Kulture – Page 454 – Dielli

FADIL ZEQIRI, PETRIT I ÇAMËRISË DHE NJË GUR NGA TË THEMELIT NË PROZËN SHQIPTARE

May 22, 2013 by dgreca

Nga Albert R. HABAZAJ*/

Akoma është e pabesueshme për ne që zgalemi i Vlorës e petriti i Çamërisë nuk fluturon më. Është vërtet e pabesueshme që pena e krijimit të ndjeshëm kombëtar nuk shkruan më, sepse ndihet që shkruan në trajtë tjetër, hyjnore. Ajo po shkon gati pesë vjet që prehet e qetë, krenare e me dinjitet për mijëra faqe të botuara me art të spikatur, me ndjenja të dhembshura e të ëmbla njerëzore. Akoma jemi të pezmatuar nga sjellje e nxituar e natyrës me atë dift burrë, siç thuhet nga anët tona, në Labëri. Ndihemi si ajo fija e barit pas tramundanës nga kjo gjëmë, ndaj rrimë kokëulur nga që na dhemb ikja e tij, edhe pse pesë vjet na duken si pesë minuta, por ne mbjellim besim në arën e tij të krijimit dhe atdhedashurisë, se do të vijojmë rrugën e bukur e fisnike atje ku ai e la. Pikërisht sot, me një cigare në buzë, buzë detit të dashur të tij, detit tim të pazvendësueshëm, buzë detit tonë me lule e furtunë, ndërsa tymi i duhanit bëhet rè, mendoj:…

Vlora, Çamëria, krijuesit shqiptarë e sidomos ata vlonjatë, të shtunën e 2 gushtit 2008, e përjetuan keq me ligështim, sepse na iku një shkrimtar i dëgjuar, një mik serioz, që dinte të këshillonte dhe të vlerësonte me drejtësi e përpikmëri. Për të lehtësuar sadopak dhembjen e papërballueshme të familjes dhe të të afërmëve për njeriun më të dashur të tyre edhe shkrimtarët e artistët e Vlorës erdhën të trishtuar e të hidhëruar nga kjo ndodhi tronditëse. Fadil Zeqiri ishte një emër në Vlorë, ishte një respekt e një dinjitet kryelartë i krijimit tonë.

Fadil Zeqiri u lind në Kaicë të Paramithisë së Çamërisë, më 15. 07. 1937. Ishte natë e shtunë, kur iku. Nuk kemi pse të kujtomë ditëikjen e tij se ai është përsëri me ne. Shovinistët grekë, gjatë Luftës së Dytë Botërore, i vranë prindërit dhë shumë të afërm të tij. Mbeti jetim dhe kështu detyrohet të vijë në Shqipëri,siç dihet me shumë e shumë vëllezër, motra, fëmijë të braktisur, pleq e plaka të rrënuara.

U strehua në Sarandë, në jetimore. Katër ditë udhëtoi për në Durrës e pastaj shkoi në Tiranë, ku dhe u rrit e u edukua në Shtëpinë e Fëmijës. Kreu Shkollën e Mesme “Skënderbej” dhe më pas, në Bashkimin Sovjetik, studioi për Marinë Detare. Pesë vjet i bëri atje, nga të cilat tre në Riga të Lituanisë dhe dy në Azerbaxhan për ABD dhe Marinë të Përgjithshme. Te “Shtegtimi i fundit” , aq mallëngjyes, prekës e jetësor, shkrimtari përshkruan jetën e tij. Ai kishte qejf të shkruante natën, pa e hequr cigaren nga buza dhe natën iku, jo si i vdekshëm, por të vijojë misionin hyjnor të Krijimit atje…

Duke qenë nga ushtarakët e parë me arsim të lartë e të plotë jashtë shtetit, kur u kthye në Shqipëri, iu ngarkuan detyra të rëndësishme, të cilat i realizoi të gjitha me faqe të bardhë. Emri i tij ka qenë nderi i Sazanit, Karaburunit, Orikumit, Vlorës e Babicës, ku shërbeu me përkushtim e devotshëri në funksion të forcave detare shqiptare. Pa u shkëputur nga puna studioi për Letërsi si dhe thelloi studimet duke përfunduar dhe Fakultetin Juridik.

Për shumë vite ka qenë pedagog në Shkollën e Lartë të Marinës në Vlorë.

Ishte kryetar i Këshillit të Përgjithshëm të Shoqatës “Çamëria”, anëtar i kryesisë së Shoqatës Atdhetare – Kulturore Mbarëkombëtare “Ismail Qemali”, ku ka qenë i ndjeshëm qëndrimi i tij kombëtar, në shërbim të rritjes së ndjenjës së atdhedhashurisë dhe respekimit deri në adhurim të simboleve të ndritura kombëtare si Pirro i Epirit, Gjergj Kastrioti, Hasan Tahsimi, Elena Gjika, vëllezërit Frashëri, Ismail Qemali, Isa Boletini e gjithë ata pishtarë drirëbërës për të orientuar shqiptarët në rrugën e diturisë, e lirisë, mirësisë e vëllazërisë, se vetëm ajo na sjell përparim.

Fadil Zeqiri mbahet mend dhe si një notar i shkëlqyer. Rekordet e tij janë të rregjistruar nga juritë sportive të kohës e shtypi ia ka evidentuar emrin e kampionit që po formatohej deri në plotësim të mishërimit të emrit tjetër të tij Miku i Detit.

Edhe vitet e fundit ai nuk ndahej nga deti; çdo mëngjez herët, ashtu shtatlartë,trupdrejt, me gjoksin përpara e ballin paralel me horizontet blu, do ta vije re (ndoshta në vetvete edhe me një xhelozi dashamirëse).

Ai mbetet në kujtesën tonë Zgalem i detit të Vlorës.

Cilësia e Fadilit, e cila na bën ne përherë ta nderojmë, është fakti se ai ishte një shkrimtar i mirë, i palodhur për fjalën e pastër, të bukur e atdhetare shqipe, qe njeri i lartë dhe një nga përfaqësuesit më të dalluar që doli nga gjiri i ushtrisë si shkrimtar me profilin e tij krijues. Fadil Zeqiri ka qenë anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë qysh nga viti 1965. Ai ka debutuar kryesisht në prozë, por ka shkruar dhe poezi, skenarë filmash, ekranizuar a botuar sidomos për interesa të ushtrisë, në radhët e së cilës kaloi tërë jetën, qysh nga fëmijëria e derisa mbushi moshën e doli në pension. Në prozë ka nxjerrë në dritë nga shtëpia botuese “Naim Frashëri” nëntë libra dhe konkretisht: “Midis dallgëve të oqeanit”, “Me vështrim nga deti” – tregime, “Shtegëtimi i fundit” – roman, “Nëndetësja 61” – roman, “Dhembi i tretë” – tregime, “Udhëtim në një hambar” – tregime, “Shënjestra dhe manushaqja” – tregime, monografinë “Ilia Dashi”, kushtuar heroit nga Poro e Myzeqesë së Vlorës, që, për të shpëtuar anijen “Sami Frashëri” nga zjarri i shpërthyer papandehur, u turr, së bashku me shokët, në mes të flakëve dhe mbeti simboli më i lartë me uniformën e marinarit përjetësuar aq me dashuri e dhembshuri nga shkrimtari i njohur Fadil Zeqiri .

