Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

OPEN LETTER TO THE ALBANIAN AMERICAN COMMUNITY

by

ALBANIAN AMERICANS FOR TRUMP

A LEGALLY REGISTERED GROUP OF DONALD J. TRUMP FOR PRESIDENT INC.

US PRESIDENTIAL ELECTIONS 2020

OPEN LETTER TO THE ALBANIAN AMERICAN COMMUNITY

Dear Albanian compatriots in Michigan and throughout America,

On behalf of the “Albanian Americans for Trump”, a legally registered group of the Donald J. Trump for President, Inc., we would like to direct you our sincere call to vote for the re-election of President Donald J. Trump. This is the most crucial time in decades, when the United States of America has another chance to stay on its secure path, as the most powerful capitalist country of the world, or otherwise, to shift towards the radical left with its socialist politics of the economy and the society development. We Albanian Americans, as a solid and integrated ethnicity in America, can make a difference.

This call to you to vote for Trump, has to do mostly with those principles which identifie us best as Albanians, such principles we find embraced by the person Donald Trump and the Republican Party.

1. Communism or the Marxist ideology has been practiced at its worst forms as the best example of inhumanity, by killing, torturing and persecuting hundreds of thousands of innocent people in eastern Europe, especially in Albania. Over the past century, communist totalitarian regimes around the world have killed more than 100 million people and subjected countless more to exploitation, violence, and untold devastation. 30 years ago, while the communist regime in Albania was collapsing, it left behind a dark history of crimes against its own people, such crimes have been engraved in our memories.

It was President Trump, the first world leader that, in 2017 to announce November 7, the National Day of the Victims of Communism. On such announcement, President Trump said: “Today, we remember those who have died and all who continue to suffer under communism…Today, we renew our commitment to helping secure for all people a future of peace and prosperity founded on the core tenets of democracy—liberty, justice, and a deep respect for the value of every human life. Communism is the past. Freedom is the future”.

2. Mother Theresa, our most beloved saint, the perfect personification of the kind, hardworking, generous and devoted Albanian woman will forever fill us with honor and pride. It was President Trump who wrote tributes and deeply paid respect towards our Mother Theresa, before and after he was elected president. President Trump has said: “Mother Theresa had an amazing life of charity and holiness. She gave food to the hungry, shelter to the homeless, education to the needy. Mother Theresa represents the best of each of us. I am truly happy to see people across the world, join together and celebrate Mother Theresa’s uniquely humbled, generous and pious life. There was nobody like her”.

3. Abortion is the number one cause of human death, taking over 42 million innocent lives worldwide every year. Mother Theresa has said: “Today, the greatest destroyer of peace is abortion, because it is a war against a child”.

President Trump is a Pro-Life president. He is the first President of the United States of America to attend a March for Life rally. In 2018, during the United Nations General Assembly, President Trump said: “Like many nations here today, we in America believe that every child – born and unborn – is a sacred gift from God”.

President Trump recently signed an executive order to provide life-saving medical care for infants who survive abortion. The order reads: “Every infant born alive, no matter the circumstances of his or her birth, has the same dignity and the same rights as every other individual and is entitled to the same protections under federal law.”

Trump has said: “Unborn children have never had a stronger defender in the White House.”

On the other side, candidate Joe Biden has declared: “I am pro-choice in every respect”. He has also voted for legal abortion on the very final stages of pregnancy, taking away the right to life for millions of children to be born.

4. Family is the foundation of our society. We Albanians recognize that and take

pride of our families: our family trees, our parents, grand-parents and all ancestors, generation after generation. The Trump family possesses all the attributes of a good family, a honored and strongly bonded husband and wife with well-educated hard-working children. We see President Trump as a defender and supporter of family. President Trump has said: “The happiest people I know are those people who have great families and real values. I’ve seen it. I know it. People who have a loving spouse and have children they really love are happy people.”

On the contrary, candidate Biden represents the far-left liberal values. Only one fact sells it all: in 2016, Biden while serving as vice president, he married two men. On that day he wrote: “Proud to marry Brian and Joe at my house. Couldn’t be happier, two longtime White House staffers, two great guys.”

5. Religion is one of the strongest values for us Albanians and we take pride of the peace between all faiths among us. President Trump has been continuously encouraging and supporting the freedom of religion. At the same time, he has been defending the people of all faiths from religious persecution. Trump’s most recent statement on religion was:

“In this country, civil society, especially religious institutions, are the essential foundation of the American freedom. A nation is strong because of the people of all faiths. That’s why as president, one of my top priorities, is to defend religious liberty, and to cherish the role of faith and faith-based organizations in our national life. As a President I will defend the right of religious believers of every race, religion, color or creed… Religion plays a very large factor in happiness. People who have God in their lives receive a tremendous amount of joy and satisfaction from their faith.”

6. Children are our most precious creatures, the inspiration and the motivation of our lives. They have never had a better supporter and protector in the White House. President Trump has recently undertaken a war unseen before against child abuse and human trafficking. Trump’s Homeland Security Investigations have arrested over 1600 criminals associated with child trafficking. Law, order and the safety of our lives and our children has been one of his priorities. Public schools throughout the country have downgraded their standards. Their administrations have removed God from educational institutions, trying to induce liberal values and indoctrinate our children. President Trump’s policies are to restore religion and the right to pray in our schools. Furthermore, Trump’s plan is to allocate funds toward private schools, encouraging and advancing school choice for our children.

On the other side Biden has been promoting most demonic values, encouraging parents to allow prepubescent minor children to transgender. Biden has recently stated: ”If your 8 year old child says they want to be transgender to make life easier… they have a right to transition and there is no reason for you [parents] to deny it”. Parents, please reconsider again before you vote for Biden. Put your children first.

7. Kosovo is our unfinished project until we Albanians have national unification of Albania, Kosovo, Çameria and all our territories. Trump and his administration, on the recent years have been putting their full attention to the peace in Balkan. Under the President Trump’s supervision, Kosovo and Serbia recently achieved a great peace agreement of their economic development.

President Trump has started and will accomplish his project for a permanent peace and mutual recognition between Kosovo and Serbia.

Candidate Biden has apologized to Serbia for NATO bombing raids which liberated Kosovo and it was him who repaired and rehabilitated relations with Serbia. Only a few weeks before Presidential elections, candidate Biden proposed an uncertain written proposal on Kosovo-Serbia relations, but in eight years, Biden serving as a vice-President, did nothing but left Kosovo unattended and completely forgotten.

Dear our fellow brothers and sisters of Albanian blood, we all left our countries and chose America for a safer and better life. This is our permanent country for the generations to come. Please don’t hesitate but vote! Before you vote remember who you are and where you come from. Vote for conservative values and those principles which identify you as an Albanian heir. Vote for the family of the image of the Holy Family. Vote for your own children’s future. Vote for Trump! Preserve the great America.

Prepared by Valentino Lumaj

Michigan, October 25, 2020

PRESPA-Liqen në trojet shqiptare që po zhduket!

by

 Shkruan: Fejzulla ABDULLAI (magjistër i shkencave të gjeografisë) Detroit, Mi)/- Në trojet shqiptare ekzistojnë tre liqene me origjinë tektonike:  Liqeni i Shkodrës (369.72 km2), Liqeni i Ohrit (348 km2) dhe Liqeni i Prespës. 

