Opinion – Page 485 – Dielli

NJË ZGJEDHJE TEJET E VËSHTIRË

June 20, 2017 by dgreca

1-eugjen-merlika

“Arti i luftës është arti për të shkatërruar njerëzit, politika është arti për t’i gënjyer.”- D’ALEMBERT/

Shkruan: Eugjen Merlika /

Kemi hyrë në javën e fundit të fushatës zgjedhore më të veçantë e më të pazakontë të pas komunizmit në Shqipëri. 25 qershori pritet me një interes të shtuar, si në Shqipëri e në mjediset shqiptare jashtë kufijvet, po ashtu edhe nga ata qarqe të politikës evropiane e botërore që shqetësohen, ndoshta jo pa të drejtë, për rreziqet që mund të burojnë nga Ballkani i trazuar, që sjellin ndër mënd kohë të shkuara e të vona, të shoqëruara me ngjarje të hidhura e plot dhimbje. Shqipëria është një pjesë e atij Ballkani, ndoshta ajo më problematikja, mbasi populli i saj, që flet të njëjtën gjuhë e ka të njëjtët doke e zakone, jeton i ndarë në gjashtë shtete !!!

Ky fakt, normalisht, do të detyronte disi rrahjen e mendimeve të fushatës zgjedhore, të trajtonte si problem për zgjidhje edhe çështjen kombëtare. Por në lumin e turbullt të fjalimeve parazgjedhore nuk ka asnjë gjurmë të saj. Për hir të së vërtetës duhet pranuar se, pak kohë më parë, drejtues të lartë në Shqipëri, Kosovë e Maqedoni, për të trysnuar Brukselin që të shpejtojë proçesin prej kërmilli të integrimit të Ballkanit Perëndimor në BE, e ngritën zërin e tyre, duke krijuar nga një anë shpresa të vakëta e duke marrë, nga ana tjetër përgjigjet standarte të tabusë së mos ndryshimit të kufijvet. Ato shpresa avulluan si vesa në diell, duke zhgënjyer ndonjë besimtar të pakët të ëndrrës shqiptare. Politika evropiane e botërore parapëlqen të mos “shtojë” telashet e veta me një bashkim të trojeve shqiptare në një shtet të vetëm, edhe se sot ajo nderon njëzëri renanin e madh nga Ludvigshafen, arkitektin e bashkimit të Gjermanisë këtu e 27 vjet më parë, ish Kancelarin Helmut Kohl, që ndërroi jetë këto ditë e që u vlerësua nga dy ish presidentë amerikanë, bashkëkohës politikë të Tij, Georg Bush (ati) dhe Bill Clinton, si ”shtetari më i madh i Evropës së mbas luftës”.

I arkivuar problemi kombëtar, fushata parazgjedhore paraqitet në gjithë përmasat e saj të një profili të ulët, në të cilën mbizotërojnë paditë e sharjet mes tre forcave politike kryesore, të cilat garojnë për qeverisjen e Vendit. Kjo fushatë, në krahasim me paraardhëset e saj, përjashtuar atë të “vitit të mbrapshtë” 1997, ka veçantitë e saj mjaft të spikatura. Së pari shtrihet në kohën më të gjatë të mundëshme, mbasi në fakt filloi më 18 shkurt me mitingun e madh të Opozitës në Tiranë e vazhdoi për pesë muaj, gjatë të cilëve shqiptarët qenë të pranishëm në kapërximet politike më të papërfytyrueshme, dëshmi e një paqëndrueshmërie parimesh politike, por edhe e një mungese të theksuar të moralit politik.

Shkërmoqja, sa qesharake, po aq edhe e shëmtuar e shumicës pushtetare të katër viteve të fundit, nxori në pah, në gjithë lakuriqësinë e tyre, problemet themelore të pregatitjes, të karakterit, të programeve politike e ekonomike, të moralit vetiak e politik të PS e të LSI si parti e, kryesisht si drejtues kryesorë. Ajo lidhje, që kishte si “mision” “Rlindjen” e vonë të Shqipërisë dhe fillimin e bisedimeve për hyrjen e saj në BE, nga vetë pohimet publike të përfaqësuesve të saj kryesorë, rezultoi se qe një marrëveshje pushtetare për ndarjen e “tepsisë”, të zonave të ndikimit në fusha të ndryshme të jetës ekonomike dhe administrative të një Vendi të drobitur nga hallet. Simbas pohimit të Presidentit të sapo zgjedhur dhe ish Kryetar i Kuvendit, z.Ilir Meta, koha e bashkëqeverisjes së fundit”është periudha e lulëzimit dhe shpërthimit të drogës në të gjithë Shqipërinë. është periudha kur Shqipëria u përcaktua si Vendi i dytë për prodhimin e drogës në botë.” Ky pohim përkon me paditë që kryetari i PD, Basha i kish shpalosur hapur kohë më parë, por që autorësinë e vërtetë Kreu i Shtetit përpiqet t’i a veshë forcës së tij politike, duke u shprehur se “Basha u kujtua për drogën mbas zgjedhjeve për kryetarin e bashkisë së Peshkopisë”. Ҫuditërisht z. Meta “harron” të shpjegojë arsyet aq të forta të bashkëqeverisjes me kartelin e drogës, kur i u desh të flijojë edhe ministrin e tij të Drejtësisë….

Kryeministri nuk parapëlqen të flasë për problemin e drogës e të personave të inkriminuar në partinë e tij, mbasi ndoshta në marrëveshjen e 18 majit me bashkëbiseduesin e tij, që deri n’atë çast e quante si kundërshtarin më të madh të reformës në drejtësi, mbasi kishte frikë prej saj, pra ishte i lidhur me paligjëshmërinë e korrupsionin, është gjetur një mënyrë e pranueshme për “t’a vënë në gjumë” dukurinë e shëmtuar, së paku deri sa të mbarojë fushata, edhe se kronika çdo ditë pasqyron episodet e saj të panumurueshme. Ai kërkon votat për të patur shumicën absolute, kërkesën e parë e të fundit të çfarëdo politikani në çdo Vend të Botës. Ai përsërit në pafundësi e deri në mërzi tezën se vetëm partia e tij është në gjëndje të “bëjë shtet”, mbasi, sipas tij, shteti shqipatar nisi rrugën e tij në qershor të 2013, deri atëherë ishte një “tabula rasa”….. Kuptohet se kjo mënyrë mëndjemadhe të shprehuri, jo vetëm që nuk i përgjigjet së vërtetës, por pasqyron një vetëkënaqësi skajore e cila nuk mund të sjellë asgjë të mirë. Aleatët e tij në Qeveri e konsiderojnë sot si një personazh të dorës së dytë, “të paaftë të mbajë timonin”, që shumë shumë mund të gjejë një vend si pasagjer. Z.Rama, nga ana e tij, i vesh bshkëpuntores kundështare, LSI, të gjitha arsyet e mosrealizimeve të qeverisë së tij, duke e paditur atë si një parti afariste që, në mbrojtje të interesave të saj, kushtëzonte çdo hap të veprimtarisë qeveritare me marrëveshje në dobi të saj. Sigurisht në këto akuza të ndërsjellta është një pjesë e mirë e së vërtetës objektive.

Por kryeministri është i vendsur t’a “ndryshojë” këtë gjëndje, ai premton që me partinë e tij të ndërtojë një shtet ku të funksionojë gjithshka, ku të mbizotërojë mirësjellja në marrëdhëniet me partnerët dhe kundërshtarët, ku administrata shtetërore të mos jetë më funksion i ndryshueshëm simbas përfundimeve zgjedhore të partive, ku të bashkërendohet një politikë e përbashkët synimesh e mjetesh në mbrojtjen e interesave kombëtare në përballje me botën, ku të sundojë meritokracia si kriter bazë i përzgjedhjes së administratës shtetërore, ku… Të gjitha ide të lëvdueshme, të pohuara qindra herë në përvojat e shteteve të zhvilluara, por të evokuara edhe në shumë shkrime të shtypit shqiptar në vite. Por nëse për një gazetar të thjeshtë do të mjaftonte paraqitja në mënyrë bindëse e tyre, për të qenë në harmoni me ndërgjegjen profesionale dhe atdhetare, për një drejtues shteti ajo paraqitje duhet binjakëzuar me besueshmërinë që frymëzon përsa i përket mundësisë së sendërtimit të tyre. Në këtë drejtim problemi le shumë për të dëshiruar, mbasi të gjithë drejtuesit e partive të mëdha mbajnë mbi supe të gjithë përvojën dështake të kalesës pas komuniste.

