Luljeta Xhediku/

Nën një atmosferë të shkëlqyer festive, shoqata shqiptaro-amerikane “Skënderbej” Inc. festoi 113-vjetorin e Pavarësisë. Siç dihet nga çdo shqiptar i madh e i vogël, festa më e çmuar e më e shtrenjtë, sidomos për shqiptarët që jetojnë larg Shqipërisë fizikisht, por me atdheun amë në zemër, është Pavarësia e atdheut tonë. 113-vite që nga dita ku gjaku i derdhur ndër vite kundër pushtuesit otoman kulmoi me ngritjen e flamurit në Vlorë nga Ismail Qemali. Në një sallë të zbukuruar me dekor kuqezi, por edhe me veshje kuqezi anëtarë të shoqatës shqiptaro-amerikane “Skënderbej”, të ftuar nderi e miq të shoqatës festuan këtë festë madhështore për të gjithë shqiptarët anembanë botës. Moderatorja e programit znj. Alketa Veshi i ftoi të pranishmit për ekzekutimin e dy himneve atij amerikan e shqiptar.

Fjalën e rastit e mbajti kryetari i shoqatës shqiptaro-amerikane “Skënderbej” Inc, z. Imer Laçaj, i cili duke i falënderuar të gjithë për pjesëmarrjen dhe duke u uruar festën foli për rrjedhën historike të Shqipërisë “Historia na dëshmon se flamuri kuqezi me shqiponjën dykrenare u ngrit për herë të parë nga heroi ynë kombëtar, Gjergj Kastriot Skënderbeu, më 28 Nëntor 1443. Ai së bashku me ushtarët e tij çliroi Krujën dhe ngriti flamurin ne kalanë e qytetit. Megjithatë, pas vdekjes së tij, Arbëria qëndroi 500 vjet e pushtuar. Pas pothuajse pesë shekujve të sundimit osman, historia nxori në skenë patriotin dhe diplomatin e shquar shqiptar, Ismail Qemalin. Më 28 Nëntor 1912, në Vlorë ai ngriti përsëri flamurin kuqezi duke shpallur “Shqipërinë të lirë e të pavarur duke i dhënë fund sundimit osman njëherë e përgjithmonë dhe vënë themelet e ndërtimit të shtetit të pavarur shqiptar”.

Më pas fjalën e mori Dr. Pashko Camaj, sekretar i konfederatës panshqiptare “Vatra” i cili u shpreh: “Është nder dhe krenari të jem sot së bashku me ju të festojmë këtë ditë të madhe e të shenjtë ditën e Pavarësisë, ditën e Flamurit tonë kombëtar dhe ju përgëzoj në emër të konfederatës panshqiptare “Vatra”, kryesisë së saj dhe në emër të gjithë vatranëve, përgëzojmë kryetar Imer Laçaj për punën që ka bërë në këtë shoqatë të mrekullueshme “Skënderbej” për ruajtjen e vlerave tona kombëtare”. Gjithashtu, Dr. Camaj tha që duhet të vazhdojmë t’i ruajmë vlerat tona kombëtare që të japim një kontribut dhe të lëmë gjurmë për ata që vijnë pas nesh”.

Në vijim, fjalën e mori kryeredaktori i gazetës “Dielli” që është gazeta më e madhe shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, z. Sokol Paja. Në fjalën e tij përshëndetëse z. Paja u shpreh: “Në emër të gazetës ‘Dielli’, por edhe në emër të shkollës shqipe “Gjergj Fishta” ju përgëzoj për këtë organizim të shkëlqyer dhe qofshi të nderuar e të bekuar për jetë e mot që nderoni dhe lartësoni ditën më të shenjtë të kombit tonë daljen nga skllavëria pesëshekullore në liri. Sot ne përkujtojmë dhe nderojmë me nderim të veçantë diplomacinë dhe urtësinë e Ismail Qemalit, Isa Boletinit, Luigj Gurakuqit, Lef Nosit e shumë e shumë patriotëve të tjerë që bënë gjithçka në shërbim të bashkimit kombëtar dhe që nga ajo kohë kjo ditë ka ngelur më e rëndësishmja dhe më e shënuara ne historinë e kombit shqiptar”. Zoti Paja gjithashtu përgëzoi edhe shkollën shqipe “Skënderbej” veçanërisht mësuese Adelina Laçaj dhe stafin e saj.

Profesori Musa Limani i Universitetit të Prishtinës, i cili ka dhënë mësim në Fakultetin e Ekonomisë dhe ka bërë disa studime në Universitetin e Zagrebit përshëndeti të pranishmit gjithashtu dhe ju uroi gëzuar festën e Pavarësisë.

Znj. Drita Gjongecaj është anëtare e Këshillit Koordinues të Diasporës Shqiptare si dhe një aktiviste e shquar e komunitetit shqiptar në SHBA dhe veçanërisht në NY. Në vitin 2014 znj. Gjongecaj ka themeluar shkollën shqipe “Fëmijët e Shqiponjës” ose AADLC pjesë e një grupi pune që kanë arritur të bëjnë gjuhën shqipe, gjuhë të dytë në një nga shkollat e Bronxit. Znj. Gjongecaj theksoi “është kënaqësi të jesh mes jush sot ndërsa festojmë 113-vjetorin e Pavarësisë. Nëntori për ne është një muaj i veçantë është muaji ku historia flet më fort, sepse në të janë gdhendur momentet që na bashkuan si komb. Ky flamur kuqezi është zemra jonë kolektive një simbol që na bashkon me Shqipërinë në Kosovë e kudo në vendet shqiptare e në diasporë. Po më 22 nëntor 1910 u konsolidua alfabeti i gjuhës shqipe, në këtë datë ne festojmë Ditën e Alfabetit që është themeli i gjuhës sonë të përbashkët në këtë datë të vitit 1908 Kongresi i Manastirit u dha shqiptarëve alfabet të njehsuar dhe na mësoi se dhe në kohë të vështira e dimë që kemi gjuhën tonë për të qenë të bashkuar, por nëntori ka dhe një festë tjetër që e kremtojmë në Shtetet e Bashkuara është festa e Falënderimeve. Dua të ndaj pse jemi veçanërisht mirënjohës sot. Në emrin e anëtarëve të shoqatës dygjuhësore dhe shkollës shqipe “Children of the Eagle” dua të shpreh mirënjohjen për faktin që te shoqata “Skënderbej” kemi gjetur një partner që janë edhe miq duke na dhënë hapësirë, bashkëpunim dhe zemër.

