Kulture – Page 348 – Dielli

Shqiptarët e diplomuar në universitetet e Zelandës së Re

February 23, 2014 by dgreca

Nga Sabit Abdyl/Zelanda e Re/

Zelanda e Re është njëri prej shteteve më të largëta ku shqiptarët jetojnë. Migrimet në shtetin e përmendur janë të vonshme dhe datojnë që nga maji i vitit 1951 kur erdhën mbi 60 burra shqiptarë kryesisht me moshë të re. Mund të ketë pasur edhe përpara shqiptarë në ketë ishull të largët, por e sigurt është që me numër kaq të madh të ardhurish nga tokat shqiptare këta ishin të parët. Ardhjet në mënyrë individuale vazhduan deri ne vitet e 80-ta të shekullit të kaluar, kurse pas vitit 1990 për shkak të ndjekjeve, burgosjeve e vrasjeve të shqiptarëve në Kosovë, eksodit masiv në Shqipëri, rritet numri i atyre që vinin në Zelandë të Re. Vala e dytë, kjo e fundit, e imigrimeve masive u bë pas zhvendosjeve të dhunshme, gjenocidit në Kosovë, në pranverën e vitit 1999. Më, 22 maj 1999, erdhën refugjatët e parë shqiptarë, të cilët u morën në mënyrë të organizuar nga Qeveria zelandeze në kampet e refugjatëve në Maqedoni. Ardhjet vazhduan gjatë tërë vitit 1999. Të ardhurit kishin lidhje farefisnore me shqiptarët zelandezë. Pritjet qenë të ngrohta dhe emocionuese. Shqiptarët në qytetin e porsaardhur në mënyrë të organizuar filluan me kurse të gjuhës angleze, për të vazhduar pastaj me rikualifikime për profesione të ndryshme. Struktura kualifikuese e mërgimtarëve shqiptarë është e lartë. Të rinjtë vazhdojnë shkollimin në shkollat përkatëse, filloristët ndjekin mësimet në shkollat ku i kishin të vendosura familjet, kurse gjimnazistët vazhduan mësimet gati që të gjithë në shkollën e mesme “Selwyn College”. Shqiptarët, këtu në Zelandë të Re, respektohen si njerëz punëtorë e familjarë të mirë. Si kudo në botë edhe këtu shqiptarët po tregohen punëtorë të aftë e të zgjuar, sidomos në fushën e ekonomisë dhe biznesit. Të ardhurit në vitin 1951 ishin kryesisht nga Shqipëria, kurse të ardhurit në vitin 1999 janë nga Kosova. Komuniteti shqiptar është i përqendruar në qytetin Aucklandit. Mundet që edhe në qytete tjera të ketë shqiptarë, por ne nuk i dimë. Në bisedë me mërgimtarët, që kanë ndjekur lëvizjet, ardhjet e shqiptarëve, del se në Zelandë të Re duhet të jenë diku 400 shqiptarë. Të ardhurit shqiptarë, fjalën e kam për imigrimet e vitit 1999, që të gjithë janë të përqendruar në qytetin e Auckland-it. Shqiptarët përbëjnë një pjesë të vogël, por të rëndësishëm të qytetit multikulturor. Them të rëndësishëm se komuniteti ndër më të pakët në numër ka shumë të diplomuar në universitet e këtushme. Që nga vitet e ardhjes, shkollarët shqiptarë treguan zgjuarsi në shkollat e mesme dhe në fakultete. Në universitetet që radhiten në mesin e universiteteve të njohura në botë, shqiptarët janë ndër më të mirët, më të suksesshmit në mesin vendësve, aziatikëve, evropianëve etj. Suksesi, mendoj unë, është rezultat i sistemit shkollor në Zelandë të Re që ofron kushte e mundësi për t’u shkolluar gjithsecili, është rezultat i interesimit të familjeve dhe vetë studentëve. Brenda pak më shumë se një dekade kanë kryer fakultetin këta mërgimtarë: (radhitur sipas alfabetit), lexo si më poshtë, Shënimet biografike janë dhënë nga vetë të diplomuarit. E bëj me dije lexuesin se një numër jo edhe i vogël nuk dhanë informacion edhe pse kanë kryer shkollimin superior, si psh. Drini, Hana, Miloti, Rilindi, Ylli etj. Agim Pireva

Agim Pireva e nostrifikoi diplomën e fakultetit te farmacisë të kryer në Sarajeve dhe u regjistrua ne Këshillin Farmaceutik të Zelandës ne vitin 1999. Në vitin 2003 i kreu studimet postdiplomike, ndërsa në vitin 2007 e kreu magjistraturën, të gjitha këto ne University.