Vëllimi poetik “Dallgët e zemrës” është i veçantë, sepse është i vetmi i botuar me vjersha nga autori në gjallje të tij dhe është i vetmi i botuar në vitet e kërkimit të demokracisë.

Kjo për tre arsye: e para, se shkrimtari ynë s’dinte, s’mundëte e s’donte të kërkonte sponsorë për botimin, – natyrë kjo e një krijuesi të vërtetë, pa pikël fryrje tullumbacore; së dyti, shëndeti nuk e ndihmoi; së treti: iu grisën shumë ëndërra, shumë ideale të larta, të pastra, të bukura…

Në 120 faqe libër, botuar nga “Triptik, Vlorë, më 2006 – n, janë 47 vjersha e poema, ku e para është një himn për flamurin e shqiptarëve nga Preveza në Tivar, nga Presheva në Kep të Gjuhëzës, kudo ku flitet shqip, ku ka djep e varr shqiptari. Vjersha e fundit është “Kënga e borizanit”, me idenë që vetë autori, ne të gjithë duhet të jemi ushtarë të lirisë e demokracisë; vargjet tona, shpirti ynë, dallgët e zemrës që dalin me duf, mall, me maraz e besim të jenë kënga e borizanit të ditëve që presim, të së vërtetës Demokraci.

Me romanet “Nëndetësja 61” dhe“Shtegëtimi i fundit” është nderuar edhe me çmime kombëtare. Ka botuar shumë herët në shtypin letrar të kohës, që nga gazeta “Drita”, revista “Nëntori”, apo në faqet letrare të “Zërit të Rinisë” dhe në ato të profilit ushtarak si gazeta“Luftëtari”, revista“10 korriku”, si dhe të tjera të asaj kohe si “Ylli”, “Gruaja shqiptare” etj. Një pjesë e krijimeve të tij janë botuar dhe në përmbledhje me grup autorësh, kryesisht me temën e mbrojtjes, që nxirrte Ministria e Mbrojtjes në ato kohë. Një pjesë e mirë e vëllimit të fundit, që zgjodhi për përgatitjen e librit “Dallgët e zemrës” poeti tjetër çam, i talentuari Xhemil Lato, që ka qenë emigrant në Itali, janë nxjerrë nga dy antologjitë poetike të botuara nga Shtëpia Qendrore e Ushtrisë e konkretisht nga përmbledhja me grup autorësh “Me ritmin e jetës ushtarake”, viti 1966 dhe “Shqiponjat vigjëlojnë”, viti i botimit 1969, etj.

Natyrisht autori F. Zeqiri ka dhe poezi të tjera, të shkruara më vonë, përfshi dhë vitet e pensionit, të cilat i shtohen “ritmeve ushtarake” të kohës së rinisë për ta plotësuar sadopak përmbjedhjen modeste “Dallgët e zemrës”.

Përveç se është nderuar me çmime të ndryshme lokale e kombëtare, Fadil Zeqiri është rekomanduar për studim nëpër shkollat e vendit, në periudha të ndryshme kohore, kryesisht në ciklin tetëvjeçar.

Ai është i përfshirë, së bashku me 22 shkrimtarë të tjerë, dhe në Antologjinë “Tregime të zgjedhura të autorëve vlonjatë”me tregimin mbresëlënës e kuptimplotë “Kuajt laramanë”, botuar në Vlorë, më 2006. Sipas profesor Bardhosh Gaçes, Fadil Zeqiri mbetet simboli i njeriut të penës për Çamërinë. Së bashku me Bilal Xhaferin, Namik Manen, Shefki Hysën, Xhemil Laton, Fatime Kullin, Skënder Beqirin, Mojsi Dalipin,Thabit Beqirin, Shaban Shabanin, Vjollca Staron, Mirela Dautin e pena të holla të ndjenjës artistike e shpirtit atdhetar i japin ngjyra të bukura e aromë të freskët Kopështit Kombëtar të Krijimit .

Siç shkruan në fund të librit me vjersha Fadil Zeqiri “Gjakun dhe këngën Atdheut” ia dha dhe Vlora, Atdheu, Krijimi ia ktheu shkrimtarit të mirë, njeriut korrekt dhe ushtarakut serioz me nderim në përcjelljen e merituar deri në paharrim ndaj vlerës njerëzore qytetare që mban emrin e lartë: FADIL ZEQIRI…

Kaluan pesë vjet. Më kujtohet fjala e lamtumirës që mbajti Astrit Muho: “… Në Itali u nda nga jeta, familja, fisi, kolegët…dhe tani do të mbështesë shpatullat në tokën nënë të Vlorës, që e ka patur shumë për zemër dhe kaloi 2/3 e jetës së tij plotë kënaqësi, dinamizëm dhe dinjitet njerëzor. Edhe këtë trashëgim të mirë prindëror e humbi qysh në moshë fare të re…”

Dhe tani, kur kaloj ndërmend subjektin e romanit “Shtegëtimi i fundit”, rrëmbushem; se isha i vogël, atëherë kur e lexova e kam qarë. Ata lotë dhe tani më dhembin.

Në ekranin e kujtesës ruajmë aftësitë intelektuale, si në drejtimin ushtarak dhe atë letrar (në prozë, në vargje, në monografitë, skenarët e filmave e në vjersha për fëmijë). I formuar mirë në teorinë e praktikën ë artilerisë, ai kudo që jepte mësim (si para studentëve dhe para marinarëve) përdorte një metodikë shumë efikase, që e adhuronin të gjithë. Njeri me intelekt të rrallë dhe i përgatitur më së miri, i ekuilibruar, korrekt dhe shumë njerëzor në komunikim me njerëzit, si në punë, familje e shoqëri – ky është portreti qytetar i tij. Profili krijues i tij fisnikërohet nga përkushtimi, serioziteti dhe ndihma me shpirt e besim për talentet e reja. Ishte viti 1996. Sapo kisha botuar vëllimin modest poetik “Nata me hënë” , tek “Naim Frashëri”. Katër faqe mendime me makinë shkrimi shkroi i bardhi Fadil Zeqiri dhe m’i dha me mirësjellje dhe vlerësim të lartë. Nuk i kërkova gjë, s’ mund t’i kërkoja. Ai ishte i madh, qe idhull për mua. Ato fletë të zverdhura nga koha i ruaj si visare në arkivin tim, se kanë mendimin e freskët, inkurajues e të vërtetë të krijuesit të formatuar…

Duke lidhur jetën me bijën fisnike të Beqirajve, lindën e edukuan tre fëmijë, të cilët me punë të pastër e sjellje të mirë qytetare ecin pa u shmangur sadopak nga gjurmët e prindërve të tyre. Sefiana Beqiri (Zeqiri), motra e Marubit të Çamërisë e Vlorës, fisnikut Skënder Beqiri dhe Fabit Beqir energjikut, e përballon krenarisht dhembjen për Fadilin, për atë nur që i iku asaj e të gjithëve ne. E përballon me ballin lart, si burrneshë, sepse tre fëmijët e tyre: Elma, Petriti e Rudina e vijojnë rrugën e babait të tyre denjësisht dhe të tre janë me universitet e kanë emrin e tyre të përveçëm në jetë.

