… Libri bashkoi shtëpitë botuese, krijuesit, studiuesit, nxënësit,  prindërit  dhe mësuesit e shkollave shqipe, nën organizimin e mrekullueshëm të Shoqatës “Bashkimi”.

Pjesëmarrësit e Panairit të Librit “Diaspora 22” përcjellin me vëmendje prezantimet e autorëve pjesëmarrës 

Të dielën, me datë 18 shtator 2022, nën organizimin e Shoqatës “Bashkimi” në Uster të Kantonit të Zyrihut u organizua Panairi i Librit “Diaspora 22”. Një organizim që la “pa fjalë” shumë pjesëmarrës, të cilët shprehën fjalët më të bukura për organizimin dhe skenarin e Panairit. Fakt është se ky Panair po zhvillohet për herë të dytë sepse nga Panairi i parë 2019 pati një ndërprerje dyvjeçare për hir të pandemisë. 

Panairin e hapën kryetari dhe nënkryetari i Shoqatës “Bashkimi”, Guximtar Alushi dhe Bekim Bajkraktari, të cilët falënderuan aktivistët e Shoqatës, për punën dhe përkushtimin rreth organizimit, pjesëmarrësit si dhe të gjithë ata të cilët kontribuuan që Panairi të hap dyert e tij. Pas tij fjalën e nderit e kishte prof. Dr. Agim Vinca (profesor dhe shkrimtar), i cili falënderoi Shoqatën për ftesën si dhe i uroj Panairit të Librit jetëgjatësi dhe suksese. 

Një fjalë rasti – prof. Dr. Agim Vinca, në hapjen e Panairit të Librit “Diaspora 22”

Salla e qytetit ishte rregulluar për mrekulli, tavolinat ishin të mbuluara me libra nga studiues, krijues dhe shtëpi botuese. Çdo gjë sillej rreth librit. Organizatorët kishin përgatitur skenën dhe programin e prezantimit, ku aktorë të ndryshëm patën mundësinë të prezantojnë punën dhe aktivitetet e tyre. Vlen të dallojmë prof. Agim Vincën, i cili sivjet feston 50 – vjetorin e krijimtarisë së tij. Prandaj organizatorët ishin kujdesur që poetit t`i bëhej një befasi e këndshme për punën e tij, jo vetëm si poet por edhe si profesor, fjala e të cilit ishte dhe është gjithmonë në shërbim të çështjes kombëtare. Në programin e panairit prezantuan krijimtarinë e tyre edhe krijuesit në Diasporë Brahim Avdyli, Muharrem Blakaj, Bujar Salihu, Çun Lajçi  etj., përkthyesja e poezisë  shqipe  në gjermanisht Loreta Schillock, studiuesit Aleksandër Hasanas, Butrint Balaj etj. Me interes ishte edhe prezantimi i shkrimtarit Mustafë Krasniqi nga Gjermania, i cili prezantoi monografinë kushtuar heroit të kombit Xhavit Hazirit.

Befasia e Panairit ishte prezantimi i “Shkollës Shqipe” në Zvicër ku nëpërmjet fotografive të botuara në  mediat shqiptare gjatë 3-4 viteve te fundit,  në formë vizuale u prezantuan të gjitha shkollat e hapura deri më tani, vendet, klasat, mësuesit, nxënësit. Pra ishte një pamje faktografike që dëshmonte të gjitha ato pika shkollore të hapura me një punë dhe përkushtim të jashtëzakonshëm, ku në fund u shoqërua me duartrokitje. 

Një prezantim i “Shkollës shqipe” në Zvicër, prezantim që fletë për një punë dhe përkushtim të veçantë ndaj organizimit të pikave shkollore 

Në këtë panair ishte edhe drejtoresha e Shtëpisë Botuese “Albas” nga Tirana, znj. Rita Petro, e cila si zakonisht është e gatshme të mbështes projekte të këtilla që kanë për synim përhapjen e librit. Ajo së bashku me Edlira Dedjen prezantuan botimet e kësaj shtëpie si dhe krijimtarinë  e njërit nga klasikët e letërsisë për fëmijë poetit Bedri Dedja. Nga shtëpitë botuese ishte “Litera Academy” nga Shkupi e cila prezantoi revistat dhe materialet e ndryshme shkollore për fëmijët e moshës parashkollore, që ndoshta mund të përdoren edhe për nxënësit e nivelit të parë, në mërgatë. 