Bekim Fusha-Bekimi kreu fakultetin e farmacisë në qytetin e Auckland-it. Pas mbarimit të studimeve kthehet në Kosovë dhe punësohet në Ministrinë e Shëndetësisë të Republikës së Kosovës.

Blerta Rakovica-Blerta – Bachelor of Graphic Design 2006 Whitecliffe College of Arts and Design Auckland

Donika Shabani-Donika kreu studimet në vitet 2004-2007: The University of Auckland; Bachelor of Arts, Major Psychology, Minor Spanish 2004-2007. Në të njejëtin universitet vazhdoi edhe për një viti: Post-graduate Diploma in Child Mental Health (Child Psychotherapy). Për temë të diplomës pati: Violence and Trauma Studies.

Flutura Veliu-Abdyli-Flutura kreu gjimnazin (drejtimi gjuhësor) dhe një vit të fakultetit, dega gjuhë letërsi në Prsihtinë. Me të arritur në Auckland (29 tetor1999) kreu së pari kurset të gjuhës angleze dhe diplomoi në Institutin Teknologjik të Manukaut (M.I.T) Early Childhood Education Degree (Edukim i hershëm i fëmijëve). Punon në Çerdhen për fëmijë, në qytetin e Auckland-it

Hana Xharra Bates-Me të arritur bashkë me familjen në Auckland 29 tetor 1999, Hana Xharra Bates fillon mësimet e gjuhës angleze në St. Helens Auckland Institute of Studies (AIS), pastaj vazhdon në Auckland Institute of Technology (AIT). Pas kryerjes së kursit për gjuhen angleze regjistrohet në Auckland Univesity (Univesiteti i Auckland-it). Diplomon me Bachelors of Arts (BA) me dy drejtime ose degë në Psikologji edhe gjuhë spanjishte. Pastaj vazhdon studimet në Auckland University of Technology (AUT) drejtimi Child Mental Health, pastaj regjistron magjistraturën në të njëjtin universitet në degën Child Psychotherapy (Psikoterapia e fëmijëve). Momentalisht jeton në Auckland me burrin dhe dy fëmijë.

Gentiana Shabani-Gentiana ka kryer studimet në Auckland University of Technology (AUT). Dega: Bachelor of Graphic Design (në vitin 2012) dhe Media Design School-Diploma in Creative Advertising (në vitin 2013). Jeton në Auckland.

Korab Hoxha-Korabi ka kryer fakultetin në University of Auckland Dega: Bachelor of Commerce Degree Major in Information Systems and Electronic Commerce (2001-2005) Momentalisht punon si: Information Systems & IT Manager në kompaninë FRAMECAD Limited, Auckland.

Kreshnik Pireva-Kreshnik Pireva ka kryer fakultetin e Shkencave në dy drejtime at të Shkencave Kompjuterike e të Kimisë në University of Auckland në vitin 2013.

Krenare Pireva-Krenare ka kryer fakultetin e farmacisë në University of Auckland, në vitin 2013.

Labinot Xharra-Bachelor of Dental Technology 2005 University of Otago Dunedin

Marigona Xharra Bachelor of Fashion Design 2006 Whitecliffe College of Arts and Design Auckland

Malisa Xhemshiti Govori-Malisa u diplomua në vitin 2009 në Uneversitetin Teknologjik të Auckland-it (AUT). Jeton në Prishtinë. Punon në shkollën e mesme American School of Kosova, ku ligjëron lëndën computer graphic design.

Majlinda Hoxha Majlindja u diplomua në Artet e Bukura në degën e fotografisë në Kolegjin e arteve dhe dizajnit “Whitecliffe” dhe në vitin 2008 e kreu masterin në Shkollën Elam të arteve të bukura në Universitetin e Auckland-it. Ka ekspozuar në Zelandë të Re dhe në Kosovë. Jeton e punon në Prishtinë.

Nita Jashari Nita – The University of Auckland, Auckland, New Zealand Bachelor of Arts – Major in Political Science – International Relations & Political Economy Bachelor of Business – Major in Management and International Business Punon ne TSB Bank në Auckland.

Pashtrik Hoxha Pashtriku sdudjoi në University of Auckland Dega: Bachelor of Architecture Studies (BAS) (Diploma e Studimeve to Architektures) dhe Bachelor of Architecture (Barch) (Hons) (Diploma e Arkitekturës) prej 2001-2005 (5 vite) Tash punon në kompaninë LIAM OCONNOR ARCHITECTS në Londër, ku edhe jeton.