…E këtu buzë detit, me sytë sa dy rruzuj loti për Fadil Zeqirin, dëgjoj një këngë, një kryekëngë, që më ngre peshë e më ndez me zjarr Atdheu:

“O ju djemtë e Çamërisë/ kudo jeni që jetoni/ Amanet’ i Perëndisë:/Çamërinë mos e harroni!”

Edhe Fadil Zeqiri nuk e harroi Çamërinë sa qe e jetoi. Ai e dinte që do të vdiste. Por amaneti i perëndisë e shpuri atje, në vendlindje. Bëri fotografi, filmoi me kamerë gurët e Çamërisë, rrënjët e shëndosha të gjakut të pastër, varret e të parëve, u çmallua me Çamërinë, por dallgët e zemrës nuk iu prehën. Loti i dhembjes bëhet gur e guri kërkon themelin të ringrihet e të mbahet muri i ndërtesës së lashtë qytetërimformuese. Epiri s’është një emër historik, ai është simbol i historisë botërore dhe Perëndi e Historisë Shqiptare. Në këtë prush ngjeu penën e shkroi Fadili, për këtë ideal të lartë rrahu zemra e tij, sepse, siç thotë dhe kënga: “Unë e dua Çamërinë/ barabar’ me shpirtin tim – ë”, edhe i paharruari Fadil Zeqiri e deshi shumë Çamërinë dhe s’e ndërrronte me asnjë tjetër në botë.

Vlorë, e mërkurë, 22 Maj 2013

*) Drejtor i Bibliotekës Qendrore “Nermin Vlora Falaschi”,

Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë

” BUZËQESHJE E TRISHTË” DHE CA FJALE PER AUTORIN DHE MESAZHET POETIKE

May 21, 2013 by dgreca

Shkruan:Shaban Cakolli/

Përmbledhjen me poezi lirike” BUZËQESHJE E TRISHTË”,e poetit Hasan Qyqalla,e përshkon fund e krye, një gjuhë e sintaksë e pastër dhe e pasur, me fjalë e fraza të zgjedhura, që u rrinë gjerdan poezive edhe nga kjo anë. Poeti Hasan Qyqalla ka trajtuar një gamë temash e motivesh, të cilat në kohët kur janë shkruar ato ishin preokupim i tij shpirtëror, e që çonin peshë në unin e tij atje në kurbetin e largët. Larg vendlindjes dhe hises së atdheut të tij të dashur, duke ia shtuar edhe më mallin për te…i ishin mbresëlënëse. Po, pas rileximit të vëmendshëm me qëllim dhe orientim të caktuar, poezitë e vëna brenda ballinave të këtij libri, vërtet të bukur, si nga pikëpamja përmbajtjesore, ashtu edhe nga pikëpamja artistike më lanë përshtypje tejet të këndshme…

Hasan Qyqalla,rrugën e krijimtarisë letrare e nisi nga fëmijëria,sidomos u shqua në fushën e poezisë,vargjet e tij i përshkon përvoja e tij letrare,parimet e tij për të prekur shpirtin e fjalës,në parimet e tij etike dhe estetike.Një poet me mjeshtri,i cili ka bërë eksperiencë të ndërtoj fjalën,vargun,shprehëjen letrare,me një gjuhë të pastër,me ndërtim të fuqishëm të ndërtuar me shenja e simbole,që japing mesazhe të fuqishme. Vargun e tij e fuqizojnë dhe i japin peshë artistike shprehjet e herëpashershme metaforike, të cilat edhe lexuesin e freskojnë gjatë leximit të tyre.

Pak fjalë për autorin: Hasan Qyqalla u lind më 8 janar 1961 në Bardh të Fushë Kosovës,Poezinë filloj të e shkruaj në bankat e shkollës fillore.Nga viti 1976,kur ka botuar poezinë e parë në revistat e atëhershme,është i pranishëm në gjitha gazetat e revistat,të cilat botohen në atdhe dhe diasporë,po më gjërë përfshi edhe në mediat audiovizive,si:TVP,Radio Prishtina,tani RTK-në,Radio Zëri i Arbërit,Radio Kosova e lirë,e shumë medium tjera elektronike.Si i ri Hasani shquhej në ngritëjen e kulturës sonë letrare,madje u dallua si themelues i klubeve letrare,si:Klubin letrar në Fushë Kosovë,klubin letrar”Naim Frashëri”,klubin letrar”Lulekuqet” klubin letrar në Fakultetin Filozofik,etj…..Nga viti 1993,jeton dhe vepron në Brol,afër Bonit të Gjermanisë. Hasan Qyqalla,është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve Artistëve dhe Krijuesve Shqiptar në Gjermani, (LSHAKSH) njëherit edhe kryetar i LSHAKSH në Gjermani,fitues i disa konkurseve poetike dhe dekoratave. Hasan Qyqalla ,ka botuar:

“DUA TË VDES SHQIP”

“ROBI I LIRISË”

“ASHT E GJAK ARBËRIE”,bashkautor në këtë antologji

“PREKJA E ËNDRRES”

“ARKEOLOGJI E SHPIERTIT”

“MESHARI MODERN”

Bashkautor i antologjisë “TRINOMI I LIRISË”,”NJË SHEKULL DRITË”,

“BUZËQESHJE E TRISHTË”.

Hasan Qyqalla është njëri ndër intelektualët tanë,i cili di të kultivoj sistem vlerash,i cili nxjerr guximshëm,,zëshëm dhe qartë,nga shpirti ate që e ndjenë,e shpalos dhe i jep kuptim.Është i paepur në aktivitetet kulturore e letrare,komunikues,bashkëbisedues i mirë,nismëtar dhe organizatorë i këndshëm dhe i përkrahur nga njerëz të artit.

“BUZËQESHJE E TRISHTË”, Një vëllim më më shumë se tetëdhjetë poezi, por i madh në përmbajtje dhe mjaft cilësor, i ka grupuar cikle me tematikë e motive të përafërta. Po, përmbledhja me poezi lirike “Buzëqeshje e trishtë” , them, e merr rëndësinë dhe peshën e vet vetëm si tërësi qoftë përmbajtjesore, qoftë artistike. Duke i lexuar me vëmendje poezitë e këtij libri lexuesi fiton përshtypjen se vetëm si tërësi organike ato (poezitë) e marrin peshën e vet të meritueshme. Imagjinata krijuese, e end poetin, përmes muzave poetike, kryesisht, nëpër gjeografinë e tkurrur të kësaj hiseje të atdheut të tij të robëruar e të shumëvuajtur. Kështu, poeti do tëvjershëroi, për të gjitha ato tema, që hera-herës e kishin lënë edhe pa gjumë,që i kishin shkaktuar në të shumtën e rinisë së tij,buzëqeshje të trishta:

Këtë do të mundemi të e gjejmë në thuaj gjitha poezitë e poetit,por që më dukshëm figuron tek poezia “DRITHËRIM”,ku poeti shprehet:

Sytë më vërbon malli,në parajsë dafinore

“Të rëntë shita gjitone”,ty hyjni përrallore!

katër stinë ndërrojnë,s´fikën flakë ferri

Komplot shpirtskamit,petohem në re terri.

