LETERSI – Page 85 – Dielli

Festimet Verore në Rehovë

September 6, 2023 by s p

Naum Prifti/

Kënaqësia e çdo tavoline është shoqëria ku biseda rrjedh fjollë dhe kënga nis nga qejfi. Për sa i takon mishrave, për mendimin tim, vështirë të gjesh më të shijshëm se ai i qengjit i pjekur në hell, nën hijen e dendur të një peme, pranë një burimi me ujë të ftohtë.

Qysh nga koha e studimeve në Politeknikumin Mjekësor në Tiranë, 1948-1952, kthimi në fshat ishte rituali i verës. Pasi mbarova shkollën dhe punova një vit si ndihmës-mjek në Sanatoriumin e Korçës, unë u shpërngula përgjithmonë në Tiranë. Ndonëse aty punova e banova për rreth 40 vjet, vajtjen për disa javë pushimi në Revohë e bëra rregull që nuk e shkela kurrë. Kur lindën vajzat dhe familja u shtua, shkoja në fshat bashkë me Rinën dhe pasardhëset e mia. Dëshiroja me gjithë zemër që edhe ato ta shihnin me sytë e mi Rehovën si vend me bukuri të rrallë, me njerëz punëtorë e të afrueshëm. Ndryshe nga jeta në kryeqytet, në fshatin rrëzë Gramozit ato mund të vaditnin kopshtin prapa shtëpisë, të prashitnin domatet e reja, të vilnin qershitë, të loznin me qenin e pulat e të milnin lopën apo delet në patos së bashku me kushërirat e tyre të shtëpisë. Fshati ka punë të lodhshme por edhe gëzimprurëse. Kisha dëshirë të kënaqeshin por edhe ta donin e ta çmonin vendlindjen time aq sa edhe unë madje të luteshin vetë të shkonin aty për pushimet verore. Unë u rrita në fshat dhe e doja natyrën me përkushtim. E pohoj se kjo nuk do të thotë se kushdo që rritet aty e adhuron bukurinë e madhështinë e saj por për mua ishte e vërtetë.

Sot mendoj se pjesë e pandarë e lidhjes së fortë me natyrën ishte shoqëria e fshatit – shokët e mi që më prisnin me gëzim të sinqertë e donin të më kënaqnim sa më shumë. Edhe unë doja t’i kënaqja e të çmallesha me ta. Në mendje kisha një listë rrëfenjash interesante nga ngjarjet në kryeqytet apo nga vende të tjera ku kisha shkuar me shërbim. Ua tregoja me humor edhe kur ishin tragjiko-komike si vetë jeta jonë e ata qeshnin.

Vajtja ime në Rehovë ishte ‘sebepi’ për një piknik ku piqnim mish qengji në hell me shokët e mi të vjetër dhe kolonjarë, diçka që nuk mund të bëhej në Tiranë. Pikniku me mish qengji të pjekur në hell u kthye në një traditë të shumëpritur dhe fort të pëlqyer. Ata dhe unë e prisnim me padurim verën për t’u takuar e çmallur e për të shijuar ngrënien e veçantë. Mesa duket kjo ishte “traditë e re” e krijuar nga grupi ynë sepse më përpara nuk ishte praktikuar në fshatin tonë. Shokët e kushërinjtë e mi, të gjithë pak a shumë moshatarë, mblidhnin paratë e blinin qengjin më të mirë. Nuk pranonin në asnjë mënyrë që unë të kontribuoja për këtë shpenzim. Dreka bëhej me harxhet e tyre. E dija se e këtë e bënin sepse më donin e më nderonin por mua do të më pëlqente të ishim të barabartë në pjesëtimet e parave. Megjithatë ata e gjykonin ndryshe dhe unë nuk doja t’i “fyeja” apo tu prishja gëzimin që ndjenin për të gjitha përgatitjet e piknikut. Mua më thoshin të vija me duar në xhepa e me oreks të hapur që të haja sa më shumë. Ashtu bëja por me vete merrja një shishe raki apo verë që më të shumtën e rasteve e sillja nga Tirana.

