Prof. Rifat Latifi është zgjedhur drejtor i Qendrës për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara Kirurgjike dhe Mjekësore të Kosovës (QKSTK) në Universitetin e Prishtinës. Ai është gjithashtu themelues dhe president emeritus i Kolegjit të Kirurgëve të Kosovës dhe ideator i QKSTK-së.

Qendra për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara Kirurgjike dhe Mjekësore të Kosovës në UP do të ofrojë mbështetje në edukim dhe hulumtim për të gjitha degët kirurgjike dhe do të trajtojë çështje të rëndësishme si diplomacia mjekësore dhe teknologjitë e avancuara. Qendra pritet të angazhojë profesionistë mjekësorë dhe inxhinierë nga vendi dhe bota, me qëllim ofrimin e mundësive për bashkëpunim dhe zhvillimin e programeve të avancuara të trajnimit.

Objektivat kryesorë të QKSTK-së përfshijnë krijimin e programeve gjithëpërfshirëse, përmirësimin e aftësive kërkimore dhe integrimin e teknologjive të avancuara. Qendra do të shërbejë gjithashtu si platformë edhe për publikimet e Kolegjit të Kirurgëve të Kosovës dhe do të zhvillojë bashkëpunime me universitete e institucione ndërkombëtare.

Përfshirja e laboratorëve të simulimit, programeve të telemjekësisë dhe përgjithësisht një qasjeje multidisiplinare ndaj trajtimit të traumës dhe urgjencës, do të jetë thelbësore në punën e QKSTK-së. Në këtë kuadër, QKSTK-ja do të prodhojë edhe literaturë shkencore dhe do të mbështesë diplomacinë mjekësore dhe shëndetin global.

Drejtori i sapozgjedhur i Qendrës, prof. Latifi, theksoi se ajo do të jetë një institucion kryesor për arsimim, kërkim dhe avancim teknologjik në fushën e kirurgjisë, duke përfshirë mjekësinë kirurgjikale, traumën dhe urgjencën.

Rektori i Universitetit të Prishtinës, prof. Arben Hajrullahu, shprehu kënaqësinë e tij për emërimin e prof. Rifat Latifit në funksionin e drejtorit të QKSTK-së në UP.

Prof. Hajrullahu theksoi se QKSTK-ja, si qendra e parë e këtij lloji në rajonin e Ballkanit, do të ofrojë mundësi të reja për studentët dhe profesionistët e kujdesit shëndetësor. Ai theksoi rëndësinë e bashkëpunimit ndërkombëtar dhe integrimin e teknologjive moderne për të avancuar standardet e kujdesit shëndetësor në Kosovë e përtej.

Rektori shfaqi bindjen se nën udhëheqjen e prof. Rifat Latifit, QKSTK-ja do të kontribuojë për zhvillimin e mjekësisë kirurgjikale dhe do të inkurajojë kërkimin shkencor dhe inovacionin për të përballuar sfidat e ardhshme në fushën e shëndetësisë. Profesori Hajrullahu gjithashtu bëri thirrje për mbështetje nga institucionet e ndryshme për të realizuar qëllimet ambicioze të kësaj qendre, duke e vendosur Kosovën si lider në arsimin dhe shëndetin kirurgjik. „Qendra jonë do të jetë një platformë për edukim, hulumtim dhe zhvillim profesional, për të krijuar një të ardhme më të mirë për profesionistët e kujdesit shëndetësor në Kosovë”, tha rektori Harullahu.

Në përfundim, prof. Latifi shprehu bindjen se QKSTK-ja është një nga iniciativat më ambicioze në fushën e shëndetësisë dhe edukimit kirurgjik në Kosovë, prandaj i duhet mbështetje serioze nga shteti i Kosovës për të realizuar potencialin e saj në vend e në tërë rajonin.

Në shtator të vitit 2025, Universiteti i Prishtinës dhe Kolegji i Kirurgëve të Kosovës nënshkruan memorandum mirëkuptimi me të cilin parashihet në detaje se si do të funksionojë Qendra për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara të Kosovës (QKSTK) në Universitetin e Prishtinës.