Programi arriti kulmin kur grupi artistik “Skënderbej” me pjesëmarrjen e veçantë të balerinit të mirënjohur shqiptar, Klevis Tafaj, interpretuan një kolazh të zgjedhur me kërcime nga treva të ndryshme të atdheut tonë. Ata qëndisën, ngritën e valëvitën flamurin tonë shqiptar. Për këtë performancë grupi artistik “Skënderbej” u përgatit për ditë me radhë nga dy mësueset e shkollës shqipe “Skënderbej” Adelina Laçaj e Gela Bulku. Nxënësi Kelvin Rustani recitoi vargje të zgjedhura nga poema “Bagëti e Bujqësi”. Festa vazhdoi nën tingujt e bukur të muzikës shqipe e nën trokitjen e gotave të verës. Shoqata shqiptaro-amerikane ju uron: Gëzuar 28 Nëntorin e qofshin gjithmonë të bekuar e të lirë shqiptarët kudo që ndodhen.

Dr. Gazmend Kapllani/

Joe Gould (1889-1957) është një karakter kult dhe një nga bohemët më të famshëm të historisë së Nju Jorkut dhe të Amerikës. Një njeri mes gjeniut dhe të çmendurit, i lindur në një familje të pasur mjekësh në një qytet të vogël pranë Bostonit. Pasi braktisi studimet në Harvard, vendosi të zhvendosej në Nju Jork që t’i kushtohej letërsisë dhe artit. Pretendonte se po shkruante librin më të gjatë të historisë së folur të njerëzimit, “historia e folur e kohës sonë”, libër që nuk u gjet as u botua kurrë. Është, megjithatë, njeriu që krijoi termin “oral history / historia e folur” në fjalorin anglez.

Ishte mik me disa nga shkrimtarët dhe intelektualët më të njohur amerikanë të kohës, si e. e. Cummings dhe Ezra Pound, mes shumë të tjerëve.

Në mesin e viteve ’20, Joe Gould endej nëpër Nju Jork duke thënë se ishte Ambasador Nderi i Shqipërisë në Amerikë. E vërteta është që për 10 vjet, nga viti 1915 (kur Shqipëria, gjatë viteve të mbrapshta të Luftës së Parë Botërore, ishte zhdukur nga harta) deri në vitin 1925, ai ishte njëri ndër përkrahësit më të zjarrtë të shqiptarëve, falë njohjes së tij në Universitetin Harvard me Fan Nolin.

Madje, në shënimet e tij shkruan se frekuentonte një kafene shqiptare në Boston me emrin “Skënderbeu”, si edhe Kishën e Shën Gjergjit në Boston, e themeluar nga Fan Noli. Por dokumenti më i famshëm për Shqipërinë është korrespondenca e tij me “atin” e antropologjisë amerikane, Franz Boas, të cilin përpiqet ta bindë që të krijojnë një shoqatë me personalitete amerikane që do të përkrahte dhe ndihmonte Shqipërinë, me emrin “Kampionët e Skënderbeut”.

“Tani që Shqipëria mbijetoi nga grekët dhe serbët,” shkruan ai, “duhet ta ndihmojmë që të shpëtojë nga dy plagët e saj më të mëdha: varfëria dhe padija — por sidomos padija,” nënvizon ai, “e cila nuk i lejon shqiptarët, një popull shumë të zgjuar, të përparojnë si popujt e tjerë të civilizuar.”

Në këtë letër Joe Gould përmend gjithashtu faktin se, në vitin 1916, ai ka organizuar në Nju Jork eventin “Miqtë e Pavarësisë së Shqipërisë”, ku antropologu i madh Franz Boas ka shënuar emrin e tij në listën e personaliteteve të shquara amerikane që mbështetnin pavarësinë e Shqipërisë.

Foto: pjesë nga letra e Joe Gould për antropologun e shquar amerikan Franz Boas (Dhjetor 1920), ku i kërkon mbështetjen e tij për krijimin e një grupi me amerikanë të shquar për të ndihmuar Shqipërinë dhe shqiptarët.

Rafaela Prifti/

Qyshkur ka hyrë në klasën e parë në moshën 6 vjeçare në Gjilan e deri më sot, Vesa Xhyshmiti ka vetëm 7 vite shkollore dhe të paktën po kaq medalje dhe vende nderi në garime kombëtare e ndërkombëtare të matematikës. Sapo ka nisur të garojë në fund të klasës së pestë, studentja 13 vjeçare ka arritur rekorde të hatashme në Olimpiada matematike si EGMO 2025. “Talenti nuk rritet me frikë, por duke pasur vetëbesim, natyrisht pa e tepruar atë,” thotë Vesa. Në gara dhe konkurrime ndërkombëtare ajo ka përfaqësuar Kosovën me shumë sukses dhe ka lënë mbresa tek gjyqtarët dhe vlerësuesit. Por, talenti dhe vetëbesimi i një shkollareje të një vendi të vogël përballen me vështirësi të mëdha për mbështetje financiare.

