Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

U zhvillua në New York Parada e 28-të Ndërkombëtare e Emigrantëve

by

Simbolet tona kombëtare, bluzat e kuqe me hartën e Shqipërisë Etnike, flamuri kuq e zi, këngët e vallet nga të gjitha krahinat i dhanë sheshit America një imazh të gjallë, entusiast dhe të larmishëm/

Nga Beqir SINA/

AMERICA AVENUE – NEW YORK CITY : Është një traditë për rreth katër dekada, që në javën e fundit të qershorit në qytetin e Nju Jorkut, bulevardin e saj kryesorë “America”, për çdo vit të zhvillohet Parada Ndërkombëtare e Emigrantëve – International Immigrants Parade. Organizatori i kësaj parade, është një organizatë joqeveritare në Kombet e Bashkuara, me president zotin Edward Juarez-Pagliocco. Tema e Paradës ishte: “Festimi i Unitetit Nëpërmjet Diversitetit”.

Kjo, Paradë, është themeluar 40 vjetë më parë (1973). Kësaj rradhe ajo e kishte edicionin e 28-të vjetore të saj dhe është të mbajtur të shtunën në mesdrekë, e përfaqësuar nga kuadratet e grupeve të emigrantëve nga Shqipëria, Gjeorgjia, Kina, Tibeti, Meksika, Karaibet, Amerika latine dhe Vietnami. Grupet pjesmarrrëse marrshuan në bulevardin America Avenue në mes të rrugëve 43 street dhe 58 street. Parada zgjati më pak se një orë e gjysmë parakalim,

Marshuesit kuqezi – shqiptarët, ishin kësaj rradhe më të shumtit në numër. Qindra shqiptarë nën entuziazëmin dhe demostrimin e simboleve dhe ngjyrave tona kombëtare, parakaluan plot krenari. Parada u Organizua nga organizata Rrënjët Shqiptare, dhe u mbështet pa rezerva nga Lidhja Qytetare Shqiptaro Amerikane, presidenti i saj Joe DioGuardi, Shoqata Ana e Malit, Fondacioni Plavë dhe Guci, Shoqata KOMBI, dhe organizata e shoqata të tjera të komunitetit.

Në marshin e shqiptarëve ishin të rreshtuara tre të ashtuquajtura “parade float – rimorkiot e paradës” të tërhequara nga kamionat, të “veshur” në të gjitha anët me flamuj kombëtarë – kuq e zi, dhe të gjitha ngjyrat e veshjeve folklorike. Me banneret “Rrënjët Shqiptare”, fondacioni Plavë e Guci dhe shoqata Ana e Malit, si dhe me të rinjë e të reja veshur me kostumet popullore, duke vallëzuar dhe kënduar shqip ato parakaluan përmes bulevardit,.

Përfaqësimi i shqiptarëve në këtë paradë, tha presidenti i organizatës Rrënjët Shqiptare, Marko Kepi, është një çështje shumë e rëndësishme, ne jemi shumë të lumtur dhe krenar që po përfaqësohemi për çdo vit në këtë marrshim të vetëm të shqiptarëve deri tani në mes të New Yorkut.

Në këtë Paradë, shqiptarët erdhën më të organizuar se heret e tjera. Me pjesmarjen e shumë grupeve dhe organizatave të tjera shqipëtare, që operojnë jo vetëm në New York, por në gjithë SHBA-të, si grupi i të rinjëve nga Detroiti(dega Rrënjët Shqiptare me kryetar Endrit Topalli), grupi i Teksasit ( me kryetar Besmir Hoxha), Bostoni, dhe New Jersey, duke promovuar të gjitha vlerat tona kulturore dhe folklorike të tilla si kostumet, vallet dhe këngët tona nga treva të ndryshme shqipëtare.

Presidenti i organizatës Rrënjët Shqiptare, Marko Kepi, në fillim të fjalës së tij, i është falenderuar organizatave dhe shoqatave të komunitetit, për gjithë mbështetjen e dhënë në të gjitha aktivitetet, e kësaj organizate. Me këtë rast ata nderuan me çmimin “Nëna Terese”, Ambasadorin Dr. Waheed Waheedullah, për shkrimet e tij kushtuar figurës së Nëna Tereses dhe luftës në Kosovë kur ai ishte ambasador në Kombet e Bashkuara. Ndërsa me çertifikatën e lart të “Mirënjohjes”, për kontributin e madh që kan dhënë në komunitet ata nderuan kryetarin e Shoqatës Shqiptaro Amerikane Ana e Malit, zotin Ismet Kurti, si dhe Top Modelen e njohur shqiptare në New York, Lola Luma, “ambasadoren” shkodrane të bukurisë dhe artit, si dhe disa veprimtarë e lider të tjerë të komunitetit.