Drejtoresha e Shtëpisë Botuese “Albas”, znj. Rita Petro, së bashku me Edlira Dedjen, gjatë prezantimit të botimeve të shtëpisë botuese

Sintetizimi i prezantimeve nga autorë të ndryshëm u shoqërua edhe me pushime të shkurtuara, të cilat pushime valltarët e shoqatës i shfrytëzuan për mrekulli duke prezantuar vallen e bukur shqipe.  

Vaxhid Sejdiu

– nga Visar Zhiti -/

Dua të flas thjesht, ashtu siç e kujtonin im atë dhe ime më, e kishim Mik të familjes në Berat, burrë i lartë nga dera e madhe e Frashërllinjve, – e lavdëronin me shpirt, – bir i Abdyl Frashërit dhe nip i Samiut dhe i Naimit të pavdekshëm, zemërgjerë dhe fisnik si ata, me kulturë të madhe europiane, patriot dhe idealist, iu përkushtua Shqipërisë, Kryetar i Ballit të Kombit, lider moral dhe shkrimtar fin…

Kur im atë u fejua me nënën time në kohë shqetësimesh të mëdha, ishte Lufta II Botërore, ajo donte t’i dhuronte tim eti një qëndismë, qëndiste mahnitshëm dhe im atë vizatoi mbi një copë atllasi të kuqe shqiponjën e zezë dyjkrenore dhe shkruajti 4 vargje për Flamurin Kombëtar, por në atë krizë të rëndë që kishte pllakosur vendin, s’gjendeshin moline për të qëndisur.

– I gjej unë, – tha Mit’hat Frashëri dhe sytë i ndrinin, – por dua të më qëndisësh dhe mua një Flamur ashtu.

– Me shumë dëshirë, – u lumturua nëna ime dhe qëndisi dy flamuj me penjët e artë që solli Mit’hati, ndoshta nga Vjena, Roma a Parisi. Lufta vazhdonte, ata burra luftonin jo vetëm me armë, por dhe me kulturë e dhëmbje duke mbetur njerëz edhe kur ishte aq e vështirë, gati e pamundur dhe nëna ime qëndiste si me fije të arta ëndrre atë që ishte ideal. Një Flamur për tim atë në martesë dhe tjetrin dhuratë për mikun e tyre të shtrenjtë.

Flamurin tonë nëna e ruajti gjithë jetën. Dhe vonë Doktoreshë Linda Spahiu, antropologe dhe koleksioniste e pasionuar, na e vuri Flamurin në një korrnizë të bukur, krijoi një vepër arti që u ekspozuan në Tiranë me rastin e 100 vjetorit të shpalljes së Pavarësisë së vendit. Aty janë bashkë vargjet dhe vizatimi i tim eti, duart qëndistare të Nënës time dhe fijet e arta të idealit Frashërjan, që duket sikur zoti Mit’hat i hedh ende nëpër Atdhe si rreze të diellta shprese dhe dashurie.

Sot, në këtë përvjetor të tij u përurua dhe Vepra VII e kolanës së Mit’hat Frashërit nën kujdesin e historianit Uran Butka, që drejton dhe Institutin e Studimeve Historike që mban emrin e atij letrar, “Lumo Skëbdo”. Fijet e arta të Mit’hat Frashërit lidhin në vazhdimësi kujtesën Kombëtare me ardhmërinë…

Veprimtaria shkencore e publike e profesorit dhe rektorit të Universitetit të Prishtinës, Ejup Statovci, u shfaq sonte në dokumentarin kushtuar jetës dhe veprës së tij.

Në fjalën e tij para të pranishmëve, Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, vlerësoi kontributin e rektorit Statovci, si një ndër ekspertët që hartuan Deklaratën Kushtetuese të 2 korrikut 1990 dhe Kushtetutën e Republikës së Kosovës më 7 shtator në Kaçanik. “Mes ekspertëve e juristëve që hartuan këto dy dokumente themeltare në historinë institucionale të Kosovës, ishte edhe një profesor i të drejtës civile, atë kohë 50 vjeçar. Emri i tij ishte Ejup Statovci”, tha kryeministri.

“Deri në moshën 51 vjeçare, jeta e Ejup Statovcit ishte ajo e një profesori të përkushtuar dhe e një shkencëtari prodhimtar. Ajo do të mund të vazhdonte me këtë rrjedhë, sikur më 1991, kur Serbia i dëboi shqiptarët nga Universiteti i Prishtinës, të mos vinte në krye të Universitetit të Prishtinës si rektor. Në historinë e Universitetit tonë, ai është rektori i 10-të në radhë, por Ejup Statovci është rektori më jetëgjatë, që e drejtoi Universitetin e Prishtinës, nga 26 nëntori i vitit 1991 dhe deri më 31 dhjetor 1997”, tha kryeministri Kurti.