Vesa bën pjesë në brezin GenZ i quajtur edhe IGeneration, të ardhur në një botë dixhitale ku përgjithësisht ata janë “në shtëpinë e tyre”. Viti i lindjes së saj 2012 përkon me ripërtëritjen e nismave për mundësi të barabarta në arsimimin e vajzave dhe grave në Shkencë, Teknologji, Inxhinieri dhe Matematikë – STEM, ndërsa vetë akronimi është krijuar në fillim të viteve 2000.

Me sy të butë, të zgjuar dhe shumë vëzhgues, Vesa flet me elokuencë dhe pjekuri përtej moshës që ka, për rrugëtimin e saj të përditshëm shtëpi-shkollë përkatësisht Gjilan-Prishtinë, për klasën në shkollën private New York School of Science in Kosova, për shoqërinë e mirë që ka aty dhe ecurinë e suksesshme në konkurset e matematikës. Mamaja e saj, Albina, me profesion arsimtare në Kosovë, shëndrit me krenari pranë vajzës dhe shpreh vazhdimisht mirënjohje për mësuesit dhe drejtuesit e Vesës në arritjet e saj mbresëlënëse.

“Mësuesit kanë qenë inkarujuesit dhe nxitësit e zellshëm të Vesës. Në fillim në garat shkollore ku doli fituese dhe pastaj në garat komunale, ku mori maksimumin e 100 pikëve që nuk kish ndodhur më parë, dhe më tej në garat ndërkomunale përsëri me sukses, atëherë kur edhe u shtua këmbëngulja e mësuesve që Vesa të shkonte më tej se aq.”

Në nëntor 2025 Vesa u ftua të merrte pjesë në Harvard–MIT Mathematics Tournament (HMMT) meqë ishte pranuar në programin prestigjioz Athemath. Ajo thotë se është veçanërisht krenare “që është e para Kosovare pjesëmarrëse në këtë konkurs me emër të njohur.” Atë javë Shoqata e Studentëve shqiptarë të Harvardit Harvard Albanian Students Association e kishte mysafire Vesën në një takim enkas për fituesit e garës, të titulluar Ëndrra pa Kufi (Dreams Without Borders) në Harvard University.

“Pjesëmarrja në garime jashtë Kosovës ka shpenzime të konsiderueshme financiare për familjen tonë katër-anëtarëshe me të ardhura mesatare.

Ishte bujaria e komunitetit të Bostonit që e mundësoi ardhjen tonë, me një pjesë të harxhimeve, së bashku me kontributin e familjes sonë,” thotë Albina, duke falënderuar Xheraldin & Xhufe Morina Foundation, dhe zemërmirësinë e shumë zonjave si Valbona Lavdari, Mirjola Adhami, Rita Zhupe, dhe Irena Xhurxhi .

“Është me rëndësi të thuhet,” vëren ajo, “se nga pranimi në Athemath, program amerikan trajnimi për vajza, Vesa ishte ftuar edhe në PUMaC (Princeton University Mathematical Competition) por për shkak të shpenzimeve të shumta nuk mori pjesë në të. Kurset intensive dhe individuale kanë koston e tyre. Dhe garat ndërkombëtare janë të kushtueshme. Komuna e Gjilanit ka bërë sa ka mundur brenda mjeteve të veta. Prandaj ne e vlerësojmë shumë ndihmën e komunitetit shqiptar në Amerikë si edhe mikpritjen e tyre shumë të ngrohtë,” thekson Albina.

Në vitin 2024 Vesa përfaqësoi Kosovën në Olimpiadën Neo Science në NY ku mori vendin e parë në Matematikë dhe medaljen e argjendte për Shkencat. E ftuar nga Shoqata e Matematicenëve të Kosovës të garojë me klasat e 7 dhe 8 në Olimpiadën e Matematikës Shqipëri Kosovë (KAMO), Vesa fitoi medaljen e artë. Në Holandë fitoi një medalje tjetër në STEM Olympiad dhe hyri në kategorinë Best of the Best. Në klasën e shtatë fitoi vendin e parë në Olimpiadën e Matematikës së Kosovës duke u klasifikuar për testin në EGMO – ku ishte në garim me vajzat me rezultatet më të mira të klasave 7 deri 12 të Kosovës. Në sajë të punës shumëorëshe dhe drejtimin e duhur të mësuesve, ajo fitoi bashkë me një vajzë tjetër të klasës së 11. Vesa ishte ndër garueset më të reja në EGMO me 55 vende pjesëmarrëse mbajtur në Kosovë në prill 2025. Ajo thotë se aty, përveç krenarisë, ndjeu se vende të vogla mund të fitojnë mes matematicienëve më të mirë të botës.

Kur flet për zgjidhjen e një problemi me teorinë e numrave, ajo e quan atë “të bukur”. Bukuria e zgjidhjeve në matematikë e ka tërhequr Vesën qysh në fillim. Asaj i pëlqen arsyetimi logjik, të menduarit kritik në lëndët e matematikës por edhe në fushat e tjera. I ka kaluar me lehtësi konvertimet e termave matematikore shqip – anglisht në sajë të njohjes shumë të mirë të dy gjuhëve. Këtë e thotë me mburrje edhe Medina, halla e saj në Nju Jork, tek e cila Vesa dhe Albina erdhën vizitore disa ditë përpara se të ktheheshin në Prishtinë. Aty i pret babai, Iliri, me të cilin Vesa shikon ndeshjet e futbollit, kur nuk është duke studiuar matematikë, dhe, vëllai i saj 6 vjeçar, Dielli, me të cilin ngjyrosin e vizatojnë dhe përcjellin programin Number Blocks në anglisht.

