Prof. Dr. Ylli Pango/

(Mos vallë patët nevojë për një përralle janari me mandarina? Per te shplodhur pak stomakun nga të ngrënat? Apo për të qetësuar disi koken nga politika, kronika e zezë dhe pandemia? Po e provoj një herë)…Mandarina bie nga pema mbi bar. Danja e merr me doçken e vogel, e ngre lart dhe do ta ngjise prape te dega nga ra. Mandarina nuk do. Nuk ngjitet.Danja sa nuk qan nga inati. Nga pafuqia…Behet gati të kepuse vete nje mandarine tjeter qe i varet deri prane syçkave.“Danja jo! Nuk ngjitet prape mandarina në pemē”i thotë mama. “Mos ja keput motren tjeter. Nuk do ngjitet as ajo. Nuk ka faj mandarina. As motra e saj që ra. Nuk ngjiten prape mandarinat që bien.As kur këputen”…Danja mendohet“Më mire bjere ketu kokerrzen qe ra. Bjere ta ćojme ne shtepi, ta ngrohim. T’ja qerojme lekuren.” …Nuk i ben zemra t’i thote “ ta hame”. Vete Danja kur ta shohe te qeruar do ja kerkoje. Do i thote “mende,mende”. Siç thote gjithmone kur mami qeron mandarinen e ja ben gati t’ja fuse te goja e vogel. …(ai nuk thote dot ende as “manda…manda”… per tu pergatitur per te thene ndofta pakëz më vonë “mandarina”)…Po kjo kokkërrza qe ra nuk eshte ajo mandarina e shtepise. Kjo eshte mandarina e pemes. Danja e ka pare te kopshti, jo te shporta e frutave te shtepia. Kjo eshte tjeter. Kjo eshte loder. Madje loder e pabindur……Danja mendohet edhe pak. Pastaj e degjon mamin. Bindet. E merr mandarinen qe ra. E shpie te mami solemnisht. Mandarinka bashkohet me boçat e vogla të pishes që rrinë urtë ne preherin e mamit. Pastaj Danja shkon prape poshte pemes se mandarines. Hap duart dhe pret te bjere nje mandarine tjeter. Ajo që eshte me afer. Mu mbi koken e tij te vogel. Ndofta kete do te arrije ta ngjise prape ne peme. Po mandarina nuk bie. Danja merzitet. “ Ç’loder eshte kjo keshtu? As nuk bie prape.,,As nuk ngjitet prape më në vendin e saj. Loder e pabindur.”. …Danja fillon të lëkundet në besimin se eshte ai mbreti i gjithesise. I Mbreterise se lodrave dhe asaj të mamit..Paska dhe shtetas te pabindur. Mandarina që s’i binden “qeverise”. Rebelë. Lodra në koke te vet…Jo si ato lodrat e bindura e të urta te shtepise. Apo si mandarinat e shportes që presin të bindura t’i qërosh e t’i hash..… Danja fillon e ndjen të levizë pak nga qendra e botes.A eshte vertet aq i gjithfuqishem.? …Ai fillon të mesojë edhe te humbe. Që jo çdo gje t’i bindet atij si lodrat e heshtura te shtepia. Si mama. Bota rreth Danjes po fillon te behet pak me ndryshe. Pakez me e madhe. Pak si e pabindur…Dhe Danja po rritet ca nga ca bashkë me botën e madhe.

Nga FEDERICO RAMPINI – “Corriere della Sera”, 27 dhjetor 2021 –  Përktheu: Eugjen Merlika

Shpëtoni ushtarin Harris. Ku ka humbur e shkëlqyera Kamala, luftëtarja që duhej të ishte udhëheqësja e vërtetë e Administratës Biden, ose së paku shpresa e s’ardhmes? Pritmëritë rreth nënpresidentes qenë të pamatëshme në kohën e emërimit të saj. I moshuari Joe quhej i dërmuar që në nisje, ajo duhet të përfaqësonte gjithë risinë dhe një ngarkesë të fuqishme energjie.

