edhe nga përfaqësues të institucioneve shqiptare:

Ambasadori i RMV-së në Zvicër, Shkëlqesia e Tij Rexhep Demiri

Zv. Ambasadorja e Kosovës në Bernë, znj. Shukrije Ramadani

Zv. Konsullja e Kosovës në Cyrih, znj. Ardita Mustafa

Gjithashtu, të pranishëm ishin personalitete të shquara të komunitetit shqiptar në Zvicër: Prof. Dr. Xhavit Lipaj, Sejdi Gega, Gani Bytyçi, Naser Ulaj (kryetar i LAPSH-it për Cyrihun), Florim Useini, Nadi Zendeli, Amarildo Sterkaj, Kristian Cuku, si dhe shumë figura të tjera të respektuara nga fusha të ndryshme të jetës shoqërore dhe kulturore. Prezenca e tyre nënvizoi rëndësinë e kësaj ngjarjeje për mërgatën shqiptare dhe për ruajtjen e identitetit tonë kombëtar.

Programi festiv filloi me inaugurimin e ekspozitës personale të artistes Valbona Gashi, “Gjurmët në Medalion”, një udhëtim artistik që flet për kujtesën, identitetin dhe rrënjët shpirtërore shqiptare. Për ekspozitën folën ambasadori Rexhep Demiri, Gani Bytyçi, Sejdi Gega, Prof. Dr. Xhavit Lipaj dhe Dr. Sc. Dashnim Hebibi, ndërsa autorja falenderoi të gjithë të pranishmit dhe Këshillin Organizativ për mbështetjen. Ekspozita krijoi një fillim magjik për natën, duke përgatitur publikun për programin e pasur të artit dhe kulturës shqiptare.

Kur u mbush salla e dëgjuam një zë brilant duke recituar dhe pas dy minutave u paraqit në skenë me Ansamblin Trojet, veprimtari i njohur nga Dardania, z. Shqipdon Lipaj ku dha emocione te të gjithë pranishmit me recitimin e tij shumë të bukur. Pas ekspozitës, skena iu dha artit dhe traditës së pastër shqiptare me një program të pasur të Ansamblit “TROJET” dhe artistëve të ftuar:

Kori i grave “Lyra” nga Cyrihu

Motrat Luljeta & Drita Fetahu

Vëllezërit Arbnor & Rrezart Kuqi

Marisa Murtezi

Melisa Tafili

Eliza Zeqiri

Padyshim se vlerësohet puna madhore e udhëheqësit artistik që bartin gjithë përgjegjësinë për pjesën artistike në koncert, Donjeta@ Ensat@Leotrimi që kanë punuar shumë në valle si dhe respekt të veçant për tre grupmoshat që janë si vëllezër e motra mes veti. E këtë e kam pa edhe vetë me sy në një mbrëmje që ushtronin. Ata e kanë pasionin e valles dhe çdo hap që e bëjnë e kanë me kujdes. Krenari.

Ekzekutimi i Himnit Kombëtar ngriti në këmbë të gjithë të pranishmit, duke krijuar një moment emocional dhe të paharrueshëm. Moderatorja, zonja Sherife Ejupi Zeqiri, me veshje kombëtare, moderoi me profesionalizëm ku, hapi programin dhe ftoi kryetarin e Ansamblit, z. Zeqe Gashi, për një fjalë përshëndetëse. Me emocion dhe krenari, z. Gashi falenderoi fëmijët, mysafirët dhe pjesëmarrësit, duke theksuar rëndësinë e ruajtjes së gjuhës dhe traditave tona për gjeneratat e ardhshme. Ai përshëndeti korin diplomatik dhe të gjithë të pranishmit, duke e bërë këtë mbrëmje një moment të veçantë bashkimi kombëtar.

Ambasadori i RMV-së, Rexhep Demiri, vlerësoi mbrëmjen duke theksuar: “Sonte shqiponjat po këndojnë dhe vallezojnë, sepse shqiponja fluturon vetëm në lartësi dhe kaltërsi.