Liqeni i Prespës, edhe pse gjeografikisht ndodhet në trojet shqiptare, prej vitit 1913 kur fuqitë e kohës i caktuan kufijt politikë në Ballkan, u përfshi në territoret e tre shteteve: Maqedonisë, Shqipërisë dhe Greqisë. Në fakt liqeni është i pozicionuar në kufirin trepalësh: në jugperëndim të Republikës së Maqedonisë së Veriut, në juglindje të Republikës së Shqipërisë dhe në veri të Republikës së Greqisë.

Liqeni përfshin një sipërfaqe prej 274 km2 (në kushte normale). Prej sipërfaqes së përgjithshme 176.8 km2 i takojnë Republikës së Maqedonisë së Veriut, 49.4 km2 Republikës së Shqipërisë dhe 47.8 km2 Republikës së Greqisë. Gjatësia është 28.6 km, kurse gjerësia 16.9 km. Volumi i përgjithshëm është 4.8 miljonë m3 ujë. Thellësia maksimale është 54 m, mesatarja 18.8 m dhe gjatësia e vijës bregore 100.1 km.

Pellgu ujëmbledhës dhe akuatoria e tij përfshijnë një sipërfaqe prej 1.360 km2 ose 45.18% nga sipërfaqja e pellgut të përgjithshëm  (3.010 km2) të Liqenit të Ohrit e të Drinit të Zi.

Ky liqen me Liqenin e Ohrit përbëjnë një sistem hidrografik të përbashkët, nga fakti se ujrat e këtij liqeni gravitojnë kah i Ohrit dhe nëpërmjet kanaleve sublakustrikë janë të lidhur ndërmjet tyre. Ujra rrjedhëse sipërfaqësore liqeni nuk ka. Ky është një rast i veçantë në Ballkan që s’egziston në liqenet e tjerë.

Në këtë shkrim nuk do të bëhet fjalë për ndonjë studim të veçantë mbi këtë liqen, por do të jepet një informacion  mbi një dukuri që vazhdimisht ekziston tek liqeni dhe që nuk ekziston në dy leqenet e tjerë tektonikë të trojeve shqiptare. 

Në aspektin gjeologjik, Liqeni i Prespës nuk është shumë i vjetër. Sipas studimeve të autorëve të ndryshëm është formuar pas paroksizmit alpin në oligo-miocen, përkatësisht me lëvizjet neotektonike në mezin e periudhës së neogjenit/ fillimin e epokës së pliocenit, para rreth 6 miljonë vitesh. Në kohën kur është formuar, ka pasur lidhje sipërfaqësore me Liqenin e Ohrit dhe me atë të Korçë-Bilishtit, që  s’ekziston sot, duke u emërtuar me emrin Liqenet e Dasaret-it (Fisher). Më vonë, lëvizjet  intenzive neotektonike në pleistocen, mundësuan që lidhja sipërfaqësore ndërmjet tyre të ndërpritet. Prej kësaj kohe uji/niveli i liqenit periodikisht është zvogëluar duke  mbrijtur nivelin e sotëm. Madje, ndryshimet klimaterike në postpleistocen (diluvium) dhe drenimet nëntokësore ndikuan që niveli i liqenit e më tutje të ndryshojë. 

Duke u ndodhur në një lartësi mbidetare prej 853 m, dhe me 158 m lartësi relative mbi nivelin e Liqenit të Ohrit, pastaj përbërjes gëlqerore të malit të Galiçicë që gjendet në mes tyre, është mundësuar që ujrat e këtij liqeni vazhdimisht, pandërprerje, të drenojnë në atë të Ohrit. Dukuria e këtillë hidrologjike që rrallë ekziston në botë, ka ndikuar që niveli i liqenit vazhdimisht të fluktuojë. Kjo mund të vërehet edhe prej kohës kur ekzistojnë të dhëna morfometrike, ndonjëherë niveli ka qenë i lartë e ndonjë herë i ulët. Mirpo, në fillim të këtij shekulli, për shkaqe të ndryshme, duke qenë vazhdimisht bilanci ujor negativ, liqeni në mënyrë të përshpejtuar ka filluar ta humbasë ujin, duke mbrijtur në një gjendje kritike sa që parashtrohet pyetja për ekzistencën e tij.

Në kohën e fundit në qarqet shkencore dhe faktorëve kompetentë të të tre shteteve ku shtrihet liqeni, parashtrohen shumë pyetje lidhur me këtë dukuri. Ç’po ndodh me liqenin që vazhdimisht po e humbet ujin? Pse këtij liqeni vazhdimisht po i ulet niveli, gjer kur do vazhdojë ulja e këtillë dhe çfar do ndodhë në të ardhmen me këtë liqen? Do zhduket tërësisht apo do të ekzistojë në përmasa më të vogla? Këtyre dhe pyetjeve të tjera që mund t’i ketë me numër,  në sajë të literaturës përkatëse shkencore dhe të dhanave të tjera, do të orvatem  të jap një shpjegim që pak a shumë  ta nxjerr në dritë të vërtetën e tij.

Furnizimi i liqenit me ujë 

Varësisht nga faktorët që e ushqejnë liqenin me ujë, regjimi i nivelit liqenor si element morfometrik në të kaluarën ka qenë jostabil. Akuatoria liqenore është në varësi të plotë nga faktorët pluvionivalë. Në fakt, liqeni me ujë furnizohet nga lumenjtë, nga të reshurat, burimet sublakustrikë (burime në bazamentin e liqenit) dhe nga tretja e dëborës në fillim të stinës së pranverës. Ndërsa ujin e humbet me avullim dhe nëpërmjet drenimeve nëntokësore që kanë lidhje me Liqenin e Ohrit, i cili është për 158 metra nën nivelin e këtij liqeni. Ujëra rrjedhëse sipërfaqësore sikurse që ka Liqeni i Ohrit ose ai i Shkodrës prej ku mund të largohet uji, ky liqen nuk ka. Në zvogëlimin e sasisë së ujit ndikim ka edhe faktori antropogjen nëpërmjet të sistemit të irigacionit.

  Në Liqenin e Prespës nga të katër anët derdhen një numër afluentesh sipërfaqësorë dhe nëntokësorë që e ushqejnë vazhdimisht me ujë. Lumenjtë burimin e tyre e kanë në hapësirat e larta të shpateve të Pelisterit dhe maleve të tjera përreth ku reshjet janë në formë të dëborës. Në stinën e pranverës me tretjen e dëborës kur lumenjtë regjimin ujor e kanë më të lartë, liqeni  furnizohet më tepër me ujë. Furnizuesi më i madh i liqenit është Lumi i Madh. Nga ky lumë në liqen gjatë vitit dedhet një sasi prej 29.96 miljonë m3 ujë. Madje rol të rëndësishëm e përcaktues në sasinë e ujit të liqenit ka sasia e ujrave që grumbullohen nga pellgu, i cili ka një sipërfaqe të përgjithshme për 3.5 herë më të madhe se ajo e vetë pasqyrës së ujrave të liqenit. Nga kjo shihet se liqeni ka burime të mjaftueshme për furnizimin e akuatoris së vet me ujë, por përsëri po e humbet ujin, gjë që nuk vërehet në Liqenin e Ohrit.