Në Rehovë kishte plot vende të mira për piknik në natyrë por më i preferuari nga të gjithë qe manastiri i Shën Pjetrit – një kishë thuajse e braktisur në lindje të fshatit, rrëzë maleve të Gramozit, rreth dy kilometra larg Rehovës. Aty kishte pemë hijedendura, ku mund ta piqje mishin duke rrotulluar hellin pa u shqetësuar nga vapa. Pranë tij ndodhej, për fat të mirë, edhe një burim me ujë të ftohtë, element i domosdoshëm dhe praktik për festa me gatime të tilla. Ujët të freskonte dhe të ripërtërinte kënaqësinë të këputje copa të tjera nga qengji i pjekur në hell.

Shoqëria jonë ishte formuar qëkurse shkonin në shkollën fillore të fshatit, nga koha e lojërave nëpër fusha a buzë lumit, nga vajtjet për dru në pyll etj. Ishte një shoqëri e vjetër dhe e mbyllur në rrethin tonë. Në atë shoqëri nuk hyje dot kollaj. Aty bënin pjesë Llambi i Andresë, të cilit i pëlqente të jepte urdhra e të komandonte pa e ngarkuar kush me atë detyrë. Rokoja i Minait, kushëriri i tij më i vogël në moshë, Nikoja i Stefanit, Petraq Teloja ose Petraqi i Gaqit sikurse i thoshim ne, Stavro Birboja dhe natyrisht Xhoxhi Note dhe Jorgji i Dafos që shërbente edhe si kasap e zgjidhte qengjin dhe si i tillë kishte pozitë zotëruese. Gjini i Cacit, Piro Prifti e rrallë e tek edhe ndonjë moshatar nga mëhalla e mesit si Vasili ose Stefan Qirjaqi, si edhe Piro Qirici ose Piroja i Pandilit, sikurse e thërrisnim ne.

Mbaj mend se në darkë, kur ktheheshim në klubin e fshatit të pinin kafenë e festës, flisnim e qeshnim me zë të lartë nga të ngrënët e të pirët. I ndjeja vështrimet ziliqare dhe inatçore të moshatarëve, të cilët ne nuk i bënin ‘kabull’ t’i pranonim në shoqërinë tonë të zgjedhur e të mbyllur hermetikisht. Jo sepse e quanim veten më të lartë se ta, po sepse nuk i njihnim në një ambient të tillë. Vitet e pas luftës e periudha socialiste na kishin mësuar të ishim të kujdesshëm në mbajtjen e shoqërisë sidomos pas hedhjes së disa kupave ku gjuha lirohej dhe e vërteta dilte në dritë jo ashtu si donte apo priste pushteti.

Ndonjëherë ndodhte edhe ndonjë përjashtim. Një vit erdhi me ne edhe Zyrja Malo. Ai ishte vëllai i Javerit, ambasadorit tonë në Paris. Por në rrethin tonë nuk kishte vlerë pozita. Rëndësi kishte besimi midis shokëve dhe siguria se çfarë llapnim para apo pas rakisë e ngrënies së qengjit nuk e linin rrethin tonë. Edhe këngët nuk zgjidheshin nga përmbajtja e tyre patriotike por nga shija jonë. Kurrë nuk këndonim e nuk ngrinim dolli për partine apo Enverin. Syrja Malo erdhi me grupin tonë sepse po kalonte pushimet në shtëpinë e baxhanakut të tij Xhoxhi Note. Xhoxhi nuk mund ta linte në shtëpi e vetë të shkonte me shoqërinë në festë. Prania e Syrjait nuk u vu re sepse ai ishte një burrë i qetë e fjalëpakë. Më shumë nga të gjitha binte në sy gjatësia e tij. Hëngrëm e pimë, kënduam e treguam shakara e u kënaqëm nën hijen e pemës në Shën Pjetër, me flladin që vinte nga mali i Gramozit, mes zogjve e gjinkallave që në verë kanë orkestrën e tyre. Ndjehesha se rinohesha nga ky ritual i vogël me shokët e fëminisë në fshatin tim të lindjes.