Nga Kosova, Vesa ka postuar disa foto nga Bostoni, Nju Jorku dhe Uashingtoni, ndërkohë që ka nisur përgatitjet për garën e ardhshme. Në janar është kualifikuar automatikisht të hyjë në OMK 2026 si pjesëmarrëse fituese në EGMO 2025 (European Girls Mathematical Olympiad). Me dëshirën dhe ëndrrën që të kalojë testin selektues për EGMO në shkurt dhe IMO (International Mathematical Olympiad) në mars — si përfaqësuese e Kosovës, ajo do që të valëvit flamurin e vendit në çdo garë të madhe botërore për pesë vitet e ardhshme. Vesa dëshiron të jetë në kanalin e vet në YouTube për të shpjeguar koncepte matematike në formë tërheqëse për moshat e reja. Pjesë e ëndrrës së saj është të zbulojë edhe për të tjerët “bukurinë e matematikës,” ashtu siç e sheh ajo. Në të ardhmen jo të largët, Vesa shpreson që matematika të jetë çelësi që hap dyert e universiteteve elitë në Amerikë. Shkolla e specializuar New York School of Science e Kosovës nuk është larg nga Bulevardi Bill Clinton në Prishtinë, ku ngrihet statuja e ish-presidentit amerikan që i sjell në mend çdo ditë “se sa pranë njëra-tjetrës janë vendet tona historikisht,” përfundon ajo me qartësinë e vesës.

DR. ELMI BERISHA: Të nderuar motra e vëllezër, të dashur bashkatdhetarë, përfaqësues të jetës fetare, kulturore e shoqërore, miq të pranishëm,

Sot jemi mbledhur këtu, në këtë shtëpi të shenjtë të Zotit, për të nderuar një prej figurave më të shquara të komunitetit tonë shqiptaro-amerikan Don Pjetër Popajn në 40-vjetorin e shugurimit të tij priftëror. Ky jubile nuk është thjesht një datë kalendarike por është një gur-më-themel në historinë tonë, në kujtesën tonë dhe në shpirtin e komunitetit tonë.

Shugurimi i Don Pjetrit, katër dekada më parë, ishte një ngjarje që mbushi me gëzim familjen e tij, të njohurit dhe mbarë diasporën shqiptare. Por sot, kur kthehemi pas me mendje dhe shohim gjithë këtë rrugëtim të bekuar, e kuptojmë më qartë se ajo ditë nuk ishte vetëm fillimi i misionit të një meshtari. Ajo ishte bekimi i një njeriu që Zoti e zgjodhi për të qenë udhërrëfyes shpirtëror, mbrojtës i besimit dhe simbol i dashurisë së pakushtëzuar për kombin e vet.

Në këto 40 vite shërbim, Don Pjetër Popaj nuk ka qenë vetëm prift. Ai ka qenë zëri ynë, forca jonë, krahët që na kanë mbajtur, dorë e shtrirë për çdo shqiptar në nevojë, dhe dritë për ata që kërkojnë paqe, ngushëllim dhe shpresë. Nën drejtimin e tij, Kisha Shqiptare “Zoja e Shkodrës” në Nju Jork është shndërruar në një ndër qendrat më të fuqishme të identitetit tonë kombëtar në diasporë. Aty është falur jo vetëm besimi, por edhe gjuha shqipe, kultura jonë, tradita jonë shekullore, dashuria për atdheun. Falë vizionit të Don Pjetrit, kjo qendër nuk është vetëm një kishë, por është një shtëpi e madhe e shqiptarëve, ku dera është gjithmonë e hapur—pa dallim feje, krahine, bindjeje a përkatësie.

Me urtinë dhe butësinë e tij, ai ka qenë një ura lidhëse midis komuniteteve tona, një promovues i dialogut vëllazëror, një përkrahës i pandalshëm i bashkëpunimit mes shqiptarëve të besimeve dhe prejardhjeve të ndryshme. Ai ka treguar me jetë dhe vepër se shqiptaria është mbi gjithçka, se dashuria, respekti dhe mirësia janë vlera që na bashkojnë, jo që na ndajnë.

Qendra “Nënë Tereza”, që ai e udhëheq me përkushtim, ka qenë simbol i bamirësisë, solidaritetit dhe përkujdesjes për çdo shqiptar të diasporës. Atje janë pritur me dinjitet breza të tërë emigrantësh, është ruajtur tradita jonë dhe është përcjellë shpirti i dashurisë për njeriun, siç e mësonte e Shenjta Nënë Terezë. Don Pjetri është një shembull i përkushtimit, një fanar i pashuar i besimit, një patriot i urtë, një udhëheqës shpirtëror që ka lënë gjurmë të pashlyeshme në historinë e diasporës shqiptare. Ai është rritur me vlera, ka jetuar me vlera dhe ka predikuar vlera që sot na bashkojnë, na mësojnë dhe na frymëzojnë.

Në 40 vitet e shërbimit të tij, Don Pjetri ka qenë pranë komunitetit në gëzim e në hidhërim, në lindje e në vdekje, në ditë feste dhe në ditë sfide. Ai ka qenë aty, gjithmonë, me fjalën e butë, me bekimin e tij, me zemër të hapur e me shpirt të madh.

Sot, në këtë përvjetor të shenjtë, në këtë ditë reflektimi dhe mirënjohjeje, në emër të Federatës Panshqiptare të Amerikës “Vatra”, dua të shpreh falënderimin më të thellë dhe respektin më të sinqertë për një njeri të madh që i ka dhënë shumë komunitetit tonë dhe i ka shërbyer me dinjitet e përkushtim Kosovës, Shqipërisë dhe mbarë kombit shqiptar.

I nderuar Don Pjetër Popaj,

Zoti ju bekoftë e ju dhëntë shëndet, forcë dhe vite të tjera të mbara në misionin tuaj të shenjtë.

Vepra juaj është e gdhendur në zemrat tona.

Shërbimi juaj është pasuri e pamatshme.

Rruga juaj është frymëzim për brezat që do të vijnë.

Ju faleminderit për gjithçka që keni bërë dhe vazhdoni të bëni për komunitetin tonë.

Qoftë ky 40-vjetor jo vetëm një kujtim, por edhe një premtim i ri: se vepra juaj do të vazhdojë të mbetet gur themeli i unitetit, besimit dhe shqiptarisë në mërgatë.