Ku shkon uji i liqenit?

Edhe pse liqeni vazhdimisht është duke u furnizuar me ujë, nivili i tij pandërprerë po vazhdon të ulet. Këtu veç faktorëve të tjerë, në rradhë të parë ndikim kanë drenimet nëntokësorë të ujit i cili me një inensitet të pandryshueshëm është duke u derdhur në Liqenin e Ohrit. Kjo është e mundur sepse pjesa perëndimore e akuatorisë liqenore dhe mali i Galiçicës që e ndan nga ai i Ohrit, janë të përbërë prej gëlqerorëve të cilët  nga proceset kimike (korozionit) dhe plasaritjeve të ndryshme, mundësojnë që uji i liqenit vazhdimisht të largohet nëpërmjet kanaleve nëntokësorë dhe të shkarkohet në atë të Ohrit në formë të burimeve anësorë (buzëliqenore) dhe sublakustrikë.

Vendet ku drenon sasija më e madhe e ujit dhe prej të cilëve varet fluktuimi i nivelit të liqenit janë ponori Zavir, në gjirin e Liqenasit dhe Kazan, në pjesën veri-perëndomore të liqenit. Observime mbi drenimin e ujit në ponorin Zavir në fillim të shekullit të kalua kanë bërë K.Estrajh (K.Oestreich) dhe F. Kosmat (F. Kossmat). Estrajh thotë se ky ponor është me përmasa të vogla. Pasi gjerësia është e vogël (1,5 m),  ponori s’është në gjendje të lëshojë masën e ujit që  rrymon në drejtim të tij, ndaj pjesa tjetër e ujit humbet edhe nëpër kanale të tjerë, të cilët më vonë bashkohen në një rrjedhje të përbashkët. Kosmat, nga ana tjetër, nënvizon se përmbytjet që i shkakton liqeni gjatë niveleve të larta, janë në varësi të plotë të ponorit Zavir. Sipas tij, ky ponor është rregullator i nivelit të liqenit (J.Cvijiq (1911): Osnovi za geografiju i geologiju Makedonije i Stare Srbije, kn.III, Beograd). Përshkak të përbërjes gëlqerore (karstike), autorë të tjerë nuk e përjashtojnë mundësinë e drenimit nëntokësor të ujit edhe në vende të tjera.

Madje, këta autorë dhe autorë të tjerë, janë të mendimit se sasia e ujrave që shkarkohen në Liqenin e Ohrit , padallim kushteve klimaterike, është konstante. Sipas autorëve shqiptarë kjo sasi sillet rreth 16 m3/sek, që i përgjigjet një moduli vjetor prej rreth 12.2  l/sek për km2 (Grupë autorësh(1990): Gjeografia fizike e Shqipërisë, vëllimi i parë, Tiranë.).

Sa është prurja e ujrave që derdhen në Liqenin e Ohrit, është vështirë të konstatohet, ngase numri më i madh i tyre shkarkohen nën sipërfaqen e liqenit ku s’mund të bëhet kurfarë matjeje.

Sasia më e madhe e ujit, buron në gurën “Ostrovo” në afërsi të manastirit “Shën Naum”, në jug-lindje të liqenit. Kjo gurë pranon ujë prej rreth 30 burimeve nënujorë ku 15 prej tyre gjenden në pjesën bregore, uji i të cilëve përzihet me ujin e gurës menjëherë në vetë plasaritjet bregore të bazamentit ujor. Vlerësohet se këtu prurja mesatare sillet rreth 30-40 m3/sek (Cvijiq). Sipas një vlerësimi të mëvonshëm, prurja sillet rreth 6-7 m3/sek (Haxhiev).

Faktorët që ndikojnë në debalansin e sasisë së ujit në akuatorinë e liqenit, janë të numërt. Ndryshimet klimaterike, padyshim janë faktori kryesor. Në gjysmën e dytë të shekullit të kaluar sasisa e reshjeve në formë të shiut dhe dëborës vazhdimisht është zvogëluar. Kjo shihet  prej vitit 1963 kur niveli e arrijti maksimumin dhe qenë shkaktuar përmbytje të mbëdha në rajon. Madje edhe vetë njeriu duke mos llogaritur mirë se ç’mund të ndodhë në të ardhmen, në vitin 1956 ndërtoi sistemin ujitës për nevojat e bujqësisë. Ky projekt qe totalisht i dështuar nga dy arsye: E para, uji i liqenit nuk përdorej në mënyrë racionale për ujitjen e tokës bujqësore dhe e dyta, pas paraqitjes së thatësirave, pati reperkuse negative të dukshme në balansën e ujit të liqenit.

Oshilimi i nivelit të liqenit

Faktorët e përmendur më lartë, vazhdimisht kanë ndikuar në fluktuimin e nivelit të liqenit.

Gjatë shekullit të kaluar, nivel të lartë liqeni ka pasur pesë herë: në vitin 1917 (muaji i VIII), në vitin 1938 ( VI, 290 cm), në vitin 1948 ( VII, 487 cm), në vitin 1963 (VII, 436 cm) dhe në vitin 1964 (VI, 412 cm).Prej vitit 1963, niveli   filloj vazhdimisht të ulet.

 Fluktuimet e nivelit të liqenit për një periudhë kohore 53 vjeçare (1951-2004)  

           Burimi: Pričini za niskoto nivo na Prespanskoto Ezero (Internet) 

Regjimi i nivelit të ujit në vitin 1963 e pat mbrijtur maksimumin mbi kuotën  852 metra. Prej këtij viti, në vitin 2002, zbret në 843 metra, që është një zbritje vertikale për 9 metra. Tutje, në sajë të observimeve të bëra prej vitit 2003-2005 qe konstatuar se boshti i oshilimit pat qenë shumë më i madh, dhe sillej mbi 15 metra. Në kohën e fundit ekzistojnë të dhëna se niveli është ulur për rreth 10.5 metra! Për gjendjen alarmante të ujit të liqenit, shtypi maqedonas vazhdimisht është duke dhënë informacione.

Banorët e fshatrave përrreth bregut të liqenit, janë mjaft të brengosur për gjendjen e këtillë, sepse fshatrat që qenë pozicionuar buzë liqenit, tani mbi 200 ose 300 metra janë lark liqenit. Kështu është rasti me Dupenin e Poshtëm, Nakolecin, Asomatin, në lindje;  Perovën e Poshtëme dhe Sir Han, në veri dhe Stenjën e Konjskën, në perëndim, në territorin e Maqedonisë së Veriut. Rast i njëjtë është edhe me fshatrat në territorin shqiptar e atë grek. Në pjesën veriore vija bregore është larguar rreth 3,5 km! Sipërfaqja e liqenit është duke u zvogëluar. Ujrat nëntokësore përrreth liqenit kanë shterur. Këneta në veri të liqenit, nuk ekziston më. 