Pajtim Abdyli Me të arritur bashkë me familjen në Auckland (29 tetor 1999) Pajtimi vazhdoi mësimet si shumica e shqiptarëve të ardhur ato vite në Selwyn College. Pas kryerjes së shkollës mesme regjistrohet në Auckland Univesity of Technology (Universiteti Teknologjik i Auckland-it). Diplomoi në drejtimin Graphic Designer (dizajn grafik) 2008. Pasi nuk gjeti punë në profesionin për të cilin ishte i kualifikuar me, 2 maj 2013 vendoset në Melburn të Australisë.

Rilind Tairi-Rilindi u lind në vitin 1985 në Shkup. Diplomoi në maj të vitit 2011, në Universitetin e Auckalnd-it, Fakulteti i Arteve: Dega filozofi – psikologji. Tash Rilindi punon e jeton në Argjentinë.

Shpend Jashari Shpendi – Massey University, Auckland, NZ Bachelor of Business studies with major in Financial Economics Jeton e punon në Melbourne, Australi.

Shkëlzen Ilir Hoxha Shkëlzeni u lind më, 07.03.1992 në Prishtinë . Shkollën fillore dhe Kolegjin e ka kryer në Auckland. Diplomoi në Fakultetin e Tregtisë – Dega Sistemi Informatikë dhe Marketing në Universitetin e Auckland-it

Taulata Gjerqeku Lindi në Prishtinë, në një familje të nderuar. Aty kreu tetëvjeçaren në shkollën fillore “Elena Gjika”. Gjatë kësaj periudhe ishte aktive në klubin Ambasadorët e Rinj, në Qendrën e Rinisë e të Sporteve, ku edhe për çudi vendosi të bëhej ambasadore e Zelandës së Re. Ndjek shkurt mësimet në shkollën e muzikës, si dhe kurset fillestare të gjuhës angleze. Shkollën e mesme e kreu në gjimnazin matematikor “Xhevdet Doda” në Prishtinë, prore me sukses shembullor. Gjatë kësaj periudhe ishte anëtare e Art Klubit organizuar nga shoqata Soros në Prishtinë. Studimet i filloi në Universitetin e Prishtinës Fakulteti i Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës. Si studente e vitit të dytë, si shumë shqiptarë te tjerë, gjatë viteve te 99-ta, vendosi të shpërngulet jashtë atdheut fillimisht në Maqedoni e nga Shkupi në Auckland të Zelandës së Re. Pas ndjekjes së kursit të gjuhës angleze në AUT (Auckland University of Technology) që ishte i obliguar për studentët e ardhshëm të Universitetit të Aucklandit, aplikoi të pranohet në Universitetin e Aucklandit –School of Architecture, me po të njëjtat kritere sikur të gjithë kandidatët e tjerë, ku edhe u deshtë të përgatis esenë dhe portfolion e konkurrimit brenda një periudhe shumë të shkurtër kohore. Aplikimi qe i suksesshëm dhe nga fillimi i nisi studimet pasi ”Shkolla e Arkitekturës” në Auckland kishte sistem krejt tjetër të studimit në krahasim me atë të Universitetit të Prishtinës. Në vitin 2008 i përfundoi studimet Bachelor of Architectural Studies (BAS) në universitetin më prestigjioz të Zelandës së Re, në Universitetin e Aucklandit. Gjatë studimit Bachelor, bashkë me katër student të tjerë, themeluan radio programin e parë në gjuhën shqipe në Zelandë të Re, të quajtur “Zëri Yt” në valët e radio stacionit Planet FM. Pastaj vendosi t’i vazhdojë studimet Master po ashtu në Universitetin e Aucklandit. Në vitin 2009 i fitoi dy shpërblime të dhëna nga Shkolla e Arkitekturës, pjesë e National Institute of Creative Art Industries “Excellence in Timber Design”, si dhe “1st Prize at Ken MacIntosh Timberlam”. Studimet Master i përfundoi në vitin 2010 dhe mori titullin Master of Architecture Prof. (HONS). Tani jeton dhe punon në Auckland në kompaninë “SHA Architecture LTD”, me titull Graduate Architect.

Trina Jashari Trina – Unitec, Auckland,New Zealand Bachelor of Landscape Architecture . Punon si landscape architect ne City Council, Auckland.