Kepi, i cili drejtojë ceremoninë e hapjes, ftojë të këndoi hymnin Amerikan sopranon Lindita Lole. Paradën e përshëndetën presidenti i Lidhjes Qytetare Joseph DioGuardi dhe Këshilltaria e Çështjeve Ballkanike, Shirli Cloyes – DioGuardi, Konsulli i Përgjithshëm të Shqipërisë, Dritan Mishto, kryetari i shoqatës Plavë e Guci, Esad Gjonbalaj, gazetari shqiptaro amerikan Mike Adams, ish -kampioni i boksit “Kosova Kid” Elvir Muriqi, këngëtaria kosovare e spektaklit American Idol – talenteve të reja në SHBA, Melisa Ademi, Dj Edih, kampionin e notit Sidni Hoxha, baritonin e talentuar Bledar Maqellara, dhe kryetarin e shoqatës Kombi, Artur Vrekaj, Paradën e shqiptarëve e nderuan me pjesmarrjen e tyre dhe përfaqësuesit e Konsullatës së Kosovës, konsujt Fatmir Zajmi dhe Ymer Berisha, si dhe veprimtar e lider të komunitetit.,

Pas përshëndetjeve presidenti i organizatës Rrënjët Shqiptare, Marko Kepi, ftojë të gjithë pjesëmarrësit, shumica e tyre të rinjë e të reja shqipëtare, nxënës dhe studentë, aktivistë dhe veprimtarë të komunitetit, nga Kosova, Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia, Lugina e Preshevës dhe Çamëria, që edhe në këtë aktivitet, ata të ishin promotorë dhe udhëheqësit e vërtetë të Paradës së Shqiptarëve. “Ne sot ndihemi krenarë tha Kepi në fund të fjalës së tij që jemi shqiptarë dhe le të parkalojmë në këtë paradë, me plot dinjitet dhe krenari të gjithë së bashku – pa dallim feje bindje apo krahine nën sloganin, JEMI NJË”, tha ai.

Një grup vallëtarësh kishte ardhur me veshjet popullore të krahinës së Çamërisë dhe Malësisë. Grupi i djemëve të Çamërisë marrshoi krenarë, ata mbanin në duar pankarta për të drejtat e tyre, dhe dënonin genocidin grek ndaj shqiptarëve të Çamërisë.

Kudo në shesh shikoje vetëm simbolet tona kombëtare; bluzat e kuqe me hartën etnike, flamuri kuq e zi, këngët e vallet nga të gjitha krahinat, që i dhanë sheshit America, një imazh të gjallë, entusiast dhe të larmishëm, shqiptarë, përgjatë segmentit që ndanë rrugët 43 street dhe 58 street. Një grup prej tyre mbante, pankartat e kandidatit shqiptarë, për në Këshillin e Bashkisë së qytetit të New Yorkut, Ken Biberaj.

Në paradë ke qenë edhe një grup të rinjësh që ka prekur zemrat e shumë shqiptarëve, por edhe të atyre që qëndronin spektatorë në dy anët e sheshit Amerika, përgjatë marshimit në sheshin ku u zhvillua parada. Ai ishte i atyre të rinjëve që mbanin në duar pankarta të mëdha ku shkruhej : “Ethnic Albania – Shqipëria Etnike – Shkupi – Ulqini, Çamëria Kosova” dhe një tjetër në të cilën ishte pikturuar një hartë e Shqipërisë Etnike si dhe : “Malësi, Çamëri, Mitrovicë, Lugina e Preshevës, Sanxhaku, Dardania – Iliria – Arvanite”, Chameria,. Tre banner të mëdhenjë prinin marshimin shqiptarëve në sheshin në zemër të New Yorkut America, : Chamëria – Jemi Një dhe Albanian Roots, ndërsa përrreth tyre dy flamurë kuq e zi gjigandë, qëndronin në mes të pjesmarrëseve. Kurse grupe djemësh e vajzash, veshur me bluza të kuqe, kërcenin dhe këndonin në shesh me një performancë të veçantë.Joe DioGuardi dhe bashkëshortia e tij Shirli Cloyes – DioGuardi bënë paraqitjen e tyre me një autoveturë klasike Cadillac, në xhamin e parë të së cilës ishte vendosur një rug me portretin e Nëna Tereses, në dy krahët e automjetit qëndronin flamuri amerikan dhe ai shqiptarë. DioGuardi, kësaj rradhe demostroi edhe një herë një flamur të kuq me vija të bardha, për të cilin tha ai përfaqëson të shtatë milion shqiptarët në Ballkan.

