Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

P­­­ërse plaket njeriu?

by

1 plakja

Prof.dr. Hazbi M.Shehu/

Rinia shpreh gjallërinë,dinamikën dhe bukurinë e jetës njerëzore.

Të rinjtë kurr nuk mendojnë;se një ditë do të plaken?!

Vetëm,kur nisin ngacmimet,që shkaktojnë dhimbje trupore;qenia njerëzore fillon të mendoj për plakjen;bile dhe për vdekjen?!

Njeriu është trup material;ose më saktë qenie e gjallë.

Në vitin1911 Albert Ajnshtajni botoi nje studim;ku vinte në dukje,se:Ekziston nje forcë reale,e cila u jep të gjithë trupave të njejtin nxitim.Kjo është forca e rëndesës[Ajnshtajn faqe 100;libri i Filip Frank].

Ai arriti në përfundimin se:Ecuria e nje rreze; drite në prani të fushës së rëndesës pêson nje farë  shmangie;vlera e sëcilës si rrjedhoj i shpejtësis së jashtëzakonshme të dritës konsiderohet e papërfillëshme.

Në 6 Nëntor 1919 shoqëria e astronomëve të mbretëris së bashkuar;në nje sesion shkencor njoftoi zyrtarisht bilancin e ekspeditave të kryera në Brazil dhe në Afrikën Perendimore se:Rrezet e dritës ishin shmangur nga trajektorja drejtëvizore e tyre dhe e përkulkulur në drejtim të Diellit;si rrjedhim i veprimit të fushës të rëndesës së tij;siç ishte parashikuar nga Ajnshtajni në teorinë e tij të rëndesës.Vlera e këndit të shmangies e matur ishte 1.64 sec.; e përafërt me vlerën e përllogaritur nga Ajnshtajni 1.75 sec.

Si përfundim u provua pesha e dritës dhe lakushmëria e hapsirës.

Procesi i vërtetimit të teoris së Ajnshtajnit u krye sipas fotografimit të yjeve të fiksuar afër Diellit gjatë eklipsit të plotë të tij.

Pikërisht është veprimi tërheqës i fushave të gravitacionit[rëndesës] të trupave qiellorë ,që ata qëndrojne të ekujlibruar në Univers. Vetëm kur nje yllë humb në peshë për shkak të proçesit të vetëlëvizjes në brendësi të tij,do të ndryshoi vlera e fushës së gravitacionit[rëndesës] dhe do të ndodhë prishja e ekujlibrit midis trupave qiellorë. Vendosja e nje ekujlibri të ri në hapsirën e gjithësis midis yjeve lidhet me pozicionet e rinjë të tyre.

Ligjet e natyrës veprojnë dhe  në planetin tone.Si rrjedhim fusha e gravitacionit[rëndesës] të tokës tonë ndikon mbi të gjithë trupat materiale[të ngurtë,etj.] dhe vecanërisht tek qeniet e gjalla,që ndodhen mbi sipërfaqen e tokës .

Fusha e rëndesës të planetit tonë shkakton ngjeshjen apo tkurrjen e organeve të qenieve të gjalla; dhe si pasoj do të ndodhë zvogëlimi apo dobësimi i lëvizjeve të çdo organi.Ky dobësim i lëvizjeve të organeve zvogëlon aktivitetin fillestar dhe fillon gradualisht ngrirja dhe ngurosja e tyre.Kështu me kalimin e kohës organet e qenieve të gjalla dalin jashtëpërdorimit të funksioneve të tyre dhe kalojnë në plakje.

Duhet theksuar se truri i qenieve të gjalla[vecanerisht i njeriut]ndodhet gjithmon në lëvizje ,sepse mendja punon ditë dhe natë[ë

ndërrat],prandaj veprimi i fushës së gravitacionit të tokës mbi trurin është relativisht i dobët.

Mbi trupat materiale,sidomos tek qeniet e gjalla vepron dhe faktori i jashtëm[nxehtësia,të ftohtit,shiu,era,etj.],por këto nuk shkaktojnë plakje.Ato shkatërrojnë dhe coptojnë trupat materiale ,vecanërisht qeniet e gjalla.

Tjetër faktor dëmtues i rrezikshëm është vet njeriu.Ai godet,jo vetëm fizikisht trupat materiale,por dëmton vecanërisht trurin; duke i shkaktuar sëmundje të rreziksëhme,që lidhen me ndjenjat njerëzore.

Vetëlëvizja në brendësi të qenieve të gjalla është forca kryesore,që i kundervihet veprimit të gravitacionit të tokës tonë.Ajo varet :

-Nga trashëgimeria prindërore,e cila shprehet në mënyre të dukëshme në moshën e rinisë;duke e ulur veprimin e forcës të fushës së gravitacionit.

-Mase e nevojshme ,bile e detyrueshme është sigurimi i ushqimit të përshtatshem,të bollshëm dhe cilësor.

-Faktor tjetër ,që zvogëlon ose dobëson veprimin e gravitacionit është aftësia lëvizëse e qenieve të gjalla.

Jetesa e qenieve të gjalla në pikat më të largëta[vendet malore]nga qendra e fushës të gravitacionit dobëson ose zvogëlon veprimin e kësaj force mbi ato.

Qeniet e gjalla nuk mund të shkëputen nga toka pa paisje speciale[p.sh.anije kozmike] .Shpendët  shkëputen përkohësisht nga sipërfaqja e tokës,si pasoj e mekanizmave[krahëve] dhe peshës tyre relativisht të lehtë.

Vetëlëvizja e brendëshme e çdo trupi qiellor kërkon ta shkatërroi,copëtoi dhe ta transformoi ate.Vetëlëvizja e brendëshme e planetit tonë shprehet me anë të vullkaneve,tërmetëve,etj.;duke krijuar dizekujliberin e saj.Forca e gravitacionit tërheq yjet e coptuar nga forca vetëlëvizëse e brendëshme të tyre; duke i bashkuar dhe formuar nje ekujliber të ri në Univers.

Fusha e gravitacionit është e vetmja forcë apo fuqi kryesore,që vendos ekujlibër për të gjithë trupat qiellorë të Gjithësisë[Universit].Pikërisht,kjo është fuqia e mbinatyrëshme,që vendos mbi gjithshka në hapësirën e gjithësisë.

Në nje largësi të caktuar  nga sipërfaqja e tokës tonë;ekziston nje zonë apo brez përqark globit tokësor;ku veprimi i fushës së gravitacionit të tokës ka vleren zero.Ky quhet brezi neutral.Në këtë zonë qeniet e gjalla nuk plaken nga veprimi i fushave të gravitacioni të tokës dhe të të gjithë sistemit Diellor,por dëmtohen dhe shkatërrohen nga forcat e jashtme[të nxehtit,të ftohtit,etj.] dhe nga vetë njeriu.

Përfundime

Sipas teorisë të Ajnshtajnit: Rrezet e dritës kur kalojnë brenda fushës të gravitacionit të Diellit pësojnë  shmangie nga trajektoria drejtëvizore e tyre dhe përkulen në drejtim të Diellit.

Kjo llogaritje e tij u vertetua në vitin1919;nga ekspeditat e shoqëris astronomike të mbreteris së bashkuar,që u kryen në Brazil dhe Afrikën perendimore.

Si rrjedim u vertetua pesha e dritës dhe lakushmëria e hapsirës.

Veprimi tërheqës i fushave të gravitacionit të trupave qiellorë në Univers është fuqia e mbinatyrëshme,që i detyron ata të qëndrojnë në ekujliber.

Këtyre ligjeve i nënështrohet dhe planeti yne.

Sipasoj fusha e gravitacionit të tokës  ndikon mbi të gjithë trupat materiale dhe qeniet e gjalla,që ndodhen mbi sipërfaqen e saj.

Fusha e rëndesës të tokës shkakton tkurrjen e organeve të qenieve të gjalla dhe si rrjedhim ndodhë zvogëlimi i lëvizjeve  të tyre.

Dobësimi i lëvizjeve të organeve sjellë zvogëlimin e aktivitetit fillestar dhe fillon gradualisht  ngrirja dhe ngurrosja .Kështu me kalimin e kohës këto organe plaken dhe dalin jashtëfunksionimit të tyre.

Meqenëse truri i qenieve të gjalla është gjithmon në lëvizje ditë dhe natë[ ëndërrat];ashtu si rrezet e dritës;veprimi i fushës së gravitacionit të tokës mbi te është relativisht i dobët.

Faktorë të tjerë, që veprojnë mbi trupat materiale jane:Klima[nxehtësia,të ftohtit,shiu,era,etj.]dhe vet njeriu.

Këta faktorë shkaktojnë dëmtimin,coptimin dhe shkatërrimin e tyre,por jo plakjen.

Faktori i vetem, që shkakton plakjen e qenieve të gjalla është forca e gravitacionit të planetit tonë.

Vetëlëvizja e brendëshme e lidhur me trashëgimrine prindërore,sigurimi i ushqimit të përshtatshëm,të bollshëm e cilësor,lëvizja e vazhdueshme dhe jetesa në vendet malore i kundervihen plakjes,që shkakton fusha e gravitacionit të tokës tonë.

Duke u larguar nga sipërfaqja e tokës në nje distancë të caktuar rreth globit tokësor;ekziston nje zonë apo brez ,ku vlera e fushës të gravitacionit të planetit tonë është zero.Në këtë zonë qeniet e gjalla nuk ndjejnë veprimin e gravitacionit të tokës.

Burimet:

1]Albert Ajnshtajn   Autor   Filip Frank

2]Earth Science      Autor  Alan  D. Sills

3]Spooky action at disdance.      Autor   George  Musser   2015 New York

Etj.