Tonin Gjerqeku
Tonini u lind në familjen me tradita qytetare Gjerqeku, e ardhur nga Gjakova dhe e vendosur në Prishtinë, në 21 nëntor 1980.
Kreu tetëvjeçarë në shkollën fillore “Elena Gjika” e pastaj u bë nxënës i gjimnazit “Xhevdet Doda” të Prishtinës, i njohur për kritere të ashpra, të cilin, për shkak të luftës, e ndërpreu para se të diplomojë. Si nxënës i fillores u regjistrua në klubin “Ambasadorët e Rinj” pranë Pallatit të Rinisë e të Sporteve, duke u zgjedhur njëherësh Ambasador i Finlandës. Ndërsa si gjimnazist, bashk me shokë, u përpoq të formojnë ekipin e basketbollit, për cka kishte shumë merak. Në prill të vitit 1999, bashk me të motrën, Taulatën, mërgoi fillimisht në Maqedoni e pas qëndrimit disajavësh aty, u vendos në qytetin e Oklandit Zelandë e Re, në këtë vend të largët, por të bukur. Me të arritur në këtë vend, i vijoi mësimet në “Selvin Kolegj”, aty ku ishte pjesa dërmuese e nxënësve shqiptarë. Menjëherë pas kësaj, u regjistrua në Universitetin e Oklandit, Shkencat Kompjuterike- Programim, studime që i kreu me shumë sukses. Tonini me një grup studentësh shqiptarë, formuan emisionin foljoro-muzikor “Zeri yt”, në valët FM. Me të kryer studimet, por me dëshirën e kahmotshme që t’i shohë shokët e shpërndarë nëpër botë, fillimisht shkoi në SHBA, vend që i pëlqeu shumë e që do të bëjë kthesë në jetën e mëtutjeshme të tij. Në Njujork qëndroi për disa vite dhe aty krijoi familjen Gjerqeku. Tonini tani ka një familje pesëanëtarëshe, bashkëshoren, Vesën dhe fëmijët: Malin, Lirin e Troin. Jeton dhe vepron në Prishtinë. Punon si kontraktor për kompani internacionale, kryesisht me seli ne SHBA.

Vesa Sahatçiu
Vesa ka kryer studimet në Universitetin e Auckland-it Bachelor of Arts, në vitet 2000-2003, kurse studimet postdiplomike në Kolegjin Goldsmiths në Londër në vitin 2008. Tash jeton e punon në kryeqytetin e Republikës së Kosovë në Prishtinë.

Afërdita Zonja, zë-bilbili i këngës shqipe

February 22, 2014 by dgreca

Nga Megi Zonja/.- Që kur nisi të këndonte në aktivitetet kombëtare të këngës, shumë artistë e konsideruan zërin e saj të ngjashëm më zërin e artistes së madhe Tefta Tashko Koço. Dukej se këngët e interpretuara nga artistja e madhe , jo vetëm që i shkonin për shtat për t’i kënduar, por Afërdita Zonja do t’i interpretonte thuajse në të njëjtin nivel.

Dikush do ta quante zë bilbil, të tjerë kanarina e këngës shqipe , kur në fundvitet 1974-1975 Radiotelevizioni Shqiptar do të organizonte konkurset e zërave të bukur. Këngëtarët fitues të atij konkursi merrnin pjesë më pas në festivalin e këngës së dhjetorit Ishte viti 1975 kur këngëtarja e re dhe simpatike korçare morri pjesë në këtë event. ku shpall dhe fituese . Ishte kënga “Si lule bjeshke” kompozuar nga Naim Gjoshi me tekst të Basir Bushkashit me të cilën interpretoi në Festivalin e 14-të të Këngës në RTV, ku fitoi çmimin e tretë.

Më pas do të merrte pjësë pa disktutim në Festivalin e 15-të të Këngës në RTV 1976 me këngën “Shokë jete”, kompozuar nga Aleksandër Lalo. Kur u kthye në Korçë, pas Festivalit të 15-të, atëhere nxënëse në shkollën e mesme, shokët dhe shoqet e klasës i kishin përgatitur një të papritur. Kur Afërdita ksihte hyrë në klasë, ata kishin nisur të këndojnë këngën e saj, pjesëmarrëse në festival.

Një vit më vonë, në Festivalin e 16-të i Këngës në Radio Televizionin Shqiptar në 1977 Afërdita do kapte sërish një sukses. Një nga dy këngët që këndoi u vlerësua me çmimin e dytë. Ishte kënga “O moj shamishpalosura” kompozuar nga Alfons Balliçi me tekt të Koçi Petritit .