Rinia jonë është e shëndetshme dhe po ruan gjuhën dhe traditën kombëtare, duke i kënduar dhe recituar dëshmorëve, atdheut dhe të ardhmes.” Ambasadori Demiri është shumë i dashur për të gjithë mërgimtarët dhe e njohin që të gjithë dhe duan edhe foto kujtimi, ku tregon edhe kjo foto e një fëmije mërgimtarë që bëri foto kujtimi me ambasadorin e dashur, z.Rexhep Demiri. Ambasadori Demiri, me modestinë e tij, ka bërë që në çdo manifestim të jetë i ftuar dhe i respektuar maksimalisht.

Programi vazhdoi me koreodramën “Gjurmët në Heshtje” dhe vallen “Suitë Kosovare” nga grupi i të rriturve. Eliza Zeqiri interpretoi këngën “Lindur në mërgim”, këngë e përgatitur me profesionalizëm nga mjeshtri i madh, Edmond Zhulali, ndërsa Grupi i të vegjëlve performoi Vallën e Tiranës me recitime dhe këngë. Marisa Murtezi dhe Melisa Tafili sollën “Vaj dhe Mall për Çamërinë”, ndërsa Grupi i mesëm interpretoi vallen “Mollavë”. Vëllezërit Arbnor & Rrezart Kuqi performuan “N’ball të Arbërit”, ndërsa Motrat Luljeta & Drita Fetahaj kënduan “Gegë e Toskë” dhe “Kuq e Zi”.

Emocione të mëdha edhe lahutisti i njohur Baca Shaqë.

Zv. Ambasadorja e Kosovës, znj. Shukrije Ramadani, përshëndeti Këshillin Organizativ dhe uroi të gjithë të pranishmit për festën, duke bërë thirrje që fëmijët të regjistrohen në shkollat plotësuese shqipe për të ruajtur dhe kultivuar gjuhën dhe traditën kombëtare.

Manifestimi përfundoi me programin e lirë festiv, duke lënë tek të gjithë një ndjenjë krenarie, bashkimi dhe pasurie kulturore. Pjesëmarrësit vlerësuan lartë performancën e Ansamblit “TROJET” dhe dolën nga salla të mbushur me emocione pozitive.

Këto manifestime janë jashtëzakonisht të rëndësishme për mërgatën shqiptare, për ruajtjen e identitetit dhe traditës tonë. Muaji nëntor dhe deri në mes të dhjetorit do të shohë shumë aktivitete të ngjashme, që kërkojnë jo vetëm punë të madhe, por edhe mbështetje materiale dhe institucionale. Mërgata shqiptare pret bashkëpunim të sinqertë dhe mbështetje reale për këto iniciativa, jo vetëm me fjalë.

Mos harroni: më 6 dhjetor në Winterthur, në të njëjtën sallë, do të mbahet një tjetër manifestim i rëndësishëm për shkollën plotësuese shqipe, organizuar nga LAPSH për kantonin e Cyrihut. Të jemi të gjithë të pranishëm për të përkrahur dhe kultivuar traditën dhe kulturën tonë kombëtare, duke ndërtuar bashkë një të ardhme të ndritur për gjeneratat e reja. Kryetari Zeqë Gashi dhe gjithë kryesia e Ansamblit “TROJET” çdo sekondë të kësaj mbrëmjeje e përjetuan me pasion dhe përkushtim maksimal, duke dashur që çdo moment të shkonte sa më mirë. Me mbi 700 bashkëkombas e bashkëkombëse të pranishëm në sallë, çdo detaj, çdo përpjekje dhe çdo performancë u realizua me kujdes të veçantë, duke krijuar një mbrëmje të paharrueshme, të mbushur me emocion, krenari dhe dashuri për traditën dhe flamurin kombëtar.