Qyteti i bardhë dhe i njëmbinjë dritareve

by

Nga Hazbi SHEHU, New York/
Qyteti i bardhë tregon jo vetëm bardhësinë e shtëpive me gëlqere, por shpreh sidomos ndjenjat e pastra të qytetarëve Beratas, dashurinë, miqësinë dhe mikpritjen e tyre. Lagjet e njëmbinjëdritareve flasin për ndërtimin e detyruar të shtëpive rreth kodrave dhe sipër tyre për tu mbrojtur nga armiqtë. Nuk po shkruaj që të zbukuroj vulën “Qytet Muze” dhenë nga komisioni ndërkombëtar, por të shpreh nderin e lindjes sime, të prindërve dhe stërgjyshëve në këtë qytet.
Çdo mëngjes rrezet e diellit i buzëqeshin qytetarëve Beratas në dritaret e lagjeve Kala, Mangalem dhe Goricë. Janë po këto dritare që në kohët më të lashta kanë plagosur shumë zemra vajzash, kur ato të mbyllura ndiqnin me sy lëvizjet e djemëve gjatë brigjeve të Osumit dhe rrugës kryesore. Kjo situatë sillte dashurinë platonike që në disa raste përfundonte në tragjedi. Ishin ndjenjat dhe zemrat e vajzave që kërkonin të fluturonin nga dritaret në lumë.
Unë e dua dhe e respektoj Beratin jo vetëm për bukurinë, për lashtësinë dhe arkitekturën e tij. E dua jo pse tërheq turistët nga e gjithë bota, por për njerëzit që e ndërtuan, për banorët, që mirëpresin dhe përqafojnë mikun në shtëpitë e tyre.
Qyteti ndodhet në veri të malit “Tomorr” dhe në Lindje të malit “Shpirag”, me perspektiva të mëdha për naftë dhe gaz. Ai është ndërtuar fillimisht rreth kodrave të Kalasë dhe të Goricës në të dy krahët e lumit “Osum”. Mali i lartë dhe madhështor “Tomorr” derdh dëborën, që rrjedh nëpërmjet përrenjëve dhe rrëkeve, që në vazhdim formojnë lumin “Osum”. Lagjet Kala, Mangalem dhe Goricë janë simboli i bukurisë dhe i lashtësisë së qytetit. Ato shprehin mrekullinë e ndërtimeve të banorëve të lashtë Beratas. Qëllimi kryesor i projektit për ndërtimin e shtëpive në majat e kodrave dhe në faqet e tyre nuk ka qenë bukuria, që na tërheq ne sot, por pozicioni i tyre për tu mbrojtur nga armiqtë.
Ndërtimi i shtëpive, rrugicave, shkallëve, etj. janë llogaritur që e gjithë lagja të përfaqësojë një shtëpi të vetme. Rrugicat kontrollohen nga dritaret e shtëpive. Sapo një i huaj do të hynte në cilëdo rrugicë; i pari banor i ndodhur në dritare do të lajmëronte të gjithë lagjen. Kjo lidhje nxiste banorët të dilnin në dritaret e shtëpive dhe të qëllonin armikun me mjetet e asaj kohe. Shtëpitë janë ndërtuar prej guri, të forta dhe të qendrueshme për të përballuar sulmet e armiqve. Pozicioni i ndërtimit të shtëpive rreth kodrave është i tillë që armiku ishte i detyruar të sulmonte vetëm nga poshtë. Pra ndërtimi i shtëpive në lagjet përkatëse tregon për mençurinë e banorëve të atëhershme. Lidhja midis lagjeve kryhej me anë të sinjaleve sekrete. Nuk kishte tradhëti brenda lagjeve, sepse mbrohej familja, farefisi dhe lidhja e gjakut.
Dora e mjeshtrave të lashtë të banorëve Beratas frymëzohej nga dashuria për tokën, për shtëpitë, për familjet e tyre. Ata kanë gdhendur dhe skalitur gurët, për të ndërtuar rrugicat dhe shtëpitë që të rezistonin në shekuj. Këto ndërtime janë kryer në kohë lufte me nje dorë skalisnin gurët, ndërsa me tjetrën mbanin pushkën për tu mbrojtur. Mjeshtrat nuk kanë derdhur lotë, por gjak në ndërtimin e këtyre lagjeve për ti bërë ato të përjetëshme. Kur ecën në këto sokakë të gurta dëgjon tingullin e çekiçit, ndërsa çdo goditje shpreh punën paqësore dhe gjakun luftarak të artistave të lashtë Beratas. Këto ndërtime të lashta dhe të bukura përfaqësojnë ndjenjat e banorëve të Beratit për dashurinë midis tyre. Kjo krenari nuk shpreh mburrje, por liri dhe dashuri njerëzore. Ata kanë derdhur gjak për të mbrojtur lirinë në trojet ku jetonin dhe kurr nuk kanë sulmuar për të shkekur tokat e huaja.
Bukuria e Beratit qendron jo vetëm në madhështinë si Qytet Muze por veçanërisht në karakteristikat për kuptimin jetës dhe kulturën e banorëve. Këtu nuk ndihet propaganda e ndonje feje. Ç’do ritëm fetar kryhet në kultet përkatëse; ndërsa në parqe, klube, kafene dhe rrugëve në shetitje ose dhe në punë shprehet vëllazë-rimi i banorëve. Ata diskutojnë për problemet shoqërore, zyrtare, etj. sikur të jenë të një feje.
Beratasit kanë trashëguar nga stërgjyshërit: punën, thjeshtësinë, urtësinë, mençurinë dhe mikpritjen. Egoizmi nuk para ka dalë mbi ujë në këtë qytet; edhe kur është shfaqur ujrat e lumit Osum e kanë rrëmbyer për ta çuar larg në det. Ata janë mjaftuar me mençurinë dhe urtësinë për zgjidhjen e problemeve shoqërore. Zgjidhja e kontradiktave me anë të forcës nuk është karakteristikë e njerëzve të mençur. Kush përdor pushkën e pëson nga pushka. Edhe në postet e larta qeveritare beratasit kanë lenë gjurma të thella të thjeshtësis, urtësisë dhe mençurisë, por për të mbrojtur vendin dhe nderin natyrisht kanë përdorur dhe armët. Varrezat e Kombit dhe ato të dëshmorëve shprehin renien e heronjve për t’i treguar vendin armiqve. Beratasi tipik i njeriut të thjeshtë, të urtë, studjues dhe të mençëm ka qenë Vehxhi Buharaja. Kur e caktuan punëtor me lopatë, ai nuk u demoralizua dhe nuk u dorëzua. Përkundrazi, në shtëpi studjonte dhe përkëthente. Ka qenë mjeshtri i penës, interpretues, shqipërues dhe krijues i veprave të mëdha Persiane. Ai ishte i thjeshtë si e vërteta. Kodrat e mbjellura me ullinj, etj., argumentojnë mençurinë dhe punën e madhe e njezëve të lashtë, për ti siguruar ushqimin lagjeve: Kala, Mangalem dhe Goricë, për atë kohë dhe sot për banorët e gjithë qytetit.
Berati plak mban në gjirin e tij thesarët e lashtësisë. Njeriu i sotëm duke i studjuar dhe vlerësuar ato mbetet i habitur jo vetëm për krijimin, por sidomos për ruajtjen e tyre në shekuj nga banorët beratas. Ata lindin punojnë dhe vdesin, ndërsa qyteti duket gjithmonë e më i ri. Bukuria dhe madhështia e qytetit të Beratit shkëlqen, jo vetëm nga lashtësia e ndërtimeve arkitekturale të mahnitshme, por veçanërisht nga buzëqeshja e ngrohtë dhe mikpritëse e qytetarëve. Beratasit kanë qenë dhe janë të thjeshtë, punëtorë dhe zanatçinj, qysh nga lashtësia. Ata ato që fitojnë në punë i konsumojnë në familje. Bëjnë një jetë të gjallë të lumtur dhe të lidhur me farefisin dhe shoqërinë. Rrallë takon familje të pasur në Berat. Në përgjithësi kanë shtëpitë e tyre kryesisht private, të mobiluar mirë në kushtet e një jete normale. Rrojnë me parimin që me të ardhurat dhe fitimet nga puna të ushqehen mirë sot, por njëkohësisht mendojnë për shkollimin dhe edukimin e fëmijëve. Në varësi të kushteve ekzistuese nuk kanë mundësi të mendojnë për tu bërë i pasur. Kjo është arsyeja që tek Beratasit egoizmi shfaqet dobët.
Bukuria e qytetarëve Beratas qëndron në kuptimin e vërtetë të jetës njerzore. Ata nuk jetojnë për tu pasuruar, por punojnë për të jetuar dhe për ta shijuar jetën me të gjitha format dhe bukuritë e saj. Atyre nuk ju pëlqen dhuna, por fjala e embël që të bashkoi dhe vëllazëroi njerëzit. Shembull tipik për të ilustruar mendimet e shprehura më sipër është shprehja e Z. Abdyl Pilafi: “Unë kam shtëpi. Ndihmoni me shtëpi njerëzit që po flenë jashtë”. Ai si dhe shumë të tjera tregon thjeshtësinë dhe mungesën e egoizmit tek qytetarët Beratas. Beratasit nuk janë mësuar të nxjerrin gështenjat me duart e botës. Ata ç’do punë e kryejnë vetë, nuk përdorin shërbetorë. Kjo ndodh sepse që në vogëli i kanë ndejtur punës tek koka. E duan dhe e respektojnë punën, sepse ajo ju sjellë të mirat materiale dhe shpirtërore.
Atje ku ka gjallëri, ka jetë dhe plakje. Krahas rinisë në lëvizje shohim dhe flokët e bardha të banorëve beratas të plakur në moshë, por me zemër të bardhë dhe mikpritëse. Shpirtin madhështor të banorëve të lashtë e gjykojmë dhe e ndjejmë duke vrojtuar dhe vlerësuar veprat e tyre antike të mrekullueshme. Ne jo vetëm i lavdërojmë, por më shumë i adhurojmë mjeshtrat e ndërtimit stërgjyshërit e qytetit tonë, sepse ato shprehin dhuratën e punës dhe të mençurisë.
Rol specifik në ndërtimin e qytetit ka luajtur, por dhe luan lumi Osum. Pamja e tij e zbukuron Beratin, por proçeset gërryese të ujrave në thellim të shtratit dhe brigjeve anësor është shkatërrues. Ky lum e ka origjinën tek shkrirja e dëborës së malit “Tomorr” dhe kodrave rreth tij. Ujrat e përrenjve lëviznin në drejtim të jesëvë më të ulta kryesisht drejt veriut. Këto ujra gërryenin shkëmbinjt në zonën më të ulët; midis kodrave të Kalasë dhe kodrës së Goricës dhe me kalimin e kohës u formua lumi Osum. Bazuar në studimet gjeologjike të shkëmbinjëve (përberja litologjike, matjet e elementeve të shtrishmëris si renia dhe orientimi i shtresave), arrihet në përfundim se shkembi i Goricës dhe ai i Kalasë janë vazhdim i njeri tjetrit. Këto studime janë kryer dhe në shkëmbinjtë e shtratit të lumit. Ç’do lumë ka fazat e tij të zhvillimit: të rinisë, të pjekurisë dhe të pleqërisë. Osumi ndodhet në fazën e rinisë; prandaj ai vazhdon të gërryejë jo vetëm shtratin e tij në thellësi, por dhe të dy brigjet. Në saj të këtyre gërryerjeve vazhdon të zvogëlohet gjerësia e rrugës kryesore që lidh pjesën veriore të qytetit me qendrën. Gjithashtu gërryerjet rrezikojnë këputjen e kembëzave të urës të Goricës dhe shembjen e saj.
Problem tjetër i rëndësishëm i këtij qyteti është mbrojtja e udhëtarëve (që kalojnë në rrugën kryesore kryesisht në zonën nga ura e Goricës e deri në rrugën për Mangalem) nga copat e shkëmbit të Kalasë si rezultat i gravitacionit. Këto janë çeshtje serioze si për tani dhe për të ardhmen e Beratit. Unë po i shtroj këto jo vetëm si vrojtues dhe si qytetar Beratas, por si specialist gjeiolog që kam kryer studimet gjeologjike në rrethin e Beratit së bashku me specialistet e tjerë. Eshtë e domosdoshme që të ngrihet një grup pune të përbërë nga specialistë gjeologë, ing. ndërtimi, përfaqësues të Bashkisë, etj. Ky grup duhet të përpilojë një plan pune që të parashikojë punimet urgjente dhe ato për të ardhmen. Drejtuesit e qytetit të Beratit duhet të studiojnë seriozisht problemet e mësipërme dhe të parashikojnë masat përkatëse për realizimin e tyre. Duhet theksuar se rruga kryesore, rruga e Goricës dhe shkembi i Kalasë mbi rrugë jo vetëm që janë kyçi për zhvillimin e qytetit, por rezikojnë jetën e banorëve. Të gjithë qytetarët e këtij qyteti duhet të lëvizin, të marrin pjesë direkt në diskutimin dhe zgjidhjen e këtyre problemeve që lidhen me zhvillimin Europian të qytetit tonë të Beratit. Sigurisht përgjegjësinë kryesore e kanë drejtuesit e vendit që të luftojnë për të siguruar jo vetëm projektet, por fondet përkatëse nga qeveria dhe kompanitë private. Në planin e rregullimit të qytetit, zona nga ura e Goricës e deri në hyrjen për në qendër ku përfshihen: rruga kryesore, shkëmbinjtë që lidhin Kalanë me Goricën dhe ura e Goricës duhet ti nënshtrohet në mënyrë urgjente nje studimi kompleks gjeplogo ndërtues, sepse kjo është nyja për zhvillimin e qytetit.
Dëshira për të njohur botën e madhe, por veçanërisht gjendja shumë e rendë ekonomike i detyroi shqiptarët të emigronin me lotë në sy dhe me dhembje në shpirt dhe në zemër. Emigracioni po të kesh mend dhe fuqi të pasuron, por braktisja e vendlindjes të plagos. Në këto raste për t’ju shmangur fjalës “tradhëti”, përdoret shprehja e shpresës ekonomi. Populli gjykon i dënon, por duke patur parasysh nevojat dhe kushtet përkatëse dhe i përqafon. Emigracioni dhe malli për Atdheun janë binjakë. Gati të gjithë kërkojnë të largohen për të parë botën e madhe dhe për një jetë më të mirë. Kur je larg Atdheut të plagoset zemra nga kujtimet për familjen, farefisin, shoqërinë dhe rrugët e rrugicat. Mendon për përplasjet me jetën plot vuajtje por e ndërthurur me bukuritë e vendlindjes. Kur kthehesh në Atdhe e ndjen më thellë dashurinë e njerëzve të tu të dashur në përgjithësi dhe buzëqeshjen mikpritëse të Beratasve në veçanti. Më kujtohet mirë dita e kthimit. Sapo dola në mëngjes nga dera e shtëpisë, i ndjekur nga nje natë plot me ankthe dhe pritje, fjalët mikpritëse dhe buzëqeshjen e parë e mora nga fqinjët e pallatit. Më përqafuan dhe u shprehën “Urdhëroni në shtëpi, të bisedojmë se na ka marrë malli”. Me të hyrë në rrugë dëgjoj thirrje “Mirë se erdhe vëlla i dashur”. Të shtrëgojnë duart të përqafojnë dhe shprehen “Ekonomia të detyron të largohesh, por zemrën e ke lënë këtu në këtë rrugë dhe tek këta njerëz”.
Dal nga lagja për të vazhduar në rrugën kryesore. Lë në të djathtë Xhaminë dhe hyj në parkun e Dëshmorëve të Kombit. Nuk kisha ecur më shumë se dhjetë hapa, kur dëgjoj nje zë “Erdhe Hazbi!”. Ishte zëri i shokut dhe mikut të lagjes, Sulejman Fuga, i ulur në nje nga solat e parkut. U përqafuam dhe u ulëm për të biseduar. Pyetja e parë që ai më bëri ishte “Ç’është emigracioni?” Unë ju përgjigja “Je i lumtur o Sulejman, që nuk ndoqe rrugën time. Lotët për vendin e lindjes, për shokët, miqtë dhe rrugët ku luanim dhe grideshim; atje larg në vetmi të mbysin”. Ai më shihte drejt në sy dhe përgjigjej “E kuptoj, e kuptoj”. “Jo”, ju përgjigja unë. “Që ta kuptosh duhet ta jetosh. Mua më vret ndërgjegja e quaj veten dhe tradhëtar se nuk ju binda shprehjes së popullit “Guri i rendë në vendin e tij”.” “Jo, i dashur jo,” u përgjigj Sulejmani, “gjëndja e rendë ekonomike i detyroi dhe vazdon ti detyrojë njerëzit që të largohen. Ti mendove për të ardhmen ekonomike të familjes e në veçanti të fëmijëve, prandaj nuk është tradhëti, por nevojë ekonomike; megjithatë brengat e shoqërisë nuk kurohen me nje bisedë të lehtë si kjo e jona”. U ndava me Sulejmanin dhe vazhdova rrugën në drejtim të urës Goricës.
Majtas rrugës kryesore, pikërisht në fillim të rrugës malore për në Kala ndodhet varri i Baba Aliut. Në krahë të djathtë të rrugës dhe në fund të parkut është libraria e Abdyl Pilafit. Duke vazhduar të ecja drejt rrugës kryesore për në qendër ktheja kokën majtas nga shkembi i Kalasë për t’ju shmangur rënies së copave të shkëmbinjve. Duke ecur rrugës nga restoranti i ndërtuar në të djathtë të rrjedhjes së lumit Osum, nje zë i embël më tingëlloi në vesh “I dashur Hazbi!”. Ishte Thoma Kajana, të cilit i kisha dhenë kitaren para largimit tim nga Berati. Tomi me buzëqeshjen e tij karakteristike më përqafoi dhe më tha “Të prisja”. Pastaj më ftoi për kafe në restorantin e tij, pranë rrugës për në Mangalem. Duke pirë kafen ai u shpreh “Ti vetëm trupin ke andej, se mendjen dhe shpirtin e ke këtu në Berat”. Leonidha Basko që ishte duke punuar në dyqan, dëgjoi bisedën time me Tomin dhe doli nga dyqani më përqafoi dhe mu drejtua mua “Mos u largo pa ja shtruar vënçe bashkë se do zemërohem”. Po të le të lirë për të takuar dhe shokët e tjerë. Pasi u ndava me Tomin dhe Lonin vazhdova rrugën për në drejtim të qendrës.
Hyra në farmacinë e Lika Kolanit. Sapo më pa më përqafoi me dashuri dhe me harre. E pyeta për familjen, për vëllanë Kiçon dhe shokët. “Ta mbyll farmacinë, mbledhim dhe shokët e tjerë dhe ja shtrojmë?!” “Të faleminderit”, ju përgjigja, “por jo tani se jam nisur për në Bibliotekën e qytetit”. Gjatë rrugës për në Bibliotekë çdo 5-6 hapa takoja shokë dhe miq, të cilët më përqafonin dhe më pyesnin për jetën në botën e jashtme. Në parkun para Bibliotekës takova shokun dhe mikun tim Servet Muka, që ndodhej i ulur në nje stol. Ai më detyroi të ulem me të dhe filloi të më tregonte peripecitë e burgut. “Ah i dashur Servet,” i thashë, “të tilla peripeci dhe më të tmerrshme duke shkuar deri në pushkatim kaluan dhe kolegët e mi të Institutit Gjeologjik të naftës”. “Po,” u përgjigj Serveti, “i di sepse me disa prej tyre kam qënë bashkë në burg”. Pas një bisede të shkutër u ndava me të duke i premtuar për një tjetër takim dhe hyra në Bibliotekë. Takova drejtoreshën, me të cilën biseduam rreth të ardhmes së bibliotekës “Vehxhi Buharaja”. I dhurova dy kopje të librit tim me titull “Kujtime dhe Mbresa” dhe u largova.
Vazhdova të ecja në rrugën kryesore. Në anë të majtë të rrugës zhvillohej tregëtia e hapur. Në kryqëzim të rrugëve takova Komin. E përqafova dhe e pyeta “Cfarë bën?”. Ai u përgjigj “Eshtë varfëri e madhe këtu në Berat. Të gjithë detyrohen të shesin; unë shes stofra dhe basma.” “I dashur Komi, a të kujtohet filmi Indian, “Tellalli”? Shes basma dhe kadife, dalin vajzat në penxhere…?” “Po”, u përgjigj Komi, “po ai ishte filmi i rinisë. Ne këtu po shtrëngojmë rripin e ekonomisë, të urisë dhe pleqërisë. ” “I dashur Komi, dëshiroj të më shoqërosh për të parë fundin e kësaj tregëtie në rrugë, pa penguar punën tende”. Ai i thirri gruas së tij që të merrej me dyqanin dhe të dy u nisëm. Gjatë rrugës takova disa ish-studenta të mi të cilët ishin bërë tregëtarë të këtij pazari. Ky pazar konsiderohej zemra e të ardhurave të njerëzve të pa punë në Berat. Tek stadiumi ku ishte dhe fundi i kësaj tregëtie të lirë të rrugës u ndamë me mikun tim Kozma. Pasdite dhe mbremjen e kalova me vëllanë, kushërinjt e mi dhe të gruas.
Kohën tjetër të qendrimit tim në Berat, ja kushtova shokëve të fëmijërisë, kryesisht të lagjes duke shëtitur nëpër rrugicat ku dikur luanim. Nga takimet me shokët dhe miqtë konstatova se shumica e shokëve, miqve dhe kolegëve ishin larguar nga Berati; kryesisht në Tiranë, por dhe nje pjesë e mirë jashtë shtetit.
Një ditë të bukur me diell duke kaluar pranë kafenesë “Tomorri” ose që shpesh njerëzit akoma e quajnë “Turizmi” takova një të njohurin tim. Ai duke më përqafuar më tha “Nuk të kam parë prej kohësh.” Unë ju përgjigja “A ke kohë të lirë të pimë nje kafe?” “Po”, u përgjigj ai dhe të dy u drejtuam për në kafene. Pasi u ulëm dhe porositëm kafet vazhduam bisedën. I pari më pyeti ai “Si ja kaloni andej?” “Dëgjo i dashur! Mërgimi është i rendë fizikisht dhe shpirtërisht. Atje larg vendit tënd nuk të presin me krahë hapur. Që të jetosh normalisht, duhet të jesh i fuqishëm fizikisht gjithashtu duhet të dish dhe gjuhën. Për të huajt pa shkollë ka vetëm punë të renda: në ndërtim ose pastrim shtëpish, zyrash etj., por dhe këto mund ti gjesh me ndihmën e njerëzve që punojnë atje prej kohësh. Nëse nuk gjen punë mund të lypësh për të jetuar. Kuptohet se kurrë nuk gjen punë përveç ankthit për jetën, sepse qeraja është shumë e lartë, ke dhe mërzitjen e largimit nga Atdheu. Kjo është situata reale e emigranteve atje. Unë vij shpesh në Berat, por nuk vë re ndonjë ndryshim, nuk ka zhvillim. Berati ka mbetur siç ka qenë dhe përgjegjësia për këtë gjendje i përket drejtuesve të qytetit, qeverisë dhe politikanëve të zgjedhur nga populli i Beratit.”
Menjëherë ndërhyri bashkbiseduesi duke u shprehur “Fondet kanë qenë të pamjaftueshme.” “Nuk është kjo arsyeja,” ju përgjigja unë, “pse për disa qytete, institucione, etj, rubineta e parave është harruar të mbyllet? I dashur, arsyeja e vërtetë që qyteti i Beratit nuk është zhvilluar ka qënë dhe vazhdon të jetë inati partiak. Meqë kemi kohë kafeneje, unë do të bëj nje analizë të situatës. Bota e vlerësoi qytetin me titullin e merituar “Muze”, jo për bukurinë natyrore, por për duart e arta të mjeshtrave të lashtë Beratas që e ndërtuan këtë qytet mbi shkëmbinj. Ky vlerësim i lartë është dhuratë dhe pasuri e madhe jo vetëm për Beratin por për të gjithë Shqipërinë, sepse sjell të ardhura në valutë në thesarin e shtetit. Këto pasuri jo se nuk njihen nga politikanët që drejtojnë shtetin tonë, por nuk i ka lenë egoizmi partiak që këto para të derdheshin në arkën e shtetit. Ato para do të ndihmonin sado pak familjet në varfëri, njerzit e paaftë për punë, të sëmurët, sakatët, të ngujuarit nga gjakmarrja, etj.” “Me sa jam unë në dijeni, turistët e huaj e kanë vizituar Beratin”, u shpreh bashkëbiseduesi. “Nuk e prisja këtë thenie nga një Beratas. Nëse ndonjë turist ka ardhur për vizitë në këtë qytet, me siguri që i është prishur makina ose do ti jetë thyer ndonjë pjesë e saj gjatë udhëtimit në rrugët Lushnjë-Berat ose Fier-Berat. Ky turist jo vetëm që nuk do ta përsëriste për herë të dytë nje udhëtim të tillë, por është bërë propagandues për të mos ardhur turistë të tjerë në këtë qytet. Situatën e qytetit Muze e ka të qartë çdo Beratas, por në veçanti atë e njohin drejtuesit e muzeut Ajet Nallbani, etj. Ata me ato pak fonde që i kanë dhenë jo vetëm që po rehabilitojnë ndërtimet e lashta, por përgatitën materiale propagandues në gjuhën shqipe dhe anglisht. Një miku im, Vladimir Çela, më dha disa kopje të këtyre materialeve, të cilat i shpërndava në Berat dhe do ti shpërndaj në New York. Drejtuesit e qytetit si dhe përfaqësuesit e tij në qeveri duhet të punojnë me seriozitet që drejtuesit e shtetit Shqiptar ta kuptojnë dhe ta njohin vlerën e qytetit muze të Beratit, siç e ka kuptuar dhe vlerësuar komisioni ndërkombëtar i botës.” “Ky takim më gjallëroi dhe më kujtoi shoqërinë tonë të vjetër” u shpreh miku im. “Nesër”, vazhdoi ai nisem për Tiranë, “nëse dëshironi shkojmë bashkë.” “Ju falenderoj për ftesën, por nuk mundem sepse pasnesër nisem për në New York.” Pastaj u ngritëm u përqafuam dhe u ndamë.
Pas tre javësh qëndrimi në Atdhe u ktheva në New York. Duke ecur takova rastësisht shokun tim, Jorgjin. Më përqafoi dhe më pyeti “Si ja kalove në Shqipëri?” “Mirë”, ju përgjigja, “fare mirë, por e dhimbshme është largimi nga vendlindja, njerzit e dashur, farefisi, shokët, miqtë, rrugët, rrugicat ku ke luajtur me shokët e lagjes.” “Po”, u përgjigj Jorgji, “e dhimbshme, madje shumë e dhimbshme, por akoma më e dhimbshme është ndarja nga fëmijët.” “Ke të drejtë, megjithatë malli më merr shpesh për vendin e lindjes në qytetin tim të paharruar Berat.” Jorgji më përqafoi dhe u ndamë për të vazhduar jetën në qytetin plot zhurmë, emocione dhe punë.
Kjo është jeta plot ankthe e emigrantit. Këtu duhet vullnet, durim, punë dhe shpresë.