Por kulmin e saj këngëtarja korçare do ta arrinte në Festivalin e 18-të të Këngës në RTV, Dhjetor 1989, kur së bashku me këngëtaret Zeliha Sina dhe Liliana Kondakçi do të fitonin çmimin e parë me këngën “Festë ka sot Shqipëria”, muzika A. Prodani me tekst të Zh. Jorganxhiut. Me pas ajo do të vlerësohej sërisht me çmimin e parë me këngën “Fëmija i parë”

Afërdita tregon për ATSH-në se, menjëherë pas festivalit, Legjenda e këngës shqiptare, Vaçe Zela që e kishte kënduar atë këngë në kohën e artë të rinisë së saj, i kishte uruar. E bashkë me urimin i kishte thënë: “Më solle një “fëmijë” tjetër sonte…”

Kompozitoret e asaj kohe bënë eopkë të re me krijimtarinë e tyre në vitet 70- 80. Sot kënga shipe ka humbur identitetin e saj kemi kompozitorë dhe kengëtare qe kopiojne ryma te vendeve te tjera ,ështe për të ardhur keq tha Këngtarja.

Gjatë atyre viteve Afërdita nuk mund t’i mungonte aktiviteteve të shumta artistike që zhvilloheshin edhe në qytetin e saj, Korçë. Kënga “Ky liqeni i malit” kënduar në një nga festivalet e këngës në Korçë u bë shumë shpejt e njohur, jo vetëm në qytetin e Korçës.

Serenatat e pavdekshme korçare me të cilat ajo ishte rritur do interpretoheshin me mjeshtëri nga zëri i saj i bukur. Qytetarët korçarë edhe sot u kujtohet këngëtarja me zërin e saj nën interpretimin e serenatave të shumta korçare si: “Perëndeshë e bukurisë”, O ky bilbili i malit, … Dhe ajo vazhdon të mbetet ashtu, si tridhjet e ca vite të shkuara kur filloi së kënduari. Edhe sot , vazhdon të këndojë me të njëjtin vokal si atëhere, në vitet e largëta dhe të suksesshme të festivaleve të këngës dhe aktiviteteve të tjera muzikore, me të njëjtin timbër, me të njëjtën ëmbëlsi zëri ne nje prej lokaleve te Kryeqyteti . Serenata korçare nje ambjent shumë i ngrohtë i cili i sjell çdo jave publikut Kryeqytetas nostalgjine e serantave me zerin e Aferdita Zonjes .

Aferdita Zonja tregon se shqiptarët janë të kutivuar me jetën e natës, lokali është shumë i frekuentuar nga artëdashesit kryeqytetas, qa me shume që Serenatat jane perla të pa vdekshme ku i këndohët dashurisë. Ajo i krahason serenatat me këngët napolitane ne Itali . Sa here qe ajo i këndon,i japin një ndjesi të vecantë dhe i kujtojne vitet e rinise, vendlindjen e saj .. Korçen vendi ku u rit, u shkollua , u martua me gazetarin e njohur Artur Zonja ku dhe lindi dy fëmije binjak Aldi dhe Megin.

Afërdita Zonja tregoi për ATSH, se jeta Arturin nuk ka qëën e lehtë , për shkak të punës qëka gazetari orë pa orë, pavarësisht se e ka ndihmuar shumë në profesionin e saj. Ëndrra e saj jo shumë e largët është ,një duet me vajzën e saj .”Dua të kem një kujtim për të ardhmen”, thotë Afërdita me ëmblë\inë që e karakterizon .

Xhokonda një militante… feministe?

February 22, 2014 by dgreca

Xhokonda dhe buzëqeshja e saj misterioze a janë zbërthyer, 500 vjet pasi është pikturuar nga Leonard da Vinçi? Sipas një autori amerikan, Mona Lisa është një lloj militanteje që shprehet për barazinë gjinore.

Kjo është teoria, më pak origjinale, e një historiani arti amator nga Teksasi, në jug, William Varvel, më e reja ndër hipotezat e shumta, eruditët apo trilluesit, që shoqërojnë ekzistencën e gjatë të tablosë më të famshme në botë.
”Mona Lisa kërkon, në mënyrë të koduar, të drejtat teologjike të grave”, shprehet një ish-pedagog matematike dhe autor i librit “Zonja flet, sekretet e Mona Lizës” (The Lady Speaks, Brown Books) që sapo është botuar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Me fjalë të tjera, mundësinë që edhe gratë të bëhen priftëresha në Kishën katolike.