Gara e premtimeve, duke e ditur se nesër në pushtet nuk do të mbahen as një e katërta e tyre, është një kostante e politikës në çdo kohë e në çdo vend, por premtimet e bëra në këtë fushatë zgjedhore në Shqipëri i kalojnë caqet e gënjeshtrave të zakonshme të politikës. “Gënjeshtrat janë jeta e burrave të Shtetit” shkruante dikur G.L. Graves, një shkrimtar anglez. Por kur premtimet marrin formën e gënjeshtrave, të cilat kalojnë kufijtë e logjikës më parake ekonomike, përbëjnë një problem moralo-ligjor që shtrohet me forcë, mbasi mashtrimi për të marrë votën kthehet në një dukuri negative të papranueshme. Për më tepër kur ata mashtrime nuk bëhen nga “virghëresha” të politikës, por nga aktorë të regjur në drejtimin shtetit.

Kjo vlen edhe për kreun e PD, Basha, që mundohet të bindë shqiptarët se “Republika e re” do të jetë një Eldorado e ëndërruar prej tyre, ku qytetarët do të paguajnë 9% taksa, ku pensionistët do të kenë të siguruar 25.000 lek në muaj, ku arsimi i lartë do të jetë falas e shërbimi shëndetësor i garantuar për të gjithë në standartet evropiane. Të gjitha këto janë synime mjaft fisnike e të domosdoshme, por në kushtet e ekonomike të shtetit shqiptar, mbeten vetëm dëshira, që mund të sendërtohen vetëm nëse të tjerët na lejojnë të shesim drogën në tregjet e tyre normalisht. Me që kjo mundësi përjashtohet a priori për shumë arsye parimore e praktike, për një Vend që ka 647.000 pensionistë në një popullsi më pak se tre milion banorë, me nivele papunësie shkatërruese e nivele prodhimi të ulta, të tilla iluzione nuk mund të mbeten veçse ëndërra. Por leaderi i PD e përforcon propagandën e tij zgjedhore në fushën ekonomike me njoftimin se programi i tij ka vulën e këshilltarit ekonomik të kancelares Merkel. Argumenti është sugjestionues, por paraqet dritë hijet e tij, mbasi vevetiu lind pyetja : përse qeveria gjermane nuk bën një ulje drastike të taksave nga mbi 40% në 9%, siç mëton drejtuesi kryesor i PD ? Përgjigja është e thjeshtë : sepse një veprim i tillë do të çonte në falimentim edhe ekonominë më të fuqishme të kontinentit.

Nëse shqiptarëve u pëlqen të nanurisen nga premtimet e Ramës, të Metës, të Bashës apo ndjekësve të tyre, të cilët, në këta vite të gjata të kalesës, kanë patur rastin katëcipërisht të maten, nga pozita pushtetare apo opozitare, me të vërtetën dramatike të jetës së Vendit të tyre, duke pjellë më të shumtën dështime, pa marrë mundimin për t’i renditur këtu, mund të shkojnë më 25 qershor e t’i votojnë. Më 26 qershor apo në ditët në vijim ata do të jenë të pranishëm në fillimin e shtrimit të sofrave “të marrëveshjeve”, për të formuar të njëjtat qeveri, duke i ngrënë të gjithë paditë e bëra në drejtim të njëri tjetrit. E nëse ndonjë forcë do të mbetet e pakënaqur nga përfundimet e votës së sovranit popull, do të nxjerrë nga arsenali i saj armën e protestës e të mos njohjes së rezultateve…

Kryetari i Shtetit që tani paralajmëron mos dekretimin e Qeverisë, një hap shumë më “i përparuar” nga mos dekretimet e ambasadorëve në Vatikan të markës Nishani. Rreziku i një paralize të jetës politike shqiptare, mbas çadrave të Ramës e të Bashës, mbetet i përhershëm duke e kthyer Shqipërinë, jo vetëm në republikë të drogës, por edhe n’atë të bananevet.

Para këtij pështjellimi të pashembullt politik si duhet të votojnë shqiptarët ? Simbas bindjes sime modeste, ata duhet të gjejnë forca në vetvete, për të votuar në masë parti krejtësisht të reja si ato të Gjergj Bojaxhiut apo Bilal Kolës, të cilat mund të përfaqësojnë, edhe se n’embrion, një alternativë për t’ardhmen, përballë monopolit 26 vjeçar të partive të mëdha pas komuniste. Do të ishte fillimi i ndyshimit të vërtetë të politikës shqiptare, ndryshim që do të kërkojë kohën e tij, por që duhet të japë shenjat e para të dukëshme më 25 qershor.

Duket si një gjë e pamundur, një përmbysje e raportit të forcave në politikën shqiptare, por është i vetmi mjet për të goditur në themele qeverisjen e dështuar të njëzet viteve të fundit, së bashku me aktorët e saj të dorës së parë apo të dytë. Duket si një ndërmarrje marramendëse dhe ireale, por përvoja botërore na jep mjaft shëmbuj vërtetues, më i fundit ndriçues, fitorja e “Republikës në ecje” të Presidentit francez, Emmanuel Macron.

Qershor 2017

Trajtesë e qenësishme dhe e hollësishme për prejardhjen dhe formimin e popullit tonë

June 19, 2017 by dgreca

Dy fjalë rreth veprës së Nelson R. Çabejt “Prejardhja dhe formimi i popullit shqiptar” – Vëllimi i parë.Botuar në Albanet Publishing, viti 2017/

Nga Anton Çefa/

Këtë vepër madhore, ku njëmendësohet çështja sa rendësore aq e vështirë e prejardhja dhe formimi i poullit tonë, autori ia dedikon: “Popullit tim, mbijetues në kufirin e së pamundshmes”.

Në këtë vëllim parashtrohen rrënjët historike të popullit tonë, ndërsa rruga e formimit të tij do te jepet në një vëllim të dytë. Për trajtimin e lëndës autori ka shfrytëzuar të dhënat shkencore të deritanishme nga historia, gjuhësia, arkeologjia, etnografia, besimi, folklori, artet, gjenetika, etj., nga burimet shqiptare dhe të huaja. Siç shkruan autori: “Fatmirësisht, në historinë e prejardhjes së shqiptarëve dhe gjuhës shqipe u përfshinë një numër dijetarësh, historianësh e gjuhëtarësh europjan e të rangut botëror, duke filluar me Leibnitz-in, Niebuhr-in, Mommsen-in, Kretschmer-in, Jokl-in; dhe, në shekullin e kaluar, me shkollën shqiptare të albanologjisë të Eqrem Çabeut, që e bëri Shqipërinë qendrën botërore të studimeve albanologjike.”:

Në vepër, duke filluar me “Vështrim i shkurtër i pikëpamjeve rreth formimit të popullit shqiptar”, flitet për banorët paraindoeuropian të Ballkanit Perëndimor, dyndjen indoeuropiane dhe formimin e etnosit ilir. Në vijim trajtohen çështje të tilla si : Ilirët dhe Iliria në kohën hisdhtorike, Epiri si pjesë e Ilirisë së Jugut, historia etnike e Ilirisë së Jugut përmes emrave të vendeve, urbanizimi, shteti ilir dhe tërësimi etnopolitik i Ilirisë së Jugut, ilirishtja – gjuha nënë e shqipes; bota shpirtërore ilire: morali, arti, folklori, muzika, besimi i ilirëve; rreth romanizimit të Ilirisë. Ky vëllim ka gjithësejt 550 faqe.

E gjithë vepra është një dëshmi e pamohueshme e së vërtetës shkencore që shqiptarët janë pasardhës të ilirëve, që kanë banuar në trojet e sotme shqipfolëse. Ajo është gjithashtu një dëshmi e njohurive dhe e përpikërisë, që e dallon autorin. Po bie një shembull: për të dëshmuar vërtetësinë e historisë etnike të Ilirisë së Jugut përmes emrave të vendeve janë analizuar 34 emra të tillë, që kanë zënë 58 faqe. Vepra mbështetet një një mori referencash tek të cilat është mbështetur ose i ka kritikuar autori, gjithësejt 1288. Siç na e thotë edhe vetë Nelsoni: prej tre shekujsh dijetarë të shquar shqiptarë e të huaj, që janë marrë seriozisht me studimin e prejardhjes së popullit tonë kanë arritur në përfundimin se shqiptarët janë pasardhës të ilirëve që kanë banuar në trojet e sotme shqipfolëse.