Nëse poezia është ritëm, melodi, muzikalitet, figurë, zjarr i brendshëm, afsh i zemrës, flakë e shpirtit, sentiment, ide etj. Nëse poezia është diçka që kur e lexon ose e dëgjon, të prekë, të rrëmben, të çon peshë, të nxitë dhe t’i lëndon telat më të fshehtë të zemrës etj. (Nonda Bulka) Atëherë me plot arsye qëndron maksima se poezia lirike nuk shpjegohet (nuk komentohet), por ajo shijohet e përjetohet sipas aftësive

thithëse të lexuesit apo të dëgjuesit, në çastin e takimit me te.Diçka e ngjajshme është poezia e Hasan Qyqallës,është ritëm,melodi, zjarr i brendshëm,armë në duar të lexuesit,është poezi e një prushi të madh, e cila edhe kur është e shkurtër flet shumë,ka mesazh,jep frymëzim.

OXHAKU

Ndez oxhak e shtrojmë sofër

Kuvendojmë urti burri

Baba dredh cigarën në votër

Presim kafen me ujë biluri!

Poezia nuk është vetëm sa për lexim,po e lexuam thjesht për të e lexuar,këtu ka një strofë,por po e medituam si duhet,vargjet flasin shumë dhe kanë mesazh,jo vetëm tek kjo poezi,por Sepse të gjitha poezitë e përfshira në këtë përmbledhje janë të shkruara e të përjetuara me afshin e shpirtit dhe të zemrës së poetit, i cili, si shumë të tjerë të asaj kohe, qe i shtrënguar me zemër të thyer e me shikim prapa t’ia kthej shpinën vendlindjes e kësaj hiseje të atdheut, që lëngonte dergjur nën thundrën e pushtuesve, që u ndërruan në këto troje si liqtë në tezgjah jo me vite e dekada, por me shekuj…

Ndryshe nuk do të mund të quhej buzëqeshje e trishtë,por duke analizuar me vemendje çdo varg të shtruar e fuqizojnë dhe i japin peshë artistike shprehjet e herëpashershme metaforike, të cilat edhe lexuesin e freskojnë gjatë leximit të tyre. Këtu do t’i përmendim ca prej tyre:“Hasan Qyqalla,shquhet ndër poetët i cili bënë hapat e vet në letërsinë tonënë krijimtari hap pas hapi,lufton për të arrirë të bukurën

,të përshkruaj ngjarëjet dhe fenomenet,për atdheun,kohën,njerëzit e atdheut,ku për mes poezisë ,krijimtarinë e bënë si skulpturë që flet, si muzikë që fisnikëron,si zjarr që nuk i nënshtrohet hirit,por një art të përsosur,estetik,të thjesht,lakonik dhe të qartë,të pasur letrarisht dhe të kapur për secilin lexues. – Po të i hyhet analizës letrare të mbi tetëdhjetë poezitë e Hasan Qyqallës,duhet të shkruhet shumë.poeti i shkruan

universales duke i gdhendur përsonalitetët me majën e lapsit dhe me butësin e menqurin e shpirtit.Sa më thellë që hyjmë në labirinthet e vargjeve poetike gjejmë porosi e mishërohemi me përjetimet e vështira të kombit. Diçka të fuqishme që gjejmë te poetët,gjindet te poezia e Hasanit”ORA E SHEKUJVE”,po japim vetëm strofën e fundit,kurse lexuesit të cilët lexojnë në tërësi librin,do të gjejnë fuqinë dhe vulën poetike në këtë përmbledhje.

Sa vrastarë dehen në gjak

Atentati i harrimit

e njeriu vdes pse vdes njeriu

në diellin e rremë……

Poezia e Hasan Qyqallës, është një poezi,në vargjet e së cilës mishërohen ngjarje me frymë aktuale. Ndaj këtyre ngjarjeve autori me vargje spontane dhe origjinale, vargje të realizuara me një kompozicion të mrekullueshëm, me gjuhë e mjete poetike të gjetura me inversion të lartë artistik, reagon dhe shpreh revoltën ndaj kontradiktave, duke shpresuar në idealet dhe shpresat e fuqishme drejt triumfit të të drejtës, së arsyeshmes dhe të virtyteve të njerëzve në përgjithësi… poezia e tij reflekton një varg çeshtjesh, fenomenesh , proekupimesh dhe idesh, të cilat janë vendosur në raport të drejtë midis realitetit ekzistues jetësor dhe realitetit të botës artistike…Si të tilla krijimtaritë e HAasan Qyqallës,bëhen të dashura e të dëshirueshme për lexuesit të cilët e duan dhe kuptojnë letërsinë.Ata pasurojnë bibliotekën e tyre,me vlera arti,kurse ne Hasanit i dëshirojmë edhe shumë libra tjerë,përherë më të fuqishme,më artistike,me më shumë mesazhe, fatbardhësisht tani mesazhe në frymën e atdheut të lirë,ku ka vend mesazh tjetër,krenari tjetër,vlerë e art me më pak dhimbje.

PROMOVOHET NE TIRANE “NUSE NË DERËN E HASMIT” I PANDELI SIMSISË

May 21, 2013 by dgreca

Nga Prof. Murat Gecaj/ Të martën paradite, në sallën “Tefta Tashko”, të Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, u organizua përurimi i romanit “Nuse në derën e hasmit”, me autor Pierre-Pandeli Simsia, banues familjarisht në Nju Jork. Kishin ardhur familjarë, kolegë e miq të autorit, shkrimtarë, poetë e publicistë, nga media e shkruar dhe ajo elektronike etj.

Tubimin e rastit e hapi Irena Toçi, drejtoreshë e SHB “Toena”, e cila foli shkurt për këtë botim të ri të autorit P.Simsia, në vazhdim të botimeve të mëparshme. Më konkretisht për këtë roman, foli redaktori i tij, shkrimtari Bardhyl Xhama-“Mësues i merituar”. Ai e përshkroi shkurtimisht subjektin, i cili rrëfen për një plagë të rëndë shoqërisë shqiptare, siç është gjakmarrja. Në vazhdimësi, rreth vlerave letrare të kësaj vepre, sidomos për gjuhën e pasur letrare, u ndal shkrimtari tjetër, Gaqo Bushaka. Po kështu, e përshëndetën autorin për librin e tij, shkrimtari Fatos Kongoli dhe publicisti gjerman, Fritz Shulc.

Nga një shënim, në Internet, për përmbajtjen e këtij romani, lexojmë edhe këto radhë: “Në këtë libër do të gjeni grimca të jetës suaj: realitet, dashuri, sakrificë, dhimbje, por mbi të gjitha shpresë dhe njerëz, që dinë të falin. Ngjarjet janë të vendosura në dy realitete: Shqipëri dhe Amerikë, ku personazhet kryesore janë dy të rinj shqiptarë, që jetojnë në Amerikë dhe rastësisht takohen në vagonët e një treni dhe, falë bisedave të tyre, lindi një shkëndijë dashurie. Por romani nuk mbaron këtu. Personazhe dhe rrethana të tjera, shtjellimi i dukurisë së gjakmarrjes, i trajtuar me mjaft mjeshtëri nga autori, do ta mbajë pezull vëmendjen e lexuesit”.