Amatori 53 vjeç, i cili e ka studiuar për 12 vjet Leonardo da Vinçin, siguron se ”Xhokonda është një lloj deklarate për të drejtat e grave”.
Përmes 180 faqeve, jo gjithmonë të lehta për t’u lexuar, Varvel shpjegon se ka zbuluar se si piktori “e ka zbukuruar tablonë me 40 simbole, të nxjerrë nga 21 vargje të kapitullit të 14-të të Librit të profetit Zakaria, në Testamentin e vjetër.
Dokumenti njofton lindjen e ”Jerusalemit të Ri”, simbol i një shoqërie ideale ku mendohet se njihen të drejtat e grave, duke përshkruar në të njëjtën kohë qytetin e vërtetë antik, thekson ai.

Autori vendos kështu lidhje mes përshkrimeve gjeografike ose simbolike të tekstit të shenjtë dhe detajeve të tablosë, rrugë, ujëra, ura, tyl, kanavacë ose pozicioni i modelit.

FJALORI ME I RI SUEDISHT-SHQIP

February 21, 2014 by dgreca

ME FJALORIN ME TË RI SHIQP-SUEDISHT TË AUTORIT SADULLA ZENDELI-DAJA GJUHA SHQIPE ËSHTË MË E PASUR/

Shkruan: Sokol Demaku/

Çdo punë e bërë për komb, për atdhe, është me vlerë, është gurë që zë vend dhe peshon në sirtarët e historisë kombëtare. Êshtë një fidane e mbeltuar në aspektin e ruajtjes dhe kultivimin e gjuhës dhe kulturës sonë. Këto ditë, në sajë të bashkëveprimit dhe punës së palodhshme të autoritt të fjalorti të parë Shqip-Suedisht Sadulla Zendeli-Daja dhe Shtëpisë botuese Toena nga Tirana pa dritën edhe ky thesar i kombit dhe se tani do jetë një ndihmes në punën e shumë bashkëkombasve, studiusve, gjuhëtarëve por edhe njerëzve të thjeshtë në përditshmërinë e tyre.

***

Autori i këtij fjalori, krahas disa penave tjera të mërgatës shqiptare, mund të konsiderohet si leksikograf i dejne shqiptar në mërgatë. Duke deshifruar sensin e frymëzimit të tij, konstatojm se brengat e mërgimtarit që i ndjen çdo ditë mbi supe, janë brenga që krahërorin ta shtërngojnë dhe rrudhat në ballë t’i shtojnë, dhe fuqinë e trupit çdo ditë ngadalë ta shkallmojnë. Brenga e mërgimtarit të kaplon hajnishëm dhe trazon shpirtin e tij me vite të tëra në mërgim, duke menduar në ate se si tu lehtësoj jetën bashkëkombasve te tij atje, cila do jetë ajo vepër që do ndihmoj ata në këte drejtim dhe Daja ka gjetë ate, e kjo vepër është fjalori Shqip-Suedisht që keto ditë doli nga shtypi dhe shpejtë do gjendet në duartë e cod njerit, atij që ka nevojë për te. Janë hartuar fjalorë, jo vetëm nga filologë shqiptarë, por edhe nga albanologë të huaj, të cilët kanë pasur dhe kanë luajtur një rol mjaft me rëndësi. Këta fjalorë kanë ndikuar që shqipja të përballet me shumë gjuhë, ku si rrjedhojë e kësaj pune të palodhur të filologëve dhe leksikografëve tanë, shqipja është vënë në krah të të gjitha gjuhëve të Ballkanit, në kushtet e bashkësisë së territorit, të nevojave të komunikimit ndërgjuhësor e të shkëmbimeve ndërkulturore. Pjesë e kësaj pasurie janë padyshim edhe Fjalorët suedisht-shqip, të autorit Sadulla Zendeli Daja, që po paraqesim këtu sot. Këta glosarë janë të parët në llojin e vet, botuar në Suedi, dhe është fryt i një pune të kujdesshme, mbledhëse, përzgjedhëse e sistematizuese të poetit, përkthyesit, mësuesit, atdhetarit dhe leksikografit tonë të njohur, Sadulla Zendeli-Daja.