Në vepër dëshmohet autoktonia iliro-shqiptare dhe hidhet poshtë si e pabazë pikëpamja e Weigand-it për prejardhjen trake të shqiptarëve.

Në kreun e dytë flitet për banorët paraindoeuropian të Ballkanit Perëndimor, duke trajtuar gjurmët arkeologjike të tyre, trajtohen edhe lidhjet gjuhësore të shqiptarëve me ta, besimi dhe arti i tyre. Pasojnë dyndjet indoeuropiane dhe i jepet një rëndësi e veçantë formimit të etnosit ilir, duke dritësuar parahistorinë e ilirëve përmes kulturës dhe gjuhës së tyre.

Në kreun IV, fillon historia e ilirëve, nga organizimi fisnor kalohet në formimin e mbretërive. “Duke filluar nga shekulli V para erës së re, u krijuan katër shtete të mëdha të pavarura: mbretëritë e Epirit, e ardianëve, e dardanëve dhe e pajonëve, të cilat rivalizonin me njëra-tjetrën, duke ruajtur një drejtpeshim të brishtë e të habitshëm si në rrafshin politik dhe në atë ushtarak . . .” vë në dukje autori. Trajtohen më poshtë shkaqet përse nuk u formua një shtet i centralizuar ilirjan. Me organizimin e shteteve ilire u kultivua vetëdija mbifisnore, etnike, tek ilirët. Autori jep gjithashtu disa tipare të karakterit ilir.

Duke folur pet pushtimin romak të Ilirisë, krahas dëmeve si ndërprerjes së procesit të zhvillimit te shtetet ilire, ndarjes së territorit në disa njësi administrative të veçanta, përhapjes së krishtërimit që lidhej me një ideologji mbietnike të këtij besimi, autori vë në dukje faktin se pushtimi romak e pengoi , por nuk e shoi vetëdijen “Ne” ndër ilirët, që ishte arritur më parë. Ndikoi në mënyrë të veçantë, ndër të tjera, urrejtjen dhe luftën kundër këtij pushtuesi. Lidhur me çështjen e vetëdijes etnike të ilirëve në kohën e pushtimit romak, autori trajton edhe problemin jashtëzakonisht të rëndësishëm të lindjes së gjuhës shqipe, “në saje të shndërrimeve të thella të strukturës gramatikore të ilirishtes, në përputhje me rrethanën e depërtimit masiv të latinizmave, që ishte një reagim vetëmbrojtës i ilrishtes për t’i shpëtuar romanizimit.”

Hollësisht më pas jepën kufijtë etnikë të ilirëve dhe si dëshmi e njëjtësisë etnike të Ilirisë së Jugut me Epirin, jepen emrat vetjakë. Shkencëtarët e fushave të ndryshme të dijes i kanë trajtuar ilirët si një nga grupet etnike të hershme, që mori pjesë në indoeuropianizimin e Europës prehistorike.

Autori ka venë në kahun e kritikës tendencën për një lloj ilirofobije, që priret të rrudhë konceptin mbi ilirët vetëm në “Illyri proprie dicti”, si tek arkeologu M. Garashanin, i cili lë jashtë territorit të ilirëve dhe bashkësisë ilire një pjesë të Dardanisë, japodët dhe panonët, duke i cilësuar si trakë. Historikisht, fiset ilire, që u formuan nga shkrirja e popullsisë parailire me ardhësit indoeuropianë, zënin një truall shumë të gjerë, që përfshinte gjithë Ballkanin Perëndimor.

Në vijim, trajtohet Epiri si pjesë e Ilirisë së Jugut, dhe jepen sqarime për prejardhjen e emrit Epir, kufijtë e Epirit të vjetër, fiset epirote, gjuhën e tyre, vendemrat e shpjeguar me anën e shqipes ose që kanë evoluar në pajtim me fonetikën e saj. Flitet për kolonitë greke në bregdetin e Epirit, shtetet epirote dhe tregohet se Epiri për grekët e lashtë ishte një vend i huaj. Gjithashtu, shpjegohet historia etnike e Ilirisë së Jugut përmes emrave të vendeve.

Në një kapitull të veçantë trajtohet urbanizimi, shteti ilir dhe tërësimi etno-politik i Ilirisë së Jugut, duke filluar me lindjen e jetës qytetare, zhvillimin e qyteteve iliro-epirote, kolonitë greke në bregdetin ilir, zhvillimet e qyteteve iliro-epirote, vetëdijen etnike të ilirëve. “Vetëdija “Ne”, që i bashkonte ilirët, – shkruan Nelsoni, – nënkuptonte edhe veçimin e tyre nga gjithë joilirët, nga “Ata” ose “Të tjerët”. Në konceptin “Të tjerët” mund të mishërohej edhe ideja e “Armikut”, që ushqehej nga konfliktet e paprera të fiseve ilire me fiset e popujt e tjerë. Kjo tablo kërcënuese rriste solidaritetin e brendshëm fisnor e mbifisnor të tyre, duke favorizuar përpjekjet për formimin e shteteve ilire. Me formimin e mbretërive ilire, faktorët e mësipërm ndikuan edhe për formimin e vetëdijes dinastike, me kultin e mbretit dhe në përhapjen e miteve për prejardhjen heroike / hyjnore të tij e të familjes mbretërore.”

Trajtohet, gjithashtu, problemi i gjuhës shqipe si bijë e ilirishtes, dhe shpjegohet se “fjalët ilire që njohim janë shpjeguar vetëm me anë të shqipes; kështu, emrat ilirë, ato vetjakë, të lumejve, vendeve, bimëve, fiseve, popujve, etj., Jepen edhe huazimet ilire nga latinishtja dhe greqishtja e vjetër dhe marrëdhëniet me trakishten. Autori thekson dhe argumenton që “shqipja është gjuhë indoeuropiane dhe bijë e ilirishtës”.

Flitet më pas për botën shpirtërore të ilirëve : moralin, folklorin, muzikën, vallet dhe veshjen, etj. Lidhur me besimin trajtohet totemizmi ilir, kultet, etapat e zhvillimit të fesë, panteoni ilir, kozmogonia dhe etnogomia e ilirëve.

Në kreun e XI, dhe të fundit, jepen shkaqet përse iliria e Jugut i shpëtoi romanizimit. “I ashtuquajturi romanizim në trevat shqiptare ose në Ilirinë e Jugut, në pëgjithësi, thotë autori, në thelb ka të bëjë me ndikimin romak në jetën e qyteteve ilire, por . . . preku vetëm përciptas zonën rurale, që përfaqësonte pjesën më të madhe të trojeve dhe popullsisë së Ilirisë së Jugut.”

Përfundimisht, po theksojmë që në këtë vepër, autori ka shpjeguar formimin e popullit tonë në mënyrë të gjithanshme, duke marrë në shqyrtim tërësinë e të dhënave historike, gjuhësore, arkeologjike, të artit, besimit, folklorit, etnografisë, etj. Vepra është një dëshmi e drejtësisë së faktit që ne shqiptarët jemi pasardhësit e ilirëve.

* * *

Botimet e Nelsonit

Për rrethanat në të cilat iu desh të punojë, kërkimet e Nelsonit shtrihen në një fushë relativisht të gjerë, duke filluar nga biologjia e aplikuar (veterinari) dhe teorike (biologji e përgjithshme, evolucion, gjenetikë dhe epigjenetikë), deri në fushën e albanologjisë (histori e popullit shqiptar dhe e gjuhës shqipe). Këto kërkime janë pasqyruar në mbi 80 artikuj shkencorë e popullarizues dhe në 16 libra të botuar deri sot.

Lista e librave të botuar

– Gjenetika në Shërbim të Njeriut (1977)

– Ç’është Imunologjia (1977)

– Gjenetika (bashkautor me B. Shehun) (1979)

– Nga Historia e Zhvillimit të Shkencës Shqiptare (1980)

– Mbi Natyrën e Jetës (1984)

– Njohja Shkencore dhe Biologjia e Sotme (1987).