Zoti e bekoftë Don Pjetër Popajn!

Zoti e bekoftë komunitetin tonë shqiptaro-amerikan!

Zoti e bekoftë kombin shqiptar!

Ju faleminderit.

NDREKË TONAJ: Fort i dashur, i nderuar dhe i respektuar Dom Pjetër Popaj

Gëzuar nga zemra 40 vjetorin e Meshtarisë. Në emër të Këshillit të Kishës Zoja e Shkodrës e mbarë komunitetit shqiptaro-amerikan të shpehim sot mirënjohjen e thellë, respektin e lartë e falenderimet më të përzëmërta për shërbimin shpirtëror, moral, edukativ, kulturor dhe atdhetar që kë bërë për shqiptarët në 4 dekada. Komunitetit tonë i dhe bekim, dashuri, përkushtim, vetmohim, sakrifica e dinjitet. Me përvujtërinë tënde, përulësinë tënde, shembullin tënd, me mirësinë tënde, edukatën dhe frymën atdhetare na ke dhënë mësime të vyera mbi jetën katolike të vërtetë, frymën e vëllazërisë, respektit, harmonisë e bashkëpunimit mes nesh dhe komuniteteve të tjera fetare dhe etnike.

Sot me krenari e nder secili prej nesh të nderon e vlerëson si një ndër figurat më të dashura, më të respektuara e më të nderuara të komunitetit shqiptar në diasporë, veçanërisht në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, falë devotshmërisë e përulësisë suaj në shërbim, besim të thellë të i madhi Zot dhe lidershipit të shkëlqyer si famullitar e patriot. Puna e palodhur, vizioni, disiplina, organizimi dhe fryma juaj si famullitar e shqiptar i vërtetë ka shëndërruar Kishën Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës” në Hartsdale, New York, qëndrën më të fuqishme fetare, kulturore, edukative dhe atdhetare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Jeta shembullore kishtare, veprimtaria e shenjtë baritore, përfaqësimi dinjitoz në daljet publike e vizitat komunitare, organizimi i aktiviteteve kulturore e kombëtare, puna juaj edukative e patriotike me Qendrën Kulturore Nënë Tereza, i ka dhënë kombit shqiptar një shërbim të madh patriotik në ruajtjen e identitetit kombëtar shqiptar, historisë kombëtare, traditave, gjuhës shqipe dhe kulturës së kombit tonë.

I dashur dhe i nderuar Dom Pjetër

Si udhëheqës shpirtëror, atdhetar, intelektual dhe humanist ju përfaqësoni modelin më të përkryer të njeriut të Zotit, kombit e atdheut. I dashur, zemërgjerë, patriot, mirëkuptues, tolerant, i respektshëm, vizionar, frymëzues, dinjitoz e kurajoz, përbashkues, drejtues kompetent, promotor, korrekt, i drejtë dhe i ndershëm janë pak prej shumë cilësive vetjake që ju ia keni transmetuar brezit të ri të të rinjve duke qenë shembull i jashtëzakonshëm i jetës fetare e atdhetare.

Si promotor i Ungjillit të Krishtit dhe vlerave kombëtare, Famullia jonë do të jetë përjetë mirënjohës për respektin, modelin, shembullin, shërbimin, frymën e sakrificën që ke bërë për secilin prej nesh. Jeta dhe vepra juaj e ndritur, urtësia, pastërtia, përulësia juaj ka qenë shpresë e frymëzim për të gjithë ne.

Zoti të bekoftë i nderuar dhe i bekuar Dom Pjetër Popaj

Faleminderit dhe mirënjohje përjetë.

FRANK SHKRELI: Ditën e Dielë me 16 Nëntor, 2025, Kisha Katolike shqiptaro-amerikane, “Zoja e Shkodrës” në Nju Jork organizoi një darkë solemne me mbi 600-pjesëmarrës për të festuar 40-vjetorin e shugurimit të Dom Pjetër Popaj. Një përvjetor i rëndësishëm në historinë e komunitetit katolik shqiptaro-amerikan por edhe për vet Dom Pjetrin, prifti i parë shqiptaro-amerikan i shugurar meshtar në Shtetet e Bashkuara. Bjë shënim të shkurtër me këtë rast:

“I ndershmi Dom Pjetër, të dashur miq, familjarë dhe anëtarë të famullisë, “Kisha Zoja e Shkodrës” në Nju Jork.

Ne mblidhemi sot me gëzim dhe mirënjohje të thellë për të festuar një moment vërtetë të jashtëzakonshëm: 40-vjetorin e meshtarisë të mikut tonë të dashur dhe bariut të përkushtuar, Dom Pjetër Popaj, Famullitar i Kishës Zoja e Shkodrës në Nju Jork.

40-vjet shërbim meshtarak janë shumë më tepër se një numër. Përgjithësisht, ato përfaqësojnë një jetë plot sakrificash të heshtura, përkushtim të besueshëm dhe angazhim të palëkundur për t’iu përgjigjur thirrjes së Zotit dhe nevojave të grigjes së tij. Gjatë këtyre katër dekadave, për komunitetin tonë, Dom Pjetri ka qenë një burim force në kohë pikëllimesh, një i dërguar i shpresës në kohët e pasigurisë dhe një prani e gëzueshme në kohë gëzimesh e festimesh.

Ai ka pagëzuar fëmijët tanë. Ka ngushëlluar familjet tona në momentet e kalimit në amshim të të dashurve tanë. Na ka inkurajuar në përpjekjet tona dhe na ka ngritur me predikimet dhe shembullin e tij. Duart e tij kanë bekuar dhe kanë shëruar. Fjalët e tij kanë udhëzuar, këshilluar dhe frymëzuar, dhe zemra e tij ka qenë dhe mbetet e hapur për të gjithë ata që e kanë njohur dhe bashkpunuar me të.