Profesor Ejup Statovci i qëndroi besnik formimit të tij kulturor, duke i përkthyer mendimet dhe bindjet e tij nga dije dhe besim, në guxim për të folur dhe vullnet për të vepruar. Ai i kuptoi saktë dhe drejt detyrat që ia jepte pozita e rektorit të Universitetit të Prishtinës dhe rolin që ia kërkoi koha në shoqëri, tha kryeministri Kurti. Ai shtoi se profesor Ejup Statovci u bë pjesë e historisë në një mënyrë shumë autentike. Ajo listë e gjatë e publikimeve shkencore të Profesor Ejup Statovcit gjatë viteve të ’70-ta dhe të ’80-ta, u rrallua dukshëm në vitet ’90-ta, sepse në dekadën e fundit të jetës së tij, Profesor Ejup Statovci u kthye në akademik të rezistencës.

I përhershëm qoftë kujtimi ynë për Profesor Ejup Statovcin dhe i lexueshëm qoftë roli i tij në historinë e Kosovës, tha kryeministri Kurti në pëmrbyllje të fjalës së tij.

Shkruan Mehmet PRISHTINA

Është koha që pikërisht amerikanët të organizojnë një konferencë ndëkombëtare e cila do t’i vendoste parametrat bazë për shtetësinë e Kosovës, qëndrueshmëria e së cilës nuk do të mund të varej nga fqinjët e saj, e më së paku nga Serbia. Kësaj të fundit duhet t’i merren privilegjet e të qenit kujdestar arbitrar i vujatjeve serbe në Ballkan, sepse jo vetëm serbët, por edhe kombet e tjera, përfshi edhe shqiptarët, jetojnë në disa shtete. Nëse Serbisë i lejohen këto privilegje, atëherë mbetet e hapur Kutia e Pandorës që Ballkani asnjëherë të mos gjej qetësi.

Nëse i referohemi mjediave të Beogradit, Presidenti serb Vuçiq ka marrë nga dy këshilltarët e Macron dhe Scholz, gjatë vizitës së tyre në Serbi, një propozim për një kornizë krejtësisht të re për bisedimet në Bruksel, e cila, siç ka thënë Vuçiq, duhet të çojë tek zgjidhja përfundimtare me Republikën e Kosovës.

Por në anën tjetër, zgjidhja përfundimtare duket të jetë një makth për Vuçiqin, pasi që ai edhe pas takimit me delegacionin evropian përsëriti qëndrimin se kurrë nuk do ta njeh shtetin e Kosovës.

Pas angazhimit shtesë të diplomatëve nga Parisi dhe Berlini, si mbështetje të negociatorit Lajçkak, procesi i dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë ka gjasa të hyjë në një faze të re, me një qasje pak a shumë të ndryshme. Kjo edhe për faktin se, siç tha Dushan Janjiq, nga Forumi për Marrëdhënie Etnike në Beograd, shtetet e Quint-it – Gjermania, Franca, Britania e Madhe, Italia dhe SHBA-ja – po krijojnë një zë të përbashkët lidhur me këtë proces. Sipas Janjiqit Quint-i mund të jetë duke përgatitur një konferencë ndërkombëtare për Kosovën dhe Serbinë.

Pavarësia e Kosovës, si projekt i inicuar nga forcat liridashëse e përparimtare të Kosovës dhe i ndihmuar nga SHBA, BE e NATO, vazhdon të jetë temë dilemash e bisedimesh në Beograd dhe përderisa është kështu zgjidhja përfundimtare, të cilën po e kërkojnë kaq shumë ndërkombëtarët, nuk mund të arrihet pa një vetëdijësim të klasës politike, proces ky mjaft i ngadalshëm.

Se ky proces vështirë po ecë në Beograd, tregon edhe një analizë e Grupit ndërkombëtar të krizave, i cili qysh në vitin 2006 tërhiqte vërejtjen se “Serbia duhet të inkurajohet që të angazhohet në projektin për pavarësinë e Kosovës dhe të nxjerr përfitimet më të mëdha të mundshme për interesat e saj afatgjate dhe për minoritetin serb në Kosovë, nga ky proces, por duke ia bërë të qartë se nuk e ka të drejtën e vetos mbi vendimin e bashkësisë ndërkombëtare për statusin e Kosovës”.