Toka dhe racat

by

Analizë psikologjike/

Shkruan: Prof. Dr. Hazbi Shehu/

Copëtimi i planetit tonë në pllaka tektonike dhe kontinente krijoi kushte për formimin e racave të qenieve të gjalla. Zhvillimi i shoqërisë njerëzore, po krijon mundësinë për vëllazërimin dhe bashkimin e të gjitha racave në një të re dhe të vetme. Detyra e shkencëtarit është të studjoje, të njohë në thellësi fuqinë e planetit tonë dhe efektet që ka sjellë dhe po sjell gjatë zhvillimit në hapësirë dhe në kohë. Materia në të gjitha format nën veprimin e energjisë së brendëshme të saj dhe  goditjeve te forcave të jashtme (yjeve, planeteve, Diellit, etj). Forcat goditëse të yjeve të Diellit dhe planetëve, etj., varen nga përmasat e ç’do ylli, energjia e tij e brendshme dhe largësia nga toka jonë.

Miliona vjet më parë, toka ka qenë një e pandarë e quajtur “Pantea”. Veprimet e energjisë së brendshme të planetit dhe ngacmimet e vazhdushme të Yjeve, Diellit, etj., nga jashtë saj shkaktuan copëtimin e planetit tonë në pllaka të mëdha tektonike. Rrëshqitjet e ngadalta të pllakave të tokës gjatë qindra milionë vjet; krijuan situatën e sotme gjeologjike të kontinenteve dhe oqeaneve dhe e përshtatshme për qeniet e gjalla. Sipas të dhenave sizmike dhe atyre stetoskopike, korja e ngurtë e brendshme dhe ajo e jashtme e tokës përbehen në nje shkallë e madhe prej hekuri. Manteli i përberë nga shkëmbinj silikatë të pasuruar me hekur dhe magnezium paraqitet në nje shkalle të madhe të ngurtë; duke ndryshuar në menyre të menjëhershme nga densiteti me zonën kalimtare. Zona plastike e njohur si asthenosfera në mantelin e sipëm; shtrihet nën litosferën kompakte. Manteli i poshtëm dhe korja paraqiten relativisht shumë të holla. Lëvizja në litosferë ndodh si rrjedhojë i veprimtarisë së rrymave të nxehta konvektive. Lëvizja dinamike e kores së jashtme fluide e tokës gjeneron një fushë magnetike që formon zonën e quajtur “magnetosfera”. Fusha magnetike devijon dhe redukton shpejtësinë e pjesëve të demshme të rrezeve diellore. Ajo ndihmon në mbrojtjen e jetës nga radiacioni. Origjina e qenieve të gjalla pranohet si rrjedhojë i evolucionit të planetit tonë.

Evolucioni është i lidhur me energjinë e gravitacionit dhe radiacionit. Gjatë riformimit të tokës hekuri i shkrirë ndodhet në qendër të tokës, ndërsa materialet më të lehta formuan mbulesat me densitet të diferencuar. Përshtatshmëria e tokës për gjallesat ka qenë e varur nga evolucioni i oqeaneve, frymëmarrja e atmosferës dhe ekrani mbrojtës i saj. Me ftohjen e sipërfaqjes të planetit, në atmosferë filloi akumulimi i përbërësëve që vinin nga brendësia e tokës si inkluzione fluide të shkëmbinjve kristalinë. Ato u shfaqën si rrjedhojë i shpërthimeve të vullkaneve të pasur me avuj të karbonit dioksidë, sulfur dioksidit, hidrogjenit dhe nitrogjenit. Atmosferës së atëhershme dhe oqeaneve i mungonte oksigjeni. Rrezet ultraviolet me energji të lartë të shoqëruara me vetëtima ndriçuese dhe shkreptina; duhet të kenë transformuar komponentet kimike në molekula të thjeshta organike.

Si rezultat i veprimit të energjisë së lartë të radiacionit janë ndërtuar blloqe nga molekula komplekse të jetës. Ato shprehin qelizat mikroskopike më të hershme të jetës në tokë dhe i përkasin formave më të lashta të algeve (rreth 2.7 bilion vjet më parë). Këto filluan fotosintezën në ujrat e cekta; duke kthyer karbon dioksidin në oksigjen të lirë dhe në përbërës organik. Radiacioni ultraviolet zbërtheu ujin e sipërfaqjes së tokës në hidrogjen dhe oksigjen. Oksigjeni ndryshoi atmosferën primitive pa jetë në një atmosferë me frymëmarrje. Ai formoi gradualisht në stratosferë një ekran ozoni që bllokoi shumicën e rrezeve të demshme ultraviolet. Jeta filloi dhe në sipërfaqjen e tokës, jashtë oqeaneve. Hidrosfera dhe atmosfera evoluan duke arritur në situatën e sotme. Format e qenieve të gjalla u zhvilluan konform pozicionit hapësinor të kontinenteve në planetin tonë.

