Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Cultural Diplomacy: The Albanian-British Festival of Culture held in London

by

By Ermira Babamusta, Ph.D./
Ambassador Mal Berisha with Jewish rescuer and witness Neki Babamusta, Suzana and Ermira Babamusta, American Embassy in London/
The Albanian-British Festival of Culture held key events across London from 28 May to 4 July, 2015. The annual festival hosted by the Albanian Embassy in London, brings together cultures and is a great opportunity to engage in interactive discussions and talks. The festival organiser, His Excellency Mr. Mal Berisha, during his diplomatic career in the United Kingdom has encouraged an open and connected community that embraces multiculturalism and diversity in the vibrant city of London.
For five days Londoners witnessed a series of educational and cultural celebrations including an art exhibition by the talented painter Bashkim Izano; book launches and talks by the renowned authors Dr. Enver Bytyçi and Sir Noel Malcolm; ceremony for the donation of the album “Songs of Motherland” (Këngët e Atdheut) by the talented musician Adelina Hoxha and Maestro Robert Radoja, published by Flamur Hudhri; and lecture by Ambassador Mal Berisha at the American Embassy in London about the Albanian-U.S. Jewish history.
The art exhibition by Bashkim Izano was the official opening event of the festival, organized by the European Commission and the Albanian Embassy in the UK and Ireland. Jacqueline Minor, the Head of Representation of the European Commission in the UK gave the opening remarks, followed by the Ambassador of Albania Mal Berisha. Jacqueline Minor spoke highly of Izano’s work and said that Albanian art has been an integral part of European art. The great artist Bashkim Izano talked about how the English poet and painter Eduard Lear (1812-1888) inspired his paintings. Eduard Lear travelled to Albania in 1948 making drawings during his journey, depicted in his book “Journals of a Landscape Painter in Albania” (1851).
The contemporary artist Bashkim Izano dedicated his first exhibition in England to Eduard Lear. His beautiful oil paintings showcase Albania in the mid-19th century with its beautiful folklore and nature scenery. The exhibition titled “Homage to Eduard Lear” is open until 19 June 2015 at the 12 Star Gallery, Europe House in London. The Europe House is the London art base for the European Parliament and the European Commission and it has held several festivals and special cultural events to celebrate creativity and cultural diversity.
On June 4, 2014 the well-known historian Sir Noel Malcolm promoted his book “Agents of Empire: Knights, Corsairs, Jesuits and Spies in the Sixteenth-Century Mediterranean World.” The book tells the fascinating story of Albania in the second half of the 16th century, representing a vibrant Mediterranean and European history with its generations of empires, cultures and religions.