Si është e ardhmja e liqenit, do të ekzistojë, apo do të zhduket?

Kjo që po ndodh në kohën e fundit, vë në pyetje ekzistimin e liqenit. Nëse ky proces vazhdon, është e mundur që për një kohë gjeologjikisht të shkurtë, të zhduket duke lënë pasoja të rrënda në ekosistemin natyror. 

Që do zhduket liqeni nuk ka dyshim, por pyetja është: sa është e gjatë jeta e tij? Duke u nisur nga fakti se liqenet janë objekte të shpeshta hidrologjike-morfologjike në sipërfaqen e tokës dhe në pikpamje gjeologjike kanë jetë afatshkurtë, atëheren mund të pritet se ky liqen do vijë koha që do zhduket. Kështu ka ndodhur në të kaluarën gjeologjike. Me formimin e fushëgropave në truallin e Ballkanit nga lëvizjet vertikale tektonike, sistemi hidrografik morri kahje të kundërt, përkatësisht ujrat filluan t’i mbushin me ujë fushëgropat dhe në këtë mënyrë aty u krijuan liqene me origjinë tektonike. Mirpo, më vonë me lëvizjet neotektonike paraqitet përsëri ulja e tokës në pjesën jugore të gadishullit gjë që mundësoj uji i  liqeneve në përmjet grykave të largohet dhe të derdhet në detet e afërta. Në këtë mënyrë liqenet e asaj kohe që jetuan një kohë të gjatë u zhdukën. Kështu pra do ndodhë një kohë me Liqenin e Prespës sepse edhe ky e ka jetën e vet.

Liqenet gjatë jetës së vet kalojnë në katër stade: stadi i rinisë, i pjekurisë, i pleqërisë dhe stadi i zhdukjes së liqenit. Në stadin e parë relievi i liqenit është i pandryshuar; në të dytin paraqitet krijimi i teracave lakustrike dhe thepisjeve, kurse gropëzat e ndryshme në tabanin e liqenit akoma nuk janë të mbushura; në të tretin, përshkak të shtresimeve, tabani i liqnit është tërësisht i rrafshtë dhe, në të katërtin, është zhdukja, liqeni fillon të zvogëlohet të bëhet më i cekët, në brendësi fillojnë të rriten kallamishte të ndryshme dhe në këtë mënurë liqeni shndërrohet në kënetë. Tani të shohim se në cilin stad ndodhen ky liqen. Shumë autorë janë të mendimit se ky liqen ndodhet në fund të stadit të dytë. Këtë ata e konstatojnë në sajë të teracave të krijuara në fazat më të larta dhe thepisjeve të krijuara gjatë lëshimit vertikal të liqenit. Madje edhe me tabanin e liqenit, i cili akoma nuk është i rrafshuar nga shtresimet të bajturinave me origjinë potamogjene të cilat mund t’i rrafshojnë gropëzat e ndryshme.

Mirpo, tek ky liqen është një rast specifik që rrallë ekziston në liqenet e tjerë.  Liqeni , siç përmendëm më lartë, pjesën perëndimore e ka me përbërje gëlqerore ku mundësohet largimi i ujit nëpërmjet drenimerve nëntokësore, kurse me ujë ushqehet nëpërmjet ujrave derdhëse dhe reshjeve. Kushtet e këtilla mundësojnë që jeta e liqenit të zgjatet ose të shkurtohet. Në gjendjen e tanishme, kur liqeni është duke humbur ujë më tepër se sa pranon, mund të thuhet se nëse vazhdon edhe më tutje në këtë mënyrë, jeta e tij do të jetë më e shkurtë. Ndaj shumë shkencëtarë të huaj e vendas të fushës limnologjike, janë të brengosur për jetën e këtij liqeni.

Vlerat themelore dhe masat për mbrojtjen e liqenit

Rëndësia kombëtare dhe ndërkombëtare e liqenit është në varësi të plotë të vlerave themelore të pejzazhit natyror, bukurive unikate të natyrës, vlerave specifike gjeologjike dhe gjeomorfologjike, karakteristikave hidrologjike dhe hidrobiologjike dhe pozicionimi ndërmjet tre maleve të shpallur parqe kombëtarë:  në lindje Paku Kombëtar i Pelisterit (1948),në perëndim i Galiçicës (1958) e në jug në territorin grek. Nga këto vlera paraqitet edhe nevoja imanente për mbrojtjen e ihtiofaunës dhe ornitofaunës të cilat aty janë të përfaqësuara me një numër të madh reliktesh. 

Shikuar nga aspekti i vjetërsisë gjeologjike dhe përbërjes petrografike, liqeni me vjetërsinë e vet prej rreth gjashtë miljonë vjet, rradhitet ndër liqenet më të vjetër në botë. Ndërsa me përbërjen e shkëmbinjve gëlqerorë (karbonikë) mundëson drenimin e ujrave nëntokësore të cilat derdhen  në Liqenin e Ohrit dhe janë rregullator i nivelit të këtij liqeni dhe Drinit të Zi. Edhe gjeomorfologjikisht liqeni e ka anën specifike të vet. Malet që e rrethojnë janë një barierë për mbrojtjen e llojeve të ndryshme të shpezëve autohton.

Duke njohur vlerat e rralla të këtij ekosistemi natyror, siç është pasuria e ihtiofaunës me lloje endemike, ornitofaunës, rrëshqitsave, ujëtokësorëve, gjitarëve dhe llojeve të bimëve, Qeveria e Maqedonisë me Ligjin për mbrojtjen e natyrës të vitit 2004, neni 76, alineja 1 dhe 2, Liqenin e Prespës e klasifikon në përmendore të natyrës. Madje, lokalitetin “Ezerani” në veri të liqenin me sipërfaqe rreth 2.800 hektarë, prej fshatit Sir Han gjer në fshatin Asomat, ku është i koncetruar një numër i madh i specieve endemike të tokësorëve e shpezëve dhe llojeve të ndryshme të bimëve, me Ligjin për mbrojtjen e pasurive të rralla natyrore të vitit 1973, me Ligjin për mbrojtjen e Liqenit të Ohrit, Prespës e Dojranit të vitit 1977 dhe Ligjin për mbrojtjen e lokalitetit “Ezerani” të vitit 1996, shpallet për rezervat natyror me mbrojtje të rreptë.

Nga vlerat e këtilla, Liqeni i Prespës gjendet në listën  e lokaliteteve me rëndësi të veçantë të ornitofaunës në Europë. Në vitin 1995 është shpallur për zonë e Ramsarit. Liqeni jovetëm që ka rëndësi lokale e rajonale, por edhe europjane e globale.

Vlerat e larta natyrore të këtij ekosistemi të veçantë natyror dhe egzistimi i mundshëm për shndërrimin e liqenit nga liqen oligotrof në eutrof, ku është në rritje e sipër sasia e biomaterjeve të dëmshme për ihtiofaunën e liqenit, nga ana e institucioneve shtetërore, janë ndërmarrë masa të ndryshme për mbrojtjen dhe për të nxjerrë në dritë vlerat e paçmuara të ekosistemit liqenor. 