Sot si toka dhe qeniet e gjalla vazhdojnë të zhvillohen. Rreth 30 % të rrezatimit diellor që depërton në atmosferë, kthehet në hapësirë si rrjedhojë i kundërveprimit të reve, akullit dhe ujit. Rreth 20% absorbohet në ajër me anë të avullit, të ujit, ozonit, reve, pluhurit dhe molekulave të ajrit. Rreth 50% thithet nga sipërfaqja e tokës duke ngrohur tokën dhe atmosferën në sasi jo të barabartë. Si rrjedhojë u stimulua qarkullimi global i ajrit dhe rrymave në oqeane. Dielli është burimi kryesor i energjisë për tokën. Kjo energji ngroh sipërfaqjen e planetit tonë, atmosferën dhe avullon ujrat e oqeaneve duke i kthyer ato në sipërfaqjen e tokës në formë të shirave, dëborës etj., sipas stinave. Energjia diellore duke ngrohur kontinentet, në mënyrë të diferencuar vë në lëvizje atmosferën në shkallë të gjerë planetare. Rrezatimi diellor zvogëlohet dhe forcohet në përputhje me ritmin e njollave diellore dhe shpejton ose ngadalëson proçeset në atmosferë.Vullkanet duke përhapur hirin në formë mbulese në qiell, zvogëlojnë rrezet e nxehta të demshme të diellit. Tërheqja gravitacionale e yjeve dhe planetëve e kanë riformuar pak orbitën e tokës. Ato kanë mënjanuar aksin e saj duke sjellë rishpërndarjen e nxehtësisë sezonale të Diellit dhe avancimin ose tërheqjen e akullnajave. Sheshimi në masë i pyjeve; ndryshimi i rrjedhjeve të lumejve; derdhja e karbonit dioksid dhe shkarkimi i materialeve kimikale të papërpunuara në atmosferë po krijojnë një klimë të padëshirueshme, veçanërisht për shekujt e ardhshëm. Ndryshimet e sipërfaqjes së tokës në përgjithësi janë graduale, por ato herë herë shprehen në forma katastrofike.

Diskutim: Në datë 29-30 Gusht, 2013 një nga lajmet ne televizionin Top-Channel ishte: “Disa shkencëtarë pranojnë se jeta në tokën tonë ka ardhur nga planeti Mars me anë të një asteroidi”.

Po ta pranojmë këte hipotezë, shkencëtarët e Marsit duhet të kishin dërguar shenjat e gjallesave ose të paktën të kishin lëshuar ndonje sinjal tokës tonë. Nëse ndonjë asteroid pranohet të ketë renë në Mars, forca e gravitacionit të planetit nuk lejon shkëputjen e tij nga planeti?! Të supozojmë se një yll gjigand është përplasur me planetin Mars duke shkëputur një copë e cila ka kaluar në hapësirë në formë të një asteroidi. Si kanë jetuar mikrogjallesat ose komponentët përbërës të jetës në sipërfaqjen e asteroidit gjatë udhëtimit nëpër hapësirë ku veprojnë forcat goditëse dhe shkatërruese të yjeve.

Eshtë provuar shkencërisht se nxehtësia e rrezeve të diellit është shkatërruese dhe vdekjepruse. Si i kanë rezistuar rrezeve të Diellit këto mikrogjallesa ose komponentet përbërës të jetës? A ka renë ndonjë asteroid në planetin tonë? Në se ka, a është studjuar nga shkencëtarët mundësia e ekzistencës të ndonjë mikrogjallese ose komponenteve përbërës të jetës?

Meqenëse është e vështirë për mos thenë e pamundur, që t’ju përgjigjesh pyetjeve të mësipërme, si specialist gjeolog e shoh më të pranueshme shpjegimin e dhenë në këtë shkrim se jeta ka lindur këtu në planetin ose tokën tonë.

 

 

Kontintentet dhe formimi i racave

 

Dinamika e brendshme e planetit tone së bashku me veprimet ngacmuese te forcave te jashtme (yjet, dielli etj), shkaktuan ndarjen e tokës ne pllaka dhe kontinente. Ç’do kontinent ka karakteristikat e tij që kondicionohen nga:

-pozicioni hapsinor që zë ne planetin tone

-relievi i shprehur me anë të maleve të lartësive të ndryshme

-fushave dhe ujrave të lumejnve që rrjedhin në liqene, dete etj

-pyjet që me gjelbërimin dhe frymëmarjen e tyre kënaqin jo vetëm syrin por dhe mushkëritë e njeriut

-shkëmbinjtë si përberësit kryesor të kontinenteve, litologjia e të cilave përcakton dhe dallimin gjeologjik ndërmjet kontinenteve

-klima që shpreh dallimin e shkallës së ngrohtësisë dhe të ftohtit e çdo kontinenti në varësi të distancës së tij nga dielli dhe influenca e veprimit të planeteve dhe yjeve mbi token.

Në veçanti roli kryesor i përket rrezeve të diellit që për çdo kontinent shprehet me ndryshimin dhe diferencimin e stinave. Spostimi i pozicionit që pëson çdo kontinent është në varësi të energjisë së brendshme të planetit dhe të forcave të jashtme (yjet, dielli, etj) që vazhimisht godasin planetin.

Pikërisht këto kushte, në të cilën ndodhet çdo kontinent kanë përcaktuar dhe mënyrën e jetës të qenieve të gjalla në të. Historia ka treguar dhe vërteton, se njeriu në varësi të pozicionit dhe kushteve të përmendura më sipër ka jetuar i vetëm ose në grupe, nëpër shpella, kasolle, në ndërtesa prej balte, dërrase, guri ose dhe në pallate lluksoze. Ka jetuar i zhveshur ose i veshur me gjethet e pemëve kohët e fundit dhe me kostume në pallate lluksoze. Ushqimi ka qene i kondicionuar nga forma e prodhimit të tokës ku ka jetuar. Këto kushte kanë influencuar dhe në formimin e trupit, pamjes, ngjyrës, përmasave, forcës muskulore dhe aftësisë trurore të njeriut. Punët, fillimisht janë kryer me anë të forcës fizike e deri ne përdorimin e mjeteve te thjeshta rrethanore per te siguruar ushqimin. Me kalimin e kohës, truri shpiku mjete moderne për një jetë më të mirë. Ky zhvillim gradual, por i ndryshëm nga një kontinent në tjetrin shpjegon karakterin, edukatën dhe sjelljen njerëzore. Jo vetëm në kohët e lashta, por dhe sot ka kontinente që njerëzit trajtohen njëlloj si kafshët. Pra ndarja e planetit në pllaka të mëdha dhe formimi i kontinenteve ishte shkaku i krijimit racial të qënieve të gjalla. Në kontinentet më të zhvilluara si Europa, njeriu filloi të gëzojë lirinë dhe të drejtat e tij. Deri tani sistemi i qeverisjes më i avancuar është pranuar ai i demokracisë. Sot vendi më i zhvilluar është SH.B.A., që ndodhet në kontinentin e Amerikës veriore i zbuluar dhe i banuar më vonë. Zbulimi dhe banimi me popullsi i ketij shteti u drejtua fillimisht nga Europianët (veçanërisht nga Anglezët ).

 

Vëllazërimi i racave

 

Zhvillimi i njerëzimit është rrjedhojë i përpjekjeve të njeriut për të jetuar. Ka filluar me lindjen e njeriut, por i diferencuar sipas kontinenteve. Truri i njeriut ka arritur të zbërthejë materien dhe të zbatojë në jetë fuqinë e atomit, të hidrogjenit, etj. Ka krijuar dhe po krijon raketa me fuqi të jashtëzakonshme për të fluturuar në planetet e tjerë. Ai po zbërthen dhe do të zbërthejë sekretet e gjithësisë.

Bukuria dhe madhështia e trurit të njerëzve më të zhvilluar me ndërgjegje më të lartë, më fisnike dhe më dashamirëse po shprehet sot në kryerjen e proçesit të vëllazërimit për të gjitha racat e botës. Pra niveli më i lartë i trurit të njeriut filloi të mendoj dhe të punojë për veten e tij?!

Promotori i proçesit të vëllazërimit të racave njerëzore ka filluar në SH.B.A. Ky vend është bërë djepi që po përkund, përkëdhel dhe bashkon njerëzit e të gjitha ngjyrave. Llotaria Amerikane është sinjali i parë i thirrjes njerëzore pa dallim race, krahine, feje dhe ideje për të jetuar në këtë vend. Ligji i SH.B.A. i ka hapur dyert gjithë botës duke shpallur liri, paqe dhe bashkim. Në vendet me demokraci të zhvilluar njerëzit kanë fituar lirinë dhe të drejtat përkatëse. SH.B.A. sot ka arritur nivele të larta të zhvillimit njerëzor. Ç’do njeri ka të garantuar lirinë me ligj. Atje ka ligje dhe për kafshët, zogjtë, etj.. Ç’do qytetar ka të drejtë të shprehi mendimet e tij lirisht me gojë ose me shkrim të zgjidhet në të gjitha forumet e shtetit Amerikan deri dhe president. Këtu jo vetëm vrasjet, rrahjet, vjedhjet, por dhe ofendimet dënohen sipas neneve përkatëse. Ajo që duket e çuditshme dhe e pabesueshme për shtetet e tjerë, këtu është realitet. Në trotuar pëllumbat lëvizin lirisht nëpër kembët e qytetarëve, sepse ata thonë “Na mbron ligji Amerikan”. Ka kohë që shteti Amerikan, televizionet, filmat, revistat, gazetat, etj., punojnë për vëllazërimin dhe barazinë e racave. Të gjitha këto forma punojnë për të bindur qytetarët se respekti për njeriun nuk lidhet me racat, ngjyrat, krahinat, fetë, etj. Kuptimi i vërtetë i fjalës njeri shpreh karakterin, edukatën, sjelljen njerëzore, aftësinë për punë dhe respektin për vete dhe të tjerët. Të respektosh veten do të thotë të respektosh ç’do njeri.

Po shkruaj kryesisht për shtetin e New Yorkut që sot konsiderohet qendra e zhvillimit njerëzor. Këtu ndodhen bankat botërore, selia e kombeve të bashkuara, etj. New Yorku është i bukur, por ardhja në masë e njerëzve nga e gjithë bota nuk lidhet me bukurinë e tij, por me vendet e punës që shprehin shpresën e njeriut për të jetuar.

Proçesi i vëllazërimit po zhvillohet dhe nga dëshira dhe pasioni i vet qytetarëve, përveç punës së madhe që po kryhet nga shteti, televizionet, filmat, gazetat, etj. Djemtë ose vajzat janë rrëmbyer dhe po thithen nga valët e jetës. Ç’do ditë, veçanërisht në mbremje, mund të shohësh të rinjte e racave të ndryshme që kthehen nga puna ose duke shetitur nëpër rrugë të lidhur dorë për dore ose dhe të përqafuar. Po të frekuentosh restorantet ke për të parë të rinj dhe të reja të ngjyrave të ndryshme që hanë darkë së bashku. Një ditë ndodhesha në një restorant në Astoria. Nga ana e majtë e tavolinës sime ku ndodheshin dy vajza që po pinin kafe më tërhoqi vëmendjen biseda e tyre. “Moj Lena, akoma vazhdon me atë djalin e bardhë polak?” “Po”, ju përgjigj tjetra. “Nuk po sheh se çfarë po ndodh këtu në New York? Shko moj lidhu me ndonjë zezak, kinez, etj., që të njohësh djemtë e racave të tjera. Tani në modë është lidhja me djemtë e rinj, jashtë racës së bardhë. Ne nuk kemi ardhur në N.Y. vetëm për studime, por dhe për tu njohur me botën duke mos qëndruar vetëm brenda guackës së racës sonë.

Në anën e djathtë të tavolinës sime dëgjova një zë vajze “Afrohu të puth”. Në tavolinë ndodheshin një vajzë bjonde e bardhë dhe një djalë zezak. Zezaku qëndronte i mpirë me shikimin nga vajza. Vajza vazhdoi “Përse heziton, nuk më dëgjove?” “Po mendoj”, u përgjigj zezaku. “kohën e kaluar kur neve nuk na lejohej të hynim në restorantët e të bardhëve e jo të guxonim të puthnim një vajzë të racës së bardhë”. “U dogjën ato kohëra; tani ne vajzat e racës sonë e quajmë nder të përqafojmë dhe të puthim një djalë zezak. Unë njerëzit nuk i vlerësoj nga raca apo ngjyra por nga karakteri dhe sjellja e tyre”.

Një ditë duke ecur në Astoria, një djalë u përplas me mua dhe me thote “Sorry”. “Ska gje” ju përgjigja unë. Ai kur më pa thirri “Oh sa mirë që të takova o miku im. A je i lirë se dua të bisedoj me ju?” “Po”, ju përgjigja dhe të dy u drejtuam tek kafeneja më e afërt. Pa u ulur mirë e pyeta “Cfarë të ka ndodhur se dukesh i shqetësuar?” “Më la e dashura me te cilën, siç ishit dhe ju në dijeni, kishim planifikuar të martoheshim.” “Po pse” e pyeta. “Dje, ajo erdhi tek puna ime dhe më tha “Do ta prish lidhjen me ty”. Përse e pyeta. Sepse kam renë në dashuri me një djalë zezak, simpatik dhe i thjeshtë. Je në vete i thashë. Ajo mu përgjigj “Të ka ngelur ora ty o ish i dashur! Tani është në modë shoqërimi me një partner të racës tjetër, si zezak, kinez, etj”. Po pse kumar është dashuria, ju përgjigja unë. Ajo më tha mirëupafshim dhe iku”. “Mos u mërzit”, i thashë, “se ti je i ri, i shëndetshëm dhe ke për të gjetur një vajzë dhe më të mirë”. Pimë kafetë dhe u ndamë. Vura re se miku im, djali bullgar vazhdonte të ishte i shqetësuar.

Unë eci ç’do dite në kembe 3 deri 5 orë nëpër rrugët e N.Y., kryesisht në krahinën e Queens-it, sidomos në rajonin Astoria ku dhe jetoj. Gjatë shetitjes ndjek me vëmendje problemet e jetës në këtë qytet.Vazhdimisht shoh vajza të reja, të bukura, kryesisht Europiane, por dhe të racave të tjera me djem ose burra të racave të tjera. Tani kohët e fundit kam venë re se ky proçes ka avancuar. Kam arritur në konkluzion se më parë djemtë dhe vajzat e racës së bardhë edhe ju shmangeshin racave të tjera; tani përkundrazi janë zezakët që po bejnë naze në zgjedhjen e partnerit.