Highlights from the 2015 Albanian-British Festival of Culture in London

NATO’s Diplomacy in Kosovo
The latest book from author Dr. Enver Bytyçi titled “Coercive Diplomacy of NATO in Kosovo” was launched on May 30, 2015. The event was organized by the Ambassador of Kosovo in the UK, Mr. Lirim Greiçevci and the Ambassador of Albania Mr. Mal Berisha. It was held at the Embassy of Kosovo in London as part of the Albanian-British Festival of Culture. The discussion and Q&E session was chaired and led by Mr. Arion Krasniqi.
On May 30, 2015 four guest speakers joined the successful book launch event, namely: Deputy Ambassador of Kosovo Arion Krasniqi, Ambassador of Albania Mal Berisha, British Parliament Member Mark Pritchard and renowned author Dr. Enver Bytyçi. Rezarta Bytyçi, the author’s daughter was also present at the London event, amongst other honored guests, dignitaries and participants. MP Mark Pritchard praised the author’s work and Dr. Enver Bytyçi as a prominent publicist respected in the Albanian, British and international academia. MP Pritchard also emphasised the genuine friendship between United Kingdom, Albania and United States.
His Excellency Mr. Mal Berisha spoke about the great contributions of the book and NATO’s essential role in the Balkan region. Ambassador Mal Berisha has played an important role in the building of the democratic institutions in Kosovo while working for the United Nations Mission in Kosovo (UNMIK). During his speech Dr. Enver Bytyçi spoke about the legitimate actions of NATO in Kosovo. Dr. Bytyçi stressed Kosovo’s interests and efforts in becoming a model for development in Southeastern Europe. He stated that a good governance in Kosovo and Albania is the key to facing the challenges of the 21st century in a successful manner.
“NATO came to Kosovo after the Albanians re-embraced the European orientation by praising civilization and humanity, as weapons for survival and later on for development. The civilized world, especially the USA, proved protection of Kosovo in the name of humanity, stability, peace and security in Europe and further. NATO took action in Kosovo, because otherwise in the heart of Europe during the century of humanity a whole nation would have had to move from their own territory and would have been exterminated. Kosovo owns all the recourses and possibilities to translate the investment of NATO, of the West including USA, UK and Germany, into a source of its own success for freedom and a future for the country,” said the prominent author Dr. Enver Bytyçi at the book launch in London.
The book “Coercive Diplomacy of NATO in Kosovo”, written by Dr. Enver Bytyçi, is published in English by Cambridge Scholars Publishing. It examines the developments of NATO’s involvement in Kosovo and the policies of the respective western countries. Dr. Enver Bytyçi is the Executive Director of the Institute of Southeast European Studies in Tirana and a Professor in the “Aleksandër Moisiu” University in Durrës, Albania.
Life of U.S. Ambassador Herman Bernstein and the Albanian-American-Jewish Relations
The Albanian-British Festival of Culture ended on June 4, 2015 with a presentation by Ambassador Mal Berisha held at the American Embassy in London. The lecture entitled “Life of U.S. Ambassador Herman Bernstein and the Albanian Jewish Relations as a model of religious tolerance” focused on the history of Jewish-Albanian relations, set in the contemporary context of the recent tragic events of Paris and Denmark. The event recognised the extraordinary work and contributions of U.S. Ambassador Herman Bernstein, the role of United States and the relations between Israel and Albania.
The event was organised by the Ambassador of United States of America in U.K., H.E. Matthew Barzun and the Albanian Embassy in London. The guests of honor included U.S. Minister Counselor Eric Johnson, Israeli Ambassador to the U.K. H.E. Daniel Taub, Lithuanian Ambassador to the U.K. H.E. Asta Skaisgirytė, and Albanian Ambassador to the U.K. H.E. Mal Berisha.
U.S. Minister Counselor Eric Johnson delivered his welcome address and welcomed the dignitaries and the participants to the evening program. His Excellency Ambassador Daniel Taub talked about the role of U.S. and American Ambassador Herman Bernstein’s advocacy for the creation of the Jewish state. He addressed the excellent relationship between Israel and Albania. Ambassador Taub also emphasised the important role Albania and the Albanian families played in the rescue of Jews during the Holocaust.
“I am particularly delighted to be here with Ambassador Mal for three reasons. Firstly, because of the remarkable relations between Albania and Israel. Here we have deep meaningful relations that are really an example for the rest of the world to follow. We established direct diplomatic relations in 1991. Since I have been here in U.K., since 2011, we have had a visit by the Albanian Prime Minister, we have set up the Israeli Embassy in Tirana. Secondly of course, the remarkable story of the Jews of Albania. Albania is the only occupied country in the Second World War that ended up with a larger Jewish community, of 2000 Jews that it had before. And because of the decision of its leadership, but more importantly because of the convictions of the people of Albania and their commitment to the principle of BESA, of hospitality, of looking after the strangers as guests in their midst. And finally, the other reason why it is a thrill to be here today is because of the person that we are acknowledging, a truly extraordinary American diplomat, Herman Bernstein. Not just a diplomat, a writer, a journalist, an activist, a man of conscience. And a reminder to all of us diplomats of the power of one, what you can achieve with conviction, with commitment and professionalism. And he championed many causes. He loved his three years in Albania. He was passionate Zionist, an advocate of the Jewish state,” said guest of honor His Excellency Ambassador Daniel Taub during his speech.