Ndërsa qe e para që u fundos në hulumtimet e nuk ka reshtur kurrë: bën më keq se vetë Biden-i. Është më pak popullorja e të katër nënpresidentëve të fundit.  Mediat kanë përmbysur tregimin mbi të, sot flasin për të si për një inkompetente (nuk studjon dosjet), arrogante, herë herë histerike. Seksizmi është I bollshëm në komentet dhe ajo ankohet me bashkëpuntorët, duke rrëfyer se do t’ishte trajtuar ndryshe nëse do t’ishte një mashkull I bardhë. Por janë një fakt ikjet nga stafi i saj. Harris krahasohet me Dan Quayle, zëvendësin e Georg Bush i Vjetri, legjendar për gafat e tij; ose “tuafen” Sara Pahlin që si shpatull e John McCain-it qe gazi i satirës.

Alarmi për shëmbjen e Harris lind një rrahje mendimesh të parakohëshme mbi rikandidaturën e Biden-it. Dukej i sigurtë se ai do t’ishte president i vetëm një mandati: do të jetë 82 vjeç në rizgjedhje. Është e vërtetë se ai do të kishte qënë i pari president që nuk do të rikandidohej nga koha e Lyndon Johnson-it, i shkatërruar nga lufta në Vietnam më 1968; por faktori moshë peshon  së bashku me atë kthjelltësi që nuk është gjithmonë në 100 %. I zhdukur “plani B”, pra mundësia Kamala, sot krerët e partisë bëjnë sikur i besojnë pohimit të Shtëpisë së Bardhë (plaku Joe do të përsërisë). Dhe lista e emërimeve ka kaluar në “planin C”, duke lëshuar kandidatë si Pete Buttigieg ose Mitch Landrieu. Jo rastësisht ata mbarështojnë planin e madh që Biden-i arriti t’a bëjë të miratohet nga Kongresi, njëmijë miliardë investime në infrastrukturë.

Ajo që mbetet nga rendi i ditës i reformave ka marrë një goditje të përsosur. Një senator demokrat i moderuar, Joe Manchin i a mohoi votën e tij – vendimtare – Build Back Better, planit të stërmadh të dymijë miliardëve për kalimin në xero ndotje mjedisi e për të ndërtuar një Welfare “evropian”. Harris u pyet nga një gazetar i njohur televiziv afroamerikan, Charlamagne Tha God, me një pyetje tallëse: “Kush qeveris Amerikën? Biden-i apo Manchin-i?” Zëvendësja u tërbua, disa muaj më parë quhej ajo udhëheqësja në pritje mbas hijes së Biden-it. Vetoja e Manchinit shënon një dukuri më të gjërë, me pasoja të mundëshme mbi gjithë botën: në partinë demokratike ka filluar kryengritja e qëndërsorëve dhe ka mbaruar epoka e harxhit publik të lehtë. Amerika i ka dhënë mësim të gjithë Vëndeve perëndimore, për rezervat e pamasa publike të vëna në shërbim gjatë pandemisë. Rigjallërimi i ekonomisë dhe ringjallja e inflaksionit, mbajnë shenjën e atyre politikave keineziane të vëna në jetë me një vazhdimësi të përsosur nga Donald Trump-i dhe Biden-i. Tani ai kapitull mbyllet. Lufta kundër inflaksionit kthehet në një përparësi të bankës qëndrore. Demokratët duhet të shndërrojnë mesazhin e tyre. Një hemoragji votash i kërcënon ndërmjet të rinjvet: dyshja Biden-Harris kishte premtuar një falje të borxheve universitare (dhjetëmijë dollarë për kokë) që nuk mund t’a mbajnë. Shëmbja e Kamalës ka një mbrapaskenë të fshehtë, të rrënjosur thellë në partinë demokratike. Mediat përparimtare i kthyen krahët nënpresidentes në qershor. Galeot qe udhëtimi i saj në Amerikën qëndrore. Biden-i i kishte besuar një nga dosierët më shpërthyes: krizën e mërgimtarëve, trysninë e të ikurve në kufirin e Jugut. Mesazhi i Harris qe ”t’i ndihmojmë në shtëpinë e tyre”. Përdori fjalë t’ashpëra, “qëndroni sepse nuk ju mirëpresim”. Qe një misjon i vështirë por i domosdoshëm. Shtëpia e Bardhë kishte nevojë të kundërshtonte mesazhin skajor të së majtës “no border”, mbasi udhëheqësja radikale Alexandria Ocasio Cortez kishte shpallur shfuqizimin e policisë së kufirit. Aq më shumë me milionë të papunë dhe kovidin në pritë, lejimi pa cak i hyrjeve do të kishte qënë një vetëvrasje politike për demokratët. Biden-i është kujtesa historike e së majtës klasike, socialdemokrate dhe puntore: klasat puntore amerikane kanë qënë të mbrojtura më mirë kur kufijtë ishin gjysëm të mbyllur dhe emigracioni qeverisej.