Shteti, televizionet, filmat, gazetat, etj., vazhdojnë me këmbëngulje të përhapin dashurinë dhe vëllazërimin midis racave. Megjithatë në New York, por dhe në shtetet e tjera të SH.B.A., racat dhe kombet vazhdojnë të kenë rajonet e tyre të veçanta. Kështu p.sh. rajonin “Flushing” populli e thërret qyteti Kinez sepse shumicën dërrmuese e formojnë kinezët. Po kështu lagja Astoria banohet kryesisht nga Grekët; e njejta vlen dhe për racat e tjera.

Gjithçka që kam shkruar më sipër është bazuar në faktet të vëzhguara personalisht dhe duke ndjekur me kujdes vazhdueshmërinë e tyre.

Në proçesin e vëllazërimit të racave dalin disa pyetje:

-Deri tani ka dhe disa shtete të tjerë me demokraci të zhvilluar, kryesisht në Europë, që kanë filluar këtë proçes; por a do të përkrahet proçesi i vëllazërimit nga shetet e tjera të botës?!

-A do mundet truri i njeriut të zhvilluar të bindi kombet dhe racat që duke ruajtur të paprekur fetë, traditat, zakonet, etj., të zhvillojnë vëllazërimin ndërmjet racave?

-Si rrjedhojë i vëllazërimit dhe bashkimit të racave a mund të kalohet në krijimin e një race të re të vetme botërore?

-Sa kohë do të duhet të kryhet proçesi i vëllazërimit të racave në botë?

Si konkluzion duhet të theksojmë se:

Copëtimi dhe ndarja e tokës krijoi kontinentet dhe racizmin e njerëzimit, ndërsa zhvillimi në një nivel më të lartë i trurit të njeriut po kryen të kundërtën. Ai e filloi proçesin e vëllazërimit të racave me qëllim të bashkimit dhe mundësinë e krijimit të një race të re të vetme botërore.

 

 

 

Natyra dhe Njeriu/ Pas nje shetitje me Helikopter nen qiellin e Manhattanit

by

Analizë psikologjike/

Shkruan: Prof. dr. Hazbi Shehu/ New York/

Syri i njeriut sheh gjithëthësinë; ndërsa mendja e studjon, analizon dhe arrin ne konkluzione ne lidhje me te.Në nje dite te bukur Vere, zbrita nga helikopteri në Manhatan, qendra kryesore e New Yorkut. U mahnita nga ndërtesat gjigande dhe  të larta. Më dukej, se ato, putheshin në drejtim të qiellit!  I habitur dhe i trullosur; fillova të eci, duke vështruar përpara, majtas dhe djathtas. Rrugët ishin të drejta,por dhe të gjata. Vazhdoja të ecja me ngadalë dhe  i hutuar duke parë këtë bukuri të rrallë. Koha kalonte, por kush e vinte re?! Unë isha i hutuar nga çudirat e botës së madhe. Ecja dhe vetëm ecja; duke kaluar nga një bukuri tek tjetra. Në krahun e majtë një park i bukur me lule, i rrethuar me pemë të larta më tërhoqi vëmendjen! Vendosa të pushoja. U ula tek një stolë pranë shatërvanit. Nxorra nga çanta një sandwich dhe fillova të hanja. Vështroja me kureshtje shatërvanin, me ujin e kulluar, që rridhte pa pushim përqark. Pa e mbaruar sandwichin; u ngrita dhe vazhdova të eci përpara.

Ecja dhe vetëm ecja, nuk ndjeja lodhje, sepse më tërhiqnin ndërtesat, njëra më madhështore dhe më e bukur se tjetra. Kur filloi dielli të perendonte; atëhere ndjeva se po errej. Ktheva kokën, për të parë helikopterin. Ai dukej si mizë në horizont. Thashë me vete sa larg paskam ecur! U ktheva dhe po ecja duke nxituar për ta arritur. Më kot, megjithëse ecja duke bredhur ai vazhdonte të largohej. U tremba dhe fillova të kërkoja njerëz për ti pyetur. Nuk shihja as njerëz as makina. Asgje nuk lëviste! U errësua. I trembur fillova të thëras “Ku jeni o njerëz? Ju lutem më ndihmoni!” Askush nuk përgjigjej. “O i madhi Zot! Si mund të jetosh pa njerëz!” I trembur në kulmin e frikës u zgjova. Isha në krevat. Gjjithçka ishte endërr!

Atëherë fillova të gjykoj:. Bukuria madhështore e ndërtesave gjigande shpreh prodhimin e mendjes njeriut. Eshtë kënaqësi, sepse kjo bukuri, lë gjurma në tru ; por mungesa e njeriut; brënda kësaj bukurie lind frikën e vetmisë. Pa praninë e qëniëve njerëzore shuhet ndjenja e dëshirës, për të parë bukurinë e krijuar nga vetë ai. Mos vallë bukuria është vetë njeriu; ndësa prodhimet gjigande të krijuara nga ai shijohen brenda shpirtit njerëzor.?! Në Amerikë ka ndërtime madhështore dhe vepra gjigande; por jeta zjenë atje ku ka njerëz. Njeriu krijon gjallëri! Në New York takon njerëz, të të gjitha racave, ngjyrave dhe kombeve; me të gjitha të mirat dhe të këqijat e tyre. Kur kalon nëpër rrugët e New Yorkut dëgjon të gjitha gjuhët e botës. Edhe sikur të njohësh disa gjuhë, rrallë do të kuptosh bisedat e tyre. I sheh dhe të shohin; nuk kupton gjuhën, por mund të gjykosh në bazë të veshjeve, lëvizjeve dhe sjelljes së tyre. Jeta paraqitet e gjallë. Këtu në New York, njerëzit e kombeve të ndryshme përqafohen, puthen, dashurohen bile dhe martohen. Ata lëvizin shpejt për në punë, ose ngadalë për shetitje, por rrallë ndodhin ofendime ose përplasje, jo të këndshme. Kjo tregon, se ata këtu kanë ardhur për punë,por njëkohësisht shprehin edukatën dhe sjelljen e vendeve të tyre.

Në një ditë të bukur me diell në Manhatan takova nje mikun tim, që jeton në New Jersey. U ulëm në një kafene për të biseduar. “Të shoh të qeshur; kemi ndonjë lajm të mirë?”, e pyeta. Ai vendosi filxhanin e kafesë në tavolinë dhe filloi të flasi.“Dëgjo i dashur mik: Unë jetoj në një vilë të madhe të bukur, me bahçe te zbukuruar nga lulet, e rrethuar me pemë frutore; kam disa makina luksoze, etj. Mua nuk më mungon gjë; megjithatë jam i mërzitur!”  “Përse”, i dashur mik, “kur i ke të gjitha këto të mira?” “Nuk e kuptoj as vet!u përgjigj ai. Kur vij këtu në New York, gjallërohem; ndihem i gëzuar; kërkoj t’i përqafoj njerëzit; megjithëse nuk i njoh. Atje ku jetoj, në mes të pyjeve dukem i vetmuar pa njerëz.” “Përse, ti ke familjen atje?” e pyeta unë. “Nuk është familja gjithçka.”

Bukuria e jetës është njeriu; takimi dhe pëplasja me njerëzit; këto të japin gjallëri. Njeriu, shoku, miku përmban në vetvete, jo vetëm bukurinë e të qenurit njeri, por dhe kontradiktat e jetës. Ligjet Amerikane i japin njeriut, të çdo kombi lirinë e fesë, të zakoneve, etj. Sjelljet e këqija të njerëzve të ardhur nga të gjitha anët e botës duket se janë harruar ose rralluar këtu në Amerikë?! Këtu ka rajone të veçanta qe përbehen vetëm nga një komb; ose përbejnë shumicën e popullsisë, si p.sh. rajoni “Flushing” që përbëhet kryesisht nga aziatike, etj. Jeta në përgjithësi këtu në Amerike ecën normalisht. Kjo është fitore e ligjit Amerikan. Përplasjet midis njerëzve janë të rralla; jo vetëm midis kombeve por dhe brenda një kombi! Këtu çdo njeri ka të drejtë të jetojë, të punojë, të studiojë duke arritur nivelet më të larta sipas aftësive personale. Nuk ka dallime raciale, feje, krahine apo ideje. Këtu të duket se jeton në gjithë botën, sepse takon në çdo kohë njerëz të kombeve të ndryshme. Po pate aftësi të spikatura mund të futesh dhe në botën e tyre. Duhet thenë se dhe këtu ka përplasje, vjedhje, mashtrime, vrasje, etj, por të gjitha këto kontrollohen vazhdimisht dhe shpejt nga policia. Kjo jetë, relativisht e qetë e ka burimin tek puna, mirëkuptimi, bashkëjetesa e kombeve në një qytet me ligje që veprojnë për të gjithë njesoj. Në këtë bashkëjetesë të mirë influencon jo vetëm zbatimi i ligjeve Amerikane, por dhe puna e vazhdushme e zhvilluar me të gjitha format të kryera nga organizatat, shoqatat, televizionet, etj. Edhe në SH.B.A. ka papunësi, por kjo është e lidhur kryesisht nga raporti prodhim-konsum brenda Sh.B.A-se dhe ne marredhenie me boten.  Ndersa pune te rendomtë ka vazhdimisht.

Çdo njeri këtu derdh lot hidhërimi ose gëzimi brenda kombit të tij. Këto lotë nuk demtojnë njerëzit e kombeve të tjera. Të gjithë njerëzit e çdo kombi, që jetojnë në Amerikë derdhin lot dhe për vendin ku jetonë. Në ligjet e shtetit Amerikan nuk shkruhet as diskutohet se cila racë është e para. Nuk ka racë të pivilegjuar; të gjithë njerëzit vlerësohen dhe dënohen njësoj para ligjit sipas Kushtetutës. Pra në përgjithësi në Sh.B.A., njerëzit jetojnë në kushte normale. Kryesisht kjo është meritë e njerëzve drejtues, që zbatojnë ligjet me dashamirësi dhe përpikmëri,  pa përjashtuar dhe edukimin e qytetarëve në një kohë relativisht të gjatë. Si rrjedhoj mund të themi, se në këtë vend njeriu jep shenjat për ta quajtur “bukuria e natyrës”.

Por a nuk është njeriu ai që krijoi armët, nga më të thjeshtat e deri tek bombat atomike dhe me hidrogjen?!, gjoja për tu mbrojtur! Kurse në fakt vret dhe vehten e tij. Kështu planeti ynë do të mbetet pa njeriun “e bukur”; pa qeniet e gjalla dhe do të dukej si shkretëtirë. A nuk është njeriu ai, qe mashtron, vjedh, vret të tjerë, por dhe veten?A nuk është njeriu ai, që krahas shpikjeve të mëdha, krijimeve dhe ndërtimeve gjigande, përdor trurin e tij, për të vrarë dhe zhdukur njeriun? Si ka mundësi, që  trui i këtij njeriu edhe të krijojë bukuri gjigande, por dhe ti zhduki ato? A është kjo një anomali trurore? Çfarë kontradiktë e pa imagjinueshme! Natyra e krijoi njeriun për ta zbukuruar ate. Pse duhet, që brenda trurit të njeriut të ndodhin qeliza të këqija, që përdoren për shkatërrimin e planetit dhe të qenieve të gjalla , të krijuara nga natyra dhe vetë njeriu? Cila fuqi brenda trurit e krijoi këtë të keqe? Cila fuqi është ajo, që kërkon të transformojë një pjesë të trurit për të prodhuar të keqen? Njeriu u lind ose u krijua i pastër.Truri i tij në kontat me erërat e këqija, herë të ftohta e herë të nxehta, kalbëzohet, ose bllokohet, nuk punon mirë, humb arsyen dhe vepron keq. Kjo është sëmundje që duhet kuruar! por nga kush?! Duhet vet njeriu të kuroi vetvehten! Truri i njeriut ka arritur të kuroi dhe të shëroi shumë sëmundje; por nuk po arrin të kuroi sëmundjen brenda trurit të tij?: EGOIZMIN, që këkon të dominoi  mbi vet njeriun ,duke ushqyer dhe sjellë grindje dhe fatkeqsi.

Truri i njeriut, kur lind,është  substancë,që nuk punon ,nuk gjykon dhe nuk arsyeton. Me kalimin e kohës , në kontakt me njerzit dhe lëvizjet e tyre ai transformohet;duke kaluar në një formë më të zhvilluar të materies dhe fillon të punoi .Ngacmimet e jashtme natyrale fillojnë me lindjen e foshnjes dhe vazhdojnë gjithë kohën deri sa njeriu vdes.Ngacmimet artificiale, në tru [ndërhyrjet mjeksore të të gjitha formave  kirurgjikale dhe medicinale,drogat etj.], i japin një zhvillim tjetër trurit: ndihmues ose negative shkatërrues.

Truri  foshnjes ,lindur në kohën e njeriut primitiv,binte në kontakt me njerzit e asaj kohe. Lëvizjet ,ngacmimet e tyre etj., ishin  në shkallën më të ulët të zhvillimit të trurit. Sot në trurin e foshnjes,  që sa po lind; ngacmimet e jashtme të lëvizjeve njerzore; janë në nje shkallë shumë më të lartë. Ky zhvillim i trurit të njeriut, me kalimin e kohës ; ka sjellë zhvillimin e natyrës të tokës tonë ku jetojmë. Ai ka transformuar në drejtimin pozitiv; rrallë dhe negativ; jo vetëm botën njerzore, por edhe materien e planetit. Ai gjithashtu ka studjuar, po studjon, zbërthen dhe do të zbërthi  sekretet e gjithësisë!. Faktet kanë treguar dhe tregojnë se në vendet e ndryshme të globit zhvillimi njerezor është i ndryshëm dhe si rrjedhoj truri i foshnjes nuk do të jetë i skalitur njësoj me rrudha. Vete zhvillimi njerezor tregoni se truri pëson ndryshime, zhvillohet dhe lëviz. Në disa raste, truri i foshnjes, ngelet ashtu siç lind dhe nuk zhvillohet; ose ndodh zhvillim i ngadalesuar. Shkenca mjeksore këto raste i konsideron të sëmure mendorë; pra substanca trunore nuk lind njësoj tek njerzit. Të gjitha pjesët e trupit të njeriut [me përjashtim të trurit] zhvillohen dhe rriten, në mënyre propocionale dhe kryesisht nuk varen nga ngacmimet njerzore. Truri i njeriut kondicionohet nga ngacmimet e jashtme njerzore. Truri rritet bashke me guackën e tij; por kurr nuk del jashte saj. A mund ta quajmë këtë tru të burgosur, të izoluar?! Megjithate, kjo gjendje nuk e ka penguar ate të bjerë në kontakt me botën e jashtme. Ai mendon, gjykon botën; e ka transformuar ate dhe do ta transformoje në të ardhmen.