The extraordinary history of rescue in Albania has been a unique story, making Albania the only country in Europe during occupation with more Jews within its borders at the end of WWII, then at the beginning of the war. Albania, comprised of Muslims, Christians and Orthodox Christians, is an exceptional model of religious tolerance and harmony. Thousands of Jewish Refugees were saved in Albania by courageous Albanian families who risked their lives because they live by the moral code of honor, “Besa” (word of honor), still followed today.
“The situation for Jews was deteriorating all over Europe. Bernstein and the Albanian King Zog had spoken together about creating a safe haven for Jews who might be sheltered in Albania. King Zog had given the consensus for that. King Zog also promised to enact a decree for all Albanian Consular Missions all over Europe in order to grant visa for all the Jews who were trying to escape. So all the Consular Missions of Albania in Europe were instructed to give visas. At least a couple of thousands Jews from Austria, Germany, and Yugoslavia made their way to Albania,” said the Albanian Ambassador to the UK, H.E. Mal Berisha.
The keynote speaker Ambassador Mal Berisha spoke about “Besa” as the cultural code of honor that motivated the brave acts of the Albanian people who sheltered, saved and protected the Jews. “BESA is a code of conduct that stands above religious differences.” By the end of WWII Albania had tripled its Jewish population, sheltering Jews from Austria, Germany and Yugoslavia.
“Albania was the only country in Europe where the Jewish population had increased during the years 1939-45. We are very proud that during WWII and the time of the Holocaust, including the history of Jews before and after the war, there is no one single life of a Jew that was lost in our country. Ordinary people sheltered Jews in their houses and protected them by the Nazis. We have people from Albania in this hall tonight who have protected the Jews and sheltered them, based on the noble virtue of “Besa”. Besa is the word of honor which is related to hospitality. Jews were considered guests who should be taken good care of,” stated Ambassador Berisha.
Jewish rescuer and living witness Neki Babamusta and his wife, Suzana were present at the event that honored U.S. Ambassador Herman Bernstein in London and the Albanian-U.S.-Jewish relations. The brave acts of his parents Beqir and Rabihane Babamusta sheltered and saved Jewish Refugees in Albania. Neki Babamusta vividly remembers the events of 1943, he was only 8 years old, when the Gestapo Nazi soldiers threatened to burn the house and kill the family members at gunpoint if they did not turn in the Jews they were hiding. At the time Neki’s brother Qemal Babamusta was a partisan in the Squadron of Peza, alongside the command of British officers fighting against the occupying German soldiers in Albania. Neki’s two uncles Muharrem and Refat Teliti had also joined the partisan forces of Peza.
Today, Neki Babamusta, is an 80-year-old retired professor living in London. Seventy-four years later Neki Babamusta still holds a rare photograph picturing him and his classmate Gavra Mandil, a Jewish Child Refugee in their first grade elementary school year in 1941-1942 in Kavaja, Albania. The same exact photo has been submitted by Gavra Mandil to the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington DC. Beqir and Rabihane Babamusta rescued the families of two Jewish brothers: David, a carpenter, his wife and four children, and Luiz, a tailor, his wife, son and daughter, who were also sheltered by the Zyba family prior to being escorted safely to Bari, Italy. Their relatives, Mehmet Babamusta and his brother Isuf Babamusta, who worked at the Court of Kavaja issued passports and found shelters for a significant number of Jews, 178 (Albanian State Records).
During his lecture Ambassador Mal Berisha focused on the life and work of U.S. Ambassador Herman Bernstein, his role on the positive Albanian-Jewish Relations and on Bernstein’s efforts to save Albanian Jews during WWII. Ambassador Berisha pointed out that Herman Bernstein started to learn about Albania during the 1919 Paris Peace Conference, which he attended with the American Delegation as a Journalist along with President Woodrow Wilson and American missionary, Charles Telford Erickson. At the Conference they lobbied to protect the Albanian territories. In 1913 Woodrow Wilson saved Albania from having its territory given away to its neighbours by the Big Powers during WWI. Ambassador Berisha credited President Wilson’s advocacy during the Conference of Ambassadors why Albania remained united in the territory where it is even today.
Ambassador Berisha also spoke about another prominent figure to the positive U.S.-Albanian history and relations, President Herbert Hoover, “who knew a lot about Albania before becoming president in 1929.” On February 17, 1930 President Hoover appointed Herman Bernstein as Ambassador of United States of America to Albania to maintain the Indepdence of the country and protect Albanian integrity from Greece and Serbia. “In 1925 President Herbert Hoover gave a donation of 10,000 US dollars from his personal account, on the condition of anonymity, for the Agricultural School of Kavaja in Albania. And in 1930 President Hoover assigned Bernstein as the U.S. Ambassador to Tirana. During his tenure as Ambassador of United States in Albania he signed two agreements between the two states,” said Ambassador Mal Berisha during his lecture.
“The U.S. Embassy in Tirana is a historical object because it was the first embassy building to have been erected by the American government in the world. It was inaugurated on the Day of Thanksgiving on November 27, 1930.” added Ambassador Berisha.