Një anë shumë e vlefshme e Fjalorit të dajës, që duhet venë re në veçanti, është karakteri i tij normativ, që përfshinë të gjitha rrafshet e gjuhës, që nga fonetika, morfologjia, sintaksa, leksiku, fjalëformimi, deri edhe rrafshin e stilistikës. Me këtë rast, mund të themi lirisht se ky Fjalor, padyshim, është me një rëndësi të lartë, sepse pasuronë leksikografinë e dy gjuhëve, përmbushë të gjitha kriteret, mbi të cilat ndërtohen fjalorët dygjuhësorë bashkëkohorë, përmbanë kuptime-shtesë për kulturën e psikologjinë e popullit shqiptar edhe pse ka anën e tij praktike të përdorimit. Prandaj, ky botime është mirëprit me interes të madh nga lexuesit e përdoruesit shqiptarë, por edhe nga ata suedezë.

Ana normative e fjalorit përfshin të gjitha rrafshet e gjuhës: fonetikë, morfologji, sintaksë, leksik, fjalëformim dhe në rrafshin e stilistikës, për çka, mendojmë se do të ketë një rol të madh edhe në përvetësimin e normës së gjuhës letrare. Shfrytëzimi i përvojave të të dy leksikografive, shqiptare dhe suedeze, i kanë ndihmuar autorit të zgjidhë me sukses një numër problemesh që dalin në hartimin e fjalorëve të këtij tipi. Mund të thuhet, se Fjalori pasuron leksikografitë e të dy gjuhëve, shqiptare suedeze , plotëson zbrazëti të ndjeshme për fjalorë të këtij lloji, përmbush të gjitha kriteret mbi të cilat ndërtohen fjalorët dygjuhësorë bashkëkohorë, përmban informacione shtesë për jetën, kulturën e psikologjinë e popullit shqiptar dhe sepse ka anën e tij praktike të përdorimit dhe këtë anë e siguron përzgjedhja e duhur teknike e trajtimit të lëndës gjuhësore.

Fjalori përmbanë fjalë dhe shprehje të përdorimit të përditshëm dhe të vencantë të gjuhës shqipe dhe në gjuhën suedeze. Kur kemi të bëjmë me pjesën e shqipes këtu është përfshirë leksiku aktiv, por jo rrallë edhe leksiku pasiv dhe ai potencial i shqipes për t`i dalë ballë fjalësit të suedishtes. Në fjalorë janë përfshirë edhe një numër fjalësh të reja, fjalësh pak të njohura, fjalësh të huaja që kanë karakter ndëkombëtar, dialektizma që janbë marrë nga të dy krahët, pra nga dy dialektet e shqipes nga gegërishtja e toskërishtja, në mbështetja të vlerës së tyre objektive brendapërbrenda strukturës leksikore të tyre për të ndihmuar shpjegime saktësore dhe përkufizimeve të termave profesionale. Hasim në diku mbi 1000 emërtime nga sfera shoqërore, të cilat janë të shoqëruara me shpjegime dhe sqarime të nevojshme për përdoruesit e tyre.

Pra trajtimi i njësive leksiko-semantike, të çdo zëri leksikografik përkufizon shpjegimet e sinonimeve dhe autonimeve me shembuj ilustrues dhe frazeologji si dhe me karakteristika gramatikore të shkurtesave me kujdes dhe në mënyrë profesionale nga ana e autorit. Sinonimet janë shfrytëzuar duke pasur për mbështetje përdallimin dhe marrëdhënjet sematike midis tyre. Këtu hetohet përpjekja e autorit që në çdo rast të jepet kuptimi i përgjithshëm e më i saktë i ngjyrimeve kuptimore, te kuptimi figurativ dhe përdorimet e tjera funksionale të fjalës. Autori në shumicën e njësive leksikore jep shembuj të shumtë ilustrues kur kemi të bëjmë me përdorimine frazelogjisë. Por është shumë me vlerë se këta fjalorë ndjekin rrugë të fjalorëve dy gjuhësor. Mbetet që gjuhëtarët tanë, por edhe Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore në Shkup, si i vetmi institucion shkencor, të kërkojë mundësinë për të vepruar brenda sistemit arsimor të Republikës së maqedonisë dhe të marrë masa e të gjejë mënyrë për ndërmarrjen e hapave për kërkime të dokumenteve të reja, në mënyrë që kështu të shpëtohen nga dhëmbi i kohës, por edhe nga situata reale në të cilën procesi i asimilimit të popullsisë ortodokse është në përfundim e sipër. Por edhe insititucionet e kulturës dhe arsimit të Republikës së Shqipërisë dhe të Republikës së Kosovës duhet angazhuar në këtë drejtim. Me një qasje shkencore e pa ngarkesa politike mendoj se do të kryhej me sukses ky mision i rëndësishëm, i cili i pret gjuhëtarët dhe dijetarët shqiptarë.