– Probleme Filozofike të Biologjisë (1988)

– Quantic Evolution (2001)

– Neural Control of Development (2004)

– Epigenetic Principles of Evolution (2012)

– Building the Most Complex Structure on Earth (2013)

– Ilirët që Mbijetuan (2013)

– Vazhdimësi Iliro-shqiptare në Emrat e vendeve (2014)

– Në Gjurmët e Perëndive dhe Mitologjemave Ilire (2014)

– Epirotes – Albanians of Antiquity (2016)

– Prejardhja dhe formimi i popullit shqiptar – Vëllimi i parë (2017)

Veprat e mëdha shkencore që ka përkthyer në shqip :

– Origjina e Llojeve (1982) – përkthyer nga origjinali anglisht The Origin of Species (1859) e Çarls Darvinit

– Zbulimi i Ligjeve të Trashëgimisë (1987) – përkthyer nga origjinali gjarmanisht Versuche über Pflanzenhybriden (1865) të Gregor Mendelit, pajisur me një studim 35 faqesh për lexuesin shqiptar

– Autoktonia e shqiptarëve në Studimet Gjermane – me pjesë të zgjedhura nga vepra të 12 autorëve të mëdhenj gjermanë për autoktoninë dhe prejardhjen ilire të shqiptarëve, duke filluar nga viti 1705 deri në kohët e fundit. Përkthyer nga origjinalet gjermanisht dhe pajisur me shënime e një studim 37 faqesh)

Çamëria dhe marrëdhënjet shqiptaro- greke nëpër shekuj

June 19, 2017 by dgreca

Nga Mr.sc.Nue Oroshi/*

Kryetar i Shoqates se Intelektualeve Gjithshqiptar “Trojet e Arbrit“/

unnamed (4)

Kam nderin që pikerisht sot në këtë ditë historike në Gjirokastër t’i hapë punimet e sesionit të XIV shkencor me temën: ” Çamëria dhe marrëdhënjet shqiptaro- greke nëpër shekuj”. Më gëzon fakti se pikërisht sot jemi tubuar studiueset dhe studiuesit shqiptarë nga të gjitha viset etnike shqiptare dhe diaspora e madhe atdhetare për ta elaboruar me fakte shkencore historinë e Çamërisë tonë ku këto punime do të mblidhën dhe botohën në një vepër enciklopedike të veçantë për historinë e Çamërisë.

unnamed (6)

Në heshtjën e gurit ku na sillet vërdallë koha e trurit për t’i parë gjëmat dhe lotët e burrit për Çamerinë tonë. Çamëria sot është loti e varri i shqipës që thërret që nga bregu i pikëllimës t’i dalin zot bijtë dhe bijat e veta. Çamëria sot është plaga shekullore, testamenti i shkruar dhe i pashkruar , kaluar nëpër Konferenca Kombëtare dhe Ndërkombëtare. Çamëria nuk është vetëm çështje pronash por është tokë Arbërore e trashëguar shekuj me radhë gjatë ecjakjeve historike. Çamëria është zëri i Gjin Bua Shpatës dhe Pjetër Loshës këtyre dy viganëve Arbëror që na thërrasin që t’i dalim zot kësaj toke të bekuar. Çamët dhe Arbërorët në Çamëri u përballën me presionet dhe dhunën greke shekuj me radhë.Masakrat mbi Arbërorët e Çamërisë ishin shekullore ato asnjëherë nuk u ndalën.

unnamed (7)

Ato e mbuluan edhe heshtjën e gurit prej kohërave të lashta e deri në shekullin e informatikës ku përzihen lotët e nënave arbërore të Çamërisë për bijtë dhe bijat e tyre që u vranë, u masakruan dhe u larguan nga tokat e të parëve.Çamëria apo Principata e Artës mesjetare pas shuarjes së shtetit të Artës , Arbërorët e Çamërisë mesjetare mërguan në viset etnike shqiptare por një pjesë e tyre mërguan edhe në Itali ku u krijuan viset me shqiptarë në Kalabri dhe në Sicilinë e sotme duke i ruajtur për pesë shekuj me radhë traditat dhe identitetin e kombit shqiptarë. E një poet do të shkruante : “Atë që e bëri Kastrioti me shpatë e bëre ti me pend o i madhi De Radë.” Është fjala për poetin e shkrimtarin tonë të madh arbëresh themeluesin e Rilindj ës shqiptare Jeronim de Radën.

Çamëria – Kjo plagë e rëndë e Arbërisë sot është e mbështjellur dhe e ngulfatur nga shofinizmi grek.Çamëria gjaku dhe shpirti Arbëror, sot është e mbuluar me petkun e zisë. Çameria është sot loti dhe varri Arbëror që thërret që prej bregut të pikëllimes, t’i dalin zot bijtë e vet. Po ku është Çameria sot?Ku janë Çamët sot?Ku janë të shpërndarë pasardhësit e Gjin Bua Shpatës dhe të Pjetër Loshës këtyre viganeve të Arbërisë të cilët në fund të shek.XIV dhe në fillim të shek.XV e ngritën dhe e mbajtën në këmbë Principatën Arbërore të Artës.

Sot thërrasin zërat e Gjin Bua Shpatës e Pjetër Loshës ku je katandisur Arbëri.Ku i ke djemtë e tu që janë përgjumuar, i ka nxënë gjumi shekullor dhe ai mortor. Sot me zë të artë thërrasin: Arta, Janina, Ajdonati, Filati, Konica, Margëllaqi, Filipa dhe Parge, Trikalla, Preveza e Gjiri i Artës, Meçovë, Grebenë, Naselicë, Kostur, ata therrasin në ndihmë Arbërinë ngrihuni djemtë e Arbërit e na ndihmoni është koha e fundit të bëni diç për Çamërinë. Derisa Çamëria kjo plagë e hapur e Arbërisë na thërret që në çdo mënyrë të mundëshme t’i dalim zot kësaj pjese të trupit tonë, do të ishte e udhës që edhe ne intelektualët shqiptarë kudo qofshin dhe ngado qofshin ta humbin një pjesë të kohës të çmuar për Çamërinë, dhe pikerisht sot jemi mbledhur në e këtë Akademi madhështore që ta themi dhe me pas ta shkruajmë historinë enciklopedike të Çamërisë me forcën e argumentit shkencor.

Që në fillim dua të theksoj se sot o kurrë është koha e duhur që t’ia kthejmë borgjin shekullor Çamërisë, ta ngulitim në kokat dhe mendjet e gjeneratës së re përmes librave të shkruara se Çamëria është djepi dhe trolli Arbëror, është koha t’iu tregojmë këtyre gjeneratave se në vendin e sotëm të Çamërisë të gllabëruar nga greket, mu në këto themele në gjysmën e dytë të shekullit XIV, dhe në fillim të shekullit XV, ka eksistuar Principata e Artës me prijësit e saj: Gjin Bua Shpata, Pjeter Losha, Muriq Bua Shpata, Zguro Bua Shpata, Pal Bua Shpata, Jak Bua Shpata, Karull Bua Shpata, të gjithe këta prijësa Arbëror përplot dy shekuj jetë e mbajtën të gjallë Principaten Arbërore të Artës.

Intelektualë shqiptarë kudo që janë të shpërndarë, anë e kënd botës, sot kemi mbledhur mendjën dhe fuqinë intelektuale ta flasim të vërtetën e hidhur për motrën tonë Çamërinë. Shoqata e Intelektualëve Gjithshqiptarë “Trojet e Arbrit” , sot me,4 Qershor 2017 në Gjirokastër po mbanë sesionin e XIV shkencor me temën : “Çamëria dhe Marrëdheniet shqiptaro-greke nëpër shekuj.”Kjo Shoqatë Gjithkombtare deri tash ka mbajt katërmbëdhjëtë sesione shkencore të rregullta, dy sesione shkencore të veçanta nëpër të gjitha viset etnike shqiptare dhe tetë akademi shkencore në Evropë dhe si fryt i kësaj pune të madhe të njëqind e pesëdhjetë intelektualeve shqiptar janë botuar katëtmbëdhjetë vepra enciklopedike, në periudhën kohore 2004-2017,me një vëllim shkencor prej 10.000 (dhjetmijë ) faqesh. Ku me fakte shkencore është ndriçuar historia jonë shqiptare, nëper shekuj, dhe është bërë korigjimi i shumë ngjarjeve historike për të pavërtetat shkencore që janë thënë deri më tani.

Intelektualë dhe intelektuale shqiptarë, anë e kënd botës dhe në trojet tona Arbërore, sot kemi bashkuar fuqinë dhe mendjët, kemi lënë anash heshtjën e gurit dhe lotët e burrit por kemi futur në funksion trurin dhe me duart tona të arta do ta shkruajmë e flasim të vërtetën e hidhur për motrën tonë Çamërinë.

Na u prift e mbara!