“Tirana was to me for three and a half years a most fascinating listening and observation post. I found that though Albania has often been referred to as one of the most sensitive danger zones in Europe, the Albanians are a peace-loving people, and the policy of your government is unquestionably a policy of peace in the Balkans. I visited practically every part of Albania and learned to know and to love your people, whose simplicity, genuineness, hospitality and kindliness have left an indelible impression upon me,” Hermain Bernstein, U.S. Ambassador to the Kingdom of Albania in 1930.
Herman Bernstein was a courageous journalist, a Jewish activist, a great diplomat and intellectual. He was decorated with the highest honor by Albania, the Star and Knight’s cross of the Order of Skanderbeg for his contribution on strengthening American-Albanian relations. “The legacy of Herman Bernstein goes beyond the diplomatic service. Bernstein was loved very much by the Albanians. He is an important figure for the Albanian-American relations. He advocated for the small country, learning about its history and culture, writing articles about its history, helping to open schools, and warning the world about its tragic future. He was a great man, of a great nation and great people,” stated Ambassador Mal Berisha during his closing remarks.
Ambassador Berisha thanked the YIVO Institute for Jewish Research and American Ambassador H.E. Matthew Barzun for their support and gifted a copy of the film “BESA: The Promise” to the American Embassy in London.

GJIROKASTRA NA BASHKOI TË GJITHË SHQIPTARËT

by

Shkruan:Bajram Gashi/
Grupe folklorike nga mbarë trevat shqiptare, brenda e jashtë kufinjëve dhe nga diaspora, në ditët e fundpranverës të Majit 2015, vërshuan në kalanë e Argjiros për të shpalosur folklorin tonë të pasur, të bukur në pamje e të magjishëm në shpirt.
Privatisht udhëtova për në Gjirikastër. Kisha deshirë të shoqëroja e të shikoja grupin kosovar të Rrashbullit, i cili së bashku me disa grupe folklorike të tjera, përfaqsuan Qarkun e Durrësit në festivalin folklorik. Ishte një nostalgji për vitet e shkuara, kur unë isha pjestar i këtij grupi, krahas disa djelmoshave kosovarë nga fshatrat përrreth Durrësit. Ky grup me në krye rapsodët Dervish Shaqja dhe Demush Neziri ishte bërë mjaft i njohur në mbarë hapsirën shqiptare, duke marrë pjesë në të gjitha koncertet dhe festivalet që organizoheshin në ato vite. Asgjë më shumë veç trashëgimi e folklorit të Kosovës, të ruajtur ndër vite, e të sjellë aq bukur artistikisht nga legjenda e mirënjohur Dervish Shaqja me shokë.
Mëngjez 11 Maj 2015. Udhëtuam drejt Gjirokastrës, mirë e rehat sa nuk e ndjemë kohën dhe lodhjen. U kënaqëm, jo thjesht për rrugën e shtruar aq mirë, por mësëshumti për gjallërinë, shakatë dhe këngët që na shoqëruan gjatë gjithë rrugës, deri në mbërritje.
Të nesërmen paradite do bëheshin provat gjenerale. Rrugën për në kala e bëmë në këmbë. Interesant! Mirë të rinjtë, por edhe ne të thinjurit, pa u lodhur i ngjitëm qetë-qetë rrugët e qytetit, shtruar me kalldrëmin karakteristik. Kënaqeshim me madhështinë që të ofron ky qytet i gurtë e i magjishëm. Në të dy anët e rrugës dyqanet plot mallra, njerëz që hynin e dilnin papushim, zbukurime plot, banderola “Agjiro fest”, dhe përshëndetje të gjirokastritëve mikpritës.
O zot, ç`Pamje fantastike! Kush i ka parë e nuk është mahnitur e mrekulluar? Tregimet dhe filmat nuk janë asgjë para asaj që rok syri. I gjithë qyteti, lugina e Drinosit dhe malet përkarshi, si në pëllëmbë të dorës, me të gjitha ngjyrat që sjell kulmi i pranverës.
Jep shfaqje Grupi i shqiptarëve të diasporës nga Amerika. Na u dridh trupi dhe u mek fjala kur ushtuan vargjet e këngës:
“O vëllezër, mos e lshoni vendin tuaj!
S`ka gjë ma të ëmbël se dheu juaj!………”
Më datën 12 të Korrikut, konkuroi Qarku i Durrësit. Grupi “Pleqtë e Krujës”, çamët e Rrogozhinës, grupi i Manxës, grupi i Shijakut, me këngë autoktone të zonës Manskuri – Shkallnur, së bashku me ta edhe “Grupi kosovar” me pjestarë nga kosovarët e Qerretit të Durrësit, Shënavlashit dhe të Rrashbullit. Janë të rinj, por vazhdues të trashëgimisë artistike të ansamblit të dikurshëm. Sot ata përbëjnë një grup të vogël: Syl Hasani instrumentist i shkëlqyer dhe mjeshtër i sharkisë e çiftelisë, Nazim Gryka më i vjetri pjestar i grupit prej 45-vjetësh, pjesëmarrës në disa fetivale në Gjirokastër e gjetkë, Rasim Idrizi me dy djemtë e tij Dardanin dhe Isën, më tej Nazmi Blaka, një djalë energjik dhe i papërtueshëm dhe në fund rapsodi i njohur Rahman Shima me origjinë nga Burreli, mjeshtër i fyellit. Pak prova kanë bërë, por e kanë gjetur mirë njëri – tjetrin, duke kombinuar zërat dhe instrumentat, sidomos në këngët me temë patriotike, aq të dashura për ta dhe për publikun që i mirëpret e i përcjell me duartrokitje.
Menjëherë porsa grupi ynë mbaroi koncertin, prapa skene na priste grupi kosovar i ardhur nga Suedia. Ata na rrethuan duke na përshëndetur:
– O ku jeni bre kosovarë !? – dhe pa pritur përgjigje, nxitojnë të pyesin:
– Po ku është Dervish Shaqja e Demush Neziri!? – Një pyetje që s`ka nevojë për përgjigje. Është një kujtim e nderim për dy figurat e shumënjohura të festivaleve, si në teritorin shqiptar e aq më shumë në Kosovë, në trojet etnike shqiptare e kudo në diasporë. Dhe ne ju përgjigjëm:
– Qe ku i kemi: për Dervishin, Sylën dhe për Demushin, Nazmiun…..
– Unë jam nga Deçani, – thotë një i ri, pjestar i grupi ardhur nga Suedia. – E kam njohur Dervishin dhe Demushin përmes valëve të Radio-Tiranës dhe Radio-Kukësit, që i dëgjonim fshehurazi shkaut dhe hafijeve të tij. Në këto fjalë e sipër, Nazmiu nuk priti ma dhe ia dha piskamës me kangën e Bajram Currit. U dridhën telat e çiftelisë. Kaq mjaftoi dhe i gjithë grupi ia nisi këngës. Nuk u çuditëm kur rreth nesh u mblodhën aq shumë njerëz sa ndesh na morrën frymën. Magjia e këngës popullore i bashkon njerëzit, madje kur kanë brenda edhe prrushin mëmëdhetar, e ndez zjarrin e shpirtit te çdo shqiptar. Duhet të ndodhesh aty që të prvosh morrnicat që të ngjethin shtatin. Vetëm pranë tyre mund ta njohësh e ta prekësh pasurinë shpirtërore të shqiptarëve të ruajtura me fanatizëm në këngët dhe vallet, e njëkohësisht të ndjesh pranë krenarinë, dhimbjen dhe frymëmarrjen e kombit tënd.
Largohemi për në hotel në Picar. Në hollin e lokalit, në një kënd të tij ishin grumbulluar mjaft pjestarë të grupeve të festivalit. Ishte pronari i hotelit që po bisedonte shtruar me ta. Askush nga ne nuk e njihte, ndaj u bëmë kurioz, u afruam dhe hymë në bisedë edhe ne.
– A e di se kush është ai? – Më thotë Syla.
– Jo, i them.
– Është Dasho Aliko, kryetari i komunës së Lazaratit, – më thotë.
– U befasova! Më dukej fytyrë e njohur, po hajde thirri kujtesës. Me pak mundim u kujtova se e kisha parë në TV, këtu e një vit më parë. U afrova edhe më shumë dhe pavarësisht mosnjohjes nga afër, i them:
– Eja more burrë se të njohim se kush je! Eja se duam edhe ne të bisedojmë me ju e t`u dëgjojmë zërin. M`u përgjigj flak për flak, duke u ngritur në këmbë:
– Po do të vij edhe te ju kosovarët e Durrësit, se ju nderoj shumë, jeni burra e trima të paepur. – dhe vazhdon: kam njohur mjaft kosovarë në kohën e luftës, këtu e 15 vjet të shkuara, pasi kam pritur disa familje në shtëpinë time. Pasi u çlirua Kosova kam qënë disa herë aty, dhe më kanë pritur aq bukur, ashtu siç dinë të presin veç kosovarët. Eh, Kosova jonë! Është vend i bekuar, i pasur dhe me njerëz me shpirt e shtat të bukur.
Në këto muhabete, kënga kish pushuar. Veç kur dikush ja krisi telave të çiftelisë dhe sharkisë, duke e shoqëruar me vargjet:
“Mbi tropojë majë një shkrepi
Sokol djema rrit prej djepi”…….
U ndamë duke u përshëndetur miqësisht, si shokë e miq të njohur prej kohësh. Gjirokastra na bashkoi, ndaj uruam: kënga e vallja shqipe të mos reshtet kurë. Ditë më të mira për shqiptarët kudo që janë.
Përgatiti
Bajram Gashi
Durrës më: 30. 05. 2015

‘ TINGUJT E FJALEVE PLOT NGJYRA SHQIPERIE NE LONDER”