Në mbyllje të kësaj veprimtarie të bukur dhe mbresëlënëse, si folësit e pjesëmarrësit, i falënderoi autori i romanit Panadeli Simsia, për të cilin një diskutant tha se ky “erdhi dhëndërr në shtëpinë e tij”. Pastaj, të pranishmit bënë fotografi së bashku me atë dhe morën pjesë në një koktej të rastit.

Isha “njohur” me këtë autor të talentuar librash përmes Internetit. Ndërsa ai, me tipin e tij të njeriut dashamir, të respektueshëm dhe të afrueshëm me të tjerët, në verën e vitit të kaluar, më telefonoi nga Durrësi e më tregoi se kishte ardhur atje me familjen, nga Nju Jorku. Pa e zgjatur, ai u nis menjëherë me bashkëshorten dhe arritën në kryeqytet. Ishte një takim befasues e i mirëpritur për të dyja palët. Tashmë, ne u njohëm nga afër, ku në shoqëri me ne ishte edhe publicisti i njohur e autor i disa librave, Albert Zholi. Sigurisht, me atë rast, bëmë disa fotografi të përbashkëta, që i kemi kujtim, nga ai takim. Shënoj këtu se, kështu, u njoha më mirë dhe me jetën e krijimtarinë letrare të shqiptar-amerikanit Pierre-Pandeli Simsia. Sigurisht, përurimi i romanit, për të cilin folëm më lart, ku isha i pranishëm sot, e forcoi edhe më shumë lidhjen tonë, formuar ndërmjet krijuesish.Pandeliu ka lindur në qytetin e Beratit, më 21 qershor 1960, nga një familje farmacistësh. Gjatë shkollimit të tij në vendlindje, i lindi dashuria për muzikën dhe më fort pasioni për letërsinë. Edhe pas diplomimit për ekonomi-financë, nuk u shkëput asnjëherë nga krijimtaria letrare e publicistike. Pas vitit 1990, emigroi familjarisht në Greqi dhe që nga viti 1997 jetojnë në Nju Jork, fitues të llotarisë amerikane. Atje nisi bashkëpunimin me gazetën shqip-anglisht “Illyria”, por dhe me shtypin në Shqipëri, si: “Koha Jonë”, “Shekulli”, “Sot”, “Tema,”Dita” e “Tirana Observer”. Gjithashtu, bashkëpunon rregullisht me faqe të ndryshme Interneti.Një pasion i veçantë i P.Simsisë është krijmtaria letrare. Pas botimit të tij të parë, pra vëllimit me tregime “Le të jem unë, Zamira…” (Tiranë, 2005), një vit më vonë doli para lexuesve me romanin interesant, “Një dashuri e vrarë”(Tiranë, 2006). Janë shkruar artikuj e janë dhënë mendime vlerësuese për të edhe nga lexues të ndryshëm, ndër të cilët janë shprehur, me shkrim: Afërdita Lika, studentët Arian Delia e Neritan Miftari, Gueset-Dragoti, Tatjana Strumi etj. Përmbajtja kryesore e tij është krimi tepër i shëmtuar i trafikimit të femrave shqiptare, një plagë e re dhe e hapur kjo, për shoqërinë tonë. Më tej, botoi librin me tregime “Kafeja”(Tiranë, 2010) dhe “Faleminderit!”(publicistikë). Me mjaft inters është monografia “Dr.Selahedin Velaj, legjenda vlonjate në Amerikë” (Tiranë, 2012), libër i cili u përurua dhe u vlerësua shumë, gjatë përurimit të tij, në korrikun e vitit të kaluar, në qytetin e Vlorës. Për krijimtarinë e tij është nderuar me disa çmime, në SHBA, si: “Pena e artë”, “Petro Marko” etj. Për këto merita, ai është zgjedhur sekretar i Përgjithshëm i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptarë-Amerikanë.

…Përurimi i romanit të ri, të kolegut e mikut e, tashmë, shkrimtarit të afirmuar, Pierre-Pandeli Simsia dhe venja e tij në duart e lexuesve shqiptarë, është një arritje e re për të, por dhe prurje tjetër me vlerë, në fushën e letërsisë sonë. Me këtë rast, e përshëndesim dhe e urojmë nga zemra atë: për shëndet të mirë, krijimtari sa më të frytshme, begati dhe lumturi familjare!

Tiranë, 21 maj 2013

ENCIKLOPEDIA E KRIMIT KOMUNIST NË VLORË

May 20, 2013 by dgreca

Rreth librit të Aranit Hoxhës “Gjëmat e komunizmit në trevën e Vlorës”, Vlorë 2013/

Nga Enver Lepenica/

Në vitin 2001, duke analizuar librin e Caf Jonuz Culaj, “Krushqit e Lirisë”, nënvizoja se autori edhe pse pa arsim arriti të botoi një libër, mbi vuajtjet në burgjet komuniste, kështu ai bëhej shembulli domethënës se njeriu kur udhëhiqet nga ideale të larta, arrin të lërë gjurmë në jetën shoqërore. Mendoja se ky ishte shembulli i vetëm që një i burgosur pa arsim, boton një libër, por ishja gabuar, Caf Jonuzit nga Malësia e Madhe i përgjigjet në vitin 2013, Aranit Hoxha nga Vezhdanishti i Vlorës me librin shumë vlerësh “Gjëmat e komunizmit në trevën e Vlorës”

Dy shembuj që na bëjnë të mendojmë se sikur të gjithë të ndienin përgjegjësinë e Caf Jonuzit dhe Aranit Hoxhës, bota shqiptare do të ishte krejt ndryshe.

* * *

“Gjëmat e komunizmit në trevën e Vlorës”, është enciklopedia e krimit komunist në krahinën e Vlorës, me të dhëna të shumta statistikore dhe me analiza për terrorin, dhunën dhe krimin që u ushtrua në krahinën e Vlorës në periudhën 1943 – 1990. Autori siç ka theksuar edhe Shpresim Kasaj në parathënin e librit, nuk të lë të mendosh dhe nuk lë asnjë fije dyshimi për parashtrimet që bën, për të dhënat, shifrat dhe faktet që jep, pasi ai të dënuarit dhe të persekutuarit i identifikon me emrin, atësinë, mbiemrin, vendlindjen, datëlindjen, dënimin e kjo është një nga vlerat e mëdha të këtij libri. Edhe më pare, në Vlorë, një grup të dënuarish dhe të persekutuarish politikë me në krye Fahri Shaskën ngritën një ekspozitë për të ashtuquajturit “armiq të popullit”, të cilën Fari Shaska e pasqyroi në një album, por libri Aranit Hoxhës, është më i plotë dhe mund të themi se në të janë përfshirë të gjithë ata vlonjatë që u vranë me atentat, u pushkatuarn me gjyqe qesharake, vdiqën në burg ose nën tortura çnjerzore, ose vuajtën burgun, internimin, dëbimin apo persekucionin barbar komunist. Libri hapet me renditjen 13 emrave, që u vranë të parët, me atentat, nga njësitet guerile komuniste, dhe vazhdon me evidentimin e 114 vlonjatëve të tjerë që të vrarë gjatë vitit 1943, ndërmjet tyre shënohen emrat e 14 grave dhe dy mësuesve: Fejzi Hoxholli dhe Sulo Hoxha, babai i autorit të këtij librit. Atentatet u realizuan nga bandat terroriste të Hysni Kapos, Spiro Kolekës e Manush Myftiut me anë të njësiteve guerile, të ngritura në shpellën e Shiroke në Tërbaç. Sipas këshillave dhe urdhërave të Dushan Mugoshës, vrasjet e para me atentat, komunistët i bënë kundër shokëve të tyre: Mynyr Xhindi, Xhemil Çakërri, Neki Imeri, Xhafer Dalani, Haki Xhelo, Duro Elmazi, Faslli Kasaj, Selim Laçej e vazhdon lista me 17 vetë.