Kur Harris u flijua për këtë çështje, e majta e partisë së saj e pa si një tradhëtare. U shkri mëdyshja që kishte shënuar emërimin e saj. Biden-i kishte zgjedhur Harris-in për arsye thjesht estetike: grua, pesëdhjetëvjeçare, që rridhte nga dy pakica etnike, hindiane dhe afroamerikane. Ishte krejt e kundërta e presidentit, mashkull, i bardhë, i vjetër, katolik. Prandaj ajo ishte “revolucionare” për përcaktim. Harris e vërtetë nuk i përgjigjej këtij stereotipi. Nëna e saj vinte nga Hindia, por nga kasta e privilegjuar e braminëve tamil dhe ishte një punonjëse shkencore e shkëlqyer në universitetin e Berkeley-t. I ati ishte xhamaikan , por një ekonomist i njohur, një akademik  në zë. Si ministre e Drejtësisë në Kaliforni, Harris kishte dhënë dënime të ashpra kriminelëve, në kundërshtim me prokuroritë përparimtare. Harris i ishte huajtur një shtirjeje duke lëvduar Black Lives Matter, #Me Too e të gjitha rrymat radikale të së majtës. Biografia e saj i përgjigjej një tregimi krejt tjetër: historia e prindërve të saj është apoteoza e një American Dream të ndërtuar nga elita të mërguarish të mbikualifikuarësh, që bëhen klasë drejtuese dhe vënë në jetë rregullat e lojës anglosaksone; e kundërta e ideologjisë së sotme të korrektësisë politike. Kundër Kamalës është derdhur hakmarrja e atyre që janë ndjerë të tradhëtuar, sepse ajo nuk është pasionaria mbi të cilën kishin vënë bast. Ndoshta është vonë për t’a bërë t’i përshtatet atyre të moderuarve të qëndrës që po rreken të ripushtojnë partinë.

Mungojnë dhjetë muaj nga legjislativet e mesit të mandatit. Do të duhej një kthim i padëgjuar i klimës politike për të shpëtuar shumicën demokratike në Kongres. Në rast të kundërt do të vërtetohet çmëndurimi i rrethit politik amerikan: votuesit zgjedhin një president për katër vite, por mbas vetëm një dyvjeçari i heqin atij shumicën parlamentare e së bashku me të çfarëdo veprimtarie të qeverisë. Lapidar ky gjykim i Matt Lewis në Daily Beast: “Nëse është Kamala Harris pengesa e fundit ndërmjet nesh e një Trump-i të dytë, atëherë Zoti na ndihmoftë”.