by

Nga Marjana BULKU/
Të dëgjosh protagonizma shqiptarësh nëpër botë tashmë nuk përbën ndonjë sensacion pasi fati i ka shpërndarë shumë prej tyre nga ku mjaft të tillë kanë bërë emër dhe sukses globalisht,por të përjetosh emocionet që shkakton arti shqiptar për disa ditë me radhë m’u në zemër të qytetërimit botëror , në Londër, kjo padyshim përbën një ngjarje që nuk mund të ndodhë rëndom.
Ekzistojnë mjaft evente që bashkojnë shqiptarët , janë festa apo ngjarje , mund të jenë ndeshje apo mbrëmje koncertore,por vetëm disa prej tyre kanë mundësi të memorizohen dhe të amplifikojnë madhështinë ,,,janë disa akte të thjeshta ,tingujsh, ngjyrash ,fjalësh që vitalizojnë historinë tonë sa të lashtë aq edhe të re.Janë akoma edhe më të rralla ato veprimtari ku institucionet perëndimore ,studjues dhe intelektualë britanikë e shohin nga afër artin ,historinë dhe kulturën shqiptare sic ishte edhe kjo javë veprimtarish në Londër e organizuar nga Ambasadori shqiptar në Britaninë e Madhe ,zoti Mal Berisha.
Java e KULTURES SHQIPTARO – BRITANIKE në Londër e konceptuar si një rrjet eventesh ku nderoheshin kontributorët e kulturës dhe diplomacisë perëndimore ndaj cështjes shqiptare (Eduart Lear dhe Herman Bernstein) ,ku promovoheshin botime “Coercive Diplomacy of NATO in Kosovo”, botuar nga Cambridge Scholars Press në gjuhën angleze me autor Dr. Enver Bytyci dhe ku artistët shqiptarë mbajnë gjallë me artin vizual dhe atë muzikor kulturën shqiptare ( Bashkim Ahmeti Izano , Adelina Hoxha dhe Robert Radoja).
Një javë e kulturës shqiptare në Londër me një dialektikë dhe intesitet informativ që i drejtohet:
1. Syrit …përmes telajove plot ngjyra ku flasin kostumet e traditës dhe apdurdi futurist, e bukura historike që arti e gdhend me përjetësi …ku më shumë sesa impresionet e artistit që flet me ngjyra , fjalën e ka kureshtja e spektatorëve e cila flet duke u ngujuar dhe medituar përballë artit të pa fjalë por me të gjitha gjuhët e botës në zotërim.
2.Veshit…me ”Këngët e Atdheut” një album i punuar mjeshtërisht nga muzikantët Hoxha e Radoja ku tinguj dhe fjalë prezantojnë historinë tonë për vogëlushë që rriten larg atdheut të tyre dhe që Shqipërinë e kanë edhe mall edhe dashuri ndonëse jo përjetim.
3. Mendjes …me Ligjëratën brilante të një ambasadori (zotit Mal Berisha) i cili në axhendën e tij ka kontributetet reale të individëve që krijojnë, progresojnë, dhe kontribuojnë pro Shqipërisë nëpër një dialektike që ka rrënjë të thella në historinë tonë dhe prej andejmi nxit frytet e së ardhmes së kombit shqiptar,,, një e ardhme që kërcënohet nga rryma dhe furtuna që ia kanë zbehur progresin ,por jo dialektikën e zhvillimeve….ku e shkuara dhe e ardhmja takohen në një pikë historike që risjell dhe nxjerr në dritë zoti Berisha gjatë trajtesës shumëplanëshe tek trajtesa ”Jeta e Ambasadorit amerikan në Shqipëri Herman Bernstein”.
Eshtë një javë eventesh që mbart intesitetin e një pune të shumfishtë ku ne si spektatorë shijojmë dhe duartrokasim, emocionohemi apo edhe këndojmë nën zë tinguj me të cilët jemi rritur, kuptojmë se qytetërimi nuk ia ka mbyllur kurrë portat Shqipërisë kur ajo ka trokitur me dije e zgjuarsi në dyert e saj sic është edhe ky event në ”Europe House”, American Embassy …Londër, është një javë që të lind dhjetra pyetje ,,,se si është e mundur që Shqipëria ,ky vend i vogël të nxisë mendje të mëdha sic është rasti i Presidentit të nderit të ”Anglo Albanian association” Sir Noel Malcolm të shkruajë veprën me titull ”Një histori Shqiptare e shekullit të 16” ,se si dritëhijet tona historike janë plot enigma dhe kureshtje të atyre që duan ti zgjidhin ato?
Duket sikur është një ”Javë” veprimtarish që ka kohë që ka nisur, kur sjell në kujtesë emrat, veprat dhe eventet e pafundme që Ambasada Shqiptare në Londër ka organizuar, evente që duket se i kanë bashkuar emigrantët shhqiptarë nëpër botë duke i integruar nëpër mjediset përkatëse ku jetojnë dhe punojnë ,duke ua ndricuar krenarinë ,duke sjellë në kujtesë por edhe në vetëdijen e brezit të dytë lindur dhe rritur në emigracion hijeshinë e artit historiko-kulturor shqiptar që denjësisht shpaloset në kryeqendrën e qytetërimeve perëndimore për t’u përjetësuar.
Kjo Paradë e KULTURES SHQIPTARE në LONDER është dëshmia më e mirë e kontributeve të njerëzve të cilët pa dashur ti idealizoj ,janë veprat e tyre ato që i lartësojnë duke përjetësuar kështu historinë tonë që flet me detaje që nuk i mban dot vetëm pena e shkrimtarit, tingujt e muzikës , ngjyrat e tablove, bukuritë gjeografike të natyrës, aventurat e politikës, duke iu ngjitur kështu majave të një ngjarjeje që i bashkon të gjitha e nga ku ne dukemi më të bukur ,më dinjitozë. Kur Sokrati fliste shqip në Londër përmes MIrush Kabashit të madh,,,ishte bujaria e ambasadorit Mal Berisha baza e madhështisë së shfaqjeve që numërojnë pafundësisht emra edhe të skenës si ;Inva Mula. Ermonela Jaho, Arlinda Morava, Genc Tukici , Sajmir Pirgu…si dhe mjaft intelektualë të tjerë shqiptarë që shqip përjetësojnë atdheun e tyre në zemër të qytetërimeve ku Shqipëria aspiron prej shekujsh të aderojë…Ne ”ishim ”aty , në zemër të qytetërimit , në Londër për një javë rrjesht teksa shijonim pikturat e Izanos , Kengët e Atdheut dhe Ligjëratën e një ambasadori që na bën të ndjehemi krenar për bashkëkombësinë.