Fotografitë bardhezi të asaj kohe më kthejnë në ato vite dhe në atë vend, te aroma e mishit të qengjit dhe meloditë e këngëve kolonjare. Edhe pse unë si fotografi i disave prej tyre nuk jam në to, secila më mbush me përmallim për miqtë dhe Rehovën time.

MREKULLIA E LIBRIT – NJË DET MESDHE MES NJERËZVE…

September 4, 2023 by s p

Visar Zhiti/

– Të prishësh pushimet?

– Jo, as ato.

Por të rregullosh…

Ndodhin ngjarje jo vetëm me ne, por dhe me librat tanë:

Këto ditë arkitekti nga Tirana, z. Odise Zoto, më shkruante se “është pjesëtar i një grupi ekspertesh të Fondacionit Santagata në Torino, që ka fituar garën e organizuar nga Cultural Heritage without Borders – Albania për Planin e menaxhimit të burgut të Spaçit”..,

Më vjen mirë që vendi im kujtohet për kujtesën, sado vonë, që bashkëpunon me Europën e kulturës, po mendoja.

Dhe teksa vazhdonim të shkëmbenim mesazhe, arkitekti më dërgon një imazh, kishte lidhje me burgun e Spaçit: libri im italisht mbi ca gurë, “Sulle strade dell’inferno”, (“Rrugët e ferrit”), po ku ishte kështu? “Po e lexon Giulia, një nga drejtueset e projektit, që është me pushime në Greqi… “, më shkruante. Ndoshta në ndonjë ishull.

Më emocionuan gurët. M’u kujtuan njëherësh shumë poezi greke. Mesdheu. Pata një drithërimë, një keqardhje të bukur, pse ta fsheh dhe…

…m’u kujtua menjëherë ç’më kishte nisur shkrimtarja Erida Siqeca Petriti, autore e disa librave italisht. Miku i saj i shtrenjtë, siç më thoshte, shkrimtari Italian Roberto Masiero, shkruante në “IL DIARIO: Lezioni albanesi di educazione” me shumë ngrohtësi për atë dhe babain e saj e vuajtjet familjare dhe në gjysmën e dytë të artikullit vazhdonte: “…në një nga këto ditë (Erida) më bëri një dhuratë, një libër -obsesion. Të shkrimtarit Visar Zhiti, titulli elokuent: Në rrugët e ferrit. Nëntitulli: Jeta ime në burgun e Spaçit. Janë më pak se gjashtëqind faqe të mbushura. Për të prishur pushimet është ideal.”

Marr frymë thellë. Pushimet nuk janë të qeta. E kaluara zgjat kthetrat e saj. A kam faj? Po ky është kompliment: “Për të prishur pushimet është ideal”. – Libri yt shprish, – më thonë miqtë, – por për të ndrequr! A nuk të shkruajti arkitekti se kanë një projekt për kujtesën? Burgu-muze. Të mos harrojmë, që të mos e kemi, kë? Burgun pra, se po harruam, na vjen, erdhi…

Dhe lexoj e lexoj me ëndje shkrimin emocional të shkrimtarit Roberto Masiero:

“Si mund ta përballosh dhe të mbrohesh duke u përgjigjur në një gjyq kafkian, sepse ke shkruar poezi? Jo të qarta politike, jo. Ata që të akuzojnë, kanë vendosur që ti të jesh armik i popullit, edhe kur krijon imazhin e një dielli të bukur që perëndon, ata pa dyshim supozojnë që po aludon për perëndimin e socializmit të vërtetë. Atij komunist shqiptar. Dhe përfundon në burg: një dënim shumë i rëndë, në shoqëri me minjtë. Për të mos u çmendur, në gjysmëerrësirë, fillon të bësh me mënd poezi të reja, pa laps e letër…”, etj, etj.