* Fjala e Hapjes e Mr.sc.Nue Oroshi Kryetar i Shoqates se Intelektualeve Gjithshqiptar “Trojet e Arbrit“ mbajtur më, 04.Qershor 2017 në Gjirokastër

DIKTATURA E VARFËRISË DHE FUSHATA E PARTIVE POLITIKE

June 17, 2017 by dgreca

(Kujtesë për votuesit në prag të zgjedhjeve)/NGA ILIR ÇUMANITek po bëja blerje në dyqanin e fruta – perimeve në lagjen ku banoj, rastësisht u bëra dëshmitar i një skene pothuajse krejt të zakontë, nga ato që shpesh i ndeshim në realitetin e përditshëm, por që kësaj here më mbeti edhe në mëndje… Një e moshuar tiranase që mbante mbi supe përmbi të ’80 – tat, sillej rrotull arkave me qershia. Përpiqej për minuta të tëra duke ndarë kokër për kokër frutin e mirë nga ai që ishte i prishur, ngase arkat ku ajo ishte drejtuar, ishin zhvendosur paksa mënjanë nga i zoti i dyqanit, për shkak të kualitetit të dobët dhe çmimit gati të papërfillshëm. Veprimi i të moshuarës më tërhoqi vëmendjen, aq sa u hutova për disa çaste duke e vëzhguar me detaj çdo gjest të saj. I dridhej dora teksa seleksiononte frutin dhe e sistemonte në një qese, ku mesa dukej, po tregohej e kujdeshme për të marrë një sasi të vogël, aq sa i duhej për vete. Nuk u përmbajta dhe për një çast vendosa ti flisja, për ta shkëputur nga ai moment që ndodhej në punën e saj.- Si je nëne, – e pyeta, – ç’farë po bën…!? – Ja, – më thotë, ç’të bëj nona… Hapi me ngadalë duart e rreshkura me të cilat kishte mbështjellë kokrrat e qershiave që i kishte përzgjedhur, dhe ashtu me pak droje, priste reagimin tim. – Po mos i merr nga ajo arka, i them, ato janë të prishura… – Ajo kthehu kokën njëherë majtas, njëherë djathtas, pastaj mu afrua ngadalë. Me zë fare të ulët më tha: – E di nona, e di, prandaj po i zgjedh! Çtë bëj, s’ka nona pare, nuk më ka lënë asnjë kokër leku në xhep Ed Roma…