PRANVERA ÇOBO, ARTISTJA SHKODRANE KTHEN NË TRADITË FESTIVALIN E FËMIJËVE NË NJU JORK

by

*Mbresa nga Festivali i Tretë i Fëmijëve në New York “Zërat e Rinj 2015” organizuar nga Pranvera Çobo me pjesmarrjen e pesë shteteve në SHBA dhe nga Kanadaja/
* Përse e bojkotuan përfaqësitë e Shqipërisë dhe të Kosovës një veprimtari me karakter Kulturor Kombëtar?
* Juria e Festivalit, me kryetar Valentin Veizin, nderoi me çmim të parë Këngën “Kukulla e Vjetër” me tekst, muzikë dhe orkestrim nga Roland Guli, kënduar nga Rebeka Martini & Xhenisa Zajmi, shoqëruar nga Kori i fëmijëve të Bostonit, MA/
* Me Çmim të Dytë u vlerësua kënga “Brezi me Kapuç të Bardhë” me tekst, muzikë dhe orkestrim nga Ylli Kalaja kënduar nga motrat Enesa & Jona Dednica/
*Çmimin e tretë e fitoi kënga “Zilja e zgjimit” me tekst të Suela Tukaj, muzikë dhe orkestrim Jetmir Mehmeti, kënduar nga Greta Stako dhe kori i Nju Jorkut…
Nga Dalip Greca/
Mbrëmja e së dielës të 31 Majit 2015 do të kujtohet nga shqiptarët e shumtë pjesmarrës në Festivalin”Zërat e Rinj 2015″, si “nata e fëmijëve të talentuar shqiptar” në Amerikë. I organizuar në qendrën e njohur(Lila Wallace Auditorium- Japan Society) pranë Selisë së Kombeve të Bashkuara në Nju Jork, Festivali i Fëmijëve në Amerikë”Zërat e Rinj 2015″ ishte ngjarja më e shënuar kulturore e shqiptarëve në Amerikë e mbështetur nga artistë profesionistë në SHBA, por dhe nga vendlindja. 260 vendet e kapacitetit të sallës së teatrit ishin të pamjaftueshëm për shqiptaro-amerikanët që kishin ardhë nga disa shtete të Amerikës si: Nju Jork-u, Pensilvanya, Masachussets, Chikago, madje edhe nga Kanadaja .Artistja e pasionuar, shkodrania Pranvera Çobo, ia arriti sërish që të organizonte një festival me nivel të lartë profesionist.Shkodra, djepi i muzikës, fillesa e Festivaleve për fëmijë ( Festivali i Parë i Fëmijëve është organizuar pikërisht në Shkodër me 10-11 Maj 1963 me inisiativën e Tish Daisë dhe nën përkujdesjen e kompozitorit Prenk Jakova), ndjehet krenare që një artsite shkodrane, Pranvera Çobo, e konsolidon këtë traditë për fëmijë edhe në Amerikë.
I pari Festival i zërave të rinj në SHBA, u organizua më 2013, i dyti vitin e shkuar. Ky i 31 majit 2015, ishte festivali i ngjitjes për nga profesionalizmi, si në konceptim ashtu edhe në interpretim, krahasuar me dy festivalet pararendës. Gjithçka ishte përgatitur me kujdes dhe asgjë nuk stonoi. Prezantuesit e Festivalit, Lorivert Çobo, Joana Avrami dhe Sergei Bylyshi, me një shqipe të pastërt, kanë përcjellë me emocion programin. Festivali “Zëra të Rinj 2015” është hapur me këngën “Manikene Jam” me tekst dhe muzikë Bajram Zeqiraj me orkestrim të Mentor Latifit, kënduar nga Sijeta Hoti.
Gjithësej u interpretuan 20 këngë; tri valle,përfshirë dhe një kërcim modern. Këngët kishin për autorë kompozitor të njohur shqiptar dhe autorë tekstesh- poetë të njohur. Tekstet ishin të zgjedhur dhe i bënin jehonë botës së fëmijëve, lodrave, kukullave, dashurisë për nënën, trimërisë shqiptare, heroizmit gjatë luftës për liri në Kosovë, gjuhës së bukur shqipe, dashurisë për vendlindjen-Atdheun,Kombin, dashurisë dhe mirënjohjes për mësuesit, ëndrrave, dhimbjes së mërgimit etj. Gjeografia e pjesmarrsëve mbulonte të gjitha trevat kombëtare, që nga Kosova, Shqipëria, Mali i Zi,Lugina e Preshevës, Maqedonia dhe Çamëria. të gjitha këngët fituan duartrokitjet e publikut, por më të vlerësuarat ishin “Kukulla e vjetër”, “Brezi me Kapuç”, Zilja e Zgjimit, Nëna ime, Alba dhe kukulla ime, Ora, Parlamenti ynë etj.(Me shume lexoni ne gazeten DIELLI ne Print)
NE FOTO:Fituesit e Cmimit te pare duke festuar ne skene:Rebeka Martini& Xhenisa Zajmi dhe kori i femijeve te Bostonit me drejtusen Justina Martini