Ne shpesh mërzitemi, sidomos kur jemi të vetmuar; pa punë, pa familje, pa fëmije, pa shoqëri.! Kjo mënyre e të jetuari dhe të menduari; e godit trurin në drejtim negativ, duke i shkaktuar probleme nervore të rrezikshme për jetën. Për t’ju shmangur situatave të tilla njeriu mundet dhe duhet t’i krijoje vehtes kushte për të jetuar normalisht duke menduar nje të ardhme optimiste. Konkretisht njeriu duhet të punoi, të studjoi, të marrë pjesë në të gjitha format, që ka krijuar ai vet, për nje jetë të bukur dhe të gëzueshme. Vetëm se ç’do proçes, që do të kryej, të jetë brenda masës së caktuar llogjike. Po të kalohet  kufiri i kësaj mase: në punë fizike, mendore, lojrave të ndryshme, etj., do të shkaktoi goditje në tru , ai do të filloi të mos funksionoi  normalisht dhe do t’i krijohen probleme nervore.

Ku qendron bukuria e njeriut?!

Bukuria trupore është e përkohshme! Historia shekullore ka treguar se në përgjithesi, tek njerezit normal, trupi deri tani paraqitet me përmasa normale dhe të pandryshueshme; me përjashtim të rasteve të rralla, që shperehen me anë të trupave gjigandë dhe trupave të vegjel, të quajtur xhuxha. Truri i njeriut prodhon të mirat dhe të këqijat në botën tonë. Po të presësh nje pjesë të trupit e shemton njeriun, por ai vazhdon të jetoi; madje dhe ambjentohet me këtë gjymtim. Kur truri i njeriut nuk funksionon normalisht ai e humb drejtimin në jetë, ç’orientohet dhe mund të kryej veprime, që e demtojnë shoqërinë njerzore. Eshtë truri ai, që ka zbuluar, po zbulon dhe do të zbuloje në të ardhmen sekretet e natyrës dhe të gjithësise, që do të mahnisnin dhe vete njeriun! Ishte truri ai, që i dha famë   Ainshtajnit  dhe Shekspirit, e të tjerëve. , dhe jo trupi i tyre!   Detyra më e vështirë e trurit  është të zhduke egoizmin dhe të krijoi  kushtet për vëllazërimin dhe bashkimin njerzor. Duhet jetuar në familje e shoqëri dhe jo në vetmi.Vetmia të çon në çmenduri;ajo është lëvizje negative dhe mund  të kalosh në vetvrasje.

. Jeta kalohet e kendshme në shoqëri. Shumë të rralla janë rastet kur nje njeri në vetmi arrin të realizoje zbulime fantastike!

Zhdukja e egoizmit duhet të konsiderohet shpikja  më elegante dhe më e madhe në historinë e njrezimit. A do të arrije truri, që ta zhdukë egoizmin, që  prodhon sundimin e njeriut  mbi njeriun e të sjellë vllazërimin dhe bashkimin njerzor?! Kryerja e kësaj detyre është e besueshme dhe duhet të jetë brenda kufirit të aftësise dhe zgjuarsise së tij! Vetëm krijimin ose lindjen e njeriut truri, kurr  nuk ka për ta zbuluar , mbasi është jashte kufirit  të zgjuarsise së tij [kufi i cili është përcaktuar nga fuqia e mbinatyrshme].

Shkalla e zhvillimit te trurit tek njerzit është e ndryshme. Ata me shkallën më të lartë të zhvillimit  duhet të jetojnë me të gjithë njerzit duke i shuar kontradiktat ndëmjet tyre. Këta njerëz me tru të zhvilluar duhet të gjejnë celesin për nje jetesë normale me çdo person, pavarësisht nga  shkalla e ulët e zhvillimit të tyre. Për të përdorur  me efektivitet shkallën e lartë të zhvillimit të trurit duhet të  marrin shembull nga luani, mbreti i kafshëve.Ai i pret me qetësi takimet me të gjitha kafshët, madje dhe me njerzit. Kjo ndodh sepse luani e ndjen forcën e tij të jashtzakonshme dhe nuk i trembet askujt, duke qenë i sigurt në fitore. Njerezit me shkallë të lartë të zhvillimit të trurit duhet të përdorin zgjuarsine dhe urtësinë në edukimin e njerzëve  të vështirë dhe me shkallë të ulët gjykues.

Bukuritë madhështore të natyrës paraqiten: si në formë dhe në përrmbajtje ; me llojet e zogjve, të kafshëve etj.; me lëvizjet e tyre fantastike dhe me ngjyrat e mahnitëshme. Bukuri spektakolare vërehen dhe tek lumejt, liqenet, oqeanet, etj. Bukuria e natyrës është e jashtëzakonshme. Trupi i njeriut është gjithashtu i bukur, por mbi të gjitha truri është bukuria  mbi bukuri e kësaj natyre! Truri studjon, analizon dhe transformon botën; veçse, në  rradhë të parë ai duhet të eleminoje egoizmin; burimin e të këqijave të kësaj bote. Njeriu dhe truri i tij mundet dhe duhet, jo vetëm ta luftoi, por ta zhduke këtë të keqe të njerzimit.

 

Jeta eshte levizje;Levizja shpreh jeten

by

(Analizë   psikologjike)/

Nga Prof. Dr. Hazbi Shehu/ New York/ Materia ndodhet në hapesire. Ajo lëviz dhe ndryshon. Qeniet e gjalla lidhen  me materien (planeti ynë, etj). Ato lindin, lëvizin dhe vdesin. Ky është rezultati i studimeve të deritanishëm. Njeriu i lashtë ka lëvizur gjithë kohën, për të kërkuar ushqimin; nëpër pyje, këneta, kodra, lumenj, dete, etj. Ishte instikti për të ngrenë dhe jo arsyetimi se: “Po nuk hengre do të vdesësh”. Ata jetonin rreth 30-40 veta, në mos më shumë në një shpellë. Kjo mënyrë jetese i shkaktonte vështirësi në frymëmarrje. Truri i tyre nuk e kuptonte situatën e rendë në të cilën ndodhej, por instikti i brendshëm vetëmbrojtes për ajër të pastër i detyronte ata të largoheshin herë pas here nga shpella. Njeriu primitiv i asaj kohe nuk mendonte se duhej të lëvizte për të jetuar. Po të kishte të siguruar brenda shpellës ushqimin, ujin, etj; atij nuk do ti duhej të dilte jashtë saj, përveç se për të thithur ajrin e pastër sa herë që do t’ja kërkonte organizmi. Ai nuk e kuptonte se ç’ishte jeta, si lindi dhe se një ditë do të vdiste, etj. Ata kryenin veprime të pavetëdijshme dhe orientoheshin nga  uria dhe instikti i brendshëm, për të mbrojtur fëmijt e tyre. Sot instikti për të siguruar ushqimin dhe  për të mbrojtur fëmijet është  zbehur, sepse vepron llogjika dhe arsyetimi për jetën. Ka shumë raste që të pasurit, nga fundi i jetës, nuk ja lenë pasurinë fëmijëve të tyre. Sot arsyetohet: “Po nuk më shërbeve (qofsh dhe gjak i tyre), nuk të shpërblej”. Lëvizja e vazhdushme në kohë e djemve Shqiptarë dhe patriotë (si Skënderbeu, Ismail Qemali, etj) bëri që të mbijetonte kombi ynë Shqiptar. Shqiptarët dhe të emigruar në vende të huaja, mendjen, zemrën dhe shpirtin e kanë pasur dhe e kanë tek vendlindja e tyre.

Lëvizja mban gjallë dhe përtërin jo vetëm një njeri, apo një komb, por të gjithë njerëzimin. Ka lëvizje që shprehet kundra zhvillimit dhe që kërkon ta kthej prapa njerëzimin. E tillë ishte lëvizja e drejtuar nga partia nazisto-fashiste, diktatura komuniste ,e tj., që kërkonte të skllavëronte botën me forcën e diktaturës, etj. Lëvizja është produkt i jetës; domosdoshmëri për qeniet e gjalla. Njeriu duhet të lëvizi pjesët e trupit, që të kuptojë se është gjallë. Jo vetëm përgatitja e ushqimit, por dhe të ngrenit, të pirit, etj, janë forma të lëvizjes. Lëvizja nuk ka kufi; edhe kur njeriu vdes, ai pr`apë lëviz; sepse trupi i tij tretet dhe lëviz bashkë me tokën.

Kur shohim dallëndyshet themi se erdhi Pranvera. Kjo stinë e bukur që ngroh zemrat, madje dhe fukaranë e bën të qeshë. Hapen dritaret, dëgjohen cicërimat e  zogjve dhe ndihet ngrohtësia e rrezeve të diellit. Fytyrat qeshin dhe zemrat lehtësohen nga ngarkesa e të ftohtit dimëror. Ndriçimi stinor i lehtëson  vuajtjet dhe shton gëzimet tek njerëzit. Ajo që e transformon madje mund ta shkatërrojë njeriun, është faktori i brendshëm; lëvizja e shprehur me anë të gjendjes shpirtërore. Një zemër e ngrohtë e njeriut, me shpirt të madh e shkrin dëborën, e bën ate optimist, ta dojë jetën, ti dojë njerëzit edhe kur është  në maj të malit dhe në mes të të ftohtit. Njeriu i pastër i krijuar nga fuqia e mbinatyrshme, me zemër dhe shpirt ngadhmues e çan akullin, për të shpëtuar të varfërin nga akullimi i varfërisë. Eshtë  zemra dhe shpirti  I njeriut,që sjellin Prandverën dhe jo, ndrrimi stinor. Njeriu I mirë nuk lodhet,por I përkëdhel njerzit[ kryesisht të varfërit], sa herë që janë në nevoj.Lëvizja jasht arsyes së një llogjike të caktuar, shkakton fatkeqsi, që I dëmton njerzit.  Kur I dhuruan nji të varfri një thes me miell,ai I falenderoi ,por nuk ndjeu gëzim. Ndërsa, kur  I njoftuan se  shkenca gjeti medicinën,që do ta shpëtoi djalin  e tij nga vdekja, ai u hodh përpjet,nga gëzimi I madh shpirtror.

Toka lëviz. Ajo rrotullohet rreth Diellit dhe rreth vehtes. Po të mos lëvizte toka  do të kishim të njejtën temperatur në çdo pjes të saj. Në disa kontinente nxehtësia do të ishte e vazhdushme; ndërsa në  pjesët e tjera  do të predominonte I ftohti I madh.Pa lëvizje nuk do të zhvilloheshin  qeniet e gjalla në planetin tonë. Po të mos lëvizi gjaku në damarët e njeriut; nuk do punonte jo vetëm truri,  por asnje pjesë e trupit të tij.Njeriu do transformohej në një copë mishi I kalbur,ose I ngrirë në frigorifer.

Dikush pyeti një shkencëtar: “Lëvizja është jetë;apo jeta  lëvizje”?! I dashur  ju përgjigj ai: nuk mund  ta përfytyroj fjalën lëvizje pa e lidhur me materien[ të ngurt  dhe të lengët]. Ekziston truri I njeriut, që na jep mundësin neve,  të mendojmë se toka  dhe qeniet e gjalla lëvizin. Kush e krijoi trurin, këte substance speciale dhe enugmatike që,  dha mundësi ta shohin, ta studjojnë, ta zbërthejnë dhe ta transformojnë botën?!Ky tru  duke e transformuar botën primare; prodhon të mira dhe të këqija, për qeniet e gjalla.

Lëvizja e brendshme në qeniet e gjalla,bimët,e tj., shpreh jetën e tyre në zhvillim.

 Ç’do qenie lind, zhvillohet dhe vdes ose thahet[bimët, e tj.]. Kjo forcë e brendshme lufton për mbijetes, dhe përpiqet të përballoi  goditjet nga lëvizjet e jashtme[ nxehtsia ,të ftohtit, era ,e tj. Si rrjedhoj I veprimit të forcave të jashtme mbi qëniet  e gjalla,bimët e tj.;forcat e brendshme[lëvizjet]të tyre dobsohen ose dhe shuhen. Ato  I coptojnë qëniet e gjalla, bimët e tj.,duke I transformuar, në një formë tjetër të ekzistencës . Pra, kur shuhet lëvizja e brendshme e qënieve të gjalla ,bimëve, e tj.;trupi I tyre  do të ndodhet  nën veprimin e lëvizjeve të jashtme [Diellit,planetëve ,asteroidëve, nxehtësis, të ftohtit, erës e tj.]. Kush  I lindi, apo I krijoi  lëvizjet e bredshme, tek qëniet e gjalla, bimët ,e tj.?! Brenda kufirit të vendosur, nga krijuesi I qënieve të gjalla; njeriu mund  ti kontrolloi dhe orientoi lëvizjet e brendshme ,që të marr masa,për tu mbrojtur nga veprimi  shkatërrues I  lëvizjeve të jashtme. Truri kërkon vazhdimisht gjak të pastër dhe të  bollshëm ,që të punoi normalisht. Këtë kërkes mund ta plotsoi dhe duhet ta plotsoi   njeriu ,me anë të ushqimit , të lëvizjeve trupore, mendore me  vetvehten e tij dhe në raport me botën, që e rrethon.Sa do, që të interesohet njeriu,  për zgjatjen e jetës;ajo nuk mund ta kaloi  kohën e përcaktuar nga përvoja e deri tanishme e njerzimit,kufi I cili është përcaktuar nga fuqia e mbinatyrshme[ rreth 120 vjeçë].Po kështu  është dhe lëvizja e brendshme e nje  shteti,rajoni e tj. ,që mund të kontrollohet dhe të orientohet , sipas interesave të njerzve, që jetojnë dhe punojnë në ate rajon ,shtet , etj.