Procesi i planifikimit fillon me Planin hapësinor të Republikës së Maqedonisë, si dokument më i lartë i planifikimit. Ky plan qe aprovuar nga ana e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë në vitin 2004 (“Gazeta zyrëtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 39/2004). Bazuar në këtë Plan, në vitin 2010, shteti aprovon Plan hapësinor për rajonin e Ohër-Prespës (“Gazeta zyrëtare e Republikës së Maqedonisë” nr.22/2010).

UNDP më 06/2008 në suazat e  e projektit “Integrated Ecosystem Management in the Prespa Lakes Basin of Albania, Macedonia and Greece, paraqet STUDIM DRAFT FIZIBILITETI MBI LOKALITETIN “EZERANI”.

Më vonë Qeveria Maqedonase paraqet Plan për menaxhimin e Liqenit të Prespës. Projekt-plani: STUDIM MBI REVALORIZIMIN DHE PLANI PËR MENAXHIMIN E PËRMENDORES NATYRORE LIQENI I PRESPËS, qe përgatitur nga një grup ekspertësh, i sponzoruar nga United Nations Development Programme, botohet si libër në vitin 2013 me titull: PLAN MBI  MENAXHIMIN E PËRMENDORES NATYRORE LIQENI I PRESPËS. 

Plane të këtilla ndoshta egzistojnë edhe nga ana e Republikës së Shqipërisë e Republikës së Greqisë, për të cilët s’kemi informacione. Problemet me këtë ekosistem të dhuruar nga natyra me bukuri të rralla, vazhdojnë më tutje. Dhe tani është në pyetje egzistenca e tij në përmasa normale, apo të zvogëluara gjer në zhdukje?

Fejzulla ABDULLAI (magjistër i shkencave të gjeografisë)

Detroit, Mi)

                        Pasojat nga largimi i ujit

Picture1.png
Koula_canal,_Prespes_8285575.jpg

E KEMI PRESIDENTIN, DONALD TRUMP!

by

President Donald Trump takes part in a FOX News Channel Town Hall, co-moderated by FNC’s chief political anchor Bret Baier of Special Report and The Story anchor Martha MacCallum, in Scranton, Pa., Thursday, March 5, 2020. (AP Photo/Matt Rourke)

Sot, Presidenti Donald J. Trump ka nevojë për mbështetje dhe mbështetja duhet të vijë nga ne ( populli ) i cili e adhuron jetën, familjen, punën, Zotin, të mirën e progresin. Amerika është shteti që garanton lirinë e cila të jep mundësi të pa imagjinueshme në fusha të ndryshme të jetës.

OPINION NGA AGUSTIN MIRAKAJ-

Jemi në vitet e zhvillimit të jashtëzakonshëm global ku Amerika, vendi i lirisë dhe garanti i ekuilibrit global, po sulmohet nga e keqja me emrin komunizëm. Shumë Shqiptarë në USA sot mjerisht i bashkohen të keqes (të majtës). Për këtë nuk mund të gjykoj sepse shumica e tyre erdhën në Amerikë duke gënjyer mbi të kaluarën, duke u qarë nëpër zyrat e emigracionit Amerikan si të vuajtur nga sistemi komunist.
Në të vërtetë këta individë me të kaluar të errët, ishin persekutorë të tmerrshëm. Cfarë kohe absurde, ku persekutori viktimizohet. Oficerë, pushkatarë, roje kufiri, bashkëpunëtorë të sigurimit, sigurimsa, hetues, torturues të njerëzve të pafajshëm, paturpësisht gënjyen mbi të kaluarën e tyre dhe në momentin më kyç (betimi) përpara se të merrnin pasaportën Amerikane. Dhe janë këta nostalgjikë komunistë që i bashkohen të majtës në Amerikë. Këto janë Shqiptarët që mbështesin plotësisht ideologjinë marksiste pavarësisht dështimeve dhe fatkeqësive që regjimet totalitare dhe ideologjitë komuniste u kanë sjellë popujve e kombeve. Amerika duhet të pastrohet nga njerëzit që përkrahin ideologji të tilla. Këta njerëz toksikë duhet të shkojnë nga kanë ardhur. Këta njerëz nuk e duan te mirën, këto e urrejnë të mirën dhe promovojnë regresin.
Pse vallë këto hije të liga që vijne nga vënde të errëta duan të fusin frymën e keqe e të sjellin errësirën? Sepse nga njerëz të errësirës, vetëm vepra të errësirës mund të presësh. Anarkia, dhuna dhe e keqja sdo kenë kurrë vend në Amerikë.
Sot, Presidenti Donald J. Trump ka nevojë për mbështetje dhe mbështetja duhet të vijë nga ne ( populli ) i cili e adhuron jetën, familjen, punën, Zotin, të mirën e progresin. Amerika është shteti që garanton lirinë e cila të jep mundësi të pa imagjinueshme në fusha të ndryshme të jetës. Shkollimi, formimi profesional, barazia para ligjit e bëjnë Amerikën vënd ideal për ëndrrat e cdo njeriu. Veçanërisht për popujt që kanë jetuar nën diktatur.
Vota për Donald J. Trump është e vetmja shpresë për të mos qenë të shtypur. Vota për Donald J. Trump është fitorja ndaj së keqes. Vota për Donald J. Trump është për Amerikën, për vendin ku drita kurrë nuk shuhet, për shpresën që nuk humbet kurrë. Lavdi Zotit, tashmë Amerika ka një President, të fuqishëm i cili lufton për secilin prej nesh, për të ardhmen e lavdishme dhe Atdheun e përbashkët.

Zoti e bekoftë vëndin e lirisë.


NJË JETË NË DIKTATURË

by

(Kujtime të një “armiku të klasës”)/

Shkruan:Eugjen MERLIKA/

  “Ktu vaji e trishtimi/

Veç ndihet ndër shpija/

Ktu ndihet tingllimi /

I hekrave të mija/

E gjama e nji të shkreti/

Qi bjen vala e detit.”/- NDRE  MJEDA /

FËMIJËRIA DHE FALLXHORI GREK

GRABIAN, QERSHOR 1990- Më  duket një detyrë morale ndaj vetvetes dhe nevojë e domosdoshme informimi ndaj atyre që patën fatin e mirë të mos i jetonin dhjetëvjeçarët e gjatë të sistemit monist shqiptar, të shkruaj disa faqe nga historia e jetës sime, thjesht për të bërë të njohura disa pamje nga një realitet, që kushtëzoi shumë jetë njerëzish. Eshtë një realitet, që sot është vënë në tehun e kritikës nga shumë njerëz të sferave të ndryshme të jetës kulturore të Kombit. Pa pretenduar të bëj pjesë në ato sfera, mendoj se jap një ndihmesë sado të thjeshtë në shpalosjen e disa të vërtetave të pakundërshtueshme, të pësuara drejtpërsëdrejti.