Dom Pjetri, është pasardhës i denjë si famullitar në Kishën Zoja e Shkodrës në New York, i Monsinjor Zef Oroshit dhe ish-Arkipeshkvit Tirane-Durrës, të Përndershmit Monsinjor Rrok Mirdita. Një famulli kjo që siç shihet sot, kishte mbrenda praninë dhe ndihmën e të Madhit Zot.

Ajo që e bën këtë përvjetor edhe më të veçantë, nuk janë vetëm vitet e shërbimit, por mënyra se si janë shërbyer besimtarët dhe komuniteti shqiptar këtu në përgjithsi: me dashuri, përulësi, dhembshuri dhe besim të palëkundur. Dom Pjetër, shërbimi juaj ka prekur jetë në mënyra që mund të mos i dini, plotësisht, kurrë. Fara që keni mbjellur– përmes mirësisë, këshillave dhe dashurisë tuaj për popullin e Zotit, vazhdon të japi fryt në komunitetin tonë këtu në Nju Jork dhe më gjerë.

Në një periudhë fatzezë të historisë shqiptare, kur dukej se katolicizmi po zhdukej në Shqipëri nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, fillimisht, ka qenë Qendra Katolike Shqiptare në Amerikë dhe më vonë Kisha Zoja e Shkodrës kryesuar nga Monsinjor Oroshi dhe Dom Rrok Mirdita dhe sot nën drejtimin e Dom Pjetrit — ajo që gjatë dekadave të komunizmit në trojet shqiptare, po mbillte në Amerikë një farë të re rritjeje e lulëzimi: rilindjen pra të asaj që sot është Kisha Katolike në Shqipërinë e post-komunizmit zyrtar. “Nji shkëndi e vogël, që me ndihmë të Zotit do bahemi dritë e madhe, me shëndritë dhe votrat e errësueme në Atdhe’’, ka qenë parashkimi dhe premtimi i Dom Zef Oroshit, në vitin 1962.

Ndërkohë që me veprën dhe punën e tij prej 4-dekadash, Dom Pjetri ka berë të mundur rrjeshtimin e denjë të kombit shqiptar në radhët e kombeve të tjera në Amerike, duke inkurajuar pjesëmarrjen e komunitetit shqiptaro-amerikan në evenimente, parada e shfaqje kulturore e muzikore që organizohen në New York çdo vit — duke shfaqur kështu pasurinë tonë kulturore, kombëtare dhe folklorike para popullit amerikan dhe para botës.

Me veprimtaritë e Kishës “Zoja e Shkodrës”, në Nju Jork dhe me jehonë n e fjalës së tij, Dom Pjetri ka nderuar gjithëkund dhe gjitheherë Kishën Katolike Shqiptare. Por, ai në të njëjtën kohë ka promovuar virtytet dhe emrin e mirë të Kombit shqiptar. Dom Pjetri, me krenari rreshtohet në rendin e gjatë të klerikeve katolikë shqiptarë të cilët–në trojet e veta në Ballkanin Perëndimor — dhe në diasporë, kanë qenë dhe janë ndër shtyllat më të rëndësishme si përfaqsues të ajkës së patriotizmit dhe ndërtimit e zhvillimit të kulturës dhe gjuhës shqipe. Gjithmonë, duke i ndejt besnik Fesë dhe Kombit, lirisë, besës dhe burrënisë shqiptare, por edhe nderit e dinjitetit njerëzor, pa dallim feje a krahine.

Ju falënderojmë që 40 vjet më parë iu përgjigjët me “po” thirrjes suaj. Shembulli juaj na kujton se madhështia e vërtetë nuk gjendet në njohje apo madhështi, por në shërbim të vazhdueshëm dhe dashamirës. Në frymën më të mirë dhe në kujtim të martirve të shumtë të klerit katolik shqiptar — viktima të një regjimi barbar komunist — të cilët me dashuri të pamasë dhe me vendosmëri të patundur, ia kushtuan jetën dhe veprën predikimit të Fjalës së të Madhit Zot, shpesh nën rrethana shumë të vështira i dedikuan dijen, pendën dhe jetën ngritjes së Kombit shqiptar.

Qofsh i bekuar nga Zoti Dom Pjetër, me shëndet, gëzim dhe forcë të re, ndërsa filloni një kapitull tjetër të shërbimit fetar dhe atdhetar për grigjen tuaj. Dhe Zoti ynë, ju shpërbleft shumëfish për përkushtimin dhe besnikërinë tuaj ndaj famullisë Zoja e Shkodrës këtu në Nju Jork. Urime Dom Pjetër për këtë udhëtim të bekuar prej 40 vitesh. U jemi mirënjohës për shërbimin tuaj fisnik fetar e atdhetar ndaj Kishës dhe komunitetit shqiptaro-amerikan në Nju Jork, ndërsa lutemi për shumë vite të tjera për ju, me shëndet dhe jetë të gjatë. Të paçim, Dom Pjetër!

“Well done, good and faithful servant…” Mathew 25:22

Ad Multos Annos, Dom Pjetër Popaj!

*Autori ka shërbyer si Sekretar i Lidhjes Katolike Shqiptaro-Amerikane dhe ka qenë anëtar i grupit redaktues të revistës “Jeta Katolike Shqiptare’’, për vitet 1971-1974. Kisha katolike shqiptaro-amerikane në Hartsdale, Nju Jork.

MËHILL VELAJ: Me rastin e 40-vjetorit të shërbimit të Don Pjetër Ndoc Popajt, komuniteti shqiptaro-amerikan nderon një prej figurave më të spikatura të klerit tonë në mërgatë, një personalitet që për katër dekada ka mishëruar besimin, kulturën dhe identitetin shqiptar në një nga metropolet më të mëdha të botës.