Një nga pjesët më mbresëlënëse të kësaj parade, së organizuar nga organizata Rrënjët Shqiptare – Albanian Roots, me përkrahjen e Lidhjes Qytetare Shqiptaro Amerikane dhe presidentit të saj Joe DioGuardi, Shoqatës Ana e Malit, Fondacionit Plavë dhe Guci, Shoqatës KOMBI, nga Bostoni, dhe organizata e shoqata të tjera të komunitetit, ishte kontigjenti i fëmijëve, me prindërit e tyre, djemeve dhe vajzave të bukura shqiptare, në “marshimin i tyre me bluzat e kuqe dhe me flamujt kuq e zi, plot me krenari, përgjatë parakalimit një orësh në sheshin America, në zemër të qytetit të New Yorkut.

 

EMËR QE NUK DUHET HARRUAR,TAHIR DRENICA(1921-2013)

by

Shkruan: SHABAN CAKOLLI/

Me dhembje sot e morëm lajmin,për ndarëjen nga jeta,të një burri të madh,miku të dashur,të mençur,guximtar dhe intelektual ,rrapsodit të madh Tahir Drenica.Tahir Drenica ishte lindur më 21.06.1921,në një familje të madhe prej dyzet e tetë anëtaresh,familje.Mbiemrin e mori sipas vendlindjes, nga se babai i tij ishte atdhedashës,ishte armik i pushtetit të asaj kohe,andaj po të tregonte mbiemrin e tij,Tahiri nuk do të mund të fillonte karierën e vet,do të ndiqej nga pushteti,kështu ai me mençuri u regjistrue si Tahir Drenica,kështu i mbeti mbiemri deri në fund të jetës së vet.Ai nga fëmijëria pasion e kishte këngën,vinte nga një familje,atdhetare dhe artdashëse.Në atë kohë për shumë shqiptar shkollimi ishte vetëm një ëndërr,po jo mundësi.Tahiri u shkollua odave,dhe përvoja është një shkollë e mirë.Familja e Tahirit ishte artdashëse,kurse Tahiri në fëmijëri ëndërronte të bëhej artist i vërtetë.

Thuhet se shtëpia e tyre ka qenë vatër e kulturës,në odat e tyre janë tubuar këngëtarë me famë të asaj kohe,si:Cuf Kadishani,Halim Beqa,Murat Pajaziti,Sefë Gashi(Mleqani) e shumë të tjerë.Tahir Drenica i kishte dëgjuar me ëndje,i kishte mësuar me interesim të madh këngët e tyre,nga se në atë kohë kishte pak tekst shkrues,këngët mësoheshin përmendësh.Tahiri në moshën fëmijërore i mësoj të gjitha këngët,të cilat i këndonin rrapsodët e njohur,më pas i këndoj,i imitoj këngëtarët një kohë,kurse më vonë u bë këngëtar i pavarur,i cili më nuk kishte nevojë të emitoj të tjerët,por vet i përpunoj tekstet,meloset,si dhe zëri i tij i ëmbël u bë shumë i dashur për dashamirët e këngës të asaj kohe.Tahiri,u stërvit duke u bërë ballë garimeve me të gjithë këngëtarët e kohës.

Ka kënduar me rrapsodët më të njohur të asaj kohe me Rizah Bllacën,Salih e Feriz Krasniqin,,Sef Mleqanin,Augustin Ukajn,Demir Krasniqin,Bajrush Dodën,Durmish Kadishanin,etj…..Ai ka pasur edhe një përcjellës i cili atë botë ishte mjeshtri më i njohur i violinës,quhej Qazim Berisha,ka kënduar me këngëtarin e madh Qamili i Vogël,me Osman Gllarevën,këta mund të shquheshin këngëtarët e famshëm atëherë.Kur ishte njëzet e shtatë vjeç,Tahiri shquhej nga këngëtarët tjerë(1948),ai u bë shumë i popullarizuar,ftohej në dasma,festa,gazmende,koncerte,dhe kudo është pritur si artist i popullit.Tahirin e kam njohur shumë herët,kur isha fëmijë,kudo ku vinte në dasma në rrethin tonë e kam përcjellur.Tahiri ishte mjeshtër i madh i këngës,kishte zë të lartë,të ëmbël dhe dinte të e përdorte zërin.Kur këndonte në shiqim të lënte përshtypje se nuk e hapte fare gojën,kishte mjeshtri në përhapëjen e zërit,po kishte mjeshtri edhe në përdorimin e veglës,madje i kishte hije mbajtëja e sharkisë.Tahiri fliste rrallë,po fjala dhe ndeja i kishin hije,ishte i rrespektuar nga miqët.Njëherë në një dasmë në rrethin tanë pati kënduar me Shaban Baksin,të dy kishin zë të fuqishëm dhe identik,shumë kohë është folur në popull dhe ajo dasmë pati bërë jehonë të madhe tek artdashësit.