Një shkrimtar “i huaj” shkruan kështu, që as i di burgjet shqiptare, ndoshta as Shqipërinë, por ai ka mike Eridën shqiptare, e kupton të ikurin, tjetrin dhe e do atë, se është Njeriu… Dhe nuk mundet të thotë ç’na thonë në Shqipëri: ç’janë këto poezi në burg? Pse i shkruajte? Pse na prishe qetësinë?

Dhe na vërsulen me brirë e shpifje, me dhëmbë e narcizismin e tyre, me rima si mprehje thikash…

Ndërkaq unë jam distancuar me kohë nga burgu im, jam munduar të mos jem as kur isha, me poezi patjetër, me dashurinë për tjetrin që vuante me ty, duke parë te gjithsecili Krishtin me kryqin mbi shpinë, që të mos ndodhë më, kurrë, teksa ndjehemi në burgun tjetër, të harresës së qëllimtë, të mosmirënjohjes vrastare, nuk duhen harruar dënimet, vuajtja e madhe, janë vrarë jetë… plot… me miliona… por e gjitha që t’i shërbejë përmirësimit, një të tashme pa urrejtje, pa tregtarë të dhimbjes njerëzore e trafikantë të saj, t’i shërbejë së mirës, vlerave, lirisë dhe dashurisë mes nesh… edhe poezisë.

E di që s’besojnë të gjithë dhe e di që u duhet të mos besojnë…

Në fakt e kisha me librin, por desha të falenderoj arkitekt Odise Zoto, shkrintren Erida Petriti, mikun e saj shkrimtar Roberto Masiero, nuk i kam takuar kurrë, por shpresoj të shihemi, gjithsesi na bashkon libri dhe po thosha se vërtet ai bën jetën e vet, libri kështu, dhe është i pavarur, edhe ai takohet me të tjerë, zë miq gjithkund. Libri është shpirt tjetër. Ne ia japim dhe e ruan më mirë, e bashkon me të tjerë. A nuk është mrekullia?

Testamenti i Ali Podrimes

September 1, 2023 by s p

Dr. Dorian Koçi/

Unë, biri yt, Kosovë t’i njoh dëshirat e heshtura,

t’i njoh ëndrrat, erërat e fjetura me shekuj,

t’i njoh vuajtjet, gëzimet, vdekjet,

t’i njoh lindjet e bardha, caqet e tuka të kulluara;

ta di gjakun që të vlon në gji,

dallgën kur të rrahë netëve t’pagjumta

e të shpërthej do si vullkan:-

më mirë se kushdo tjetër të njoh, Kosovë.

Unë biri yt.

Ali Podrimja

Një nga botimet më të hershme të poetit Ali Podrimja në Shqipëri ishin disa poezi të tij një përmbledhje poetike të poetëve kosovarë “E di një fjalë prej guri” në vitin 1971 Përmbledhja poetike ishte një antologji e poetëve më të mirë kosovarë duke filluar nga Esat Mekuli, Azem Shkreli, Din Mehmeti etj që sillnin një aromë të re modernizmi në poezinë shqipe që dhe vetë po përjetonte një periudhë të tillë por që shumë shpejt do të ndryshonte dhe do ngurtësohej nën presionet e artit të Realizmit Socialist. Titulli i përmbledhjes qe zgjedhur nga një poezi e Azem Shkrelit, por e gjithë përmbledhja shprehte forcën përfaqësuese të poezisë dhe artit të tyre. Hierarkia e artistike dhe e vlerave është e çuditshme, sepse sa herë që kërkon të imponohesh vjen një moment që koha të zhvlerëson dhe të jep vendin e merituar si ndodhi me plot bardë të Realizmit Socialist në Shqipëri që sot kanë mbetur vetëm si shkrues të zakonshëm në historinë e letërsisë, kurse arti i vërtetë përmes poemave të Podrimes i kanë dhënë atij një emër të merituar në panteonin e letrave shqipe. Kosova në këtë përmbledhje poetike rrugëtonte drejt Shqipërisë , në nivel artistik përmes vargjeve të poetëve të saj si e gurtë, e ashpër dhe e vuajtur sepse të tilla ishin dhe vuajtjet e saj në përpjekjet për të formësuar dhe ruajtur identitetin e veçantë mes federalizmit të sllavëve të jugut. Përmes dhimbjes dhe pikëllimit shekullor të ndarjes me forcë nga trungu amë, vargjet e poetëve të saj ishin sa vargje për bukurinë krenare të viseve shqiptare po aq dhe vajtime për fatin e shqiptarit modern kosovar të ngujuar mes dy ideologjive kinse të afërta bazuar në internacionalizimin proletar por që në thelb po i bluanin identitetin e shqiptarit të Kosovës si dy mokra mulliri.