Rrugëtimi i një meshtari të përkushtuar

Don Pjetër Popaj lindi më 10 qershor 1958, në Shën Gjergj të Ulqinit – një qendër e lashtë e krishtërimit ndër shqiptarë. Në gjirin e familjes së prindërve, Ndocit dhe Linës, ai u rrit mes frymës së besimit, punës dhe përkushtimit. Rrugëtimi i tij mori drejtim të ri kur familja e tij, si shumë shqiptarë të viteve ’70, u shpërngul drejt Shteteve të Bashkuara, pas një qëndrimi të shkurtër në Itali.

Në New York, adoleshenti Pjetër vijoi shkollën e mesme dhe brenda pak vitesh u bë e qartë se thirrja e tij shpirtërore ishte e fortë dhe e palëkundur. Ai nisi formimin meshtarak në institucione të rëndësishme të Arqipeshkvisë së New York-ut, mes të cilëve Cathedral Preparatory Seminary, Cathedral College of the Immaculate Conception dhe St. Joseph’s Seminary, ku u pajis me dije të thella filozofike dhe teologjike.

Një datë historike: 16 nëntor 1985

Shugurimi i tij, më 16 nëntor 1985, në Katedralen e Saint Patrick-ut nga Kardinali John O’Connor, shënoi jo vetëm fillimin zyrtar të shërbesës së tij meshtarake, por edhe një moment historik për komunitetin shqiptaro-amerikan: Don Pjetër Popaj u bë prifti i parë shqiptar i shuguruar në New York.

Ky akt merr një vlerë të dyfishtë: fetare dhe kulturore. Guvernatori i New York-ut, Mario Cuomo, lëshoi një “Citation” zyrtar, duke përgëzuar këtë arritje të rëndësishme. Ndërkaq, Më 24 nëntor 1985, Don Pjetri celebroi Meshën e tij të parë në Kishën Shqiptare të Bronx-it, përpara mbi 1000 besimtarëve, në një atmosferë që mbetet e paharrueshme për shumë prej pjesëmarrësve.

Në krye të Kishës “Zoja e Shkodrës”

Shërbimi i Don Pjetër Popajt lidhet ngushtë me ngritjen dhe fuqizimin e Kishës Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës” në Hartsdale, New York. Prej vitesh, ai është figurë qendrore e kësaj famullie, e cila sot është shndërruar në një nga institucionet më të rëndësishme të identitetit shqiptar në diasporë.

Nën drejtimin e tij, kjo kishë nuk është vetëm vend lutjeje, por edhe qendër e gjallë kulture dhe bashkësie. Ajo ka shërbyer si hapësirë ku shqiptarët jo vetëm i janë afruar Zotit, por edhe kanë ruajtur gjuhën, traditat dhe kujtesën e tyre historike. Biblioteka personale e Don Pjetrit, e mbushur me autorë të letërsisë shqipe dhe botërore, dëshmon për një figurë që e sheh misionin e meshtarit si shërbesë shpirtërore dhe si detyrë kulturore.

Zë i fortë i kulturës shqiptare në Amerikë

Përveç shërbesës së pandërprerë pastorale, Don Pjetër Popaj është shquar për organizimin e dhjetëra veprimtarive shkencore, kulturore dhe fetare që e kanë vlerësuar atë si një prej nismëtarëve më të përkushtuar të jetës shqiptare në komunitet.

Në mesin e nismave të tij më të shquara mbeten:

– Seminari shkencor (1989) kushtuar 300-vjetorit të Pjetër Bogdanit dhe rëndësisë së veprës “Çeta e Profetënve”; Pjesëmarrja në konsekrimin e Shenjtores “Zoja e Këshillit të Mirë” në Shkodër, më 24 maj 1999, bashkë me një grup të gjerë besimtarësh shqiptaro-amerikanë; Simpoziumi “Kisha në komunitetin shqiptar”, mbajtur në qershor 2002 në Qendrën “Nënë Tereza” në Hartsdale; Festivali Mbarëshqiptar në Lehman College, organizuar çdo vit që nga 1991, me pjesëmarrjen e grupeve artistike nga i gjithë kontinenti amerikan; Darka e përvitshme e Zojës së Shkodrës, e kthyer në një traditë të përhershme bashkimi.

Të gjitha këto veprimtari e vendosin Don Pjetrin në radhën e klerikëve që kanë ditur të shërbejnë si ura lidhëse mes besimit, kulturës dhe identitetit kombëtar.

Një jetë në shërbim të njerëzve

Portreti i Don Pjetrit nuk plotësohet pa përmendur dimensionin e tij njerëzor: ai është meshtari që ka qënë pranë çdo familjeje shqiptare, në gëzim dhe pikëllim; është këshilltari i urtë që i ka ndihmuar njerëzit të përballojnë sfidat e emigrimit; është drejtuesi shpirtëror që ka ditur të ruajë dinjitetin dhe unitetin e komunitetit.

Shërbesa e tij 40-vjeçare është një testament. Ajo i ka dhënë komunitetit jo vetëm një drejtues të devotshëm fetar, por edhe një drejtues të paepur kulturor dhe kombëtar. Në një kohë kur identitetet shpesh lëkunden, ai ka ditur të ruajë të pandryshueshme vlerat e besimit, gjuhës dhe traditës, duke i përcjellë brez pas brezi.

Përmbyllje

Sot, kur shënojmë 40 vjet të shugurimit të Don Pjetër Popajt, nderojmë një jetë të tërë të vendosur në shërbim të Zotit dhe të popullit. Veprimtaria e tij shumëdimensionale e rendit në mesin e figurave më të respektuara të klerit shqiptar në mërgatë. Kontributi i tij mbetet i pashlyeshëm dhe do të vazhdojë të jetë udhërrëfyes për brezat e rinj.