Pra, Kosova, sipas diskursit serb, edhe pse ka shpallur pavarësinë para 15 viteve, sërish nuk mund të quhet një shtet i përfunduar, sepse kjo po varet nga krerët e Beogradit të cilët gjatë bisedimeve me ndërkombëtarët e paraqesin Kosovën sikur të ishte problem i brendshëm i Serbisë.

Nga kjo grackë serbe nuk kishin mundur të shpëtonin edhe politikanët e Kosovës që udhëhoqën dialogun me Serbinë, të cilët pranuan të rinegocojnë për statusin e Kosovës. Pasojat e këtij keqmenaxhimi të dialogut, po vërehen sot kur Kosova është e detyruar të bisedojë me Beogradin për statusin e serbëve lokal sikur ata të ishin shtetas të Serbisë e jo të Kosovës. Kjo ka ndikuar që edhe diplomatët perendimorë të jenë të kujdeshëm dhe hezitues, duke ndjekur inercinë e dikursit serb sipas të cilit Kosova ka ende punë për të bërë deri sa të bëhet shtet funksional. Me fjalë të tjera, Kosova bëhet shtet funksional vetëm atëherë kur do të formojë Asociacionin e e komunave me shumicë serbe, një kërkesë kjo që u përsërit edhe nga kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiq, gjatë vizitës në Kosovë e cila tha se “është koha për të formuar Asociacionin e komunave me shumicë serbe në Kosovë”, ndërkohë që kryeministri Kurti është kundërpërgjigjur duke thënë se Kosova nuk mund të pranojë formimin një “asociacioni njëetnik”.

Komuniteti ndërkombëtar, në anën tjetër, vazhdimisht përsërit se marrëveshjet e arritura duhet të zbatohen, përfshirë edhe atë për Asociacionin.

Kohët e fundit në mediat serbe ka qarkulluar edhe një ofertë perëndimore për zgjidhjen e çështjes së Kosovës sipas modelit të dy Gjermanive. Këtë e ka konfirmuar edhe njëri nga bashkëpunëtorët e Vuçiqit, Milovan Drecun sipas të cilit “Duket se oferta perëndimore për zgjidhjen e çështjes së Kosovës do të jetë modeli i dy Gjermanive me krijimin e Asociacionit, por, me kompetenca ndryshe nga ajo e marrëveshjes”.

Modeli i dy gjermanive që ofrohet për të rregulluar raportet në mes të Kosovës dhe Serbisë, nuk ka hasur në miratimin e klasës politike të Kosovës, por as të vëzhguesve ndërkombëtarë. Javë më parë studiuesja e komunikimit Suzana Starikov ka komentuar raportimet e gazetës serbe “Danas”, duke iu referuar disa burimeve diplomatike, se Perëndimi mund të aplikojë modelin e dy Gjermanive për zgjidhjen e problemit Kosovë-Serbi. Ajo ka thënë se i duhet thënë jo kësaj ideje që ia mohon shtetësinë Kosovës.

“Ajo që autorët e këtij modeli, siç raportohet, Gjermania dhe Franca po kërkojnë nga Kosova, është të mohojë shtetësinë e vet dhe madje të turpërohet nga ajo. Serbia nuk duhet të parandalojë direkt anëtarësimin e Kosovës në Kombet e Bashkuara, por i dërguari i Kosovës në OKB nuk duhet ta quajë veten ambasador. Përgjigja për këtë? JO! NEIN! JO!”. Strikov e ka quajtur model cinik që mohon historinë. Ajo ka shkruar se ndarja mes Kosovës dhe Serbisë nuk është e njëjtë sikur ndodhi ndarja e Kosovës nga Shqipëria. “Pavarësisht nga fakti që ky “model” në të vërtetë paraqet status quo-në si “progres” në njohjen e Kosovës nga Serbia është gjithashtu cinike në mohimin e historisë”.

Përderisa Qeveria e Kosovës mirëpret “përkushtimin shtesë të dy shteteve të rëndësishme të Bashkimit Evropian” – Gjermanisë dhe Francës – në arritjen e marrëveshjes ligjërisht të obligueshme për normalizimin e plotë të marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë, me “njohjen reciproke në qendër”, autoritetet në Serbi nuk e komentuan publikisht angazhimin shtesë të Gjermanisë dhe Francës në dialog.