Filozofi i lashtë Platoni në veprën e tij “Republika”, një traktat filozofik për mënyrën sesi duhet ndërtuar shteti i përjashtoi poetët nga të gjitha funksionet drejtuese duke pretenduar se me artin e tyre dobësojnë shpirtin luftarak të qytetarëve, një gjykim që në fakt ka rezultuar të jetë një nga më të gabuarat e tij pasi imagjinoni se çdo të ishte arti antik grek pa epopetë homerike të Iliadës dhe Odiseut, art që për shumë shekuj u bë një art frymëzues i ringjalljes shpirtërore të Evropës. Po kështu ringjallja shpirtërore e Kosovës shumë më shpejt se demonstratat dhe lëvizjet e armatosura për pavarësi erdhën përmes vargjeve të poetëve të saj ku mes tyre shquante poezia e Podrimes “Unë biri yt Kosovë”. Vargjet e tij do të ishin gjithmonë në gëzimet dhe pikëllimet e popullit të vet martir si një libër i hapur për cilindo që dëshironte të njihte Kosovën. Podrimja ishte natyrë e heshtur, larg fanfarave dhe dritave që poetët diletantë shpesh herë na mërzisin dhe bombardojnë nëpërmjet medieve por arti i tij ishte i madh dhe merrte akoma më tepër jetë nëpërmjet zërit të butë dhe meliodoz të tij. I gjithë brezi im i mësuar me një fotografi bardhë e zi të zmadhuar të gazetës “Drita” të fundit të viteve 80 , fotografi që sipas të gjithave gjasave ishte zmadhuar sipas klisheve të artit socialist për të treguar se poeti është impozant dhe në jetën e tij private, u shtang në vitet 90 kur e pa për herë të parë poetin e famshëm me trupin e pakët dhe sytë e drojtuar por me fjalën zjarr. Tek Podrimja dukej sikur qëllimisht fjala shqip kish zgjedhur një njeri me trup të pakët për të mos trembur njeri sepse kumtet shqiptare të fund shekullit të XX ishin të tilla që nuk mund të linin asnjë njeri të civilizuar pa u prekur.

Fjala shqip kish dy dekada që përmes artit të Podrimes fluturonte në qiejt evropianë për të rrëfyer bukuritë dhe tragjeditë e një kombi të vogël që vuante nën një regjim kolonial në fund të shekullit të dritës dhe në mes të Evropës. Shuarja e tij, sepse të lashtët gjithmonë kanë besuar se poetët janë yje që shuhen dhe fill pas tyre kombi ashtu si fëmijët mund të thotë një dëshirë, mund të kumtojë atë që ai kish kënduar që në 1981 për Parisin se mbrapa do i lëmë pas shpine netët ballkanike, vallet , këngët , baladat dhe vetëm fyellin do marrim ti biem sa herë që do na rrokë malli . Rrugëtimi i kombit të tij për në Evropë pat filluar që herët nga poezia e tij me trajektoren moderne të përcaktuar qartë se pas do i lëmë mëritë ballkanike por kurrë s’do harrojmë identitetin tonë nëpërmjet melodive tona të luajtura me fyell që për shqiptarët është instrument magjik i vetëvendosjes së tyre, sigurisht jo “Fyelli Magjik” i Moxartit por ai i melodive ilire dhe këngëve të Naimit.