Kështu komunistët do të merrnin zemër e nuk do tu dridhej dora kur të vrisnin plehrat e Ballit Kombëtar siç thoshte shoku Enver Hoxha. Gjatë vitit 1944, u vranë me atentate 143 vetë, dhe gjithësej gjatë dy viteve 1943-1944, janë vrarë pa besisht dhe pa gjyq 257 shqiptarë të pa fajshëm.

Në Bolenë, u zhdukën dy familje ndërmjet tyre një vajzë 17 vjeçare.Në Kuç, vetëm nga familja Sadikaj u pushkatuan 8 vetë 5 burra dhe tre gra.

Në Gorisht, vranë në derë të shtëpisë nënë e bir Zenepe dhe Halim Caushaj e kështu me radhë deri te shifra tronditëse, 257 të vrarë.Tronditëse dhe e pa besueshme është fakti se shumë nga të pushkatuarit ishin adoleshnt ose fëmijë, kështu në Bolenë u vranë, me atentat: Bilbil Çelomeme 14 vjeç, Fuat Çelomeme 19 vjeç, Dyzene Novruzaj, vajzë 19 vjeçare, Gani Çelomeme 17 vjeç.

Në Treblovë u vra Bajram Lamaj që ishte vetëm 16 vjeç,e kështu vazhdojnë me radhë vrasjet në Drashovic, në Gorisht, në Kuç, në Gjorm, në Kaninë, në Lepenicë.

Të pa kënaqur dhe të pa ngopur me gjakun e pa fajshëm të 257 shqiptarëve të vrarë me atentat gjatë kohës së luftës, vazhduan të eleminojnë “armiqtë e klasës punëtore” edhe pas çlirimit, në kohë paqje, çka tregon fytyrën çnjerzore të komunistëve, por tashmë jo me atentate, por me ca gjyqe qesharake pa sjellë fakte dhe porva juridike por vetëm ideologjike, se ata që silleshin para gjyqit, kishin qënë ushtarë të Ballit Kombëtar, bënin agjitacion e propogandë, ose kishin dash të arratiseshin në shtete armike! Nga ndonjë herë shifra flasin më mirë se çdo gjuhë e zjarrtë njerzore, prasndaj autori me të drejtë prej fillimit deri në fund të librit argumenton krimet komunistë me anë të shifrave, psh: Viti 1945, ishte më i përgjakshmi. Në këtë vit u pushkatuan 46 vlonjatë të pa fajshëm. Në maj u pushkatuan 8 vetë, në qershor 12 vetë, në korrik 6 vetë, dhe gjatë muajve gusht – dhjetor 20 vetë të tjerë.

Në vitin 1946, u pushkatuan 17 vetë.Gjatë këtij viti, në Maliq u varën në litar dy inxhinjerë: Kujtim Beqiri dhe Abdyl Kokoshi.

Në vitin 1947, u pushkatuan 12 vetë në vitin 1948, 6 vetë, në vitin 1949, 5 vetë, në vitin 1950, 10 vetë, në vitin 1951, u pushkatuan 9 vetë.

Gjatë periudhës 1952 – 1991, u pushkatuan gjithësej 27 vetë. Në vitin 1963, u var në litar, në mes të Vlorës, Remzi Shenaj nga Gjormi. E theksojmë se kjo masakër po kryhej në kohë paqie!

Edhe pas çlirimit të vendit adoleshentët dhe fëmijët mbetën një gjah çnjerzor për komunistët, kështu të dënuar politik nën moshën 20 vjeç, në libër janë evidentuar me dokumenta 120 vetë, që për popullin e Vlorës të asaj kohe është një numur që flet qartë dhe do t`i flas përgjithmonë historisë për krimet makabre të komunistëve të Vlorës.

Ndër ta përmëndim: Bahri Çeprati 17 vjeç, Bejo Shaqiri nga Dukati 15 vjeç, Zenepe Selimi 17 vjeç nga Treblova, Klito Lamaj 17 vjeç nga Kanina, Eqerem Malaj 18 vjeç nga Ramica, Luan Llupa 17 vjeç nga Vlora, Reshat Kripa 15 vjeç nga Vlora, Petro Bollani 15 vjeç nga Himara, e kështu me radhë. Për këta fëmijë gjykata tregohej e “mëshirshme” dhe dënimin më të ulët e jepte vetëm 5 vjet burg të rëndë !!!

Një dhimbje të madhe ndien lexuesi kur sheh se 85 të burgosur politik, nuk mundën të dilnin dot nga burgu, ata vdiqën atje nga vuajtja dhe torturat, atje nga smundja e urise, mungesa e barnave dhe kujdesit shëndetësor.Këtyre fatkeqëve u humbiste varri përgjithmonë pasi komunistët nuk lejonin të merrej kufoma!?

Ndër të vdekurit në burgje ka personalitetit të shquar të historisë sonë si Qazim Kokoshi e Aristidh Ruci, firmëtar të aktit të Pavarësisë Kombëtare, luftëtarë antifashit si Muço Sherifi që vdiq në moshën 63 vjeçare, Elmaz Çarçani 70 vjeç, Pilo Goro 70 vjeç, Vasil Papa 72 vjeç, Niko Tola 63 vjeç e kshtu me radhë.Por kishte edhe mosha të reja që vdiqën burgjeve dhe ju humbi varri përgjithmonë si Uran Dulaj 29 vjeç, Dilaver Hysi 37 vjeç, Niko Kacelano 45 vjeç, Lekmi Sharra 33 vjeç, Agim Agaraj 34 vjeç etj. E pa imagjinueshme është sjella e komunistëve ndaj grave. Në Vlorë ata pushkatuan 14 gra, ndërmjet të cilave Merxhane Sadikaj, Kafaze Birçaj e Refie Kondi nga Kuçi, Veno Toto nga Kudhësi etj

Po kështu vdiqën në internim nga smundja e urisë Lino Alikaj, nëna e Lahe Nuros. Perie Mustafaraj, bashkëshortja e Muço Çepratit pushkatuar, vdiq në Krujë, në vitin 1946 së bashku me dy vajza të mitura nga smundja e urisë dhe mungesa e ndihmës mjeksore.

Përveç 14 grave të pushkatuara, kanë vuajtur nëpër burgje 31 gra të tjera vlonjate. Një filozof i madh ka thënë se: “Nga sjella ndaj gruas duket se në ç`masë njeiu është shkëputur nga bota e kafshëve” Lexuesi e ka të lehtë të arsyetojë se sa larg ishin komunistët vlonjatë nga bota e kafshëve!