Lëvizja e jashtme lidhet me proçeset e sistemit Diellor[ të nxehtit , të ftohtit, erërat e fuqishme ,e tj.] Njeriu  përpiqet ti kontrolloi dhe ti orientoi këto  forca të natyrës, por, jo rrallë ato paraqiten  shumë të fuqishme, shkatërruese, të pa përballueshme dhe sjellin deme të paimagjinueshme.

Edhe në planetin ose tokën tonë shprehen lëvizjet e brendshme.Teoria e tektonikës  pllakave ka  vërtetuar se: toka përbehet nga blloqe të mëdha, të cilat gjith kohën janë në lëvizje. Nga përplasja e tyre formohen çarje të mëdha,nga ku shpërthen lava e lengëshme, nëpërmjet vullkaneve, ndërsa nga ana tjetër  ndodhin rrudhosje që, shprehen me formimin e maleve.Ne shohim me syt tona, shpërthimin e vullkaneve dhe lavën e lëngshme, që lëviz.  Gjithashtu shohim blloqe shkëmbenjësh , që bien nga majat  e larta të maleve, në humnerë[ pjesët më të ulta].Si shpëthimi I vullkaneve i shprehur me anë të lavës lëngshme, ashtu dhe formimi I maleve ,janë  rezultat I proçeseve të brendshme të tokës. Një tjetër shprehje e lëvizjeve të brendshme të tokës  janë tërmetet ,që jo vetëm I shohim, por ndjejmë katastrofat e jashtzakonshme, qe sjellin në sipërfaqen e tokës dhe vdekjen qidra mijra njerzësh. Pra, vet toka jonë zien brenda vehtes saj, dhe si rrjedhoi I këtyre proçeseve transformohet. Kjo shprehet qarte  në pamjen e jashtme të saj,por  forma e jashtme e tokës, është dhe në ndikimin  direkt të faktorit[Lëvizjeve] të jashtëm të sistemit  Diellor. Me lëvizje të jashtme do të kuptojmë marrëdheniet e tokës me sistemin Diellor, planetët ,e tj., që ndodhen në hapsirën qiellore. Veprimi I tyre mbi tokën, kondicionohet nga energjia  e sejcilit, distanca dhe proçeset, që ndodhin gjatë kohës në hapsirë. Truri thotë populli plaket. Kur lind njeriu dhe truri  është i freskët,por menjëher  ato ndodhen    , jo vetëm nën veprimin e lëvizjeve të brendshme,por dhe atyre të jashtme.Këtu hyjnë: jo vetëm nxehtësia e Diellit, të ftohtit, e tj.;por dhe  veprimet ose  lëvizjet e njeriut brenda vehtes dhe në marrëdhenie me njerzit . Këto lëvizje të jashtme godisin trurin e njeriut dhe si rrjedhoi ai, mund të humbas gjykimin dhe orientimin normal, për vehte dhe në raport me të tjerët. Këto goditje , në saj të lëvizjeve të jashtme e transformojnë trurin, duke I shkaktuar, mpirje,bllokim të pjesëshëm dhe plakje të parakohshme. Truri nuk mund të zhvillohet[ të lëviz] normalisht pa influencën  e lëvizjeve të jashtme .Njeriu nuk mund të jetoi vetëm, ai është I detyruar të jetë në mes të njerzëve dhe sipasoi truri,  do të ambjentohet me goditjet e jashtme. A vihen në lëvizje të gjitha pjesët, që përbejnë trurin?! Është e vështir, që ti përgjigjet ekzakt kësaj pyetje vet truri I njeriut?!. Vetëm krijuesi I trurit mund të përgjigjet. Si truri,toka dhe gjithshka në hapsirën e qiellit  janë në lëvizje dhe  në zhvillim .Kjo vërtetohet nga zbulimet në hapsirën qiellore dhe shpikjet e mahnitshme, që ka kryer truri I njeriut me kalimin e kohës, gjatë jetës tij në zhvillim. Influencat e jashtme në trurin e njeriut ,që shprehen me ngjarje tronditëse si vrasjet, luftrat;muzika, arti në përgjithsi e tj.; influencojnë direkt në ndjenjat e brendshme të njeriut me anë të shqisave[ syrit, veshët, e tj.] dhe prekjeve me anë të pjesëve të trupit. Ka pasur raste, kur njeriu I prekur nga ngjarjet për rreth  tij, të bjerë në koma ose dhe të vdes.

Gjithshka materiale , që ekziston në  hapsirë transformohet në një formë tjetër të materies me kalimin e kohës ;p. sh. Toka, dikur ka qenë një e terë, me kalimin e kohës është coptuar në blloqe, që shprehet me anë të kontinenteve,  që vërejmë sot.Të gjitha këto janë rezultat I lëvizjes së vet materies të ngurtë dhe qenieve të gjalla.

Si dashuria dhe urrejtja,  tek vet njeriu, janë shprehje të lëvizjeve të brendshme shpirtrore, që gjykohen dhe drejtohen nga truri. Këto shpërthime të brendshme ngacmohen dhe nxiten nga ndërhyrja e faktorit të  jashtëm, tek vet njeriu. Është e vështirë ti zhdukësh ose ti shuash forcat e jashtme[ ngacmimet, e tj.]brenda  shoqëris njerzore.Me gjithate mendoj se: mund të zbatohet teoria e lëvizjes së ekujlibrit. Të gjendet një masë ekujlibri, për të zvogluar ngacmimet e jashtme; në mënyrë që, njeriu  të ketë dashuri për njeriun  dhe jo urrejtje. Një faktor kryesor  I jashtëm është paraja, që kondicionon mirëqenien e njeriut. Thuhet herë herë në popull , se ai njeri është I mirë?!.Atëhere, për deri sa ekziston njeriu I mirë, pse mos të krijohen kushtet të kemi njerëz të mirë.?!

Ç’eshtë bomba atomike apo bomba me hidrogjen?! Një forcë lëvizëse e brendshme e materies e studiuar, e zbërthyer dhe e venë në përdorim nga  truri I njeriut.Pra, truri I njeriut, kjo substancë enigmatike, ka zbuluar,shpikur;do të shpiki, do të zbuloi dhe do ta zbërthei akoma më thellë materien; deri në kufirin e përcaktuar,  nga krijuesi I tij. Truri do të vazhdoi të shpiki dhe të zbuloi, sa do ta çudis dhe vet njeriun, por asnjëher nuk do të arrij të zbuloi se kush e krijoi vet ate.Vetëm ai, që e krijoi trurin e njeh dhe e di forcën,  energjinë e jashtzakonshme, te kësaj mase të çuditshme?!.Me anë të shqisave tona  ne shohim nëpërmjet aparaturave speciale ,materien në hapsirën qiellore[Diellin, planetet,asteroidet, e tj] ,lëvizjet e tyre dhe proçeset, që ndodhin në to.Pikërisht është truri ai,  që shpiku  bombën atomike dhe ate me hidrogjen.Ky rezultat çuditi  botën;por më e rëndësishme është se mahniti vet njeriun, që e shpiku, për energjin e jashtzakonshme  që zotëron materia brenda saj?! Ky nuk është fundi I shpikjeve dhe zbulimeve të trurit të njeriut?! Dikur ecnim në kembë, për distanca të gjata; sot fluturojmë me avion dhe raketa në hapsirën qiellore. Dikur ngroheshim me zjarrin e thjesht prej druri, ndriçoheshim me qiri,e tj.; sot  duke përdorur energjinë atomike apo me hidrogjen;  ndërtojmë ose shkatrrojmë botën. Ç’far do të shpiki apo zbuloi truri I njeriut në të ardhmen?! Askush nuk e di përveç fuqis së mbinatyrshme?!

Si zhvillohet truri?! Nga kontakti me natyrën dhe vet njerzit?!Apo e zhvillon forca e mbinatyrshme, në mënyrë graduale?!.Energjia dhe forca zbuluese duhet dhe mund, të kenë ekzistuar edhe në trurin  e njeriut të lashtë apo primitivë?!Në se e pranojmë këtë hipotezë , atëhere del pyetja :  përse, truri I njeriut i asaj kohe nuk ka shpikur apo zbuluar?!Njera nga përgjigjet  mendoj  të jetë: mos vallë, ky tru ka qenë në gjumë dhe nuk prekej nga forcat e natyrës?! Apo mos vallë truri I njeriut të sotëm nuk  është I njejtë me ate të njeriut primitiv; si nga forma dhe përmbajtja?!Apo ndoshta  ky tru I njeriut primitiv me kalimin e kohës, në kontakt me forcat e jashtme të natyrës  filloi të  zhvillohej[ lëvizte] gradualisht?! Apo gjithshka është vepër e atij,  që krijoi njeriun dhe trurin e tij?!

Largimi I njeriut  në  mënyrë të papritur,kur sheh ose bie në kontakt me rrezikun[kur dikush kërkon  ta godas, qoftë ky njeri ,apo kafsh e egër; ose dhe kur është përball furtunave me shi , dëborë, erërave të fuqishme, e tj.]; është instikti i vetmbrojtjes, apo urdhër I llogjikës së trurit ?!. Po kafsha përse,  largohet menjëher, kur sheh se duan ta vrasin, apo ta robnojnë?!çfar  përgjigje apo shpjegimi I duhet dhenë, kësaj skene?! Duhet ta pranojmë si instikt të vetmbrojtjes apo urdhër i turit të kafshës?!

Njeriu ka ndryshuar me kalimin e kohës; kjo vërtetohet nga  kontakti  I tij, me natyrën dhe me vet njeri tjetrin. Njeriu primitiv nuk trembesh nga kafshët ,bile  ai përleshej me to. Njeriu I sotëm I trembet përplasjes me kafshët e egra dhe merr masa  mbrojtëse.Kjo tregon se, truri injeriut nuk ka arsyetuar njësoj gjatë jetë së tij, nga primitivi deri  në kohën e sotme.

Krijimi i parasë për komunikim shpreh një tjetër lëvizje, apo veprim të trurit  në kohë.

Vet proçesi i të menduarit është ose shpreh  një lëvizje,p.sh.:Je duke punuar,kur në çast të shkon mendja, tek një ngjarje ,që ka ndodhur, pak më parë;ose dhjetra vjetë të shkuar; dhe fillon e gjykon ate ngjarje me vehten tende ose me të tjerët që ndodhen me ty.

Lindja e njeriut shpreh  lëvizje. Lëvizja e brendshme   fillon me qarje.; ndërsa, lëvizja e jashtme shprehet me anë të trupit dhe gjymtyrave te tij. Kjo lëvizje fillon të shuhet me plakjen e tij dhe mbaron kur njeriu vdes. I njejti proçes vepron tek kafshët dhe tek bimët..

Lëvizja ndryshon brenda vet nje njeriu, nga lindja   e deri në vdekje; por ajo ndryshon, dhe në njerëz të ndryshëm.

Sa po njeriu lind fillon të lëviz, instiktivisht ,por jo se e mendon lëvizjen. Ai ushqehet,por nuk mendon se ushqimi është I nevojshëm për zhvillimin dhe rritjen e tij. Edhe, seksi zhvillohet instiktivisht. Fëmija kur arrin  zhvillimin e pjekuris seksuale kryen seks,pa e gjykuar se ku të çon ky veprim [kjo lëvizje]. Pra dhe seksi  zhvillohe[kryhet], para ,se njeriu të mendoi për të ardhmen e jetës tij. Seksi fillon si nevoj e organizmit. Kur kalon mosha e rinis, njeriu fillon të mendoi për të ardhmen e vet, dhe kjo vjen në saj të veprimit të forcave  të jashtme[ të lëvizjeve të jashtme], të jetës me botën, që e rrethon. Pikërisht ,kjo botë influencon ,që ai të mendoi se ç’eshtë jeta?!; si duhet jetuar?!Influenca e botës jashtme, mund të jetë pozitive ose negative, për të ardhmen e tij. Në botën e jashtme me të cilën ai kontakton sheh veprimet [lëvizjet] e njerzëve. Me forcën [lëvizjen] e tij të brendshme,që drejtohet dhe orientohet  nga truri,ai fillon të gjykoi veprimin e njerzëve, që e rrethojnë dhe zgjedh rrugën e jetës. Këtu  rolë të veçantë luan,shkalla e lartësis  së zhvillimit të trurit. Një pjesë e mirë e njerzëve zgjedhin rrugën, në të cilën jeton dhe vepron shumica e njerzimit.Duhet thenë se nuk janë të paktë ata të rinjë ,që marrin rrugën e gabuar të korrupsionit si: përdorimi I drogës, harxhimi I pareve në kumar,kryerja e vjedhjeve, prostitucioni,vrasjet; etj. A duhet menduar se një pjes e trurit ,[ ajo e gjykimit  të drejt të fenomeneve të jetës],gjatë kësaj kohe, ka qenë e mpir, e bllokuar dhe nuk ka funksionuar?! A po ka qenë në gjumë?! Me kalimin e moshës, kur njeriu pëson ndonjë fatkeqsi si: aksident fizik, humbje të pasuris, e tj.[lëvizje e keqe në jetë]; atëhere ,ai do të filloi të mendoi se nuk kishte zgjedhur rrugën e  duhur në jetë.?!Për disa mund të jetë vonë dhe nuk arrijnë të  bejnë kthesë, për të kaluar në një jetë normale njerzore.Por ka shumë njerëz, që lëvizjen e gabuar   e kthejnë në lëvizje të rregullt, për të ardhmen  e tyre.  Njeriu, po ta përdori mirë dhe drejt  llogjikën me anë të trurit  të tij; mund të arrij çudira në shkencë ,artë dhe kudo [Anshtain, Shekspiri, e tj.]. Ai po të zhvilloi një jetë normale, të krijoi familje të rregullt, të punoi, të bëj jetë të gjallë[ lëvizje fizike, mendore, e tj.]; do të ketë shëndet ,pasuri dhe do të jetoi mirë.Në se nuk do të zgjedhi  rrugën e përshtatshme , do të humbasi, shëndetin,familjen,pasurinë, e tj. Këto do të varen jo vetëm nga, lëvizjet e brendshme të trurit tij,por dhe faktorët [lëvizjet]e jashtëm, si kontakti me njerzit,qeverria,e tj., që nga njëherë janë aq të fuqishëm,  sa e dërmojnë njeriun dhe I sjellin atij demtime të renda , p.sh. diktatura komuniste në vendin tonë. Kështu njerëz dhe specialitë të mirë janë goditur  rendë nga regjimi në fuqi, duke u burgosurdhe pushkatuar pa faj,vetëm për interesat e regjimit diktatorial.[konkretisht,specialistët e Institutit gjeologjik të naftës e të gazit në Fier].