Lamtumirë poeti ynë që sa ishe gjallë na i kumtove të gjitha e tash e tutje sa herë duam të njohim vetveten do rikthemi sërish te arti yt sepse aty do gjejmë vetveten dhe të ardhmen. Në lajmin e fundit nga Podrimja u tha se shkaku i vdekjes ishte dehidratimi, por unë s’besoj se poetët vdesin nga mungesa e ujit sepse ata janë det fjalësh ku mund të lundrojë një komb i tërë, por poetët vdesin nga ëndrrat e paralizuara dhe për këtë gjë nëse duam ta nderojmë deri në çastin e fundit le ta bëjmë Shqipërinë e Kosovën se ky është amaneti i tij ashtu si kanë qenë amanetet e poetëve tanë që nga Naimi e Fishta e me radhë.

“Toni” i Eliotit

August 31, 2023 by s p

-kulturologji-

Zija Vukaj/

Fragmentarizmi ka mbetur një karakteristikë edhe e poezisë moderne. Veçanërisht paraqitet si një procedim që shkëput fragmente nga bota reale dhe i ripunon në vetvete me përpikmëri, por duke u kujdesur që sipërfaqet e thyerjes të mos përputhen më. Në këto poezi bota reale duket e përshkuar nga një dellëzim thyerjesh prej furçash- dhe s’është më reale.

Vijmë kështu te T. S. Eliot. Interpretimet që vepra e tij lirike ka marrë nga kritika, shpërputhen deri në papajtueshmëri. Vetëm në një pikëpamje ka dakordësi: që kjo vepër plot veçanti ushtron një fuqi magjike falë “tonit” të saj, i cili realizohet nga shkrirja e shumë toneve, një shkrirje e paharruar, edhe pse aspak harmonike. Gjuha kalon, gjithnjë në mënyrë të paparashikuar, përmes modulimeve nga më të ndryshmet: relacion i thatë, melankoli, soditje, melodi e ëmbël, nganjëherë edhe pathos e pastaj sërish ironi, sarkazëm, ton i çrregullt bisedor. Kjo polifoni lidh secilën poezi të tij më shumë se ajo që bën situata intelektuale apo shpirtërore që është në bazë të tyre…- kaq thellësisht në bazë të tyre, sa akoma askush nuk ka mundur të thotë në çfarë konsiston ajo konkretisht. Është e vërtetë se mund të dallohen tema të veçanta, si për shembull: njeriu jetim në shkretëtirën e metropoleve, të qenit kalimtar, refleksione mbi funksionin e kohës, mbi tëhuajësimin e botës. Por këto tema, më shumë se i mbështesin poezitë e tij, frymojnë përmes tyre. Çfarë i mban është ajo që vetë Elioti e quan emocion artistik dhe që duhet të jetë si diçka absolutisht pavetore. Ajo ngrihet lart e poshtë, “duke shkuar në bardh- e-blu, ngjyrat e Marisë e duke kuvenduar për gjërat më banale”, siç thonë dy vargje të “Ash- Wednesdey” (“E mërkurë e përhime”). Emocioni shtyn në “lidhje objektive”, në imazhe, evente njerëzish e gjërash. Po cilat imazhe dhe cilat evente? Eliot vëren një herë se tërheqjet themelore të epokës janë cektësia dhe kundërvënia. Por pikërisht këto janë edhe tërheqjet themelore të teknikës së tij poetike. Siç e njihte ai, ajo i përshtatet qytetërimit modern, që me kompleksitetin, kontradiktat dhe ndjeshmërinë e vet nervore kërkon një poezi që të ketë një mjedis të gjerë, por të flasë vetëm në mënyrë aluzive dhe indirekte duke u bërë domosdo e vështirë.