Nga vitet e 60-ta,Tahiri ka kënduar me Hashim Shalën,me askend nuk janë përshtatur më mirë,kurrë më nuk janë nda.Tahiri ka qenë këngëtar i guximshëm,ka kënduar historinë kombëtare,Skënderbeun,Fazli Grajçevcin,Ramë Bllacën,Krajl Nikollen.Pashiqin Rankoviqin,Ahmet Delinë,këngë këto që shumë këngëtarë nuk guxonin të i ëndërronin,lëre më të i këndonin.Menjëfjalë ai ka kënduar mbarë historinë kombëtare,por ka kënduar edhe këngë dashurie,këngë humoristike,satirike,të gjitha motivet.

Tahir Drenica me Hashim Shalën,kanë kënduar në çdo vend të botës ku ka pasur shqiptarë,nga Amerika e largët dhe skaj më skaj Europës,në Danimarkë,Gjermani, Austri e gjetiu, në Belgjikë kur u përuruar busti i Skënderbeut,kanë qfaqur një program të pasur kulturor meOsman Gllareven,Qamilin e Vogël,Marash Krasniqin,Augustin Ukajn,kanë mrekulluar Brukselin,i cili me aq interesim e ka përcjellur kulturën tonë.Tahiri me Hashimin kanë kënduar në Kopenhagen,Zvicërr e kudo nëpër vendet ku mërgimtarët tanë kanë qenë të organizuar nëpër shoqata e klube.Mbajë mend viteve të 90-ta,kur vinin në Gjermani,me Shkurte Fejzen,Ilir Shaqirin,Mahmut Feratin,ata dalloheshin me kësula të bardha,të ëmbël në këngë,të ngrohët në biseda me mërgimtarët,të papritueshëm të kthehen në skenë kur i kërkonin mërgimtarët,kanë kënduar këngët:Katundarë e Sheherli,Leze mori Leze,Kur jam kanë një vakt i Ri,çka po më rrin karshi-karshi,e cila ishte kënga më e kërkuara e tyre nga rinia jonë.Personalisht unë vet,në mërgim kam pasur rastin të i zhvilloj tri intervista të shkurtëra me Tahir Drenicën.Rrëfimet e tij ishin shumë interesante,ai tregonte si ishin njohur me një studjuese të folklorit,studiuesja ishte daneze Birthe Traerup,e cila kishte botuar libra në pesë gjuhë të huaja,ku në këto libra ishin përkthyar dhe botuar disa këngë të Tahir Drenicës dhe Hashim Shalës.Tahir Drenica dhe Hashim Shala,kishin inçizuar një reportuar të gjërë të tyre në”Jugoton” Të zAGREBIT;Në Radio Prishtinë, në RTP e atëhershme.

Kohën e fundit,folklori ynë burimor shumë pak po kultivohet dhe aq më pak po dëgjohet,andaj edhe pak emisione kanë pasur këta rrapsod,një vend dhe rëndësi të veqantë ua ka dhënë mbretresha e folklorit tonë Shkurte Fejza,në emisionin”Rrënjët Tona”.Tahir Drenica dhe Hashim Shala,kishin shpirt të pastër artistësh,

janë shpërblyar disa herë,si dhe kanë qenë të dashur nga populli,një jetë të tyre me këngë.

Unë mendoj se te ne është një dobësi,njerëzit sa janë të gjallë ua ndrydhim të bëmet,nuk ua përhapim meritat,kurse pasi të vdesin u thurim lavdi!Kam shkruar tri shkrime të shkurtëra për Tahir Drenicën,por tani kur u nda nga jeta,sikur po e ndjejë se i kam mbetur borgj,për një veprimtari të pasur kombëtare që ka pasur ky rrapsod i madh.Tahir Drenica dhe Hashim Shala,kanë pasur miq në çdo shtëpi shqiptare.Ata kanë kënduar trimërinë dhe bujarinë,veprat historiko-kombëtare,të trimave të mbarë hapësirës shqiptare,ata kanë mallkuar armiqët në vargjet e këngëve të tyre,ata me këngën e tyre folklorike,e cila dikur ishte begatia më e madhe e kombit tonë,e që mendoj se do duhej të ruhej me të njejtën rëndësi edhe sot,kanë frymëzuar popullin tonë liridashës.