Në zhargonin diplomatik ndërkombëtar është futur edhe sintagma “kërkesa maksimaliste”, e cila është bërë pengesë për arritjen e kompromisit në mes të Kosovës dhe Serbis, e që i atribuohet qëndrimeve ekstreme të Beogradit dhe Prishtinës. Ndonëse një sintagmë e tillë godet më tepër Kosovën, ajo megjithatë nuk është bërë pengesë të përdoret nga diplomatët si një instrument për të amortizuar pakënaqësitë eventuale gjatë procesit të dialogiut. Se kjo është kështu vëreteton edhe qëndrimi i diplomacisë amerikane, sipas së cilës kërkersat e ashtuquajtura maksimaliste nga të dyja palët do të duhej të pësojnë “hekurosje”, sidomos pas letrës së para disa muajve të Antony Blinken, i cili kishte adresuar disa detyra që duhet t’i kryejnë Prishtina dhe Beogradi, të përmbledhura në tri çështje kruciale: njohja reciproke, respektimi i të drejtave të minoriteteve (aludohet në statusin e serbëve), përfshi edhe ekzekutimin e vendimeve gjyqësore që kanë të bëjnë me ta (aludohet në statusin e tokës përreth Manastirit të Deçanit) si dhe çështja e të pagjeturve ( aludohet në detyrimet e autoriteteve serbe për identifikimin e vendndodhjeve të varrezave masive me shqiptarë të ekzekutuar).

Prej të gjitha këtyre çështjeve, statusi i serbëve mbetet “thembër Akli” për politikën e Kosovës. Nga mënyra si është trajtuar deri më tani kjo çështje, sidomos në vitet e mëhershme, Kosova ka demonstruar një qëndrim defanziv, duke pranuar gjithçka që është servirur në tryezën e bisedimeve. Si rezultat i këtyre qëndrimeve është projektuar edhe narrativi i Beogradit mbi statusin e mjerueshëm të serbëve të Kosovës i cili me patjetër duhet përmirësuar, paçka se Pakoja e Ahtisarit kishte ofruar garanca shtesë për minoritetin serb në Kosovë, përfshi edhe ulëset e garantuara në Parlament, madje edhe përtej konventave ndërkombëtare.

Tani çka i mbetet të ndërmerr Qeveria Kurti që të gjitha gjërat të biejnë në vendin e vet, pa shkaktuar ndonjë pakënaqësi te njëra palë, apo te tjetra. Me fjalë të tjera, çak duhet të bëjë Qeveria e z. Kurti që, në njërën anë, të plotësohen disa ambicje të Serbisë por me kush që të ruhet sovraniteti i Kosovës, dhe në anën tjetër, të demonstrohet politika e vendimarrjes autonome kosovare por pa i prishur raportet me amerikanët.

Këto dhe pyetje tjera të vështira, Qeveri e Kosovës duhet t’i shqyrtojë me miqtë amerikanë, duke kërkuar nga ata garanca shtesë për dy çështje tepër të rëndësishme: që Kosova të bëjë kompromis deri në kufinjt e moscenimit të sovranitetit të saj dhe të kërkoj reciprocitet në mes të drejtave të shqiptarëve në Jug të Serbisë dhe serbëve në Kosovë.

Procesi i dialogut Kosovë-Serbi nuk ka pasur një emërues të përbashkët në qendrat kryesore vendimmarrëse botërore, për faktin se Washingtoni ka një qasje tjetër ndaj këtij procesi, duke imponuar zgjidhje të shpejt dhe gjithpërfshirëse, ndërkohë që Brukseli dhe disa kancelari evropiane këtë proces e shohin ende të papërfunduar, për të cilin ka ende punë për t’u bërë.

Si përfundim, ajo çka mund të përshkruhet dhe përmblidhet me pak fjalë situata aktuale nëpër të cilën po kalon Kosova, si pasojë e çështjeve të pazgjidhura me Serbinë, është fakti se ka ardhur koha që shtetësia e Kosovës duhet të kalojë në fazën e konsolidimit, por kjo nuk mund të arrihet pa ndihmën e amerikanëve dhe NATO-s. Prandaj është koha që pikërisht amerikanët të organizojnë një konferencë ndëkombëtare e cila do t’i vendoste parametrat bazë për shtetësinë e Kosovës, qëndrueshmëria e së cilës nuk do të mund të varej nga fqinjët e saj, e më së paku nga Serbia. Kësaj të fundit duhet t’i merren privilegjet e të qenit kujdestar arbitrar i vujatjeve serbe në Ballkan, sepse jo vetëm serbët, por edhe kombet e tjera, përfshi edhe shqiptarët, jetojnë në disa shtete. Nëse Serbisë i lejohen këto privilegje, atëherë mbetet e hapur Kutia e Pandorës që Ballkani asnjëherë të mos gjej qetësi.

Prishtinë, 10 shtator 2022