Shumë të rinj nuk e përmbajnë vehten para pasionit, për dëfrimin e instiktit tyre të brendshëm, të tërhequr nga përkëdheljet e jetës  të botës që e rrethon. Ata  përdorin shprehjen: deri sa jetojmë, duhet  të provojmë gjithshka , që na jep jeta. Duhet  llogjikë shumë e fortë ,që ti kunder vihesh shprehjeve të tilla ç’thurrëse dhe të mos tundohesh nga lëvizje të tilla negative.Për t’ju shmangur dëfrimeve  negative, duhet të zgjedhësh një drejtim të caktuar në jetë, që te lidhet me aftësit dhe mundësit e ç’do njeriu. Kështu për tu larguar nga  rruga e keqe, njeriu duhet , të zhvilloi pasionin e vet ,p. sh. në art,  muzike, shkencë, sport, e tj. Këto janë format  normale të jetës, të punës,të dëfrimit, e tj.,për te pasur një të arthme njerzore të ndritur. Kështu duke  zhvilluar pasionin, jo vetëm, që do të prodhosh vepra, për njerzimin, jo vetëm, që do të krijosh famë,por  do të pasurohesh dhe do të krijohen kushtet, për një jetë më të mirë,për vehte, për familjen dhe të tjerët. Duke vepruar në këtë mynyrë, nuk do të kesh  as kohë për veprime të pista.

Lëvizja e trurit ka prodhuar njerëz  të mëdhenj “thotë populli”. Të tillë si Shekspiri , njeriun e shpirtit dhe të ndjenjave; Anshtaini, njeriun dhe përfaqësuesin e mendjes më të ndritur  botrore.Në përgjithsi truri I njeriut ka lëvizur  drejt zhvillimit ,që shprehet me arritjet e veprave madhështore të njerzimit. Anshtaini,  kur arriti në moshë 40 vjeçare ; kërkesës njerzëve për shpikje të reja ju përgjigj: Unë tani jam plak; dhe mos prisni veprat, për të cilat ju ëndërroni. Sot njerëz të veçantë,shkencëtarë,artist,e tj., po shpikin dhe krijojnë vepra dhe kur janë të moshuar. Pra  mund të supozohet që ,me kalimin e kohës ,truri I njeriut  fillon të zhvillohet dhe të fusi në funksionim pjesë të tjera tij, të pa prekura  deri tani ,ose që kanë qenë në gjumë?!

Disa njerëz , të kapur nga  problemet personale, familjare ose dhe në marrdheniet me  njerzit e tjerë, që  i rrethojnë dhe duke mos I dhenë zgjidhje atyre e gjejnë  prehjen tek drogat e ndryshme si; rakia,duhani e tj. Kjo ndodhë sipasoj e  paaftësis së tyre, për ti dhenë zgjidhjen e duhur problemeve të jetës. Truri i tyre, jo vetëm nuk lëviz në drejtimin e duhur, për zgjidhjen e  rrugës së jetës normale, por mpihet dhe bllokohet nga veprimi I drogës. Populli e shpreh këtë gjendje me mungesën e vullnetit dhe shprehet: ai njeri nuk gjen forca  të kapërxej hallet e tij. Ky bllokim ose mosfunksionim  i trurit, si rrjedhoj I përdorimit  të drogës ose  të tjera vese jo të mira shoqërore ,qoftë dhe për një periudhe të shkurtër demton shëndetin e njeriut. Kur truri nuk lëviz, ngrin ose kalbet dhe I vjen era thotë populli. Pra është e nevojshme  të  gjenden rrugët , që truri i njeriut të  funksionoj vazhdimisht. Këtë e ka në dorë vet njeriu. Ai duhet ti largohet veseve te këqia,duke hapur front pune për vehten e tij . Në rradhë të parë duhet të luftoi kundra dëshirave  të  përkohshme, të embla, por të rrezikshme , për shëndetin, duke i krijuar semundje  ne  trupin e tij dhe në tru; njëkohësisht dhe për të ardhmen e tij në shoqëri.

Veprimi i forcave [lëvizjeve] të jashtme mbi ato të brendëshme tek njeriu varet dhe nga gjendja shpirtrore, në të cilën ai  ndodhet. Këto  lëvizje të jashtme, duke vepruar mbi njeriun  mund të sjellin  kënaqsi,por jo rrallë ndodhe, që duke prekur ndjenjat njerzore I kujtojnë ngjarjet  e kaluara dhe I shkaktojne goditje të forta shpirtrore, që lenë pasoja të rrezikshme?! Kështu p. sh. Një marsh I fort muzikor i kujton ndokujt luftrat dhe përplasjet e tij, me njerëz të padëshëruar të asaj kohe dhe ai  fillon e  nxihet në fytyrë nga hakmarrja  njerzore.?!Ka raste, që  një fjalë e rendë, ofenduese  e shprehur nga një njeri, e detyron tjetrin të përdor grushtin, për të goditur ose dhe pistoletën, për të vrarë. Duhet pasur kujdes dhe menduar mirë, para se njeriu të shpreh mendimin e tij; sepse mund të sjelli kënaqësi shpitërore,por ndoshta dhe irritim  të ndjenjave, që të çojnë  në shpërthim  të goditjeve fatale.Bukuria, thjeshtesia dhe mençuria e njeriut, qendron në njohjen , zbërthimin dhe përdorimin e kombinimit të lëvizjeve të brendëshme, me ato të jashtme. Përdorimi I arsyeshëm i këtyre lëvizjeve mund të sjellë: vllazërimin dhe bashkimin e njerzëve,por  ka jo më pak raste, që shkaktojnë përçarje,urrejtje dhe vrasje midis personave te veçantë ose dhe grupe njerzish.

Njeriu nuk e ka parë proçesin e lindjes së tij; ate ja kanë treguar të tjerët[prindërit, të afërmit, e tj.] ;por ai nuk e di as, kur do të vdesë ;dhe nuk ka për ta mësuar kurr?!sepse proçesin e vdekjes së tij, do ta  shohin të tjerët[ fëmijt, të afëfmit, e tj.].

Lëvizja e  brendëshme e shqiptarëve për liri dhe pavarësi, gjithmon ka qenë, në rendin e ditës dhe zhvillohej  vazhdimisht ,por nuk e arrinte qëllimin, sepse nuk kombinohej dhe ndihmohej nga faktori [lëvizja] e jashtme. Këtë çeshtje e zgjidhi  Ismail Qemal bej Vlora. Ai si dipllomat bisedoi me përfaqësuesit e shteteve të mëdhenj  të Europës dhe  më gjerë dhe argumentoi me zgjuarsi dhe me fakte lashtësin  shqiptare të Kombit tonë,kufit etnike,gjuhën me të vjetër,  në Ballkan dhe atdhedashurinë e Shqiptarëve në shekuj. Kështu ai krijoi  lidhjen e lëvizjeve të brendëshme te patriotëve shqiptarë ,që luftonin për lirin e atdheut me faktorin [lëvizjen ] e jashtëm, duke krijuar  kushtet, për ngritjen e flamurit dhe njohjen e pavarësis të Shqipërisë, nga përfaqësuesit e të gjithë shteteve të botës.

Skënderbeu që kur ishte gjeneral  në shtatmadhorinë e ushtrisë  Turke,mendonte për  pavarësinë dhe krijimin e një shteti  Shqiptarë, por vetëm, kur u be I njohur si luftëtar dhe gjeneral i madh nga Europa dhe bota, atëhere filloi te verë në zbatim planin e vet,për shkëputjen nga perandoria  Turke dhe të luftoi kundër saj , për të krijuar shtetin  Shqiptarë. Pra duhej kombinimi I dëshirës [lëvizjes] së tij të brendëshme me faktorin [lëvizjen] e jashtëm,për të luftuar  një fuqi të madhe siç ishte Turqia në ate kohë.Duke analizuar zhvillimin e jetes te Skënderbeut dhe Ismail Qemali une arrij në konkluzion se:  Ata jane  Atdhetarët dhe patriotët më të mëdhenj dhe më të  spikatur ,sepse kanë venë  Atdhetarizmin dhe patriotizmin, para interesit personal.Kjo  mbasi ata megjithse kishin arritur majat ne perandorinë  Turke, rehatin dhe të gjitha të mirat; I braktisën ato  vetëm, për hirë të Atdheut  dhe vendlindjes së tyre. Ja pse , këta të dy, unë I konsideroj korifejt dhe njerzit me ideal më te lartë, për  të gjitha trojet Shqiptare.

Po kështu edhe gjatë regjimit komunist në Shqipëri, kishte vazhdimisht persona dhe grupe që, ngrinin krye kundër diktaturës; megjithse regjimi në fuqi i burgoste dhe i pushkatonte. Me gjithe sakrificat e vazhdushme të njerzëve apo grupeve , që shprehnin  lëvizjet e brendëshme   për liri  dhe demokraci, vetmohimi    i  tyre nuk u realizua.Kjo shpjegohet se këto përpjekje ishin të izoluara dhe nuk u ndihmuan nga faktori  [lëvizja] i jashtëm . Vetëm në vitin 1990, kur  u kombinua  lëvizja  e brendëshme me faktorin[lëvizjen] e  jashtëm ,d.m.th.  dëshira dhe ndihma e shteteve të mëdhenj, u realizua liria dhe demokracia në Shqipëri.

Jeta zhvillohet dhe ecën përpara, vetëm në saj të kombinimit ose lidhjes të lëvizjeve të brendëshme me ato  të jashtme. Lëvizjet e brendëshme dhe të jashtme,janë të pavarura;por megjithate nuk mund të ekzistojnë pa njera tjetrën. Lëvizja e bredshme ndryshon brenda   të njejtit njeri,sepse ai shpesh paraqitet optimist por  jo rrallë dhe pesimist; pasi ky proçes i ndjenjave shpirtrore influencohet nga bota që e rrethon. Lëvizjet e brendshme janë të ndryshme, në njerëz të ndryshëm. Dikush është optimist, bile I qeshur;ndërsa  një tjetër,paraqitet pesimist. Ka njerëz,që nuk mund të kryejnë vrasje; ndësa  për ndonjerin “ populli  thotë”: ka lindur vrasës.

Këto proçese ndodhin dhe tek kafshët; veçse ndryshon shkalla e zhvillimit të kryerjes së  tyre. Kështu , lëvizja e brendshme tek kafshët nuk shpreh pesimizëm as optimizëm;p. sh.gjarpëri  të pickon,  apo luani të kafshon,e tj. ;sepse ato nuk kanë mëshirë; nuk kanë ndjenja dhe nuk gjykojnë për të falur. Kafsha për tu mbrojtur përdor armën, që zotron[dikush dhembët, tjetri helmin, e tj,]. Të gjitha kafshët kanë të përbashkët  lëvizjet, për tu vetmbrojtur  ose për të mbrojtur e fëmijt e tyre.

Forma më e shprehur e lëvizjeve të brendshme dhe të jashtme të qenieve të gjalla është krijimi i familjeve. Me zhdukjen e familjeve do të shuhet dhe jeta e qenieve të gjalla!

Studimi dhe analiza e lëvizjeve të brendëshme dhe të jashtme të qenieve të gjalla, vërteton, se me kalimin e kohës, diçka [material] e re I shtohet jetës së qenieve të gjalla. I njejti proçes ndodhë dhe në planetin tonë. Në  sipërfaqen e tokës vazhdimisht shtohet material i ri ,nga derdhja e lavës së  nxehtë,si rrjedhoi  I shpërthimit të vullkaneve. Këto janë vërtetuar me anë të aparateve speciale, por  dhe nga syri I vet njeriut.

Lëvizja shpreh  ekzistencën e materies në të gjitha format e saj. Njeriu  sheh, ndigjon,prek, e tj.,ndryshimet dhe zhvillimin e materies në saj të lëvizjes. Kjo shprehet në jetën   e qenieve të gjalla.  Ky ndryshim dhe zhvillim  vërehet dhe ne planetin[tokën ] tonë, por në një formë të ngadalsuar. Të gjitha këto proçese lëvizëse, njeriu, jo vetëm I sheh, ndigjon, prek ,e tj.,por dhe I jeton, prandaj dhe I pranon.

Kur lindën qeniet e gjalla?! Si u krijuan ato?! Kur do të jetë fundi I tyre?!Dhe si do të jetë ai?!

Kur u krijua planeti ynë dhe gjithsia?! Si u krijuan ato?! Kur do të jetë bfundi I tyre?!Dhe si do të jetë ai?!

Truri I njeriut vazhdon të studjoi gjithsinë. Ka zbuluar  dhe do të zbuloi sekretet e saj, në të ardhmen duke mahnitur dhe vet njeriun?! Por deri tani ky tru nuk ka arritur ti përgjigjet me fakte  pyetjeve të mësipërme?!

Truri I njeriut ka krijuar dhe  vazhdimisht krijon hipoteza?! Por hipotezat mbeten  hipoteza?!