Gjek Gjonlekaj: Epiku dhe tragjiku i Greqisë antike Eskili në një prej vargjeve të tij thotë:”Për mendime e punë të mëdha, fjalë të madhërishme të kërkojmë”. Pra sonte në këtë darkë solemne për të nderuar meshtarin tonë Dom Pjetër Popaj duhet t’i zgjedhim fjalët më të mira. Fjala e urtë  latine thotë: “Pluribus Unum” , të gjithë për një e një për /të gjithë”. Sot kremtojmë 40-vjetorin e shugurimt meshtar të Dom Pjetrit tonë dashur. Që është një përvjetor jubilar i shërbimeve për të gjithë, ndërsa ne sonte në këtë përvjetor po festojmë të gjithë për një me fjalë të tjera të gjithë për Dom Pjetrin. Ndërsa po lexonja këto ditë pjesë nga libri: “Të kapërcehet Pragu i Shpresës” të Papë Gjon Palit të Dytë tani Shën Gjon Pali i Dytë mësova se Jezu Krishti e nderonte shumë apostullin Pjetër. Bile kishte një porosi të vazhdueshme: “Mos ki frikë” Shën Pjetri pas shumë udhëtimesh të gjata dhe të vështiea arriti në Romë dhe atje në një prej 7 kodrave të Romës ndërtoi kishën e parë e cila më vonë u qaujt e Kisha, Katedraja dhe Bazilika e Shën Pjetrit. Emëri Pjetër është shumë i dashur për shqiptarët. Këtë emër mbanin kolosët e fesë dhe kombit tonë. Të tillë kishin qënë Imzot Pjetër Budi (Shekëspiri Shqipëtar) siç e cilëson Ismail Kadare. Kështu kishte qënë edhe Imzot Pjetër Bogdani e Pjetër Mëshkalla që përvec titujëve të lart  fetar ata janë edhe martir dhe prelat e patriot të dalluar. I tillë kishte qënë edhe Pjetër Arbenori i kohës sonë. Dom Pjetër Popaj një cerek shekulli më parë kishte ndërtuar kishën tonë të mrekullueshme në një prej kodrave në Hartsdale ku kishte qëmdruar disa kohë edhe George Washingtoni. Kishte qëndruar në kodrën tonë prijësi i luftës amerikane për pavarësi. Kjo qytezë në kodër (city on hill) është shëndrruar në një qëmdër të madhe fetare dhe kombëtare. Pjetër Popaj kishte lindur në familjen fisnike Popaj të Shën Gjergjit të Ulqinit dhe në fillim të viteve 70 ishin vendosur në Shtetet e Bashkuara. Kolegët e tj të shkollës tetëvjecare tregojnë se Pjetër Popaj kishte qënë nxënës i shkëlqyeshëm shume i sjellshëm elegant dhe pedant, ku ishte shquar edhe për shërbesa  fetare në kishën e vendlndjes së tij. Atje në kishën e Shën Gjergjit i kishte shërbyer me dashuri dhe përkushtim të jashtëzakonshëm Monsinior Simon Filipaj që e nderonte aq shumë. Dom Simonin e kishte si një yll drite për ardhmerinë tij fetare e kombëtare. Më në fund pas një shkollimi të gjatë këtu në kolegjet amerikane Dom Pjetri filloi studimet e larta   në Seminarn Saint Joseph në Dunëoodie të qytetit Yonkers ku kishte mbaruar me sukses Fakultetin e Teologjisë dhe Filozofisë. Para 40-vjetësh filloi punën si meshtar i rregulltë në filli në kishat amerikane dhe më vonë vendosi  t’i vihet në shërbim Kishës Katolike Shqiptare në Bronx të New Yorkut. Mesha e parë e përurimit ishte thënë në Kishën tonë shqiptare në këtë qytet u kishin marrë pjesë shumë klerikë shqiptarë sic kishin qënë At Arthur Liolini Bostonit, Imama Isa Hoxha i New Yorkut. Por çka e bënte edhe më madhështore këtë meshë ishte pjsëmarrja e Dom Simon Filipaj i cili kishte ardhur për të celebruar këtë meshë të shejtë dhe hstorike. Darka solemne e kësaj dite u festua në Hotelin Imprial ku kishin marrë pjesë pothuajse 1300 veta. Ishin të pranishëm shqiptar nga gjith anët e Amerikës. Dom Pjetër Popaj përveç aktivitete të shumta fetare e kombëtre disa herë ka drejtuar qindra shqipëtar në pelegrinazhe sic ishin Roma, Gjenocano, Lindja e Mesme. Bile atë ditë që pelegrinët shqiptarë ishin tek varri i Krishtit, pikërisht atë ditë Manush Myftiu i Shqipërisë Komuniste njftoi se prej asaj dite FEJA në Shqipëri ishte e lrë. Ishte kjo një koincidencë mistike dhe historike. Këtë rrugë të madhërishme e kishin drejtur Dom Rrok Mirdta dhe Dom Pjetë Popaj gjatë kovidit-19 bëri shërbime që mund të quhen heroike ngase vajti në spitale, në funerale, në kishë e varreza për vdekjen e më shumë se 100 shqiptarëve që vdiqen si pasojë e kesaj epidemie. Për të folur për Dom Pjetër Popaj duhen ditë të tëra, por kësaj radhe vetëm kaq dhe iu deshirojmë jetë të gjatë, shëndet e lumturi të përditshme.

Please join the Albanian American community in celebrating the 113th Anniversary of Albanian Independence in NYC at these TWO upcoming events:

NYC Flag-Raising Ceremony with NYC Mayor Eric Adams

Date: Thursday, November 20, 2025

Time: 2:00 PM Sharp

Location: 25 Broadway, New York, NY, 10004

and

New York City Hall Celebration

with NYC Council Speaker Adrienne E. Adams, CM Marmorato, CM Carr, CM Feliz, CM Hanks, CM Holden, & CM Morano

Date: Monday, November 24, 2025

Time: 5:30 PM SHARP

Location: 1 City Hall, New York, NY, 10007

MUST RSVP: 212-482-6773