            Vetë fakti që po shkruaj këto rradhë, më detyron t’i filloj ato me një nderim të sinqertë ndaj gjithë atyre faktorëve e forcave që bënë të mundur ardhjen e këtyre ditëve të reja në të cilat e vërteta, e masakruar deri tani, shpaloset në të gjithë gjërësinë dhe thellësinë e saj. Nderimi im i veçantë shkon te populli i Shkodrës, i Kavajës, i Tiranës e qyteteve të tjera e, mbi të gjitha, tek studentët e Universitetit të Tiranës që, me guxim deri në vetmohim, luftuan për demokracinë e ditëve të sotme, duke i bërë një shërbim të madh kombit tonë. Mendoj, se për këtë shërbim, ky komb duhet t’ju jetë mirënjohës në jetë të jetëve.

Gjatë jetës sime nuk kam mbajtur një ditar të rregullt, siç ndodh shpesh tek njerëzit. Kjo ndodhi jo për përtaci apo lënie mbas dore, por thjesht prej një ndjenje vetëruajtjeje, që dhjetëvjeçarë me rradhë m’u imponua nga kushtet e një jete të pasigurtë, me shpatën e Damokleut mbi kokë (rreziku i arrestimit në çdo çast). Ky ditar do të kish paraqitur si një dokumentar shumë çaste të një jete të gjymtuar nga diktatura. Ndërsa sot, në moshën 47 vjeç, ( jam binjak me diktaturën që, për ironi të fatit, quhet “çlirim”) më duhet t’i drejtohem vetëm kujtesës së fashitur nga një mori faktorësh…

Kam lindur në Tiranë në prill 1944, bir i një çifti intelektualësh me shkolla të larta. Babai ka qenë inxhinjer elektrik, i diplomuar në Grenoblë të Francës ndërsa nëna mësuese letërsie, e diplomuar me 30 me lavdërim në një nga universitetet më të vjetra të  Evropës, në Napoli të Italisë. Ky ishte një fat disi i pazakontë për stadin e zhvillimit të shoqërisë shqiptare t’asaj kohe. Jetën e kam nga Zoti dhe nga Dr. Hamdi Sulçebeu, i cili në asnjë mënyrë nuk pranoi të kryente dështimin e propozuar nga mjeku gjinekolog, kur nëna ishte shtatzënë, duke u përgjigjur: “Mua më kanë mësuar në shkollë t’i shpëtoj, jo t’i vras fëmijët.”. Por shumë herë gjatë jetës sime më ka munduar mëdyshja nëse duhet t’i isha mirënjohës dhuratës së tij…

Në klinikën e Dr. Sadedinit, ku ka qënë shtruar nëna ime, gjenin strehë edhe partizanët apo guerilasit e Tiranës. Kontrolleve të gjermanëve iu dilte para shprehja “un kam të shtruar të renë e Mustafa Krujës” dhe qetësia në klinikë sigurohej. Ndofta ky ishte një sinjal i largët, pararendës i pluralizmit që do të vinte pas pothuaj gjysëm shekulli, apo ndofta ishte një përllogaritje e hollë e mundësive të mbijetesës në një kohë që do të vinte me emrin e revolucionit socialist. Këto hollësi i mësova më vonë nga nëna, jeta e së cilës është një roman më vete, me përmasa tragjike, e denjë për një penë dostojevskiane, për përshkrimin e së cilës nuk e ndjej veten të aftë. Do të mjaftonin, për t’a mbushur atë roman, dëshmitë e shokëve e shoqeve të atij kalvari të gjatë gjysëm shekullor që sot janë shpërndarë gjithkund, në Shqipëri e në botë.

Ndodhia e  parë, e ngulitur çuditërisht në kujtesën time (kam qenë tre vjeç e nuk di a pranohet shkencërisht një fakt i tillë), ka qenë kacavjerrja në hekurat e portës së burgut të Tiranës me fjalët: “babi, hajde me ne” që shqiptoja i përlotur dhe me ngulmimin për të mos u shkëputur nga babai brënda saj. Aty ishte njohja ime e parë me absurditetin që nuk më lejonte të  përqafoja babain, si dhe takimi i parë me policin, shkaktar të kësaj ndalese, një figurë që ndryshoi vetëm fytyrat e që më shoqëroi gjatë gjithë rrjedhës së lumit të jetës sime. “Kjo është jeta jote Faust! Dhe këtë m’a quan jetë…” Gëte                                    

Ballafaqimi i parë i ndërgjegjshëm me jetën u bë nëpërmjet arrestimeve të babait e të xhaxhait. Mbeta vetëm me gjyshen dhe nënën time të re, asokohe 26 vjeçe. Banonim në Tiranën e re, në një shtëpi me qera, sepse shtëpia jonë ishte zënë nga Spiro Moisiu, shefi i shtabit të përgjithshëm të ushtrisë “nacional-çlirimtare”. 

Një ditë të bukur të vitit 1947 vjen urdhëri i shpërnguljes nga Tirana për në Shijak. Në të njëjtën ndërtesë ku banonim ne ishte dhe një vajzë jugosllave me emrin Nada. Ishte me gradë kolonele, por nuk di se ç’funksion kishte. Fliste frëngjisht me nënën dhe ishin miqësuar edhe prej muzikës. Nëna i binte pianos, këndonte shumë këngë italiane dhe arie nga operat që asaj i pëlqenin shumë. Urdhëri i shpërnguljes sonë e dëshpëroi Nadën. U mundua t’a anullonte me të gjitha mundësitë, ndërhyri vetë tek ministri i brendshëm, por përgjigja ishte negative: “ Vetëm për atë familje nuk mund të bëj gjë.”

Kështu po atë ditë u gjendëm në kasollen e një evgjiti, në katër rrugët e Shijakut, un gjyshja dhe nëna. Babai kish filluar odisenë e tij të gjatë në kampet e punës. Ai ishte dënuar me pesëmbëdhjetë vjet burgim, sepse kishte marrë pjesë në një mbledhje me pak shokë, për të krijuar ligjërisht një parti opozitare, në kohën që ato “lejoheshin” zyrtarisht nga “demokracia popullore”.

Nuk ruaj kujtime të veçanta nga kasollja e Shijakut, por mbas pothuajse një viti xhaxhallarët e babait na morën në Krujë, qyteti ynë i origjinës. Aty mbusha pesë vjeç. Nga që kisha zell e dëshirë të madhe për të mësuar, një mësuese shpirtmirë më regjistroi në klasën e parë. Por vendimi i marrë nga   Ministria e brëndshme, së bashku me degën e Krujës (ndofta disi i vonuar, sepse familjet e tjera kishin vite që qëndronin në kampe interrnimi) u vu në zbatim dhe ne u detyruam të banojmë për disa muaj në qelitë e degës së Krujës.