“Corriere della Sera”, 27 dhjetor 2021   Përktheu: Eugjen Merlika

Agim Baçi/

Drejtori i North College, John Tapene, në Zelandën e Re, kohë më parë gjeti një mënyrë të drejtpërdrejtë të komunikonte me të rinjtë e vendit të tij, teksa iu drejtua atyre që të hiqnin dorë nga argëtimet pa kuptim, nga kërkesa pa fund ndaj prindërve dhe të tjerëve, dhe t’i kthejnë sytë nga guximi i hapave të tyre për të ecur vetë në jetë, nëse duan një jetë apo një shoqëri më të mirë.Një thirrje e tij na sjell të gjithëve në vëmendje një çështje madhore për të gjitha shoqëritë, teksa gjendemi përballë rrezikut të një shkërmoqjeje marrëdhëniesh mes brezash. Por, në fakt, a dimë ne t’i inkurajojmë sot të rinjtë që ata të guxojnë në jetë të gjejnë vetë rrugën e tyre drejt një të ardhmeje të moralshme dhe me virtyte? A jemi të shqetësuar se me çfarë merren ata? A jemi sot në gjendje të flasim hapur për atë çka i shqetëson dhe për mënyrën se si duhet ta shohin jetën? A jemi sot në gjendje të mbajmë marrëdhëniet e lidhura mes brezave?Po të shohim lajmet, po të ndjekim shqetësimet e mësuesve të fëmijëve tanë, mund të kuptojmë shpejt se pothuajse të gjithë jemi dorëzuar nga pak nga përpara kërkesave të pafundme nga ana e fëmijëve për veshje, për pajisje elektronike, për udhëtime, për teka pa fund – pra për gjithçka materiale. Në nxitim të përditshmërisë sonë, shumë pak u flasim atyre për jetën tonë të mëparshme. U kërkojmë shumë pak të komunikojnë me gjyshërit, e aq më pak edhe me fqinjët. “Shko në shtëpi, laj dritaret, mëso të gatuash, ndërto diçka, gjej një punë, vizito një të sëmurë, bëj detyrat e shkollës dhe pasi t’i kesh mbaruar, lexo një libër. Vendi yt nuk detyrohet të të sigurojë ambiente çlodhëse dhe as prindërit nuk e kanë për detyrë vetëm të të argëtojnë. Bota nuk të detyrohet asgjë, duhet ta fitosh vetë jetën. Ti i detyrohesh botës diçka”, shprehej Tapene, duke ngritur disa nga çështjet që tashmë janë të përbotshme. Por kjo çështje e ngritur nga neozelandezi Tapene, si njeriu që kontakton çdo ditë me nxënësit, prej kohësh është ngritur edhe nga psikologë dhe filozofë. Kështu, neuropsikologu i famshëm grek, Nikos Sideris, në librin e tij lidhur me komunikimin me fëmijët, vë në plan të parë komunikimin që duhet të bëjnë prindërit dhe jo psikologët.Sipas Sideris, janë prindërit ata që duhet t’u tregojnë fëmijëve atë që mundet dhe atë që nuk mundet apo që nuk duhet ta kenë, si dhe të jenë gjykues ndaj asaj që shfaqin fëmijët në përditshmërinë e tyre. “Është e dëmshme për vetë fëmijën, nëse imagjinata e tyre do të diktojë qëndrimin e prindërve”, shprehet Sideris, duke kërkuar nga prindërit që bashkëbisedimin me fëmijët e tyre ta shikojnë edhe si një bashkëbisedim me veten, si një rritje tjetër. Sideris vë re në librin e tij, duke iu referuar përvojës si psikolog, se shumë prindër nuk janë të qartë kur u thonë fëmijëve “Mos!”, ose “Jo!”, duke inkurajuar dyzimin.Ndërkaq, filozofi spanjoll Fernando Savater sugjeron që t’u mësojmë fëmijëve se pasojat që vijnë nga liria për të vepruar nuk mund të mohohen apo zhduken sipas qejfit. Sipas Savater, Liria nuk është për të pasur çdo gjë, por për të pranuar pasojat në të mirë apo në të keq, në varësi të asaj që na ka ndodhur apo që nuk arritëm të bënim. Ky moskomunikim ka bërë që prindërit dhe fëmijët e sotëm të mos diskutojnë asgjë, madje as ato gjëra, të cilat i prekin çdo ditë apo do t’i prekin në të ardhmen, sidomos kur të jenë në pleqërinë e tyre.Duhet ta pranojmë që kjo sfidë nuk është aspak e lehtë por, të paktën, ne kemi detyrë t’i inkurajojmë fëmijët që të guxojnë të gjejnë rrugën e tyre, duke marrë përsipër detyrimet e tyre për një jetë dinjitoze. T’u mësojmë se të gabosh është njerëzore, por që të kërkosh falje është edhe më njerëzore. T’u mësojmë se udhëkryqet në jetë merren kur ke një dorë pranë, kur mundesh që të shohësh tjetrin në sy, dhe kur e kupton që je pjesë e një shoqërie ku ke detyrimet e tua për ta bërë më të mirë. E sidomos t’u themi se, jeta pa dorën drejt tjetrit rrezikon të ketë pasojë vetëm vetminë dhe zhgënjimin.

Nga Frank Shkreli

Muajt e fundit më kanë arritur në kutinë postale, por edhe me dërgesë elektronike, disa botime me rëndësi historike, kulturore dhe gjuhësore për fushën e studimeve shqiptare në përgjithësi. Një ndër këto libra është edhe një kopje elektronike e veprës së autorit nga Ulqini, me prejardhje nga Trieshi i Malësisë së Madhe, Zotit Gjekë Gjonaj. Përveç përmbajtjes, e përzgjodha këtë libër për t’ia paraqitur publikut, për dy arsye: e para se pse autorët nga trojet shqiptare në Mal të Zi, fatkeqësisht, nuk tërheqin vëmendjen që meritojnë nga Tirana dhe Prishtina dhe e dyta është solidarizimi im me autorin, për faktin se jemi bashkvendas dhe vijmë nga një krahinë krenare e quajtur Malësi e Madhe. 