Ridënimi i të burgosurve politik ishte një akt i pa parë dhe i pa dëgjuar në historinë e diktaurave botërore, kështu i dënuari duke vuajtur dënimin, ridënohej përsëri po me të njëjtën akuzë, ose dhe me akuza te tjera fallso!Edhe pas kryerjes së dënimit të parë, pas pak kohe në liri, shtetas të shumtë shqiptar arrestoheshin dhe dënoheshin për herë të dytë, të tretë, apo të katërt dhe kështu ata e kalonin jetën nëpër burgje. Nga 993 të burgosurit politikë, gjithësej që ka Vlora, 135 prej tyre kanë vuajtur burgime të rënda, nga 11 deri në 36 vjet burg, bëhet fjalë jo për dënimet, por të vuajtura në fakt.

Kështu psh. Kujtim Pela nga Dukati ka vuajtur në burg 36 vjet, Petrit Velaj nga Vlora 36 vjet, Skënder Hallko nga Vranishti 33 vjet, Nimet Mita nga Dukati 32 vjet, Luan Koka nga Vlora 29 vjet, Muço Bazaj nga Gorishti 28 vjet, Mystehak Bylyshi nga Vlora 25 vjet, Bardhosh Gjonzeneli nga Tragjasi 23 vjet, Ahmet Thaçi nga Vlora 23 vjet, Rizo Çizja nga Bolena 22 vite, Bejo Kali nga Dukati 21 vjet, Dushan Koçiu nga Panajaja 20 vjet, Artan Çeçi nga Vlora 20 vjet, etj etj. Pasi ka përshkruar me të dhëna të plota për identitetin dhe origjinën e atyre që vuajtën terrorin dhe dhunën e komunistëve, autori bën përmbledhjen e vuajtjeve dhe tmerreve që hoqën vlonjatët: Te pushkatuar 437 vetë, të burgosur 993 vetë, vdekur në burgje 77 vetë, Vite burgu gjithësej 6951. Pas parashtrimet me të dhëna të shumta, me shifra dhe fakte, Aranit Hoxha kalon e bën përshkrimin e jetës veprës dhe shkaqeve të dënimit të atyre që provuan vuajtjen nën diktaturën komuniste, pra cilët qenë ata dhe përse u dënuan.

Kjo ishte shkurtimisht se ç`farë përmba libri i Aranit Hoxhës “Gjëmat e komunizmit në trevën e Vlorës”

* * *

Nëpër faqet e këtij libri dëgjojmë psherëtimat e të burgosurve, lamtumirën e të pushkatuarve, mallkimin e nënave, lotët e motrave dhe të grave, e veçanërisht të qarat e fëmijëve të vegjël që mbetën të internuar bashkë me prindërit, me ligj, deri në vitin 1953, kur nuk u lejua më internimi fëmijëve.Në këtë libër flitet për vuajtjet, torturat dhe persekutimet e tmerrshme që ranë ndaj burrave dhe grave dhe sidomos ndaj fëmijëve vetëm e vetëm se ata nuk u pajtuan me ideologjinë komuniste, ata torturuesit komunistë vlonjat vërshuan asaj krahine atdhetare si bisha të egra duke mbjellë tmerr e zi. Mua më bën përshtypje dhe më shkakëton dhembje shpirtërore, sidomos përshkrimi i vuajtjeve, sakrificave dhe persekutimeve të të miturve, të grave dhe atyre që nuk iu provua kurrë asnjë faj.

Kujt nuk do t`i bënte përshtypje, kush nuk do të tronditej kur lexon në këtë libër se që në moshën 14 vjeçare fëmijët u bënë vuajtës dhe dëshmitar të masakrave e persekutimeve të shumta ndaj prindërve të tyre. A nuk është tronditëse kjo?

Ja se ku erdhi një kohë lirie dhe njerëzit denoncuan dhe nxorrën në dritë terrorin, dhunën dhe krimin komunist. Kishte kaluar shumë kohë dhe dukej sikur askush nuk do guxonte ndonjëherë të denonconte krimet e komunistëve vlonjatë. Por historia ka ligjet e veta, prandaj njeriu duhet të ketë frikë nga historia më shumë se nga perëndia , sepse është historia që na peshon e vlerëson para dhe pas vdekjes.

Jemi i vetmi vend, nga ish vendet ku ka sunduar diktatura komuniste, që akoma nuk kemi në shkollë një lëndë ku të mësohet se si ishte diktatura komuniste, psh një lëndë me titull “Shqipëria nën diktaturën komuniste”

Edhe kur në histori janë bërë përpjekje për të futur ndonjë kapitull për atë periudhë të zezë, ish komunistët apo kripto komunistët, të veshur me qyrkun e Partisë Socialiste kanë protestuar! Nuk duan tu kujtosh etrit !

Kur jemi përpara fenomenit të terrorit komunist, vetvetiu të lind pyetja: A ka pasur një terror të tillë edhe në vendet e tjera komuniste ? Përgjigjen e kësaj pyetje e ka dhënë, komunisti Bilbil Klosi, me cilësinë e Ministrit të Drejtësisë të asaj peiudhe, në vitin 1952, i cili ka pohuar hapur: “Në hartimin e Kodit të ri jemi frymëzuar nga Kodi Penal sovjetik. Por duke marrë parasysh përpjekjet e përsëritura për një kryengritje në vendin tonë, të përkrahur dhe të drejtuar nga elementë të huaj, kemi qënë të shtërnguar të vëmë masa dhe dënime më të rrepta nga ato që ka Kodi penal sovjetik”. (Shih: “Albumin e terrorit komunist”, Tiranë 2013)

Është kjo arsyeja që kushëriri i Bilbilit, Qemal Klosi, në krye të gjykatës së Qarkut të Vlorës 1944 – 1949, theri me thikë qindra nacionalistë vlonjatë e fierakë.

Aranit Hoxha, megjithëse në një moshë të shkuar me këtë botim, ai është duke çuar në vend porosinë dhe amanetin e babait të tij Sulo Hoxhës i pushkatuar pa gjyq si dhe të patriotëve të tjerë vlonjatë anti komunist.

Ai duhet vlerësuar se ka marrë guximin ndonse me mundësi modeste, pa arsim, që tu lërë brezave të ardhëshëm disa të dhëna si dëshmitar i asaj kohe terrori për qëndresën dhe vuajtjen ndaj bishës së kuqe vlonjate dhe të atyre që ia kishin shitur shpirtin djallit sllavo-komunist, të cilët zaptuan Vlorën heroike me të pa besë.

Autorit të këtij libri, komunistët i pushkatuan të atin, pas vuajtjeve që ai hoqi nën diktaturë, pa arsimin përkatës dhe në një moshë të thyer 75 vjeçare, kreu detyrën e fundit ndaj atdheut na la kujtimet e jetës, jo ata personale dhe familjare por ato për drejtësi dhe humanizën për Vlorën e tij.

* * *

Aranit Hoxha na dëften se ndërgjegjia kombëtare është zgjuar dhe po vepron në të gjitha fushat e jetës. Ai na jep shembullin më të mirë të detyrimit dhe misinit që të gjithë ne duhet të kontribojmë për të denoncuar terrorin dhe dhunën komuniste.

Vlera e këtij libri qëndron në faktin se përmban emra, vende, data, moshën e të persekutuarit, burgjet, vrasje, pra është mbështetur në dokumenta të pa kundështueshme.