Kur këndonte Lec Gradicën,odave tona,Tahiri i pushtonte zemrat e artdashësve,kjo manifestohej edhe me të reshurat e armëve në ajr,të cilën e kam vërejtur se Tahiri nuk e kishte për qejf.Plumbat nuk duhet hargjuar për këngën ,thoshte Tahiri,do ishte

mirë të i ruajmë për armikun.Saherë përmendi Tahirin,tani më dhimbset Hashim Shala,nga se ata ishin shumë të barabart në këngë,kishin gjetur vetën së bashku,tani Hashimit ia thau krahët,edhe pse Hashimi ende është i fortë,i shëndetshëm,vështirë

do të rrugëtoj me këngën,pa Tahir Drenicën.Tahir Drenica do të mbetët emër i paharruar i cili do të përcillet nëpër brezat tanë.Ai ka ruajtur,kultivuar dhe pasuruar kulturën tonë kombëtare,si i tillë ka lënë shumë pllaka,kaseta,Cd,Video,me një reportuar të pasur të veprimtarisë së tij kulturore,qoftë të historisë kombëtare,arshikisë,satirës,vepra këto që do të u përcillen brezave.Qoftë i paharruar kujtimi për te,për jetë të jetëve.

 

 

 

GJITHNJË, “ME ZEMËR NË VENDLINDJE”…

by

Shënime për librin me mbresa nga Suedia, të prof.Murat Gecaj/

Nga: LUMTURI YMERI-BERSAVA/

Ne Foto: Lumturia dhe Bersa, e bija, me Muratin (Tiranë, 2013)/

1.

“Me zemër në vendlindje” titullohet libri i dytë, pas atij “Dorela”, që autori, miku dhe profesori i nderuar Murat Gecaj, m’i ka dhuruar me dorën e tij.
Kam patur kënaqësinë e takimit dhe e kam parë vërtetë që zemra e “Babushit”, siç i thotë mbesa Dorelë, por tashmë dhe mjaft kolegë e miq të tij,  merr me vete një “copë vendlindje”, kudo që shkon, nëpër Europë ose në Amerikë, të cilën e ka vizituar dy herë. E kam parë këtë gjë në sytë e tij të lotuar prej mallit, në fjalët e tij, sa të thjeshta aq edhe të ngrohta.
Them, gjithashtu, “Me zemër në vendlindje”, sepse jeta e tij aktive, kryesisht në Shqipëri dhe në shumë vende të botës, si në trojet shqiptare të Ballkanit, por edhe kudo në diasporë, të frymëzon.

I ftuar nga miq të shumtë, pra edhe në Suedi, të cilët e duan të pranishëm, që e respektojnë dhe i shprehin dashamirësi të plotmerituar, duket mjaft qartë dhe në këtë libër të tij më të fundit. Por, edhe nga ana e tij, Babushi rrezaton mirësi e dashuri të ngrohtë për gjithëkënd, që e rrethon, e njeh ose e takon edhe për herë të parë. Këto cilësi të tij pasqyrohen, duke filluar nga fëmijët, të cilët i quan “pëllumba”, mbartës të gjakut tonë shqiptar, që do ta çojnë më tej traditën, kulturën shqiptare dhe vijojnë deri te studentët, intelektualët e veprimtarët e shumtë. Ata janë yje të përçimit të fjalës shqipe, si në poezi, në këngë e në prozë, për t’i treguar botës që ne jemi një popull liridashës, përparimtar e artdashës dhe gjuha jonë është e gdhendur në historinë shumëshekullore.
Në këto veprimtari, që tregohen më së miri në libër, në mjedisin e emigrantëve shqiptarë në Suedi,  profesori na e sjell shumë pranë edhe dashurinë e ndërsjelltë, shprehur në falënderimet e mirënjohjet pafund, të kushtuara atij. Gjithashtu, pasqyrohet edhe me fotot e panumërta, ku duken qartë sofra e bujaria shqiptare edhe përtej kufijve tanë, ashtu si në Suedi, ku fjala shqipe jehon e bukur në veprimtaritë kulturore e artistike ose në mënifestimet, që bashkatdhetarët tanë organizojnë atje.

2.