Arkitektura e Vlores ne 50 vjet ne gjykimin e Arben Meksit

by

Nga Gëzim Llojdia/
1.Thuhet se :arkitektura është arti dhe shkenca e projektimit të ndërtesave dhe strukturave. Dhe se : arkitektura shpesh merret me përpunimin e hapësirës, vëllimit, formës, dritës, hijes dhe elementeve abstrakte për të arritur një përfundim estetik. Arben Meksi njohu tridhjetë vjet pune si arkitekt në qytetin e tij të lindjes.Arben Meksi bënë 20 vjet pune në një ndër gjinitë e njohura si karikatura, por që po shkon drejt zhdukjes me ikjen e këtij brezi.
Mirëpo, çfarë mund të ketë në brendi shpirti i artistit arkitekt?Po citojmë thjeshtë thënie të tij:Veprat e botuara, me të mirat e krijimtarisë time si pjesë e historisë ndërtimore të qytetit janë një arkiv i hapur për cilin do që është interesuar për arkitekturën nga pikëpamja profesionale apo historike.
Mirëpo ku qëndron thelbi i punës së një arkitekti?
A.Meksi:Çdo arkitekt e ka te qarte se suksesi i një vepre, nuk qëndron te objekti ne vet vete, por te pozicionimi urbanistik dhe peizazhi natyror apo urban. Arkitektet: me punën e tyre formojnë apo deformojnë ndërgjegjen estetike te brezave, me format e tyre ata modelojnë shijen njerëzore, prandaj me te drejte arkitekti i madh Le Corbusier ka thënë:” Arkitektura është loja e mençur e volumeve nën drite. Në arkitekture me material bruto mund te besh një drame”. Arkitek­tura akumulohet pa vetëdije ne ndërgjegjen tonë , sepse në bashke jetojmë me të përditë, ajo kthehet në një kujtese të ngurtësuar dhe imazhet e saj na shoqërojnë kudo që jemi. Duke kujtuar qytetet kudo në botë, e para që vjen në mendje është arkitektura e tij, prandaj dhe ky profesion është sa i vështirë aq dhe i përgjegjshëm, me jetëgjati, sepse arkitektura jeton me shume se një brez. Arkitektura është si njeriu, ka personalitet. Veprat ne arkitekture haptas apo ne mënyrë të fshehte ushtrojnë mbi ne pushtetin e vet të paperseritshëm. Domosdoshmëria e njeriut për t’u rrethuar nga bukuria është shenja e këtij pushteti.
Te ndërtosh dhe te besh arkitekture janë dy gjera te ndryshme. Natyrisht mund te bëheshin projekte me te mira por arkitekti duhet pare si pjese e shoqërisë ku jeton dhe punon. Ai bashkudhëton me ekonominë, pushtetin, psikologjinë, kulturën dhe mentalitetin e mjedisit, që e rrethon, prandaj arkitektura më e drejtë është përcaktuar si: “Vullneti i një kombi i ngritur në hapësirë”. Arki­tektura është mjaft selektive. Ne arkitekture nuk mbahen mend ata, që kane projektuar shumë, por ata që kanë projektuar sakte. Prandaj arkitekti më i mire i çdo qyteti nuk është individi, por koha.
Vitet pas vendosjes se demokracisë sollën ndryshime të mëdha në arkitekturën e qytetin tonë. Prona private mbi truallin, futja e teknologjive të reja në projektim , mekanizimi i proceseve të ndërtimit, ardhja e specialisteve nga emigracioni, kontaktet me arkitekturën botërore, reflektuan edhe ne arkitekture. Jo me kot arkitektura e re e Vlorës e 15 viteve te fundit po tërheq vëmendjen e qytetareve brenda dhe jashtë saj. Cilësia e ndërtimeve, materialet e reja, linjat e kurbëzuara, arkitektura plot drite ( edhe pse e tepruar me ballkone) I japin arkitekturës vlonjate një pamje te veçante. Në këto vite, ne arkitektet se bash-ku me ndërtuesit, kemi qene bashkëkohësit e qytetit, autoret dhe aktoret e tij, duke shkruar këtë pjese të historisë se qytetit, te mbushur me pune dhe ngjarje të mëdha.
2.Vlora nga një qytet horizontal, i shtrire dhe linear me ndërtime 3-5kate, po kthehet në qytet vertikal me godina 10-13 kate. Nga pikëpamja urbanistike ajo po zhvillohet në formën e një aragoste, ku rruga Vlore-Skele është aksi kryesor i qytetit, shtylla kurrizore,nder-sa dy krahët e saj janë ndërtimet drejt Ujit te Ftohte dhe Zvernecit.
Ky bum i madh ndërtimesh jo vetëm i dhanë një fizionomi tjetër
qytetit,por krijuan edhe një brez arkitektesh,që me punën e tyre
hodhën bazat e shkollës vlonjatet arkitekturës.Kjo duket qartë në Skele, ku janë dhe ndërtimet me cilësore të qytetit si dhe në shëtitoren Skele-Uji i Ftohte apo në rrugën Adriatiku (Transballkanike). Ndryshe nga profesionet e tjera, profesioni i arkitektit ka fatin e madh te jete i dobishëm,i prekshëm nga njerëzit, i lavdërueshëm apo i kritikueshëm. Arkitektet janë njerëz vizionar, futurist, ata modelojnë mentalitetin e njerëzve duke kuptuar se qyteti nuk i takon vetëm një brezi. Vlora është një qytet qe nuk t’i fal gabimet, me kalimin e viteve ajo ka fuqinë t’i zmadhoje ato, sepse ka natyre te bukur ku asnjë arkitekture nuk mund ta konkurroje. Arkitektura është profesion i vështirë, kompleks. Për këtë arsye arkitekti dhe kritiku i madh amerikan Peter Eisenman u drejtohet të rinjve me këshillën : ” Mos u bëni arkitekt, veçse po patet arsye te forta te brendshme qe jua detyrojnë një gjë te tille”. Arkitektura është sa individuale, po aq edhe kolektive. Arkitekti krijon mjedis te ri, duke punuar me mjete qe koha i ofron, këtë gjë ai nuk mund ta bej vetëm. Arkitektura është rregull, harmoni dhe te kërkosh harmoninë, përfaqëson, pasionin me te bukur njerëzor. Qëllimi final i saj është njeriu. Njeriu nuk rrezikohet aq nga natyra sesa nga mjedisi material qe ndërtohet prej tij. Arkitekti është transformuesi i natyrës, zbukurues apo dëmtues i saj. Duke pare arkitekturën shqiptare ne përgjithësi, te vjen keq për disa forma arkitektonike te perënduara, pa plastike , për disa vol­ume qe evokojnë një te sotme pa te ardhme, me një arkitekture as kombëtare as ndërkombëtare. Me to drejte, arkitekti Maks Velo thotë:” Arkitektura qe duhet te jete iluzion magjike, kthehet ne fushe shokuese dhe anti-njerëzore”. Ajo vepron në mënyrë shkatërruese ,gërryese,kordon, dhe dëmton rëndë ndërgjegjen njerëzore.