Por kjo mbrëmje nuk ishte thjesht një festë – ishte një dëshmi e gjallë e përkushtimit të mërgatës për të ruajtur gjuhën, kulturën dhe traditat tona kombëtare. Kontributi i Ansamblit “TROJET” dhe i komunitetit shqiptar është një pasuri e jashtëzakonshme që duhet të përkrahet realisht dhe me vendosmëri nga institucionet dhe shtetet tona, jo vetëm me duartrokitje dhe fjalë të bukura. Vetëm me mbështetje konkrete mund të sigurohet që trashëgimia kulturore e shqiptarëve të jetojë, të frymëzojë dhe të forcojë identitetin e gjeneratave të ardhshme.

Kjo mbrëmje në Winterthur është një shembull se si arti, kultura dhe tradita bashkohen për të ndërtuar urat e lidhjes me atdheun dhe për të mbajtur gjallë shpirtin kombëtar – një fluturim krenarie, si shqiponja që valon lart mbi Flamurin Kuq e Zi.Është për t’u vlerësuar lart puna e madhe dhe përkushtimi i këtij ansambli, i cili për muaj të tërë ka punuar me zemër për këtë festë. Të gjithë të rinjtë dhe të rejat e Ansamblit “TROJET” janë të rritur në mërgim, por gjuhën dhe traditat e të parëve nuk i harrojnë kurrë – përkundrazi, i mbajnë gjallë me krenari dhe me dashuri.

Fjalë të kryetarit të Ansamblit “TROJET”, z. Zeqë Gashi

Dëshirojmë t’i falënderojmë nga zemra Grupin Artistik, veçanërisht Donjeta Gashin, Ensar Morinën dhe Leotrim Gashin. Angazhimi dhe puna e tyre gjatë gjithë vitit kanë qenë të jashtëzakonshme dhe kanë kontribuar drejtpërdrejt në suksesin tonë të përbashkët.

Mbrëmë ata paraqitën një program që do të mbetet i paharrueshëm për shumë mysafirë. Gjatë këtij viti kemi mësuar valle të reja, kemi bërë një hap të rëndësishëm përpara në ruajtjen dhe promovimin e kulturës sonë kombëtare.

Një falënderim i madh shkon edhe për të gjithë anëtarët tanë. Po ashtu, dua ta bëj të dukshme punën e atyre që qëndrojnë prapa krejt këtij suksesi: tre personat që gjatë gjithë vitit kanë punuar me fëmijët, i kanë udhëhequr dhe ua kanë mësuar koreografitë tona tradicionale. Angazhimi i tyre është arsyeja pse kultura jonë vazhdon të jetojë në mërgim. Ata janë shtylla artistike e Ansamblit “TROJET”.

Ju falënderoj të gjithëve me zemër për punën, mundin, kohën dhe dashurinë që keni dhënë – sepse vetëm së bashku mund ta mbajmë gjallë gjuhën, traditat dhe shpirtin tonë kombëtar”.

Dy fjalë për Ansamblin “Trojet” nga Prof.Dr.Xhavit LIPAJ;

Të nderuar bashkatdhetarë,

i nderuari Ambasador, z. Rexhep Demiri,

të nderuar përfaqësues të Konsullatës,

i nderuari kryetar i Ansamblit “Trojet”, z. Zeqë Gashi,

i nderuari sekretar, z. Taip Zekiri, të nderuar mysafirë dhe miq të kulturës shqiptare

Sot, në këtë mbrëmje të organizuar me përkushtim nga Ansambli “Trojet”, ne kremtojmë 28 Nëntorin, ditën e flamurit, ditën e lirisë dhe identitetit tonë kombëtar. Kjo datë është nyja ku lidhen sakrifica dhe ëndrra, historia dhe e ardhmja; një pikë referimi ku ndërtohet vetëdija jonë kolektive.