Në fillim të “Waste Land” (“Toka e shkretë”) është vargu: “Mbasi ti njeh vetëm një grumbull imazhesh të thyera”, dhe në fund: “Këto fragmente kam mbështetur ndaj rrënojave të mia”. Kjo duhet kuptuar si një ribashkim i fragmentarizmit. Ky është ligji i poezive të Eliotit. Ky përcakton atë mënyrë të shprehuri që për shembull, fillon me një rrëfim të vogël, e ndërpret, vazhdon me një monolog të brendshëm që këputet nga një citim, futur pa kurrfarë lidhjeje, të cilin e ndjek një copë e një dialogu të dy qenieve pa profil. Ajo që thuhet në një grup vargjesh, shkatërrohet në grupin që vazhdon ose harrohet. Kështu është edhe për imazhet dhe ngjarjet. Ato janë një montazh i bërë me fragmente me prejardhje më heterogjene, pa qenë të lidhura në një vend a një kohë.

Ali Podrimja, poeti i zashmërisë së trajtave t’epjes së shpirtit

August 29, 2023 by s p

Zani dhe pena, zemra dhe poezia e Ali Pidrimjes, kësaj vullnese shpirtnore u kthyen në flakadan të luftës për liri të Kosovës. Golgota e këtij populli martir, ishin dhe mbeten deri në të mbramen frymë, tharmi i kangës që diti me e këndue edhe kur jetonte me vdekjen, edhe kur vdiste për të jetuar ëndrra e tij. Kushtroi me za shpirti në çdo kraharor dhe qiellit i dha krahët e atij zogu krahthyem e kungimi rënkues.

Ali Podrimja na kujton se e rrjeshtoi kumtin e tij për me çliru poezinë shqipe nga disa rregulla metrike, siç është: vargu i thurur, apo nga përmbajtjet si fryma apologjike, brohoritëse e poezisë së pasluftës etj. Por, ai konsumoi një përpjekje titane dhe vendosi parime të tjera krijuese, siç është vargu i lirë, shqiptimi metaforik, gjuha e ironisë, efikase për të shprehur zona më të errëta apo më të fshehta të natyrës së njeriut. Synimi i poetit për t’u fshehur përmes reflekseve ezopike dhe për t’i përcjellë ato, duke shmangur ndalesat e jashtme, e nxjerrin në plan të parë mesazhin dhe në plan të dytë atë pjesë të vlerës artistike që arrihet përmes ritmit dhe euforisë.

Lindja dhe shndritja e yllit poetik

Poezia e Ali Podrimjes, e përkthyer në shumë gjuhë të huaja, është pranuar e vlerësuar pikërisht për arsye se në thesarin universal të vlerave, hyn bindshëm përmes koloritit të veçantë, përmes botës shpirtërore me individualitetin e vet të formuar, të ndryshëm nga të tjerët. Publikimin e parë e bëri në vitin 1957 në revistën letrare Jeta e Re kur ishte në gjimnaz. Rrethanat e vështira politike gjatë viteve ´60 dhe ato familjare më pas, kanë lënë gjurmë të pashlyeshme në poezitë e tij. Vdekja e të birit, Lumit, rezultoi me veprën më të bukur të tij gjer më sot, Lum Lumi. Poezija e tij ka bërë që poezia shqiptare në tërësi të respektohet në të gjithë trojet shqiptare, si dhe të përkthehet në shumë gjuhë të huaja. Vargu i Podrimjës karakterizohet nga thjeshtësia, rima e padukshme, dhe simbolet e papritura. Gjatë gjithë kandës së tij për me mëtu përmes vargut, metaforës, poezisë atë që shpirti i gufonte, ai e kjartësoi rrugën e tij të një krijuesi, të një poeti të madh. Nuk nguroi kurrnjiherë për me e thanë fjalën e vet, për me ken aty ku sofra e pozisë kishte shtruar zemrat dhe fjalët, shpirtin dhe metaforën. Tash që ai do të mungojë në sofrat e poezisë, kumti që nxuni me tharmin e shpirtit të paepun do të mylmejë në amshim thirrjet e urisë për liri, dashuri dhe devocion.

Albert Vataj