Para syve më del si nëpër mjegull figura sa e bukur aq dhe njerëzore e mësueses sime të parë, që më merrte përdore e më sillte nga shkolla në burg, ndërsa çdo mëngjes polici hapte portën në të njëjtën orë, për të më lejuar të shkonja në shkollë. Më vjen shumë keq që nuk i mbaj mënd emrin e asaj vajze dhe nuk di  a rron… Por i jam shumë mirënjohës, jo vetëm se më mësoi shkronjat e para, por se me kujdesin e dhëmshurinë e saj prej nëne m’u bë shumë e afërt. Nuk di a pagoi çmimin për njerëzinë e saj, sepse tallazet e ashpra të luftës së klasave nuk lejonin një qëndrim të tillë dashamirës kundrejt një fëmije “armiqsh”. Për mua ajo qe si një rreze drite në tunelin e gjatë nëpër të cilin do të kalonte jeta ime, një shembull që më tregoi se në jetë ka dhe njerëz të mirë, gjë të cilën do t’a vërtetoja herë pas here në vitet që pasuan.

Aty, në qelitë e seksionit të Krujës, së bashku me dy familje të tjera ishte dhe një grek, monarkist, i ardhur këtej si pasojë e luftës. Ai shikonte filxhanët e kafesë. Një ditë i pa gjyshes filxhanin dhe i tha këto fjalë:”Që këtej do të ikni së shpejti. Do të shkoni larg, do të kapërceni male, fusha e lumenj e do të qëndroni në një vend mes malesh.. Aty do të vuani shumë, shumë dhe mbas disa vjetësh do të ktheheni përsëri nga ajo rrugë, por jo më këtu. Do të qëndroni në mes të rrugës në një fushë. Aty jeta juaj do të përmirësohet, por mirë siç keni qenë ju nuk do të bëheni kurrë më, kurrë…” Ato gra e vajza, që e dëgjuan, qeshën e thanë se fall është e nuk i dihet, por greku kishte qenë si Kalkanti. Falli i tij u vërtetua me një saktësi të habitëshme…

Grabian, qershor 1990

Vijon

“Mirësevini Zoti Marshall!”

by

Nga Andon Dede-

Një “Plan i ri Marshall”, – kështu u vlerësua nga ekspertët amerikanë marrëveshja e nënshkruar në Shtëpinë e Bardhë, nga Serbia dhe Kosova, pasi Shtetet e Bashkuara po investojnë plot 13 miliard dollarë, shumë që nuk ishte parë që pas Luftës së Dytë Botërore.

Dy javë pas paktit të ndërmjetësuar nga presidenti Trump, një delegacion amerikan vizitoi Kosovën. Duke folur për investimet amerikane, Grenell tha se projektet infrastrukturore dhe ekonomike janë provë e përkushtimit të presidentit Trump ndaj rajonit. “Nuk do të ishim këtu po të mos ishte presidenti Trump. Pas marrëveshjes, presidenti na mblodhi dhe na tha: “Tani duhet të shkoni ta zbatoni atë që u nënshkrua në Uashington”, tha Grenell. 

Pas përfundimit të takimit me liderët e Kosovës, Grenell foli për mediat. “Përshëndetje nga presidenti Trump. Jam këtu bashkë me shumë kolegë. E shikoni këtë prapa meje? Ai është njeriu i parave. Ai e ka sjellë një çek të madh. Në fakt, ende jo, por do ta sjellë” – tha Grenell duke iu referuar Adam Boehler, Shef Ekzekutiv i Korporatës Ndërkombëtare të Financave të Zhvillimit të SHBA-ve. “Çfarë ne dëshirojmë të bëjmë është që të zbatojmë me përpikëri zotimet. Duam që t’i tregojmë popullit të Kosovës se do të punojmë për zhvillimin e tij ekonomik”.

Si në Prishtinë edhe në Beograd, më i gëzuar apo dhe më i kënaqur për marrëveshjen në fjalë, dukej Grenell, madje ai as nuk përpiqej ta fshihte entuziazmin. Veçanërisht kjo ra në sy gjatë një darke në Beograd, me presidentin dhe kryeministren e Serbisë, duke kënduar këngë tradicionale amerikane. Logjika më elementare, me që është fjala për një marrëveshje dypalëshe, do të kërkonte që nderohej jo vetëm mysafiri, por dhe vetë pjesëmarrësit, veçanërisht Kosova, për njëqind arsye, që nuk po përmend këtu. Por, euforia e mysafirit as që linte shteg  për protokolle të atilla.   

As që do të ndalesha aq shumë te kronikat e kësaj marrëvesheje, nëse ato nuk do të më sillnin në mendje    një film spanjoll, të viteve ’50, të shekullit të kaluar, që më ka lënë mbresa të pashlyeshme sa që kujtohet me detaje, si ta kisha parë dje. 

*  *    *

 “Mirësevini Zoti Marshall!”  (Spanjisht: “¡Bienvenido, Mister Marshall!”).

Është një film-komedi, e vitit 1953, me regjizor Luis García Berlanga dhe konsiderohet si një nga kryeveprat e kinemasë spanjolle. Filmi fitoi çmimin ndërkombëtar për komedinë më të mirë, në Festivalin në Kanë, më 1953. Në vitin 1996, Akademia Spanjolle e Filmit e cilësoi atë si filmi i pestë më i mirë spanjoll i të gjitha kohërave.

Regjizori Berlanga, përmes këtij filmi, nxjerr në pah stereotipet e trashëguara nga spanjollët e amerikanët në lidhje me kulturat e njeri-tjetrit dhe njëkohësisht nuk i kursen  kritikat sociale të Spanjës Frankiste të viteve ’50, të shekullit të kaluar.

        Filmi tregon për një fshat apo qytet të vogël  kastilian, Villar del Rio, tipik spanjoll; me banorë po aq tipikë: pjesa më e madhe e popullsisë janë fshatarë, një prift, një kryetar dhe një hidalgo. Kryetari i moshuar dhe paksa i shurdhër, Don Pablo, është i alarmuar, pas një vizite të përfaqësuesi të Qeverisë lokale, i cili i thotë atij se amerikanët janë përgjegjës për shpërndarjen e fondeve të Planit Marshall. Ata do të kalojnë nëpër fshat, prandaj, duhet bërë ç’është e mundur që të lënë  përshtypjet më të mira, duke filluar me rrugët, shtëpitë e vetë veshjet e banorëve. I inkurajuar nga Manolo Moran, që ka qënë dhe vetë në Boston, ai pretendon se e di se çfarë iu pëlqen më shumë amerikanëve. Fshatarët nuk i kursejnë parat, në përpjekjet e ethëshme për t’iu shprehur mysafirëve mirëpritjen më të mirë që mund të imagjinohet. Ata besojnë se, sa më gjatë që të qëndrojnë amerikanët në fshat, aq më shumë para do të lënë atje dhe, për pasojë, fshatarët mund të blejnë çdo gjithë që do të dëshironin ndonjëherë. Megjithëse fshati është në Castilje, ata veshin rroba andaluziane për të gjithë, sepse, sipas Manolios, pikërisht kjo është ajo që amerikanët duan të shohin në Spanjë. Rregulluan dhe ri-dekoruan plotësisht rrugë të reja, me fasada, lule, konfeta e të tjera. Improvizuan gjithashtu një ceremoni të hollësishme të mirëseardhjes, të kompletuar me sfilatë, orkestër, këngë dhe vallëzime. 

