Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Arkivi i AIITC pasurohet me dorëshkrime të vyera islame

by

INSTITUTI SHQIPTAR I MENDIMIT DHE I QYTETËRIMIT ISLAM/
ALBANIAN INSTITUTE OF ISLAMIC THOUGHT AND CIVILIZATION/
Pjesë qendrore e Muzeut të Trashëgimisë së Kulturës Islame në Institutin Shqiptar të Mendimit dhe të Qytetërimit Islam është Arkivi, i cili përmban kryesisht relike të ruajtura nga familjet shqiptare para dhe gjatë kohës së diktaturës, por edhe libra e dorëshkrime të vjetra në gjuhë të ndryshme, siç janë gjuha shqipe, gjuha arabe dhe gjuha osmane etj. Disa nga eksponentët më të vlefshëm të këtij arkivi janë një dorëshkrim i Kuranit që daton në shekullin XVII, kanunorja (osmanisht) e esnafit të tabakëve (lëkurëpunuesve) e shekullit XVIII, dorëshkrimi arabisht i librit “Delail el-khajrat” (shek. XIX) i punuar bukur artistikisht me shkronja ari etj.
Ky arkiv po pasurohet vazhdimisht nga dhurata që bëjnë miq, dashamirës dhe bashkëpunëtorë të AIITC, në përgjigje të fushatave që Instituti zhvillon kohë pas kohe. Një dhuratë e çmuar kësaj radhe erdhi nga qyteti i Kavajës, nga z. Xhevdet Blakçori. Pinjoll i një familjeje me tradita patriotike e fetare. Z.Xhevdet Blakçori ka trashëguar nga gjyshi i tij Muharrem Blakçori tre dorëshkrime të vyera: një përkthim të komentit të Kuranit në gjuhën shqipe, një doracak të fesë islame dhe një fletore që përmban një fjalorth të shkurtër termash fetare shqip-arabisht.
Sipas z. Xhevdet Blakçori, gjyshi i tij i ka shkruar këto materiale mes viteve 1960-1968, kur po ndiente se regjimi komunist në Shqipëri po e sulmonte fenë dhe po shkonte drejt ndalimit të saj përfundimtar. Për këtë arsye i ndjeri Muharrem Blakçori i hartoi veprat e mësipërme për t’u lënë në dorë familjarëve të tij mësime të fesë islame. Ajo që bie në sy, është se këto vepra përmbajnë mësime të mjaftueshme për të dhënë një konceptim të plotë rreth Islamit dhe njohurive të tij themelore.
Përkthimi i kuptimeve të Kuranit me 1167 faqe është, në fakt, përkthim i komentit të tij dhe jo përkthim i fjalëpërfjalshëm. Ai shtrihet në katër vëllime, nga të cilat xhuzin e parë e ka të shkruar në një fletore, ndërsa xhuzet e tjera i ka të përmbledhura në tre vëllime të lidhura me kopertinë të fortë. Doracakun e fesë islame autori e ka shkruar në një vëllim me 227 fletë fletoreje të lidhurave me kopertinë të fortë. Aty përfshin të gjitha njohuritë themelore rreth besimit dhe dispozitave islame, të ndara sipas mënyrës tradicionale të ilmihalëve që janë përdorur për mësimin e besimit nëpër mejtepet dhe shkollat fillore islame. Ndërsa fjalorthi përmban 2000 fjalë dhe terma fetarë, të cilat autori duket që i ka mbledhur gjatë punës së tij për hartimin e veprave të mësipërme.
Autori është me origjinë nga Peja, ku lindi në vitin 1894. Aty kreu edhe arsimin e mesëm fetar, në medresenë e qytetit. Por pasioni për fenë dhe për gjuhët orientale bëri që t’i plotësojë e t’i përsosë më tej njohuritë e tij në këto fusha të dijes. Ishte ky pasion që e shtyu, mes të tjerash,të hartonte veprat e mësipërme në kushtet e kufizimit deri në ndalim të çdo veprimtarie dhe praktike fetare nga pushteti komunist.
Përkthimi i komentimit të Kuranit nga Muharrem Blakçori është cilësuar si nga të parat përkthime të plota në shqip të njohura deri tani. Gjithsesi, në të ardhmen ky përkthim dhe veprat e tij do të studiohen nga specialistë të fushave përkatëse për të nxjerrë në pah vlerat e tyre si një pjesë e vyer e trashëgimisë diturore islame në gjuhën shqipe.