Marrë nga Universiteti i Prishtinës.

Në Bukuresht, në një atmosferë të ngrohtë dhe të përzemërt, u promovua romani “Librat e babait” i shkrimtarit të mirënjohur Luan Starova. Promovimi u zhvillua në Bibliotekën “Ion Creangă” dhe u organizua nga Shtëpia Botuese Asdreni (Craiova), në bashkëpunim me Lidhjen e Shqiptarëve në Rumani (ALAR), si dhe në partneritet me Bibliotekën Metropolitane dhe Bashkinë e Bukureshtit.

Në promovim morën pjesë përfaqësues të institucioneve dhe personalitete të kulturës: deputeti Bogdan-Alin Stoica, Dr. Radu-Cosmin Săvulescu (kryetar i ALAR), Dr. Luan Topciu (koordinator i Qendrës Kulturore të ALAR), si dhe Radu Antohi, sekretar shteti në Ministrinë e Arsimit dhe Kërkimit Shkencor të Rumanisë. Nga familja e autorit ishin të pranishme Prof. Dr. Gëzime Starova dhe Prof. Dita Starova-Qerimi, të cilat ndanë emocionet e një mbrëmjeje kushtuar kujtesës së shkrimtarit, profesorit, diplomatit dhe studiuesit, Luan Starova.

Romani është përkthyer në gjuhën rumune nga Cătălina Frâncu. Folësit theksuan se “Librat e babait” është një nga veprat themelore të Starovës, e përkthyer në mbi 20 gjuhë dhe e renditur ndër veprat më të rëndësishme të letërsisë bashkëkohore ballkanike.

Në fjalën e tij, deputeti Bogdan-Alin Stoica falënderoi organizatorët dhe vuri në pah kontributin e Luan Topciut dhe Renata Topciu-Melonashit për përkushtimin e tyre afatgjatë në ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë së autorit në Rumani, përmes botimesh të herëpashershme në periodikë dhe revista letrare nga krijimtaria letrare dhe shkencore e Luan Starovës. Ai theksoi se mbështetja e tyre e pandërprerë ka qenë vendimtare në përpjekjen e përbashkët për ta mbajtur gjallë veprën e shkrimtarit.

Gjatë prezantimeve u ofruan analiza dhe komente mbi romanin, i cili përbën vëllimin e parë të një sage ballkanike. Starova trajton me ndjeshmëri temat e historisë, dëbimit dhe identitetit nën tre prej regjimeve më të trazuara të shekullit XX — osman, fashist dhe stalinist. Përmes rrëfimit që ndjek jetën e prindërve të tij gjatë viteve 1926–1976, autori sjell një perspektivë fëmijërore mbi marrëdhëniet njerëzore në një sfond politik në ndryshim të vazhdueshëm, duke i dhënë romanit një ton elegjiak mbi fuqinë e librave si bartës të kujtesës. Folësit nënvizuan se, në një realitet ku gjithçka tjetër mund të humbasë, janë pikërisht librat ata që i rezistojnë kohës dhe ruajnë shpirtin e personazhit.

Mbrëmja u bë dhe më emocionuese dhe prekëse nga ndarja e kujtimeve për shkrimtarin e madh me të pranishmit nga zonja prof. Gëzime Starova, bashkëshorte e autorit si dhe nga vajza e tij prof. Dita Starova-Qerimi. Libri ka mbërritur në të gjitha bibliotekat e vendit si dhe në Bibliotekat Universitare. U rikujtua figura e Luan Starovës si shkrimtar bilingv, diplomat dhe një nga zërat më të rëndësishëm të kulturës europiane me ndikim ndërkombëtar. Të pranishmit vlerësuan përkthimin dhe botimin e ri si një hap të rëndësishëm në njohjen dhe qasjen më të gjerë ndaj krijimtarisë së tij në hapësirën rumune.

Promovimi la pas një përshtypje të thellë: një mbrëmje reflektimi mbi kujtesën, identitetin dhe dashurinë për librin — një homazh i denjë për trashëgiminë letrare të Luan Starovës.