Flamuri ynë, i lindur nga gjaku, guximi dhe vizioni i brezave, nuk është thjesht simbol shtetëror. Ai është përkufizimi i shpirtit shqiptar, i qëndresës, i dinjitetit dhe i rrugëtimit tonë shekullor.

Në këtë kuptim, kultura nuk është luks, është mburojë e identitetit. Ajo ruan të vërtetën e një kombi, lidh brezat dhe na bashkon edhe kur jemi larg atdheut. Diaspora, me mundin dhe përkushtimin e saj, është një shtyllë e gjallë e ruajtjes së kësaj trashëgimie.

Prandaj, kontributi i Ansamblit “Trojet” është shumë më tepër se artistik: është mision kombëtar. Është akt i gjallë i mbajtjes gjallë të traditës, gjuhës dhe kujtesës sonë historike.

Duke falënderuar organizatorët, artistët dhe të gjithë ju që mbani gjallë kulturën tonë, dua të theksoj se sonte nuk po festojmë vetëm një datë historike, por qëndrueshmërinë e një kombi dhe krenarinë tonë të përbashkët”.

Fjala e Dr.sc.Dashnim HEBIBI për mbrëmjën festive e organizuar nga Ansambli “Trojet”

I nderuar President i Ansamblit “Trojet”, z. Zeqë Gashi i respektuar Taip,

Kryesia dhe anëtarë të ansamblit, shumë i respektuar:

Shkëlqesi, Ambasador i RMV në Zvicër, z.Rexhep Demiri

Zv. Ambasadorja e Kosovës në Bernë, znj. Shukrije Ramadani

Zv. Konsullja e Kosovës në Cyrih, znj. Ardita Mustafa

Të nderuar zonja e zotërinjë,

Sonte, organizimi i kësaj feste më të madhe të kombit tonë na jep shpresë se brezi i ri kurrë nuk do ta harrojë se kush është. Brezi i ri do të vazhdojë të dojë flamurin kombëtar kuq e zi dhe të dojë atdheun e të parëve tanë.

Nuk dua të flas shumë, por nuk mund të fsheh emocionet që më mbushin, kur shoh këtë rini që ka lindur larg atdheut dhe që këndon për atdhetarët, që vallezon si valltarët më të mirë të Shqipërisë.

Ky organizim, pa ndihmën e dy shteteve tona e që ishte edhe para luftës së fundit, tregon se veprimtarët tanë nuk ndalen. Por ka ardhur koha që shtetet tona të mendojnë me të vërtetë për diasporën, jo vetëm për të marrë votat.

Të nderuar, jemi mbledhur sonte për të festuar 28 Nëntorin, që është më shumë se një datë.

Është zemra e historisë sonë kombëtare:

1443 – Skënderbeu ngre flamurin në Krujë dhe nis qëndresa shqiptare.

1912 – Ismail Qemali shpall Pavarësinë në Vlorë dhe lind shteti shqiptar.

1955 – Lind Adem Jashari, simbol i sakrificës për lirinë e Kosovës.

1997 – UÇK-ja del publikisht për herë të parë.

1998 – Miratohet Kushtetuta e re e Shqipërisë.

Një datë, shumë ngjarje, një komb i vetëm. 28 Nëntori – dita që na bashkon, na nderon dhe na bën krenarë përjetësisht. Lavdi dëshmorëve të kombit nëpër histori! Rroftë kombi ynë! Nderime për miqtë tanë ndërkombëtarë! Urime të gjithë shqiptarëve!”

Ashtu siç thashë edhe në fillim të reportazhit, është e pamundur të përshkruhet plotësisht gjithçka që është parë me sy dhe është ndier me shpirt. Por si përmbyllje, duhet thënë me plot gojën: ju lumtë kryesia, ju lumtë z. Gashi, z. Zeqiri dhe të gjithë ju që qëndroni pas kësaj vepre madhështore. Keni bërë një punë të jashtëzakonshme.