E me rastine daljes nga shtypi të fjalorit të parë shqip-suedisht në hisotinë e gjuhes shqipe botuesi nga Tirana i shtëpisë botuese Toena , autoritt ë fjalorit i shkruan sa vijon:

I dashur Daje, pershendetje,

Uroj te jeni mire me shendet e me punet tuaja te perditeshme.
Kam ne dore fjalorin shqip – suedisht, punen tuaj me te fundit, botim i Toena-s, dhe dua t’ju them qe ne fillim se jam shume i impresionuar nga puna juaj prej murgu, durimi i jashtezakonshem dhe ngulmimi per ta cuar deri ne fund nje pune te nisur vite me pare.
Ju jeni, padyshim, njeriu me i njohur nder shqiptaret dhe suedezet qe ka vene prej kohesh urat e komunikimit midis dy gjuheve, dy kulturave dhe dy kombeve, Suedise dhe Shqiperise. Dhe perpos edhe kontributit tuaj per clirimin e Kosoves dhe ceshtjen kombetare shqiptare ne teresi, kontributit per arsimimin e femijeve shqiptare ne emogracion ne Suedi e gjetke, ky fjalor 1600 faqesh eshte, dua te besoj, nder gjerat me te cmuara e me me vlere qe keni bere gjate gjithe jetes tuaj. Ndaj duhet te ndiheni krenar per kete pune madhore qe keni kryer.

Krenar dhe te gezuar ndihemi edhe ne miqte e bashkepunetoret e tu dhe me urimet me te sinqerta e miqesore te urojme nga zemra per kete arritje shkencore, kulturore e didaktike ne ndihme te te gjithe atyre qe kane nevoje te mesojne dhe te thellohen ne mesimin dhe perfeksioimin e gjuhes suedeze dhe shqipe.
Me urimet me e mira, ju pershendes dhe perqafoj nga Tiana.
Fatmir Toci

Ndersa më këtër rast autori i këtij fjalori Sadulla Zendeli Daja me shkruan sa vijon: I nderuar zoti Demaku, Ju dërgoj urimin e Fatmir Toçit nga Shtëpia Botuese Toena Tiranë. Fjalorin shqip-suedisht që doli në dritë këto ditë në Tiranën tonë të Dashur. Sigurisht do të gëzohi për këtë shkrim të qëlluar. Angazhimi juaj me Universitetin Shteteror të Tetovës e vërteton dhe e forcon Kumtesën tuaj për krijimtarinë e Dajës 50 vjeçare. Ju faleminderit duke ju dëshiruar sukses në punën t´uaj të shkëlqyer që bëni për bashkatdhetarët tanë në Suedi. Përkthimi i librit t´uaj për fëmijë „Djali dhe Tigri“ është një ndihmesë e veçantë për shkollat shqipe dhe fëmijët e mërgimtarëve tanë në Suedi.

Nderimet e mia duke Ju përshëndetur me fjalët e Nuses Aurelia të Familjes Voka nga Shipkovica e Tetovës. ”Rroftë Shqipëria dhe na ndihmoftë Perëndia“.

Sadulla Zendeli-Daja

Rikthehet “Big Brother Albania”

February 21, 2014 by dgreca

Nga Megi Zonja/.- Big Brother,është një reality show ku, një grup njerëzish banojnë së bashku në nje shtëpi të izoluar por të përcjelle nga kamerat televizive. Secili zgjat rreth tre muaj, dhe zakonisht në te marrin pjese jo pak se 16 pjesmarrës. Banorët përpiqen të fitojnë një shumë parash duke iu shmangur eliminimeve periodike nga shtëpia. Idea për këtë shfaqje erdhi në një sezon për ide të reja në shtëpinë prodhuese John de Mol (pjesë e pavarur e Endemol) më 4 Shtator, 1997. Transmetimi i parë i Big Brother u organizua në Holandë më 1999 në Veronica TV. Që atëherë Bog Brodher, ka qenë një shfaqje shumë e kërkuar në thuajse 70 vende te botes.

Big Brother Albania nisi ne 23 shkurt te vitit 2008. Tashmë nje nga programet më të ndjekura televizive,
“Big Brother Albania”, rikthehet në datën 21 shkurt në Top-Channel ne edicionin e tij të shtatë.
Ndryshe nga vitet e kaluara kur spektakli bëhej të shtunën, ky edicion do të transmetohet çdo të premte në mbrëmje. Edhe kete vit ky produksion i rëndësishëm televiziv do të drejtohet Arbana Osmani.