Është një “valixhe” plot me çertifikata mirënjohjeje, falënderime e letra të dashamirësve të shumtë të autorit, të cilët ai kurrë nuk harron t’i pershëndesë dhe t’i përshkruajë në libër bukur, me nderim e respekt, duke sjellë edhe analizat rreth librave të autorëve bashkëkombës, të cilët e përçojnë në gjuhën e Mëmës, fjalën dhe ndjenjën poetike.
Ndër ta, është edhe përshkrimi i librave të mikes sime të dashur, Zyrafete Kryeziu-Manaj, “vasha e valëve”, e cila noton “mbi uraganin e dhimbjeve”. Për atë, ai shkruan se është “Vasha, që doli me guxim në breg, me forcën titanike të shpirtit të saj”.
Mua më duket vetja se jam vetëm “një pikë ujë”, në këtë “det” të madh falënderimesh e mirënjohjesh, buzëqeshjesh, vlerësimesh maksimalisht dhe urimesh lumturimi, që e mbushin jetën e Babushit tonë, plot gjallëri e optimizëm për jetën. Por është një pikël ujë, që i bashkohem këtij deti-dashurie shqiptare, me urimet më të mira dhe të përzemërta:
Shëndet dhe jetë, sa bjeshkët, Miku im i nderuar, Mik i gjithë shqiptarëve, me zemër të madhe e të pastër!
Urojmë nga shpirti: lumturi pa fund, për ju e familjen tuaj dhe një përqafim të ngrohte përcjellim edhe për mbesën tuaj të bukur e të mençur, Dorelën e dashur!
Faleminderit e mirënjohje për ju, miqësisht, nga zemra!
Tiranë, 22 qershor 2013

 

 

GJON NIKOLLË KAZAZI /1702-1752/

by

Shkruan: Don Lush GJERGJI/

Imzot Gjon  Nikollë Kazazi, i lindur në Gjakovë më 1 janar 1702, ishte nxënës dhe student i dalluar në Fermo të Italisë, më vonë edhe në Kolegjin Ilirik të Loretos, ku kishte studjuar ndër të tjera edhe lëndët e retorikës, gramatikës dhe filozofisë. Kishte doktoruar  në filozofinë dhe teologjinë në Kolegjin Urban në Romë. Pas shugurimit meshtarak qe emëruar Vikar i Ipeshkvisë, Vizitator Apostolik për Bullgari dhe Serbi. Përshkrimet e tija Papës benedikti XIV japin pasqyrimin e kohës dhe gjendjen tejet të vështirë për katolikët e këtyre viseve. Papa iu përgjigj me letrën  e baritore “Inter omnigenas” me përcaktime, udhëzime dhe rregullore për mbar Ballkanin e atëhershëm. .Në një Letër që është zbuluar kohën e fundit Gjon Nikollë Kazazi përshkruan vendet në Mesdhe ku flit dhe komunikohet në gjuhën shqipe, dëshmi kjo e fuqishme për atë përiudhë dhe për praninë shqiptare.

Në vitin 1743 qe emëruar arqipeshkëv i Shkupit, më vonë edhe të Mbretërisë së Sërbisë. Pas një jete tejet të mundimshme dhe pune shumë meritore, vdiq në vitin 1752, në moshën 50 vjeçare.

Gjatë studimit në Romë ka zbuluar në Bibliotekën “Propaganda Fide” kopjen e ruajtur “Meshari” i Dom Gjon Buzukut, botuar në vitin 1555. Në vitin 1743 ka botuar edhe katelizmin “Përmbledhja e shkurtë të Mësimit të Krishterë të përkthyer në gjuhën shqipe për përdorim të fëmijëve dhe të këtij Populli”, të shtypur në Propaganda Fide në Romë, që dëshmon të folmen e asokohe në Gjakovë dhe rrethinë, që ishte kundërpigjigjie ndaj sundimit turko-otoman, ruajtje dhe mbrojtje e identitetit fetar dhe kombëtar shqipar.

 

JUSUF BUXHOVI

 

Krijuesi, shkrimtari, historiani, intelektuali i mirëfillët Jusuf Buxhovi lindi në Pejë më 4 gusht 1946. Fëmijërinë dhe rininë i kaloi në Gjakovë, ku kreu edhe shkollën e mesme. Studjoi Gjuhën dhe Letërsinë Shqipe në Universitetin e Prishtinës. Vite të tëra ishte korrespondent i “Rilindjes” në Gjermani. Nga kjo përvojë shumëvjeçare arriti shumë pjekuri njerëzore dhe në krijimtari. Ai është një ndër prozatarët më të shquar dhe më të dalluar ndër shqiptarë, sidomos me romanet “Prapë vdekje, I, II, III, (1991-1995); “Letra për Kryeprincin” (2001); “Vera e fundit e Gjon Bardhit”(2003); “Trilogjia gjermane” (2004-2006); “Libri i Blacës” (2007); Nga  studimet dhe lëmia historike: “Historia e Kosovës, 3 vëllime, (2012), që ka zgjuar mjaft interesim tek ne, por edhe në botë.