U befasova nga reagimi dhe përgjigja e saj. Brenda atyre pak fjalëve të qeta plot përulësi, me timbër të butë e dhembshuri nëne, nuk ishte e vështirë të lexoje pakënaqësinë, por njëkohësisht edhe zemërimin e mpleksur bashkë me dhimbjen epike. E moshuara, përmes përgjigjes, më la të kuptoja se, pamundësia financiare e detyronte ti drejtohej arkës të lënë mënjanë nga i zoti i dyqanit, duke zgjedhur të blej me më pak para nga ajo pjesë e qershiave. Dhimbja më kaploi të gjithë qënien time, duke menduar se në mes nesh jetojnë jo pak njerëz si ajo nëna, që janë në pamundësi, të privuar nga gjërat më elementare, për të bërë një jetë krejt normale e me dinjitet. E luta të moshuarën që ti largohej asaj arke që mbante frutin e prishur dhe të merrte qershia në arkën e mirë, duke i thënë se kësaj radhe ato do ti paguaja unë. E moshuara ngriti kryet dhe me një vështrim të çuditshëm bëri një gjest gati dyshues. Pastaj, me sytë e vegjël të mbuluara nga rudhat, nguli shikimin tek unë, si për t’u bindur nëse e kisha seriozisht apo jo…(!?) U detyrova vetë ti mbushja një qese plot me qershia dhe ia lash në dorë duke i thënë: “…të bëfshin mirë nëno, kalofsh një ditë të mbarë…!”. Ja, kështu u takova dhe u ndava me këtë të moshuar. Atë çast, i përhumbur ashtu siç isha, u pushtova nga disa emocione të trazuara dhe u ktheva nga rruga pa bërë blerje për vete. Po ecja me hapa të ngadalë drejt shtëpisë, dhe po meditoja njëkohësisht. Më mbetën në mendje gjesti dhe fjalët e të moshuarës, kur pasi e pyeta, ajo hodhi vështrimin andej – këndej dhe u afrua duke më thënë me zë të ulët: “Çtë bëj, s’ka nona pare, nuk më ka lënë asnjë kokër leku në xhep Ed Roma…”. Për dreq, nuk e di pse në atë moment mu kujtua koha e komunizmit, kur fshehtas, njerëzit shpotitnin vesh më vesh të revoltuar. Nxirrnin dufin dhe zemëratën e tyre duke shprehur pakënaqësinë kundër atij sistemi absurd, i cili e kishte zhytur popullin në një skamje e mjerim ç’njerëzor. Atëherë, ndodhte shpesh që, për këtë arsye, ata që guxonin të flisnin hapur, të merrnin edhe shpagimin nga ai rregjim, duke u dënuar për vite të tëra me heqje të lirisë. Mbase ajo e moshuar ende nuk e ka kuptuar se kemi më shumë se njëçerek shekulli që nuk jetojmë më në diktaturë, por jetojmë në një tjetër kohë. Jetojmë në kohën ku njerëzit janë të lirë të shprehin atë çfarë mendojnë. Por nga ana tjetër, e moshuara nuk mund ta kuptoj se, reminishencat e asaj kohe shfaqen sërish si fantazma edhe në kohën e sotme të demokracisë, në forma të ndryshme dhe të çuditshme. Nëse sot, shqiptarët nuk janë të privuar nga ajo lloj diktature, kur dikur u mohohej e drejta e shprehjes së mendimit dhe fjala e lirë, tani, ata janë të privuar nga një tjetër lloj diktature, që quhet demokraturë, ose me saktë; “diktaturë e varfërisë”! Ndryshe nga e para, kjo formë e re dhe e maskuar e diktaturës që lidhet me mungesën e prespektivës për çdo individ, me pasigurinë e jetës për të sotmen dhe të ardhmen, është edhe më e frikshme, edhe më e tmerrshme… Është sindroma ankthioze e një epidemie që vret në heshtje, nga pak e për çdo ditë, që ka të bëj jo vetëm me rrënimin e cilësisë së jetës, por më së shumti edhe me cënimin rëndë të dinjitetit njerëzor. A nuk është e tillë kur, shpesh qytetarët dhe nënëpunësit e administratës publike, kërcënohen nga politika me largim nga vendi i punës, kur dikush shfaq hapur bindjet e tij, ndryshe me atë që ka pushteti i radhës…!? A nuk është diktaturë e varfërisë kur specialistëve, teknicienëve dhe profesionistëve të zotë, që kanë investuar në profesionin e tyre vite të tëra shkollimi e specializimi, u rrezikohet qëndrimi në punë, ngase sa herë ndërrohen qeveritë, ata zëvendësohen me militantë dhe analfabetë funksionalë të diplomuar me diploma false!? A nuk është diktaturë e varfërisë kur, me qindra e mijëra të rinj e të reja të shkolluar u vriten ëndrrat, u shuhen idealet dhe aspiratat që në embrion, ngase ndjehen të tepërt në vendin ku kanë lindur dhe jetojnë pa prespektivë e shpresëvrarë, duke synuar të braktisin një orë e më parë atdheun e tyre për një jetë më të mirë e më të sigurt, jashtë Shqipërisë…!? Sipas një lajmi të kohëve të fundit që vjen nga organizata prestigjoze e sondazheve që ajo bën në gjithë botën, Gallup Interanational, në periudhën 2010 – 2012, vetëm 36 % e shqiptarëve donin të largoheshin nga Shqipëria dhe të emigronin. Ndërsa në tri vitet pasardhëse, pjesa e popullsisë që do të largohet nga Shqipëria gati është dyfishuar, duke arritur në 56 %. Ky fakt është tepër shqetësues dhe duhet të ngre të gjithë shtetin në këmbë. A nuk është diktaturë e varfërisë kur shteti ynë, me një të rënë të lapsit, pa bërë asnjë studim të mirëfilltë analitik, nxjerrë në mënyrë arrogante nga skema e ndihmës ekonomike plot 40.000 familje në nevojë, ndërkohë, fëmijët dhe të rijntë jetimë me “status jetimi”, në mënyrë tallëse e denigruese, gënjehen dhe poshtërohen me një lëmoshë qesharake, kinse si “ndihmë” ekonomike në vlerën e 20 USD në muaj…!? A nuk është diktaturë e varfërisë fakti, kur një shtet si ky i yni, që paguan me super rroga të majme qeveritarët dhe pushtetarët tanë, të gjithë piramidën shtetërore, zyrtarët e administratës së vet, e nga ana tjetër nguron, apo ka frikë të deklaroj zyrtarisht minimumin jetik për shtresat në nevojë, që është një standart i detyrueshëm ligjor, i diktuar nga Konventat Ndërkombëtare, një kërkesë e përsëritur nga institucionet ndërkombëtare e të Drejtave të Njeriut, e organizmave të rëndësishëm ndërkombëtarë, si një kusht për anëtarësimin e vendit tonë në BE…!? A nuk është diktaturë e varfërisë fakti, kur sot në Shqipëri 70 % e popullsisë mezi mbyllin muajin, duke mos përballuar me dinjitet koston e jetesës, ndërkohë, 410.000 shtetas të republikës tonë, jetojnë me të ardhura poshtë nivelit të minimumit jetik, në ekstremin e varfërisë, me vetëm 0.8 USD në ditë dhe janë të kërcënuar nga sëmundjet dhe uria…!? A nuk është diktaturë e varfërisë kur në vendin tonë 27 % e fëmijëve të moshës 0 – 6 vjeç vuajnë nga deformimet fizike dhe nuk kanë zhvillim trupor për shkak të kequshyerjes..!? A nuk është diktaturë e varfërisë kur sot, në vendin tonë, 70.000 familje në nevojë gjenden në qiell të hapur, të pastrehë, dimër e verë, ndërkohë që qeveria e kryeministrit Rama, nxjerr nga kuleta e qytetarëve taksapagues më të varfër të rajonit dhe evropës, plot 320.000.000 USD për shpenzime luksi për zyrat e administratës…!? A nuk është diktaturë e varfërisë, kur një forcë e majtë politike qeverisëse, që nga njëra anë propagandon mbrojtjen dhe ndihmën për shtresat e varfëra të shoqërisë, dhe nga ana tjetër, përmes masave shtrënguese, sillet me arrogancë dhe ndjek një politikë represive kundër këtyre shtresave, duke i penalizuar dhe i privuar nga nevojat më minimale jetësore, për ngrohje e ndriçim në motet e acarta, duke i’u prerë dritat qytetarëve të varfër, për shkak se nuk janë në gjendje të përballojnë koston e lartë të faturave të energjisë elektrike…!? Kjo sjellje asociale është shumë larg asaj që quhet njerëzore. A nuk është diktaturë e varfërisë, kur e moshuara 91 vjeçare Barbulla Pepa që jetonte e vetme në Fan të Mirditës, e kthyer në simbolin e mjerimit të shqiptarëve, gjëndet e ngrirë dhe e pajetë nga mungesa e ngrohjes, duke jetuar në netët e gjata të territ pa energji, sepse OSHEE – ja i ndërpreu energjinë elektrike, ngase e moshuara nuk kishte me se ta paguante….!? A nuk është diktaturë e varfërisë kur, kryefamiljarë të pamundur, vendosin të vetëflijohen ngase nuk munden t’ju sigurojnë të vegjëlve të tyre pak ngrohje dhe pak dritë për të përgatitur mësimet, sepse nuk përballojnë dot faturat e kripura të energjisë elektrike …!? Si mundet një vend dhe një shtet si ky i yni, që aspirojnë ti bashkangjiten kombeve të qytetëruara e të civilizuara të evropës e më gjerë, kërkon të përparojë përmes metodave antihumane, duke nëpërkëmbur dhe shtypur më të dobtit…!? A ka ndonjë mëndje dhe logjikë të shëndoshë, që të quajë sukses zhvillimin e një shteti, kur ky zhvillim synohet të realizohet në kurriz të të pamundurve…!? Mbase dikush mund të thotë se qëllimi justifikon mjetet… Por, më thoni ju lutem, a ka qëllim që justifikon humbjet e jetëve njerëzore si pasojë e aplikimit të mjeteve ç’njerëzore….!? A nuk është diktaturë e varfërisë, kur të gjitha qeveritë e marra së bashku në këtë tranzicion 27 vjeçar, kanë rrënuar me qëllim përfitimi, të gjithë sistemin e ngritur shëndetësor falas, të trashëguar para viteve ’90 – të, dhe pas kësaj periudhe, e mbajtën GDP për këtë sektor jetik për shëndetin e qytetarëve në nivelin e 2 – 3 %….!? Këtë shifër, asnjë qeveri e tranzicionit shqiptar nuk e ka bërë publike, por e kanë mbajtur gjithmonë të fshehur. Ndërkohë, vëndet si Zvicra, shpenzojnë për shëndetësinë 11.5% të GDP, Gjermania 11.1 %, Kanadaja, 9.9%, Franca 9.8 % , Italia 8.4 % , Anglia 8.0 % , e kështu me radhë. Megjithë propagandën qeveritare për përmirësimin e këtij sektori të rëndësishëm për shëndetin e qytetarëve, ky shërbim nuk ka afruar dhe nuk mund të ofroj asnjë mundësi dhe asnjë akses për shtresat e varfëra e të pambrojtura, përkundrazi… Ky shërbim, për mënyrën se si është organizuar dhe po menaxhohet, përmes formulës tashmë të njohur PPP, ka rrënuar dhe po zbras çdo ditë, deri në qindarkën e fundit, xhepat e qytetarëve shqiptarë, që kanë patur dhe kanë nevojë për këtë shërbim, duke i bërë ata edhe më të varfër, edhe më të pashpresë. Ata që përfitojnë nga e gjithë kjo histori, janë vetëm kompanitë private koncesionare të preferuara nga qeveria, që kanë marrë përsipër të ofrojnë një pjesë të këtyre shërbimeve, duke u paguar me shuma të mëdha parash nga taksapaguesit shqiptarë. A nuk është diktaturë e varfërisë, kur kryeministri ynë, për 44 muaj që ka qeverisur vendin, ka ngritur një makineri të tmerrshme propagandistike – indoktrinuese, (përfshi edhe një televizion të personalizuar me siglën ERTV, që financohet me paratë e taksapaguesve shqiptarë), për të imponuar dhe trysnuar me idetë dhe qëllimet e tij, vullnetin e lirë të qytetarëve shqiptarë, me synimin e vetëm për të bindur ata të mendojnë se, gjithçka ai thotë, është profecia e radhës e cila duhet përmbushur me çdo kusht…!? Teksa po shkruaj këto radhë, mendja më shkon këto ditë tek fushata e partive politike, e cila është përfshirë nga ethet e nxehta elektorale. Janë shumë politikanë, nga të gjitha krahët, që pushtojnë çdo ditë me reklama, programe dhe emisione, të gjitha hapësirat televizive, faqet e gazetave, duke bërë propagandë e demagogji të shfrenuar me premtime boshe e butaforike për elektoratin e tyre. A nuk ishin të tilla premtimet që kryeministri Rama bëri në zgjedhjet e 2013 – tës, i cili tha se do të hapte 300.000 vënde pune për shqiptarët…!? A nuk ishin premtime elektorale të kryeministrit Rama rritja e pensioneve përgjatë mandatit të tij qeverisës..!? A nuk ishin të tilla premtimet për shëndetësi falas, rritjen e ndihmës ekonomike për shtresat në nevojë, uljen e çmimit të energjisë elektrike, etj, etj…!? Sot, kryetari i opozitës Lulzim Basha, del dhe premton se, nëse ai i fiton zgjedhjet, nuk do të ketë pension minimal nën nivelin e 25.000 lekëve të reja. Ai premton gjithashtu se, për familjet dhe shtresat në nevojë, fatura e energjisë elektrike deri në fashën e 300 kw do të jetë falas. E gjithë kjo kosto sociale sipas z. Basha, do të përballohet nga buxheti i shtetit, kur sapo ai të jetë kryeministër. Ndërkohë, kryetari i LSI-së, Petrit Vasili, premton se forca politike që ai drejton, nëse vjen në pushtet, do të hapi 100.000 vënde të reja pune për fermerët dhe fshatarët në sektorin e bujqësisë, duke 3 – 4 fishuar subvencionet dhe financimet e këtij sektori jetik për ekonominë e vendit, etj, etj. Të nderurar politikanë dhe pushtetarë, të mbarë e të prapë, nga cilado parti që vini! Një pjesë e mirë prej jush, kurrë nuk keni qenë ndonjëherë të sinqertë dhe me këmbë në tokë, ngase keni qenë jashtë realitetit në raport me hallet dhe problemet e qytetarëve. Shpesh, ata ju kanë besuar dhe votuar verbërisht! Tash, që kanë rrjedhur shumë ujra në lumin kaotik të “demokracisë” shqiptare, a mos ka ardhur koha që ti bëni llogaritë pak më ndryshe, më thjeshtë e më mirë..!? Merreni njëherë seriozisht, uluni dhe mendoni se, si mund të lehtësoni realisht dhimbjet që i keni shkaktuar popullit tuaj gjatë këtij tranzicioni të mundimshëm 27 vjeçar, përmes keqqeverisjeve tuaja dhe krizave politike të ricikluara njëra pas tjetrës. Bëni përpjekjet e duhura dhe gjejeni rrugën e zgjidhjes për t’ju ardhë në ndihmë shtresave të pambrojtura, të ekspozuara e të rrezikuara nga fenomenet dhe plagët sociale të varfërisë. Jo rastësisht e solla shembullin e të moshuarës në fillim të këtij shkrimi. Duke menduar për të, përfytyroja se, në jetën tonë të përditshme ka shumë nevojtarë, të moshuar, invalid, fëmijë të paushqyer e të braktisur, fëmijë të marrë peng nga fenomeni i gjakmarrjes dhe mungesa e ligjit, njerëz të pamundur, invalid shëndetlig që bëjnë një jetë ekstremisht të vështirë, të privuar nga shumë gjëra elementare me nevoja bazike. Për fatin e tyre të keq, tashmë ata e kanë pranuar këtë realitet, duke bërë “aleancë” të përjetshme me statusin e tyre social të dizavantazhuar, me pamundësinë dhe varfërinë kronike. Pikërisht, është ajo kategori që jeton në heshtje e dhimbje, por edhe me dinjitet në mjerimin e vet, përballë indiferentizmit tonë kolektiv, neglizhencës apo shurdhërisë së institucioneve tona. E gjitha kjo, atyre i’u është kthyer në një normalitet, duke qenë të vetëdijshëm se, ju jeni arsyeja e dramës së tyre. Andaj dhe nuk kanë më besim tek viktimizuesit, që në mënyrë të paskrupull dalin në fushatë, e me maskën e populizmit, sërish kërkojnë votën e viktimës së tyre. Ndërkohë, të pamundurit janë të destinuar të mbesin përgjithmonë viktima të ekspozuar të politikës, të një shoqërie pa rregulla loje, pa sistem vlerash, ku në fakt duhet të ekzistojnë dhe të funksionojnë mekanizmat shtetëror dhe ligjor të mbrojtjes, mbështetjes dhe fuqizimit të familjeve në nevojë, përmes politikave sociale dhe integruese. Ata janë të parët viktima që u shkelen në mënyrë të hapur dhe flagrante të drejtat më elementare, njerëzore e qytetare, për të bërë një jetë normale e me dinjitet. E përsëris: për të gjithë këtë situatë të krijuar, ka një dhe vetëm një shkak kryesor. Ai shkak jeni ju, klasa politike e pamaturuar, ngase me mungesën e ndjeshmërisë, arrogancën, delirin, egoizmin dhe etjen tuaj për pushtet, me dashje dhe padashje, keni instaluar në mjedisin tonë të përbashkët “diktaturën e varfërisë”. Dhe e dini pse !? Sepse pjesa më e madhe e politikanëve si ju, jeni krejt aksidentalë. Lumejntë e rrëmbyer të tranzicionit të zgjatur shqiptar, jo rastësisht ju kanë nxjerrë në krye të këtij vendi. Ky fakt, e shpjegon fare mirë njërën prej shumë arsyeve se, përse ju i konsideroni shtresat në nevojë si pjesë e tepërt dhe bezdisëse të një shoqërie si kjo e jona, që ende nuk e si se nga vjen dhe ku po shkon. Ngase shpeshherë, ato j’ua prishin rehatin dhe gjumin, duke mos u lënë të qetë në jetët tuaja mondane, të zhytura në luksin e shfrenuar që burojnë nga plagët e mëdha të korrupsionit administrativ, nga pushteti i parasë, nga gjakrrjedhja emoragjike e dhimbjeve proverbiale të një populli të shumëvuajtur e të munduar prej jush… Andaj, gjithmonë nuk jeni kursyer të shfaqni përmes maskës tuaj “sociale” demagogjinë, hipokrizinë dhe ftohtësinë tuaj vanitoze, që ju karakterizon nga mungesa e kulturës humane, nga mungesa e ndjeshmërisë dhe e dhembshurisë për NJERIUN, e së fundi, edhe nga mungesa e dashurisë për vendin, kombin dhe ATDHEUN. Atdheu, për një pjesë të konsiderueshme të klasës tonë politike, fillon dhe mbaron përmes parasë dhe pushtetit të korruptuar që ajo sjell. Në këtë mënyrë, e për këto arsye, prej afro tre dekadash, shfaqet i shëmtuar por edhe i frikshëm në sytë tanë sfondi gri social, i cili ka sjell polarizimin ekstrem të shtresave të shoqërisë, përmes shpërdorimit të pushtetit, skemave dhe formulave okulte e mafioze të oligarkëve, që pjellin dhe mbajnë gjallë një pushtet të korruptuar kriminal, asocial dhe antihuman. Nga ana tjetër, vihet re një deficit i madh i humanzimit dhe i solidaritetit në hierarkinë e vlerave që kanë shoqëritë e përparuara dhe të demokratizuara, që lidhet me angazhimin dhe kontributin e përbashkët social. Kjo ka të bëj me nevojën dhe domosdoshmërinë gjithëpërfshirëse të një aksioni mbarëkombëtar për humanizimin e shoqërisë. Është imperativ i kohës shfrytëzimi i të gjitha potencialeve dhe resurseve që ka vendi ynë, për të ndjekur një strategji që ndërthuret në mënyrë organike me kohezionin social, solidaritetin dhe vullnetarizmin, në përfshirjen e çdo anëtari të shoqërisë në këtë aksion të madh. Nevojtarët dhe të pamundurit i kemi kudo, në mes nesh, para syve tanë. I shohim në rrugë, në lagje, janë komshinjtë tanë, i kemi në derë të shtëpisë. Për çdokënd që është i mundur, nuk kushton asgjë që për një çast të vetëm, të tregoj fare pak vëmendje në të tilla raste, duke dhuruar pak dashuri, pak buzëqeshje, të japë një shpresë për ta. Ata janë njerëz të Zotit ashtu si edhe ne. Bëjeni një veprim kaq të thjesht e simbolik. E them me bindje dhe dorën në zemër se, nëse mundeni ta bëni, do të ndjeheni më të mirë e më të paqtë me veten tuaj, por edhe me mjedisin shoqëror që na rrethon, ku së bashku jetojmë të përditshmen tonë.