Zyra e shtypit ALAR

Nëntor, 2025

I dashuri Harry,/

Më lejoni që, në emrin tim personal dhe në emër të Federatës Panshqiptare të Amerikës “VATRA”, t’ju uroj me përzemërsi dhe respekt të thellë dekorimin tuaj me Medaljen e lartë “Urdhëri i Lirisë”, ndarë nga Presidentja e Republikës së Kosovës, znj. Vjosa Osmani-Sadriu.

Kjo dekoratë nderon jo vetëm një burrë të urtë e të urtësuar nga veprat, por një veprimtar të shquar, një patriot të palodhur dhe një familje të tërë atdhetare, e cila brez pas brezi ka mbajtur të ndezur flakën e dashurisë për Shqipërinë dhe Kosovën. Ajo vjen si njohje e denjë për kontributin tuaj të jashtëzakonshëm, për angazhimin e pareshtur dhe për misionin fisnik që keni mbrojtur me dinjitet ndër dekada.

Ky vlerësim i lartë institucional është nder jo vetëm për ju dhe familjen tuaj, por edhe për gjithë komunitetin shqiptaro–amerikan, i cili ndjehet krenar me figurën dhe veprën tuaj. Prej dhjetëra vitesh, zëri juaj ka qenë ndër më të fuqishmit për Kosovën në SHBA — i qartë, i drejtë dhe i vendosur për të mbrojtur të vërtetën, për të kërkuar drejtësi dhe për të afirmuar aspiratat tona kombëtare.

Si mik besnik dhe mbështetës i Presidentit Historik Ibrahim Rugova, si përkrahës i pathyeshëm i luftës çlirimtare të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, ju keni qenë një nga figurat qendrore që e keni artikuluar kauzën e Kosovës në nivelet më të larta të politikës amerikane: në Shtëpinë e Bardhë, në Senatin dhe Kongresin e SHBA-së, si dhe në mbarë opinionin publik amerikan. Zëri juaj ka qenë urë komunikimi, forcë shtytëse dhe mbrojtje e fuqishme e të drejtave tona legjitime për liri, pavarësi dhe dinjitet.

Duke ju uruar me zemër për këtë dekoratë të merituar, jemi të bindur se ju do të vazhdoni të afirmoni edhe më tej çështjen e Kosovës, duke ndërtuar ura të reja bashkëpunimi, duke forcuar aleancat historike me Shtëpinë e Bardhë, me Senatin dhe Kongresin amerikan, dhe duke mbështetur vendin tonë në çdo moment vendimtar. Roli juaj mbetet jetik për kombin tonë, për diasporën tonë dhe për të ardhmen e Dardanisë sonë të shtrenjtë.

Me konsideratë dhe respekt të veçantë,

Kryetari i Federatës Panshqiptare të Amerikës “VATRA”

Dr. Elmi Berisha

Dr. Xhakli serves as an inspiration to us all, and we are truly honored to have her as the Vice Chair of our society. Dr. Shpresa Xhakli MD, is a licensed physician who earned her medical degree from the Medical University of Pristina in Kosovo. She has served her hometown of Mitrovica across multiple settings—including ambulance services, the emergency department, and hospital care—and has also shared her expertise as an instructor in internal medicine. Shpresa is the founder of United for Autism and a passionate advocate for children with special needs. She immigrated to the United States in 1986 to continue her medical career, but her life’s course changed profoundly when her son, Arben, was diagnosed with autism.

Driven by love and determination, she dedicated herself to raising awareness, improving education, and expanding services for children with autism and their families. Dr. Xhakli began her advocacy work in the United States, serving on the board of The Alpine Learning Group and fundraising for the New England Center for Children with Autism in Boston, Massachusetts. During the Kosovo war, she also played an active role in humanitarian relief efforts—organizing donations, providing housing for refugees, and supporting United Nations initiatives through UNIFEM and HCUND. In 2009, Dr. Xhakli brought her mission back to Kosovo, organizing training programs for teachers and psychologists, equipping schools with essential resources, and ultimately founding United for Autism. Under her leadership, autism centers were established in Peja, Prizren, Ferizaj, Podujevë, Suharekë, and Preshevë. She also coordinated the delivery of supplies to two centers in Tetovë, one in Shkodër, and provided donations to support children in Ulqin, Montenegro.