DHURATA POETIKE NGA MËRGIMI SHQIPTAR

by

(Sejdullah Martinaj, Ekzistoj vetëm për ty, Amanda Edit, Bukuresht 2014)/
Nga Baki Ymeri/Bukuresht/
Veprat e krijuesve të mërgimit janë do dhurata të bekuara që kontribuojnë vazhdimisht dhe aktivisht në pasurimin e thesarit tonë kulturor dhe kombëtar. Në një farë mënyre, ato shndërrohen në një masë definitive për realizimin e profilit shpirtëror të botës shqiptare dhe asaj europiane. Në kapitullin e parë të kësaj vepre, Sejdullah Martinaj vjen para nesh me pëshpëritje dashurie, me kujtimet e paharruara të rinisë, me një ndjeshmëri specifike dhe me një sinqeritet të veçantë. Në vargun e tij zotëron një “buçitje” sentimentale e frymëzimeve lirike, siç janë: çiltërsia, zëri i dashurisë, vendlindja, martirët e kombit, dashuria ndaj atdheut dhe jeta në totalitetin e saj.
Tekstet lirike me motive dashurie nuk i mungojnë letërisë sonë, edhe pse ato ende janë të pamjaftueshme. Shqiptari e ndjen veten ende të “trembur” kur vjen fjala për përshkrimin e ndjenjave erotike si një dëshmi ekzistenciale dhe e domosdoshme për evolucionin e spiritualitetit tonë. Shëndrit dielli, buzëqesh hëna, lulëzojnë fushat dhe lartësohen malet nga ndjeshmëria e një poeti shqiptar. Poezitë e Martinajt janë dëshmi morale dhe shpirtërore. Poeti shkruan me dritën e momenteve speciale dhe nuk trembet para stuhisë së dashurisë që mbretëron gjithandej.
Para nesh kemi një koleksion të pasur motivesh erotike ku zotëron gjuha, drejtëshkrimi dhe diskursi poetik me kontacione gegërishte. Autori debuton me një vëllim të guximshëm ku lexuesit kanë shansin të deshifrojnë edhe vargje meditative/refleksive, sentimente e ndjenja që parashtrojnë pyetje dhe kërkojnë përgjigje. Të shkruash apo të lexosh poezi don të thotë të kërkosh freskinë e shpirtit e jo të moshës. Për deshifrimin e lirikës së këtij poeti të ri shqiptar, ekziston nevoja t’i referohemi një poeti të famshëm të huaj, Luçian Blaga: “Isha aq i lodhur dhe vuaja. Unë mendoj se vuaja nga shpirti im i mbushur me dashuri.” Dhe më tej, me fjalë të tjera. Fëmija qesh: Mençuria dhe dashuria ime është loja. I riu këndon: Loja dhe mençuria ime është dashuria. Plaku hesht: Dashuria dhe loja ime është mençuria.
Autori i kësaj vepre e ndjen dritën e dashurisë në thellësi të shpirtit. Poeti debuton duke fluturuar me flatra engjëjsh dhe shkruan për engjëj dhe engjëllusha. Kuptimi i këtij fluturimi reflektohet në vëllimin e tij të parë, një album poetik që do t’i lumturojë edhe dashamirët e tij në mërgim dhe atdhe. Misioni i librit qëndron në përkëdheljen dhe ledhatimin shpirtëror. Libri “Ekzistoj vetëm për ty” është i strukturuar në dy kapituj: “Porta e shpirtit” dhe “Shqipëri moj nëna ime”. Nga poezitë e kapitullit të parë meriton të citojmë disa sintagma reprezentative ku zotërojnë ndjeshmëria, melankolia dhe nostalgjia: Rreze e dashurisë ëndërrimtare, Simbol i bukurisë shqiptare, Te porta e shpirtit ke trokitë, Vjen si zanë në ditën e nusërisë, Të zgjodhi shpirti se të ndjeu, I paharruar në përjetësi, I përjetshëm mbeta n’dashuri, Shikimi yt më jep energji, Bukuri magjepsëse, Parajsa e dashurisë, Hyjneshë e bukurisë, etj.
Në Kapitullin e dytë shpërthen një ndjenjë e fuqishme nacionale, zëri shqiptar, dashuria dhe atdhedashuria ndaj Hasit, ndaj dëshmorëve të kombit, ndaj Kosovës dhe Shqipërisë. Tek-tuk dalin në pah edhe vargje satirike ku fshikullohet fanatizmi fetar, pseudo/patriotët dhe pseudo/poetët. Poeti përshkruan ëndrrat e të parëve tanë për bashkim kombëtar. Vepra titanike e prijësve të kombit është prezent pothuajse në çdo faqe të kapitullit të dytë.
Përmes prindërve të tij, si dhe përmes sakrificave të dëshmorëve të kombit, autori shpreh sentimentin e një patriotizmi të lartë duke cimentuar dashurinë ndaj Hasjanëve, ndaj Adem Jasharit, ndaj Nënës Tereze, ndaj tribunit më të shquar të atdheut tonë: “Nga dera fisnike e Kastriotit kryetrim i Arbërisë/ Ishe i vogël kur t’rrëmbyen osmanët e Azisë/ Gjon Kastrioti yt princ bujar dëshmoi madhërinë/ Djemtë ua fali otomanëve, por s’e shiti Arbërinë.” Dhe më tej: “Krenarinë Kombit ia ngjalle e ia ngrite/ Europën e zgjove nga gjumi e habite/ Jo i the robnisë jemi gjak i Ilirisë/ T’parët e t’parëve fis i Pellazgjisë”. Ja edhe një strofë e inspirruar e kësaj poeme briliante (Gjergj Kastrioti-Skënderbeu): “Me ty o Kryetrim u identifikuam ndër brezni/ Pa ty s’do t’kishte mbi këtë dhe Shqipni/ Hero qi s’vdes kurrë je gjithmonë ndër ne/ Për ata që kan lindur dhe të tjerët që kan me le”.