Deri me tash Jusuf Buxhovi ka botuar më se 30 tituj të llojeve të ndryshme. Pra, ai është shkrimtar, krijues, njeri i angazhuar në shumë fusha, me mendje të ndritur dhe zemër të hapur.

Me romanin “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit”, të botuar së pari në vitin 1982, pastaj të ribotuar disa herë, të përthyer në disa gjuhë, si intelektual  ballafaqohet me çështjen e sundimeve të të huajve që për qëllim kishin asgjësimin dhe shkatërrimin tonë shpirtëror, kulturor, kombëtar. “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazit” nga kritika letrare shqiptare vlerësohet dhe trajtohet si “një nga veprat më të suksesshme të prozës sonë bashkëkohore” (Agron Tufa).

Minjtë e dikurshëm gjatë sundimit turko-otoman, që bartnin murtajën dhe shkaktonin vdekjen e popullit, apo edhe ata gjatë sundimit serbo-sllav, ende janë të gjallë dhe veprues. Mëgjithatë i kemi përballuar të gjitha me ndihmën e Zotit, me përkrahjen e Kishës dhe klerit tonë, i cili gjithnjë ka jetuar dhe vepruar për Fe dhe për Atdhe, si dhe me vëllazërinë tonë gjithëshqiptare. Ashtu do të ndodhë edhe në kohën dhe hapësirat tona…

Gjakovë, 20 qershor 2013

Mesapia e mesapëve të Ilirisë

by

“Po doli në shesh historia e shqiptarëve, Perandorinë Osmane e mer lumi”.( Hakkı Paşa, (1862–1918) Ambasador Otoman në Itali)/

  • Ne Foto: Harta; Sa ishim dhe sa jemi? Dhe sa do të mbesim?/
  • Shkruan: Fahri XHARRA/

 -Prandaj nuk ishte gjë e rastit që ishin ndaluar zbulimet arkeologjike në trojet shqiptare të asaj kohe, më thoshte një mik,

– E jo vetëm zbulimet arkeologjike ,por edhe gjuha edhe historia e edhe uni ynë ishte i ndaluar -ia plotësova mikut

Jemi në Luginën e Itrias (Italia Jugore) . Trulli , murët e gurit ,një fshat i vjetër Mesdhetar , kështjella , katedrale, manastire, mullinj nëntokësor , podrume, festivale ,  vallëzime të traditës: kjo është Itria dhe Lugina e saj. E mbushur me trupa ullinjsh në tokën e ahtëpive të bujqëve ( masseria) , të cilat janë fortesa të vogla nga guri.Këtu janë plazhet e gjata me rërë të imtë, dunat dhe rezervatet  e mbrojtura naturale. Këtu janë gjurmët e civilizimit të lashtë Mesap , shtëpitë e vogla me prej guri me kulm konik- Trulli ,këto gjurmë prezente gjerë e gjatë Luginës e që e kanë një bukuri mahnitëse.  Këtu është vera dhe kultura e verës me rrënjët e saj që nga civilizimi Mesap, një populli autokton  mesap që është vërtetuar me gjetjet arkeologjike në këto anë.

Shkojmë dhe shetisim nëpër Mesapi dhe shofim kulturën dhe civilizimin Mesap. Në mes të qytetëzave Monopoli dhe Savalletri është parku Arkeologjik më mbetjet dhe rrënojat e Egnazias.  Kjo fushë arkeologjike prej 40 hektarësh e cila në vete e ka qytetin e vjetër të rëndësishëm Mesat , Gnathis që daton  13 shekuj para Krishtit . Banimet e para të njerzëve datojnë më herët në Kohën e Bronzit , të nërtuara nga Ilirët- Japigët., i cili në shekullin 8-prK u pushtua nga Mesapët dhe kështu deri me zhvillimin , forcimin dhe agresimin e Romakëve në shek.e 3-të park qendroi si qendër Ilire.

Shumë mbetje të kohës së Romës por edhe ato Mesape janë edhe sot mirë të ruajtura. Mbetjet e  kohës së Mesapëve janë muret otigjinale mbrojtëse të Mesapëve të cilët e rrethojnë këtë 40 hektatrësh si dhe nekropolin Muret janë të gjata dhe 7 m të larta.Nëpër këtë park janë gjetur shumë themele nga guri i shtëpive të vjetra si dhe rrugët e shtruara me gurë , varrezat dhe  e dekoruara me një stilt ë lartë.