Libri i autorit Gjonaj — me titullin “E Meritojnë Nderimin (Figura Shqiptare të Shekullit XX), një monografi dokumentuese, botuar nga Art Club në ULqin — është një kontribut tjetër i vyer i autorit të trojeve shqiptare në Mal të Zi, Z. Gjekë Gjonaj.  Është një libër i shënueshëm që i bashkohet 8 veprave të tjera të botuar më heret nga ky autor i palodhëshëm i trojeve shqiptare të Malësisë së Madhe,por që tani jeton e vepron në Ulqin.  Ashtu si edhe librat e mëparëshëm me përmbajtje historike, etno-linguistike dhe kulturore, edhe libri më i fundit i Gjekë Gjonajt, “E Meritojnë Nderimin” (Figura Shqiptare të Shekullit XX), është gjithashtu një vepër shtesë dhe një kontribut i shënuar i historisë kombëtare shqiptare, ku pasqyrohen kontributet nepërmjet profileve të 36 figurave shqiptare të shekullit XX të përzgjedhura nga vet autori për meritat e tyre, sipas vlerësimit të Z. Gjonaj. Ata janë përfaqësues të denjë, kryesisht, nga trevat e banuara me shqiptarë në Malin i Zi, por nuk mungojnë as personalitete të shquara nga Kosova, Shqipëria dhe nga diaspora — të njohura dhe jo aq të njohura për publikun e gjerë. 

Në vend të parathënjes, autori shprehet se “Trojeve tona kombëtare dhe etnike nuk i kanë munguar kurrë figurat historike, kulturore, arsimore, fetare dhe atdhetare që kanë dhënë kontribut të paçmuar në vendosjen e fateve historike të Atdheut. Figura të tilla nga trojet tona kombëtare duhet të shkëlqejnë duke zbuluar nga pluhuri i harresës, jetën dhe veprimtarinë e tyre në shërbim të Atdheut, Kombit dhe lirisë”, shkruan ai, duke arsyetuar pikërisht përzgjedhjen e 36 personaliteteve shqiptare, të cilët, sipas autorit Gjekë Gjonaj, “E Meritojnë Nderimin”, për punën e tyre në fushat e veprimtarisë së tyre përkatëse.  Në këtë vepër, që është një libër i karakterit publicistik, autori trajton personalitete dhe intelektualë (shumica post-mortem të shekullit të kaluar, por disa që ende jetojnë), të fushave të ndryshme të shkencës dhe të dijes: akademikë, gjuhëtarë, punonjës të arsimit, mjekë, gazetarë, autoritete fetare, rapsodë popullorë, biznesmenë dhe mërgimtarë shqiptarë, njerëz, që, sipas autorit Gjekë Gjonaj, me jetën dhe veprimtarinë e tyre kanë lenë gjurmë në historinë e trojeve shqiptare.  Personalitete historike që me potencialin dhe rrethanat e tyre ku kanl jetuar e punuar — në një mënyrë ose në një tjetër — kanë dhënë kontribut të paçmuar në vendosjen e fateve historike të Atdheut”, shprehet autori. 