Bunk-Art dhe reliket e tij

by

Elementet e periudhës së komunizmit të vendosura në bunkerin e nëndheshëm “Bunk’Art” vijojnë të jenë më të vizituarat nga qytetarët e shumtë.
Përveç dhomave të udhëheqësve politikë të asaj kohe si, Enver Hoxha apo Mehmet Shehu, me mjaft kureshtje janë përcjellë edhe objekte të ndryshme që rivijnë në këtë kohë deri në ditët tona. Nje nga 106 dhomat më të vizituara është edhe “Muzeumi i Ndërlidhjes”. Kjo hapësirë i është dedikuar pikërisht komunikimit gjatë asaj periudhe ku aparaturat janë mjaft avangarde për kohën.
Një sllogan i regjimit komunist, por që edhe sot e kësaj dite, përdoret nga të gjithë ushtritë e botës është: “Pa ndërlidhje, nuk ka komandë dhe pa komandë, nuk ka fitore”.
Një pjesë e bunkerit, që për arsye sekreti, edhe sot është e ndarë nga pjesa tjetër e tunelit, ishte e destinuar për impiantin e ndërlidhjes.
Në këtë dhomë janë ekspozuar disa nga aparatet origjinale të përdorura në vite nga ushtria shqiptare. Ato që duken më modernë ishin instaluar në repartin e ndërlidhjes së këtij bunkeri të inauguruar nga Enver Hoxha me 28 qershor të 1968.
Përpos veçantisë së kësaj dhome në korridoret jashtë saj ekpozohet një foto e ish-diktaktorit Enver Hoxha, i cili foton e ka realizuar pikërisht në vendin ku është vendosur.
Që prej datës 22 nëntor kur është çelur, Bunk’Art vijon të jetë mjaft i vizituar, me një fluks të lartë qytetarësh të të gjitha moshave, të cilët duan të njihen me këtë pjesë të historisë në vendin tonë.
Bunkeri i nëndheshëm 5-katësh ofron instalacione artistike, dokumente historike origjinale dhe objekte muzeale që tregojnë rreth periudhës së komunizmit.(Sipas ATSH)