75-VJETORI I VOA-s: SHUMË VITE – SHUMË TREGIME E HISTORI

June 15, 2017 by dgreca

1-Frank-shkreli-2-300x183-1

Nga Frank Shkreli*/

Ky vit shënon 75-vjetorin e themelimit të Zërit të Amerikës. Nja shtatë javë pasi Shtetet e Bashkuara hynë në Luftën e dytë Botërore, për herë të parë, më 1 shkurt, 1942 u transmetua një program prej 15-minutash nga një studio e vogël në Nju Jork, drejtuar Gjermanisë. Programi i parë i VOA-s filloi me fjalët e folësit Uilliam Hejl: Po ju sjellim zërat nga Amerika. Sot dhe çdo ditë prej sodit, ne do t’ju flasim për Amerikën dhe për luftën. Lajmet mund të jenë të mira për ne. Ose lajmet mund të jenë të këqia. Por ne do t’ju themi të vërtetën.” Ndërkaq, ç’prej vitit 1976, këto fjalë janë mishëruar në Kartën e Zërit të Amerikës, në dokumentin që sipas ligjit, Zëri i Amerikës, duhet të vazhdojë të, “Shërbejë si burim i besueshëm dhe i mirë informuar lajmesh”. Për më tepër, ky ligj detyron VOA-n që trasmetimet e sajë duhet të jenë, “të sakta, objektive dhe gjithpërfshirëse”. Drejtoresha aktuale e Zërit të Amerikës, Amanda Bennett është shprehur se, “Janë bërë 75 vjetë ç’prej kohës që kemi filluar të transmetojmë lajme dhe informacione objektive dhe se puna që jemi duke bërë tani është më e rëndësishme se kurrë më parë.”Brenda një kohe të shkurtë, pas transmetimit të parë shkurtin e vitit 1942, me mbarimin e Luftës së Dytë Botërore, Zëri i Amerikës kishte filluar transmetimet radiofonike në 40-gjuhë të huaja, përfshirë edhe gjuhën shqipe.