3.
Arkitekti A.Meksi ka projektuar një sërë objektesh në qytetin e Flamurit. Një ndërtesë që u projektua për hotel nuk arriti kurrë të përfundoj. Ky është hoteli në qendër të Vlorës.
Konfigurimi i sheshit të Flamurit në Vlorë, zbuloi nga mesi i viteve 80 ,një tablo të portretit të vetën të sheshit historik, një hotel shumëkatësh që gjithsesi shënonte për banorët e këtij qyteti ,një ëndërr e ëndërruar u mbushën me dritë,veten e zgjuan,ku mëndja u ra pre dhe u mugulluan sytë. Qyteti gjithë kohën kishte mbetur me një turizëm të vjetruar diku ndanë një udhe pa ndriçim netëve,ku errësira ndihej thellë e më thellë. Në c’orbitale vërtitej mendimi,tek drejtuesit e shtetit që qyteti të kishte një hotel në qendrën historike të tij?
Mënyra se si do të rrëfej arkitekti A.Meksi është e lidhur pikë së pari me elementin kohë.
Ky objekt i ndërtuar në vitin 1985, mbeti i pa përfunduar duke qëndruar ne qendrën historike të qytetit si karabina për gati 30 vjet. Grupi i projektimit në atë kohe beri një pune serioze, me kërkesat dhe normativat e asaj kohe. Me kalimin e viteve dhe me ndryshimet ne pronësinë e objektit dhe të truallit te ndërtimit si dhe me kërkesat e reja të kohës, ky objekt duhej transformuar.
Si projektues dhe bashkautor i projektit te vitit 1985 me kërkesën e investitorit u ngrit grupi i ri i projektimit të përbëre nga arkitekt të talentuar, profesor në Universitetin Politeknik të Tiranes : Elton Qepali, Florian Luzi, Oltion Luga. Konstruktor : Erion Bukagi, Besion Meksi. Këta tre arkitekt te talentuar dhe me pasion, punuan tre zgjidhje të tjera, të cilat ndryshonin nga njëra tjetra në konceptimin e kullës së hotelit, anën funksionale, pozicionin urbanistik dhe trajtimin arkitektonik. Këto tre zgjidhje po paraqiten në këtë katalog. Puna u përqendrua në dy drejtime :
1. Të qëndronte projekti i ndërtuar i hotelit me ndryshime ne funksion arkitekturën dhe konstruksionin
2. Të prishej hoteli ekzistues dhe të projektohej holli i ri, me program te ri , qe plotësonte kërkesat e një hoteli me katër yje. Pasi u punua disa muaj me zgjidhjen e pare duke ndryshuar funksionet, duke e zgjeruar objektin nga pjesa veriore me një qendër të re tregtare, duke zmadhuar dhomat e fjetjes, kuzhinën, baret restorantet, pishinën e re, u pa se dolën shumë probleme. Në objektin ekzistues mungonin parkimet nëntokësore qe ishin te domosdoshme. Por gjëja me kryesore ishte amortizimi i strukturës beton arme e cila ishte e dëmtuar nga vitet. Kjo doli qartë edhe nga provat dhe sondazhet e konstruksionit. Kështu u kalua në zgjidhjen e dytë. Hoteli u projektua nga fillimi. U ndryshua forma e kullës, u shtuan shume mjedise te reja, u rrit kulla në lartësi u bene parkimet nëntokësore, u nda funksionalisht hoteli nga qendra tregtare. Projekti i ri i paraqitur, i plotësonte kërkesat për një hotel me katër yje. Edhe pse grupi i projektimit punoi me pasion dhe përkushtim, edhe këto zgjidhje nuk i kënaqen kërkesat e investitorit, i cili dëshironte një hotel më të madh, në gjatësi dhe lartësi. Kjo kërkese e tij ndryshonte, formën, funksionin dhe arkitekturën e zgjidhjeje të paraqitura. Grupi i projektimit nuk ishte dakord me këto mendime te investitorit, aq me tepër qe projekti kishte përfunduar. U ndamë nga investitori me mirëkuptim,duke qëndruar ne mendimin se projekti i bere nga grupi i punës ishte më i përshtatshmi për sheshin historik të Flamurit. Prandaj ky projekt ngelet një ëndërr e pa realizuar
Koha kur stacioni i trenit u realizua në qytetin jugor i përkiste mesviteve ‘80.Ardhja e trenit të parë sigurisht që priste stacionin për të cilën arkitekti A.Meksi e konceptoi me një vëllim të plotë horizontal,me dy kate pa thyerje të tepërta, dhe befasia shfaqej te interierë te zbukuruar me vepra arti, mozaik, pllaka të derdhura gipsi përë ktë veprës arkitekti Mkesi shkruan:
Stacioni i trenit:Objekti ishte konceptuar me një vëllim të plotë horizontal,me dy kate pa thyerje të tepërta,me linja te drejta ku funksioni reflektohet ne forme me një theksim n pjesën e hyrjes kryesore. Në hollin kryesor, shpjegon arkitekti Arben Meksi,ndodhen shërbimet për udhëtarë,e cila ka lartësinë e dy kateve (më e madhja e stacioneve në vendin tonë) është orientuar me gjerësi nga ana e personit. Për zgjidhjen funksionale është patur parasysh që rruga shesh-stacion-person të jete sa më e shkurtër dhe pa pengesa. Dalja e pasagjereve,që vijnë me tren bëhet përmes një nënkalimi në pjesën veriore të godinës. Në katin e dytë ndodhet restoranti me kuzhinën dhe një bar i hapur. Të dy këto mjedise shikojnë nga salla e udhëtarëve. Interieret janë zbukuruar me vepra arti, mozaik, pllaka të derdhura gipsi. Mirëpo çfarë ndodh sot pas 25 vjetësh dhe kujt mund ti hyjë në punë kjo godinë? Treni nuk do të vijë më deri tek ky stacion. Stacioni i ri gjendet më larg qytetit dhe ky objekt në të ardhmen mund të transformohet në qendër polifunksionale dhe argëtimi për të rinjtë, thotë arkitekti i njohur i këtij qyteti,njëhershëm edhe karikaturist i shquar.