In 2012, Shpresa achieved a historic milestone by opening the first school for children with autism in Kosovo, which now serves more than 120 students. Her tireless efforts also played a key role in the passage of national legislation protecting the rights of children with special needs, and she continues to advocate for better diagnostic services and improved healthcare across the region. Shpresa’s work is far from over. She is currently organizing specialized training for adults with autism and leading the development of a new day program called Autizmi in Pristina. This center will provide much-needed adult care services, including structured activities and weekly programs—resources that have not previously existed in Kosovo.

Gladiola Jorbus/

(Faktorët që ndikojnë në humbjen e pasurisë kulturore)

Gjuhët janë më shumë se një mjet komunikimi. Ato janë thesare të kulturës, historisë dhe identitetit të një komuniteti. Për fat të keq në botën moderne, shumë gjuhë po përballen me rrezikun e zhdukjes, dhe ky fenomen nuk është i rastësishëm. Ai pasqyron një kombinim të faktorëve socialë, politikë, ekonomikë dhe teknologjikë. Një nga shkaqet kryesore është asimilimi kulturor dhe presioni i gjuhëve dominante. Kur komunitetet përballen me nevojën për të mësuar gjuhë si anglishtja, spanjishtja apo mandarine për të pasur më shumë mundësi arsimore dhe ekonomike, gjuhët amtare lihen pas dore. Kështu që gradualisht ato shndërrohen në gjuhë që fliten vetëm nga brezat e moshuar.

Faktorë të tjerë kritikë janë urbanizimi dhe migrimi. Popullsitë që lëvizin drejt qyteteve ose jashtë vendit, shpesh përdorin gjuhën standarde ose gjuhën e shtetit të ri, duke reduktuar përdorimin e gjuhës amtare apo dialekteve në familje dhe komunitet. Ky proces çon në humbjen e përcjelljes ndër breza, i cili është një ndër treguesit kryesorë të gjuhës në rrezik.

Për më tepër, politikat arsimore dhe ligjore kanë një ndikim të madh. Në shumë vende, shkollat dhe institucionet publike nuk ofrojnë mësim ose material edukativ në gjuhët e minoritetit. Kjo jo vetëm që kufizon përdorimin e gjuhës, por krijon një perceptim se gjuha nuk ka vlerë sociale apo ekonomike. Në disa raste, historia është e mbushur me shembuj ku qeveritë kanë ndaluar përdorimin e gjuhës së një grupi të caktuar, duke përshpejtuar zhdukjen e saj.

Po ashtu, globalizimi dhe teknologjia kanë një rol të dyfishtë. Ndërsa komunikimi global dhe interneti ofrojnë mundësi për lidhje, përqindja e përmbajtjes online është kryesisht në gjuhën angleze, duke i lënë gjuhët e vogla jashtë skenës digjitale. Rinia që e përdor internetin për qëllime profesionale, studimi apo argëtimi i anashkalon gjuhët amtare.

Përveç faktorëve të jashtëm, ndikimi i perceptimeve sociale është vendimtar. Kur një gjuhë shihet si e “prapambetur” ose jo e dobishme ekonomikisht, prirja për ta mësuar dhe përdorur bie ndjeshëm. Brezat e rinj shpesh e braktisin gjuhën e tyre për t’u përshtatur me normat e shoqërisë ose për të fituar status social.

Zhdukja e një gjuhe nuk është një ngjarje e papritur, por një proces kompleks që lind nga një ndërthurje presionesh sociale, politike, ekonomike dhe teknologjike. Për të ruajtur gjuhët dhe pasuritë kulturore që ato mbartin, kërkohet ndërgjegjësim, politika mbrojtëse dhe iniciativa aktive. Mbështetja e arsimit dhe përdorimi i gjuhëve në familje, shkolla dhe komunitet është një faktor vendimtar për lëvrimin dhe transmetimin e gjuhëve. Nëse këto masa nuk merren, shumë prej gjuhëve të botës do të përfundojnë si histori të humbura që nuk do të mund të rikthehen më.