BUÇPAPAJ FITON ÇMIMIN E CIKLIT MË TË MIRË “OENEUMI”

by

*POETI MUJË BUCPAPAJ MERR ÇMIMIN E CIKLIT MË TË MIRË “OENEUMI” në Festivalin Ndërkombëtar të Poezisë “Ditët e Naimit”, Tetovë/
*“Ky çmim vjen pas disa vlerësimeve ndërkombëtare që poeti shqiptar ka marrë vitet e fundit.”/
Nga Vilhelme Vrana Haxhiraj/
Është mbyllur Edicioni XVIII Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë “Ditët e Naimit”, i cili u mbajt në Tetovë prej 16 – 19 tetor 2014.
Poeti i mirënjohur Mujë Buçpapaj është vlerësuar nga juria e festivalit me Çmimin “Oeneumi”, “Për ciklin më të mirë poetik”(For the best poetry cycle). Ky çmim vjen pas disa vlerësimeve ndërkombëtare që poeti shqiptar ka marrë vitet e fundit.
Pesë muaj më parë (në Qershor 2014), Organizata Ndërkombëtare Kulturore “Kafeja e ideve”, në Athinë dhe UNESKO i kanë dhënë poetit M.Buçpapaj çmimin “Aleksandri i Madh i Artë”, çmim i fituar tre vjet më parë edhe nga poeti i mirenjohur shqiptar Ali Podrimja. Arsyet e dhënjes së çmimit i referohen kontributit të Buçpapajt në poezi. “Shkrimtari krijon një shkollë të re poetike model në ndertimin e vargjeve dhe përshkrimit të përvojave të vështira, të cilat ndërthuren bashkë nëpërmjet vragjeve, që kërkojnë analizë të thellë në mënyrë që të bëhet e kuptueshme rëndësia e kuptimeve dhe vargjeve të cilat hapin rrugë të reja të shprehjes poetike.”
Në edicionin e sivjetëm të Festivalit të Tetovës ishin të ftuar 40 poetë të njohur nga vende të ndryshme të botës si: SHBA, Argjentinë, Kolumbi, Danimarkë, Islandë, Gjermani, Francë, Itali, Poloni, Izrael, Greqi, Turqi, Iran, Kroaci, Slloveni, Bullgari, Serbi, Bosnjë dhe Hercegovinë, dhe poete shqiptare nga Mali i Zi, Shqiperia, Kosova dhe Maqedonia.
Ashtu si edhe në festivalet e tjera, në programin e këtij edicioni ishte parashikuar edhe botimi i një antologjie me cikle poetike nga të 40-të poetët pjesëmarrës, prej nga u shpall edhe cikli më i mirë “OENEUMI”për poetin Mujë Buçpapaj. Sqarojmë për lexuesit se “Oeneumi” është emri Ilir i Tetovës dhe ka simbolikën e vet të fuqishme jo vetëm poetike.
Mujë Buçpapaj, aktualisht drejtor i gazetës letrare kulturore “Nacional”, është një figurë mjaft e njohur dhe e spikatur në fushën e artit dhe letërsisë. Ai është autor i shumë librave, por edhe i qindra shkrimeve publicistike, kritikave, esseve, studimeve , si dhe përkthimeve kryesisht nga poezia bashkëkohore amerikane. Është autor i disa përmbledhjeve poetike, esseve dhe studimeve, një pjesë e të cilave të botuara në disa gjuhë të huaja. Si një nga poetët më të mirë bashkëkohorë ka fituar disa çmime kombëtare dhe ndërkombëtare.
Më 2009 Shoqata e perkthyesve të SHBA-ve, dhe shoqata e bibliotekave publike te SHBA-ve, i jep Çmimin e parë për libin “THE INVISIBLE VICTORY”, si libri më i mire i botuar në anglisht nga gjuhet e huaja. Libri ju rekomodua studenteve të universiteteve per t’u lexuar.
Më 2010 Revista prestigjioze amerikane “ Translation Revieë” e cila botohet prej 30 vjetesh nga Universiteti i Teksasit në një numër të saj shkruan një studim të gjatë për poezinë e M.Bucpapajt. Revista më e madhe në botë për perkthimin nga gjuhet e huaja, vlerëson “THE INVISIBLE VICTORY”, si libri më i mirë i botuar gjatë atij viti në anglisht.
Në nëntor 2012 libri i fundit i poetit Mujë Buçpapaj “The invisible victory” fitoi çmimin e librit më të mirë i cili qarkullon ndërkombëtarisht nga Organizata Ndërkombëtare Kulturore “Kafeja e ideve” në Selaminë të Athinës.
Për shkollën poetikë të Mujë Bucpapajt kanë shkruar edhe disa nga kritikët më të njohur të letërsisë në SHBA, Greqi, Zvicër, Kroaci, Slloveni, Maqedoni, Mal të Zi, Rumani etj, ku edhe është përkthyer dhe botuar poezia e tij. Në kudër të Festivalit Ndërkombëtar u mbajten disa orë letrare, u hap një ekspozite pikturash, u promovuan libra, si dhe u vizituan lokalitete kulturore dhe historike të qytetit, nën organizimin e shkelqyer të Drejtorit të këtij Festivali, poetit të mirenjohur Shaip Emerllahu. Poeti shqiptar Mujë Buçpapaj, i cili mori pjesë në Festival dhe në ceremoninë e ndarjes së çmimeve falenderoi organizatorët dhe jurinë për çmimin si dhe mbajtjen e veprimtarisë në një nivel të lartë. Ai tha se “vlerësimi ishte një nderim edhe për poezinë bashkëkohore shqipe dhe letërsinë shqiptare në tërësi. “
Sipas njoftimit të jurisë së konkursit