1 robert Bauer Ne Foto: Robert Bauer, folësi i emisionit të parë gjermanisht në VOA, drejtuar Gjermanisë gjatë Luftës së Dytë Botërore/

Në një njoftim të shpërndarë për medien ditët e fundit, Zyra e VOA-s për informimin e publikut thotë se, me rastin e 75-vjetorit të themelimit të Zërit të Amerikës, ky ent mediatik botëror vazhdon të marrë urime nga personalitete politike amerikane dhe ndërkombëtare, si dhe nga personalitete të tjera nga të gjtiha anët e botës. Në këtë njoftim për publikun, pasqyrohen urimet nga ish-presidenti amerikan Xhimi Karter dhe ish-presidenti Xhorxh W Bush.

Presidenti i 39-të i Shteteve të Bashkuara, demokrati Xhimi Karter citohet të ketë thënë në urimin dërguar VOA’s se, “Ne e dijmë se transmetimet e Zërit të Amerikës kanë qenë dhe janë burim inkurajimi për gjenerata të tëra të mbrojtësve të të drejtave të njeriut anë e mbanë botës. Unë jam krenar që ky ent mediatik i Shteteve të Bashkuara u kushton vëmendje dhe u jep një zë që nuk e kanë popujt e shtypur dhe të margjinalizuar kudo në botë.” Në njoftimin e VOA’s thuhet gjithashtu se Presidenti Karter, në mesazhin e tij të urimit, e cilësoi Zërin e Amerikës si, “Një model i një shtypi të fuqishëm, të lirë e të pavarur”.

Ndërsa Presidenti i 43-të i Shteteve të Bashkuara, republikani Xhorxh W. Bush, në urimin e tij dërguar VOA’s në 75-vjetorin e themelimit, shprehu respektin e tij ndaj dëgjuesve të Zërit të Amerikës, anë e mbanë botës, të cilët sipas tij, gjatë viteve kanë rrezikuar shumë për të dëgjuar “zërin e lirë” të VOA-s, një zë, që shtoi ai, i është përgjigjur dëshirës së çdo zemre të njeriut për të jetuar në liri. Presidenti Bush, në mesazhin e tij, e ka vlerësuar Zërin e Amerikës si, “Një zë realist për paqë. Jo në zë idealist i pa shpresë”. Kam folur shumë me udhëheqës të ndryshëm botërorë gjatë mandatit tim, tha ai, duke shtuar se në takimet me ta u ka “Kujtuar atyre rëndësinë e rolit që luan shtypi i lirë, si një prej gurthemeleve”, të demokracisë. Ish-presidenti amerikan Bush ka nënvijuar me këtë rast se, “Liria nuk është një e drejtë amerikane, as nuk është një ide amerikane. Liria është një ide universale dhe Zëri i Amerikës është pjesë e këtij nocioni… Zëri i Amerikës na kujton këtë universalitet të lirisë”, është shprehur Presidenti Xhorxh Bush, në urimin e tij dërguar VOA-s kohët e fundit, në kujtim të 75-vjetorit të themelimit.

Ndërkaq, VOA njofton se më heret, ndër personalitete të tjera të larta botërore, i kishte ardhur një mesazh urimi nga ish-Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Z. Ban Ki Mun, në të cilin ai kujton kohën kur kishte filluar në rini, të mësonte anglisht, duke dëgjuar Zërin e Amerikës. Në atë kohë, tha ai, kishte pak radio aparate në Kore, që është vendlindja e tij, por tha se gjithnjë mban mend hapjen e programit: “Ju flet Zëri i Amerikës! Është shpresa e shumë njerëzve anë e mbanë botës”, theksoi ish-Sekretari i Përgjithshëm i Organizatës së Kombeve të Bashkuara, duke shtuar se VOA për ‘të, “Ishte një burim i mirë dhe i besueshëm lajmesh ndërkombëtare”.

Ashtu si gjatë 75-viteve të ekzistencës së tij, me të njëjtin përkushtim ndaj së vërtetës dhe besueshmërisë në emisionet e tij, Zëri i Amerikës edhe sot vazhdon transmetimet në shumë gjuhë të huaja, përfshirë gjuhën shqipe, ndërkohë që korrespondentët e VOA’s vazhdojnë të raportojnë nga të gjitha anët e botës, përfshirë trojet shqiptare në Ballkan. Sipas VOA’s, në këtë 75-vjetor, ky ent ndërkombëtar mediatik me qëndër në Uashington – përveç emisoneve të drejtë për drejta — transmeton lajme dhe informacion nepërmjet 2500 radio dhe TV stacioneve anë e mbanë botës, ndërkohë që komunikon me audienca edhe nepërmjet medias shoqërore, siç është faqja fejsbuk dhe platforma të tjera. VOA me të drejtë mburret, se bazuar në të dhënat e vitit të kaluar, gëzon një audiencë javore prej 236 milionë vetash, në të gjitha platformat e shpërndarjes së lajmeve, anë e mbanë botës.

Nuk mund të mos përmend faktin se pjesë e kësaj historie të famëshme 75-vjeçare e këtij enti të njohur ndërkombëtar lajmesh e informacioni ka qenë dhe vazhdon të jetë edhe Zëri i Amerikës në gjuhën shqipe, pjesë e Drejtorisë së VOA-s për Euro-Azinë, nën drejtimin e Dr. Elez Biberajt. Në raportin e fundit të Drejtorisë të Zërit të Amerikës për Euro-Azinë, thuhet se programet e Zërit të Amerikës në gjuhën shqipe, “Tërheqin dhe influencojnë më shumë njerëz se çdo transmetues tjetër ndërkombëtar lajmesh në Shqipëri, në Kosovë dhe në trojet shqiptare në Maqedoni, Serbi e Mal të Zi.” Ky fakt vërtetohet edhe nga raporti i agjencisë ndërkombëtare të anketimeve, “Gallup World Poll National Survey” për vitin 2016, në të cilin thuhet se VOA shqip llogaritet të ketë në Shqipëri një audiencë prej 60.5 për qind e të rriturve, në javë dhe 64 për qind e të rriturve në Republikën e Kosovës. Këto të dhëna, sipas VOA-s, janë më të larta për të dy shtetet shqiptare, në krahasim me ato të vitit 2015. Në raport thuhet gjithashtu se 4 nga 5 shikues në Shqipëri, të programit televiziv të VOA-s shqip, e vlerësojnë këtë emision si “shumë të besueshëm”.

Në të vërtetë, ky fenomen është tepër i rrallë në fushën e transmetimeve ndërkombëtare – ndoshta i pa precedencë — kur një program lajmesh e informacioni nga jashtë, siç është Zëri i Amerikës në gjuhën shqipe, të tërheqë një përqindje kaq të madhe të shikuesve, në të gjitha trojet shqiptare.

Për aq sa ky fakt është një vlerësim i meritueshëm i punës që Shërbimi Shqip i VOA-s ka bërë gjatë këtyre 75-viteve për mirë-informimin e shqiptarëve kudo — shpesh herë nën rrethana të vështira – aq më tepër kam drojë se është një tregues i dhëmbshëm i gjëndjes dhe i mjedisit jo të mirë në të cilin vepron media, si në Shqipëri ashtu edhe në Kosovë. Ente që merren me mbrojtjen e lirisë së shtypit në botë, siç është organizata “Freedom House”, e kanë karakterizuar median në Shqipëri dhe në Kosovë si “gjysëm të lirë”, dhe subjekt kontrolli dhe influence nga partitë politike dhe nga interesa të tjera biznesi. Sipas ekspertëve, mungesa e një medias vërtetë të lirë, objektive dhe të besueshme në Shqipëri dhe në Kosovë, pasqyron edhe arsyet e vështirsive të këtij tranzicioni të stërgjatur, me të cilin është përballur shoqëria shqiptare, nga komunizmi gjysëm shekullor në një demokraci vërtetë funksionale. Besoj se kjo është edhe arsyeja kryesore që Zëri i Amerikës, madje edhe 75-vjetë pas themelimit të tij, vazhdon të jetë kaq popullor dhe të luaj gjithnjë një rol kryesor në hapësirën mediatike shqiptare, 27-vjetë pas shëmbjes së komunizmit.

*Autori ka shërbyer në detyra të ndryshme të Zërit të Amerikës gjatë një kariere 30-vjeçare, përfshirë shef i Shërbimit Shqip dhe drejtor i VOA-s për Europën.