Është e natyrshme se një përzgjedhje e këtyre 36 figurave të përfshira në këtë libër, që vet autori i ka zgjedhur si të “merituara” për tu përfshir në librin e tij, “E MERITOJNË NDERIMIN (FIGURA SHQIPTARE TË SHEKULLIT XX), mund edhe të ketë ndonjë vërejtës kritik që të thotë se figurat e radhitura në këtë libër përbëjnë një përzgjedhje subjektive se mund të ketë dhe natyrisht që edhe ka, ndoshta, figura edhe më të merituara, por që mund të jenë pasqyruar nga autorë të tjerë.  Por, as vet autori nuk pretendon se kjo listë është një listë gjithpërfëshirse dhe se nuk ka të tjerë të merituar nga kjo zonë.  Ndoshta ia vlen që Z. Gjekaj të marrë parsysh botimin e një villimi të dytë të kësa natyre ku të përfshihen, eventualisht, edhe figura të tjera aktuale dhe nga e kaluara e trojeve të rrethit të Ulqinit e më gjerë.  Por në lidhje me përzgjedhjen e këtyre personaliteteve të merituara, Z. Gjonaj shkruan se, “Me rikujtimin e këtyre personaliteteve të dalluara shqiptare, tentova që vepra dhe kontributi i tyre të mos harrohet kurrë”.  Janë pra këto figura shqiptare që autori ka vlerësuar se, “Meritojnë Nderimin”, për tu përfshir në këtë vëllim, pasi disa prej këtyre figurave të dalluara, mund të jenë hedhur në harresë — me dashje ose pa dashje — nga entet shkencore, kulturore, por edhe nga publicistika aktuale. Kjo është, pikërisht, sipas meje, arsyeja që autori Gjekë Gjonaj ka përzgjedhur për të pasqyruar jetën dhe veprimtarinë e këtyre 36 personaliteteve, përfshir, për shembull, Dr. Athanas Gegaj, intelektualin e përmasave kombëtare, por i pavlerësuar sa duhet, as nga Shqipëria dhe as nga Kosova.

Në shkrimet e mia modeste gjatë viteve, jam munduar që vazhdimisht të ve në dukje krimet e komunizmit anë e mbanë trojeve shqiptare.  Më pëlqen fakti që Z. Gjekë Gjonaj i kushton një vëmendje të veçantë martirëve të diktaturës komuniste në trojet tona, një fakt me të cilin, bota shqiptare ende refuzon të ballaqohet, qoftë me krimet komuniste të Enver Hoxhës në Shqipëri, qoftë me krimet e komunizmit jugosllav kundlr shqiptarëve në trojet e veta, përfshir masakrën e madhe të Tivarit, ku sipas historianëve, kishin gisht dy regjimet komuniste të kohës, ai jugosllav dhe ai shqiptar. Siç më duket shumë me vend edhe fakti se në librin e autorit Gjonaj, nuk mungojnë së përmenduri edhe kontributet e disa figurave të njohura të diasporës.    

Libri i Z. Gjonaj nuk është një libër ku lexuesi mund të mësoj të gjitha të dhënat për jetën dhe veprimtarinë e këtyre figurave të pasqyruara në këtë përmbledhje publicistike, por është një burim kontribues dhe shtesë — si ngacmues për lexuesine interesuar për të kërkuar informacione të mëtejshme për këta kontribues të shkencës, kulturës, arsimit, traditës, besës e burrërisë, e fushave të tjera, sidomos për brezin e ri të shqiptarëve në trojet shqiptare në Mal të Zi, që mund ose jo, të kenë dijeni për këto figura të  kulturës shqiptare dhe si rrjedhim të ndërmirren hulumtime të mëtejshme rreth tyre. 

Libri i publicistit Gjekë Gjonaj, “E Meritojnë Nderimin” (Figura Shqiptare të Shekullit të XX), në vet-vete është një kontribut i vyer ndaj kulturës shqiptare në përgjithësi, përtej trojeve shqiptare në Mal të Zi. Sepse, siç është shprehur, Ernest Koliqi, “Kultura ashtë shpirti i kombësisë. “Kush nuk njeh historinë e vendit të vet, nuk njeh vetveten. Kush nuk ka dijeni për fytyrat e jetës shqiptare që shfaqen në vjersha, në tregime, në përshkrime e përshtypje, në syzime e studime të shkrimtarëve shqiptarë, nuk din me u dhanë zhvillim shkaseve që ndien në gjak të vet. Kush nuk etshohet nga nevoja të dijë shka bluajnë mendjet ma të ndritura të bashkgjakasvet…atëherë ai veçse ka emnin shqiptar, por sa për tjera ai mund të ndjehet i huaj në rrrethin tonë”.  Shqiptarët e trojeve shqiptare në ish-Jugosllavi janë pjesë e një Kombi të vetëm shqiptar, sit ë tillë duhet të trajtohen nga Tirana dhe Prishtina zyrtare — nuk guxojnë të lihen në dorë të fatit – “që të ndjehen si të huaj në rrethin tonë”.  