Lista e pjesëmarrësve në të edicionit XVIII Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë “Ditët e Naimit”
Sebastiano GRASSO (ITALY) , Maryam Ala AMJAD (IRAN), Kadir AYDEMİR (TURKEY), Silke Liria Blumbach (GERMANY), Bisera Suljiç – BOSHKAILO (BOSNA AND HERCEGOVINA), Mujë BUÇPAPAJ (ALBANIA), Laure CAMBAU (FRANCE), Germain DROOGENBROODT (BELGIUM), Shaip EMËRLLAHU (MACEDONIA), Galina GANOVA (BULGARIA), Laura GARAVIGLIA (ITALY), Brigitte GYR (FRANCE) , Entela SAFETI – KASI (ALBANIA), Trajçe KACAROV (MACEDONIA) , Levent KARATAŞ (TURKEY), Joslin Love KEARSE (SHBA), Dinos KUBATIS (GREECE), Giuseppe NAPOLITANO (ITALY), Bujar PLLOSHTANI (MACEDONIA), Slavica DABEVSKA QIROVSKA (MACEDONIA), Braha ROSENFELD (IZRAEL), Robert SIMONIŠEK (SLOVENIA) , Victoria Slavuski (ARGENTINA), Nicolaj STOCHHOLM (DENMARK), Christos TOUMANIDIS (GREECE) , Björk ÞORGRÍMSDÓTTIR (ISLAND) , Ndue UKAJ (KOSOVA) , Burhanedin XHEMAILI (MACEDONIA), Emine Maliqi – ZAIRI (PESO) (KOSOVA) , Bohdan ZADURA (POLAND), Ilire ZAJMI (KOSOVA), Visar ZHITI (ALBANIA).

Jessie J ndez Tiranën ne festen e Clirimit te debatuar

by

Me mijëra qytetarë kanë dalë sonte në sheshin “Nënë Tereza”, Tiranë për të dëgjuar nga afër zërin e mrekullueshëm të këngëtares britanike me famë botërore Jessie J. Sapo ajo u ngjit në skenë, audienca u elektrizua në maksimum.
Gjatë gjithë kohës qytetarët së bashku Jessie J këndonin me zë të lartë hitet e saj, pa u shqetësuar nga reshjet e shiut. Britanikja ka ardhur sot në Shqipëri me rastin e 70-vjetorit të çlirimit të Shqipërisë. Avioni më të cilën ka udhëtuar, është ulur në aeroportin e Rinasit rreth orës 15:30 dhe para se të vinte në Shqipëri mbajti koncerte në Gjermani dhe Austri.
Fansat shqiptarë qëndruan në shesh deri në fund të performimit të këngëtares. Ata janë duke festuar “ Natën e Bardhë”, e cila tashmë është kthyer në një traditë për Tiranën. Më parë në skenë doli këngëtarja Elhaida Dani, fituese e “Voice of Italy” dhe zëri i njohur shqiptar Alban Skënderaj.