Më në fund, erdhi dhe dita e shumëpritur e vizitës së amerikanëve. Por, ndërsa i gjithë qyteti mezi po priste për të demonstruar përgatitjet e shumta që kishin bërë vendasit, autokolona amerikane shpejtoi nëpër fshat pa u ndalur?!. Vendasit s’po iu besonin syve… Të zgjënjyer sa më s’ka, atyre nuk iu mbetej gjë tjetër veç të hiqnin dekoratat dhe të paguanin shpenzimet personale me paret e veta… 

        Në vendin tonë, filmi u shfaq mbas disa vjetësh dhe u prit shumë mirë, si nga spektatorët dhe gazetarët që shkruan për të. Edhe pse nga shfaqja e filmit ka kaluar më shumë se gjysmë shekulli, siç thashë dhe më lart, mbresat për të më kujtohen si t’i shihja dje. Njerëzit gajaseshin nga të qeshurit.

                                        *   *   *

Këto shënime për marrëveshjen e mësipërme apo dhe për filmin që përmendëm më parë, mund t’i mbyllja edhe këtu, si epilog i gjithë kronikave për sa folëm më lart. Por, m’u duk me interes që të kthehem pak në kohë, për më tepër që është fjala persona publikë që lidhen direkt me zhvillimet e Ballkanit Perëndimor.

        Para disa kohësh, Sekretari Amerikan i Shtetit, Pompeo, emëroi Zëvendës-ndihmës-sekretarin e Shtetit, Matthew Palmer, si të dërguarin Special për Ballkanin dhe zgjidhjen e konfliktit midis Kosovës dhe Serbisë, gjë që u vlerësua si një lëvizje e matur e politikës së jashtme amerikane dhe kthim i vëmendjes së saj në Ballkan. Për më tepër, zoti Palmer vlerësohet si një njohës i mirë i Ballkanit dhe me një eksperiencë të konsiderueshme me problemet e këtij rajoni. Nga ai pritej ndihmë në zgjidhjen e çështjeve shumë të ndërlikuara në këtë rajon. 

Dikur, diplomati amerikan ka punuar në ambasadën e vendit të tij në Serbi. Aty e ka njohur edhe Danica Damjanovic me të cilën është martuar më pas. Kaq mjaftoi që të bëhej lajm si shkak i origjinës së bashkëshortes së tij. Ministri i jashtëm serb, Ivica Daçiq, që njihet edhe si hokatar, ka qenë përkrah Palmerit gjatë një takimi të shefave të diplomacisë ballkanike në Bled të Sllovenisë, ku i është drejtuar zyrtarit të lartë amerikan me shprehjen e njohur në këtë anë: “ne themi jam nga fshati i gruas”. “Kur bëhet fjalë për Matthew, ne e njohim njëri-tjetrin për shumë vite dhe nuk pres asgjë nga ai, por më shumë nga gruaja e tij, e cila ka prejardhje nga ky rajon”, –  deklaroi Daçiç, teksa ky deklarim i tij shkaktoi të qeshura te të pranishmit në sallë.

Mediat serbe kanë rikujtuar intervistën që Palmer pat dhënë kohë më parë për shtypin e këtij vendi. “Ju thoni: “Nuk mbajmë anë në mosmarrëveshjet politike të Shqipërisë.”- tha Palmeri. Por, ndryshe nga sa deklaroi në intervistë, vëzhguesit tërhoqën vëmendjen se ai nuk rresht së dhëni mesazhe të këqia që kur ka filluar të merret seriozisht me Ballkanin. “Dhëndëri” shihet si pjesë e një aleance të natyrshme. Por, Palmeri shihet edhe si një person që është përzier në punët e brendshme të Serbisë dhe Kosovës, me rastin e krijimit të qeverisë, e thuhet madje se e ka mbështetur Partinë Përparimtare të Vuçiqit.

Gjatë një vizite në Mal të Zi ai e pat quajtur republikën e vogël, ku mbretëroi prej tre dekadash Gjukanoviçi, si vendin më të suksesshëm multietnik të rajonit.

        Pa ardhur akoma në vendin tonë, disa nga analistët tanë, mezi po prisnin deklaratat e tij, sidomos për shkeljet e vazhdueshme të kreu-rinindasit tonë, meqënë se ishin para zgjedhjeve. Veçanërisht, një nga analisitët tanë, që njihet si më entuziasti, shprehej me superlavita: ”Ja, të shihni se ç’ka për të bërë ai, “buldozer” e më tej akoma… Ata nuk janë  legenë, si këta tanët…“ – tha ai, duke kujtuar “buldozerin” e parë që nxorri protestuesit nga çadra. 

        Por, ndryshe nga ç’prisnin, i dërguari posaçëm, zoti Palmer, ua preu shkurt: “Nuk kam përgatitur për këto probleme…”, duke i lënë me gisht në gojë tërë ata që po prisnin. Në vend të takimit me zyrtarë, ai zhvilloi një bisedë të ngrohtë më studentë të Gazetarsisë. Mos të harrojmë se opinioni amerikan e njeh Matthew Palmerin, në radhë të parë, si shkrimtar.

        Më pas, Palmeri, nuk i ka kursyer opinionet e veta pozitive dhe për qeveritarët tanë, duke nxitur votuesit të marrin pjesë në zgjedhjet moniste, paçka se Kryetari i Shtetit tonë kishte dekretuar datë tjetër.

Në fjalën e tij në Forumin Ekonomik Botëror, në Davos, zoti Palmer i ka cilësuar të forta themelet e demokracisë në Shqipëri, kurse zgjedhjet i ka vlerësuar të lira. Duke i quajtur të tilla, përmes “Zërin të Amerikës”, ai, si të ishte kryetar Shteti, lëshoi fermanin: “Të zgjedhurit duhet të lejohen të fillojnë detyrën dhe të qeverisin”.
        Mund të zgjateshim edhe më tej me diplomatin,  shkrimtarin dhe dhëndërin, tashmë të njohur por, pa ezauruar akoma bëmat e tij, na erdhi radha e një diplomati tjetër dhe pikërisht ai që do ta zëvendësojë Palmerin. Është fala për ambasadorin amerikan në Gjermani, Richard Grenell, që është emëruar si emisar i presidentit të SHBA-së, për dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, me të cilin filluam edhe shënimet e sotme.

Një emërim i tillë ka ngjallur habi tek shumë ekspertë e ish-diplomatë, pasi vetëm pak ditë më parë, Sekretari Amerikan, Pompeo, kishte emëruar Palmerin në të njëjtin pozicion.  Në shumë veta qarkullon mendimi se Trumpi e ka emëruar Grenell-in meqenëse ka besim shumë të madh në të, ndërsa Palmerin nuk e konsideron si njeri të afërt apo        pjesë e rrethit të ngushtë të Presidentit. Ilustrimin më të qartë, për gjithë sa po flasim, e bëri vetë e Shtëpia e Bardhë, me Marrëveshjen e nënshkruar nën kujdestarinë direkte të Trumpit. 

Pas epilogut që vumë në krye dhe prologut që e lamë  në fund, çdo koment do të qe i tepërt.

New York, 20 tetor 2020