Kjo, ndër të tjera, është merita e këtij libri.  Se nepërmjet 36 profileve të këtyre kontribuesve të merituar — në fusha të ndryshme të aktivitetit të tyre, të përmbledhur dhe renditur mjeshtërisht nga Z. Gjonaj në shtatë kapituj — lexuesi ka mundësi të mësojë diçka më shumë se çka “bluajnë” disa prej mendjeve më të ndritura të bashkombasve të vet në rrethin e Ulqinit dhe të Malësisë së Madhe. Ashtuqë shqiptarët e atyre anëve të mos ndjehen të huaj në truallin e vet stërgjyshor, sidomos kur është fjala për zhvillimin e kulturës (“shpirtit të kombësisë”, E. Koliqi) dhe ruajtjen e trashëgimisë dhe kulturës shqiptare në trojet tona në Mal të Zi dhe më gjërë.

“Ky libër në vetvete përbën një enciklopedi të figurave shqiptare dhe si i tillë autori ia ka arritur t’i radhisë me një vijueshmëri të ngjarjeve, peshën që zë çdo figurë e shquar e trevave shqiptare në Mal të Zi, Kosovë e Shqipëri”, shprehet recensuesi i këtij libri, Dr. Nexhat Avdiu, intelektuali shqiptar nga Ulqini. Ndërsa, recensuesi tjetër, Msc. Mark LucGjonaj vlerëson librin me këto fjalë: “Autori, Gjekë Gjonaj, nuk do asgjë më shumë me këtë libër, thjeshtë t’i nderojë, t’i vlerësojë e t’i vendosë në “Log” para lexuesve e historianëve. Ai do që vepra e sakrifica e këtyre njerëzve mos të harrohet sepse është i vetëdijshëm se nëse nuk njohim të shkuarën, do të humbasim të ardhmen. Prandaj, autori e vlerëson shumë jetën, veprën e sakrificën e këtyre figurave të larmishme në veprimtari, dhe me gjithë forcën që ka pena e tij, Ju ka kushtuar këtë lapidar”, vlerëson intelektuali shqiptar nga Tuzi.

Libri i autorit Gjekë Gjonaj është një kontribut i rëndësishëm në këtë fushë. Z.  Gjonaj nga Trieshi i Malësisë së Madhe, me punën e tij të vazhdueshme, me vendosmëri dhe ndershmëri kombëtare, vazhdon pa u lodhur, të promovojë dhe të të përhapë përparim kulturor, historik dhe politik, në përpjekje për të ruajtur lavdinë e të parëve tanë në radhët e shqiptarëve në Mal të Zi dhe më gjërë.  

KUSH ËSHTË GJEKË GJONAJ: Jetëshkrim i Shkurtër i Autorit — Gjekë Gjonaj lindi më 20 mars 1958 në Triesh (Malësi), Komuna e Podgoricës. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, kurse të mesmen në Tuz. Diplomoi për gjuhë dhe letërsi shqipe në Kosovë. Tetë vjet ka punuar si mësimdhënës në vendlindje.  Në vitin 1986 angazhohet si gazetar në Radion e Malit të Zi. Është njëri nga themeluesit e emisionit të parë në gjuhën shqipe në Televizionin e Malit të Zi “Kronika e Javës”. Aktualisht punon si gazetar profesionist – korrespondent i rregullt i Programit në gjuhën shqipe dhe i Programit informativ në gjuhën malazeze në Radion e Malit të Zi dhe ndihmës-kryeredaktor i revistës “Buzuku”. Është kryetar i Këshillit Programor të gazetës “Koha Javore”. Është anëtar i Shoqatës së Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club”, Ulqin. Ka qenë redaktor përgjegjës i shtojcës në gjuhën shqipe “Polis” në Podgoricë. Bashkëpunon rregullisht me gazetat “Koha Javore” Podgoricë “Koha jonë” Tiranë, “Bota sot” Prishtinë, “Illyria” Nju-Jork, me shumë portale në gjuhën shqipe brenda dhe jashtë shtetit. Ka qenë anëtar i Këshillit Drejtues të Radiotelevizionit, “Ulqini”.  Deri më tani ka botuar 8 libra. Po ashtu ka përkthyer, redaktuar dhe korrektuar disa libra të autorëve shqiptarë. Jeton dhe vepron në Ulqin.

Frank Shkreli

                             Botime të tjera nga autori Gjekë Gjonaj

                                                     Gjekë Gjonaj