Duke lexuar këtë libër arrimë në përfundimin; se janë shkruar shumë, e përsëri është shkruar pak, dhe prandaj duhet t`i kthehemi kësaj detyre dhe këtij misioni.

Në historinë botrore, kemi shembuj se si studjuesit u janë kthyer e rikthyer dhunës dhe terrorit të epokave të ndryshme historike. Lipset që këto libra t`i shohim me syrin humanitar, se si e kanë jetuar shqiptarët terrorin komunist, se si e kanë përjetuar fëmijët arrestimin e babait apo të nënës, internimin, demaskimin publik etj

Vepra e Aranit Hoxhës është himn dhe homazh për ata që u pushkatuan, apo vuajtën nën terrorin komunist. Personazheve të këtij libriai u ka ngritur nga një monument të merituar, ai i ka shënjtëruar viktimat dhe na fton ti nderojmë dhe respektojmë ata, si triumf mbi skëterën e së shkuarës.

Mesazhi i këtij libri është: drejtësia dhe humanizmi.

Andamion Murataj me filmin e ri”Burri i shtepise” perzgjidhet në PUGLIA-EXPERIENCE 2013

May 20, 2013 by dgreca

Skenari i Filmit të ri të Andamion Muratajt me titull “Burri i Shtëpisë” (Man of the House) është i përbërë nga tre rrëfime – secili me histori më vete, por të ndërlidhura me njëra tjetrën, të bazuara në aspekte të ndryshme të jetës së një burrneshe shqiptare./

Nga Beqir SINA/

NEW YORK CITY : Pas sukseseve të njëpasnjëshme në arenën ndërkombëtare, me skenarin e filmit “Falja e Gjakut” – bashkëpunim ky me regjisorin amerikan Joshua Marston, për kineastin e talentuar shqiptaro-amerikan Andamion Murataj – vjen suksesi tjetër i rradhës. Skenari më i ri Andamion Murataj me titull “Burri i Shtepisë”(Man of the House) , sapo është përzgjedhur në mesin e dy filmave nga SHBA për në Projektin prestigjoz PUGLIAEXPERIENCE 2013 – “Apulia Workshop Audiovizual”.

Ky projekt i madh kinematografik, do të zhvillohet në rajonin Pulias – Itali për 3 javë nga 17 qershor deri 6 korrik. Ky është një bashkëpunim i “Quinoxe Europe” me “Apulia Film Commission”, sipas modelit të Sundance Film Lab, në Shtetet e Bashkuara, me qëllimin perzgjedhjen dhe zhvillmin e projekteve filmike të disa prej skenaristëve të rinj dhe më të sukseshem ne botë.

Nga 174 projekte filmike që aplikuan për këtë program 124 janë ndërkombëtarë nga të gjithë vendet e botës duke filluar nga Amerika e deri në Australi e Zelandën e Re. 50 prej tyre janë projekte lokale nga Italia si vend mikëpritës i këtij programi. Ndërkohë, që vetëm 10 filma të huaj dhe 6 italianë janë të përzgjedhur fitues në këtë program nga juria e përbërë nga disa prej skenaristëve dhe prducentëve më të sukseshem të kinemasë botërore, siç janë: David Magee, skenaristi filmave të nderuar me çmim Oscar apo filmat “Life of Pi” (2013) – Finding Neverland (2004) dhe James V. Hart, skenarist dhe producent i filmit “Drakula” të Francis Ford Copola dhe “Hook” të Steve Spilberg, të cilët do të jenë dhe mentorët kryesorë të projektit.

Ndër dy skenarët e përzgjedhur nga SHBA, në një projekt kaq madhor si ky fitues është edhe Burri i Shtëpisë” (Man of the House) i cili është skenari i rradhës nga i fituesit të “Ariut të Argjendtë” të Festivalit të Berlinit për skenarin më të mirë shqiptari Andamion Murataj i cili ushtron profesionin e tij në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Andamion Murataj, i tha gazetës kombëtare Bota Sot, në SHBA, se ky është një projekt që financohet nga komuniteti Europian për të inkurajuar emra të njohur të kinematografisë botërore për të prodhuar filma që trajtojne tema te mprehta sociale me ngjarja që zhvillohen në një vend europian. Kualiteti i programit, drejtuesve dhe pjesëmarësve në këtë program më nxiti te aplikoj me filmin tim të ri.

Murataj tha se :”Teksa kryeja kërkime për filmin Falja e Gjakut unë pata rastin të takoj disa nga Burneshat shqiptare. Më suprizoi mënyra e jetesës së disa prej tyre, që ishte larg tradicionalizmit etnografik. Ato jetonin kohën e ndryshimeve por me nje specifikë: Në përballimin e vështirësive të përditëshme jeta e femrës ishte negerthyer brenda jetës së një burri. Ky konflikt për mua ka një premisë të fortë dramatike në një formë unike. Keto ishin fillesat e skenarit tim im “Man of the House – Burri i Shtëpisë” shtejllon Murataj, duke shtuar se ky skenar është e përbërë nga tre rëfime që kanë në qendër jetën e një burrneshe Shqiptare në ditët e sotme. Secili prej rrëfimeve qëndron si histori më vete, por të tre janë të ndërlidhur pasi ndriçojnë një këndvështrim specifik të jetës se saj.” tha ai.

Andamion Murataj – për publikun shqiptar është kienast bashkekombas më i njohur në arenën ndërkombëtare, i cili aktivitetin e tij ushtron kryesisht në qytetin ku jeton prej shumë vitesh në New York, qytet ky i metropolit botëror i konsideruar gjerësisht si qendra kinemasë indipendete Amerikane, apo siç nijhet ndryshe edhe si alternativa tjetër përkundër Hollywoodit në California.

Duke folur për Projektin prestigjoz PUGLIAEXPERIENCE 2013 – “Apulia Workshop Audiovizual”, Murataj tregon se lista e mentoreve për këtë vit në program përfshin emra mjaft të njohur të kinemasë, si Christopher Vogler, autor i mirënjohur “Writer’s Journey”. Ai si analist i skenareve, Christopher Vogler, ka pasur një ndikim të thellë në skenarët e shumë filmave që nga THE LION KING, ALADIN, MULAN dhe deri tek FIGHT CLUB dhe THE THIN RED LINE. Për vite me radhë Vogler, ka punuar si konsulent skenarësh për studiot kryesore në Hollyywood ku mund të përmenden I AM LEGEND, THE WRESTLER, dhe BLACK SWAN.

Ajo çka është më e rëndësishme është me përzgjedhjen e skenarit për zhvillim të mëtejshëm në këte program bëhet pjesë e strukurave zinxhir të zhvillimit të filmit. Equinixe Europe ka në qendër të misionit të saj pikërisht të arrijë rezultatet më të larta për filma unikë me ngjarje të mprehta dhe me rrënjë të thella në identitetin kulturor. “Besoj që filmi i im Burri i Shtëpisë,shprehet Murataj, ka në qendër të tij një karakter që nuk ka zënë kurrë më parë vend qendror në kinemanë Europiane, pikërisht një burrneshë Shqiptare, do të ngjalli interesim.Andaj jam i nderuar që ky skenar që në fillesë ngjalli vëmendjen e institucioneve qendrore të filmit Europian.” përfundon Andimion Murataj.