Cilët ishin Mesapët?

Ostuni është i njohur si qyteti bardhë. Qendra historike e qytetit është në një bregore që duket si diçka ëndrrave , me shtëpi gjeometrike të  ngjyrosura në të bardhë. Qyteti i Ostunit banohej që nga koha Paleolitike dhe i ka gjurmët e ruajtura mië të civilizimit Mesap dhe Japig. shihen gjurmët të dyshemeve vezake që nga koha e Antikës   si dhe muret mbrojtëse që e rrethojnë qytetin.

Kush ishin Japigët,Daunët dhe Pucetët?

Origjina ilire e Mesapëve shihet nga mbetjet e shkrimeve ilirike si evidencë gjuhësore ku shihen karakteristikat Ilire në emrat personal ( antoponomi) dhe emrat e vendeve (toponomi).Është shumë e qartë se Mesapët janë pasardhësit e Ilirëve të shtrier nëpër tërë gjatësinë e brigjeve të Adriatikut e që vërtetohet nga shumë autorë klasik. Gjuha Mesape ,thesht ishte gjuhë Ilire.

“Hecateusi i Miletusit rreth vitit 500 prK shkroi për Legjendën agronautëve dhe na tregoi që grekë nuk dinin asgjë për mbrendinë e Ilirisë.Hans Krahe,filologu Gjerman i specilizuar me dekada të tëra në gjuhën Ilire,  shkruan se gjuha Mesape në juglindjen e Italisë ishte gjuhë Ilire. (Në librin e tij „Die sprache der Illyrier“.) Kurse Theopompus i I Chiosit shkruante se Liburnët e ndërtuan qyetin Adria në Itali . Shumë shkencëtarë, edhe e argumentojnë që emri Adriatik ka ardhur nga Liburnët”(By Edwin E. Jacques)” . Liburnët  ishin zotëruesit e Adriatikut !

Gjuha Mesapishte është një gjuhë e “fikur”  indoeuropina e e Italisë julindore, e cila dikur flitej në regjionin e Apulias, Mesapishtje flitej nga fiset ilire të Japigëve , Mesapëve ,Daunëve dhe Peucetëve. Gjuha është “ruajtur” në nja 300 mbishkrime që datojnë nga

shekujt 6-1 paraKrishtit . Mesapishten e zhduki pushtimi Romak.

Edhe pse origjina e Mesapëve ende diskutohet , origjina e tyre Ilire nuk hishet poshtë .  Qyteti Hyria u formua në shek i 8- të prK , dhe pati shumë sulme  për pushtim ,  e njohur është mbrojtja nga Japigët në vitin 473 duke falënderuar kalorësinë  e përsosur  të tyre.Qytetet Mesape ishin të pavarura njëri nga tjetri.

Disa fjalë bindëse të Mesapishtës që kanë lënë gjurmë edhe sot dhe spjegohen vetëm me anën e Shqipes. Brindizi (qyteti) – Brin ,Brinë , Menzana-Mëz. Pie – numri pesë,Bilia -bijë, bija. , Ma -Më , Mos etj

Julius Pokornye gjenë etnonimin Messapii nga Mesapia , të interpretuar kështu ”Vendi në mes ujërash” Mess- nga Proto-Indoeuropianishtja “medhyo “ dhe “apia” nga po ajo proto- gjuhë e vjetër  *ap- ujë* .

Pra Mesapët ishin një popullu që e popullonin në kohërat e kaluara historike ,gadishullin juglindor apo ” thembrën” e Italisë.dhe e njohur në të kaluarën me emra të ndryshëm Kalbria, Mesapia, Japugjia. Qyetet kryesore ishin Uzentum (modern Ugento), Rudiae (modern Lecce), Brundisium (modern Brindisi) dhe Hyria.Pastaj qytetet tjera; Alytia (Alezio),Aoxentum (Ugento)Brention/Brenteseion (Brindisi),Cavallino, Manduria

Hodrum/Idruntum (Otranto),Hyria/Orria (Oria),Kaìlia (Ceglie Messapica)

Mesania (Mesagne),Neriton (Nardò),Rudiae (Lecce),Mios/Myron (Muro Leccese)

Thuria sallentina(Roca Vecchia)

Arkeologet e gjejne harten më të vjetër te botës perendimore që e deshmon lashtesinë ilire.Harta daton 500 vjet prK,e gjetur mu në Mesapi , e bërë nga Mesapët. Kjo e tregon edhe një dëshmi  të të parëve tanë.