Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Takimi i Brukselit: KUSH FITOI E KUSH HUMBI?!

by

Përmbyllja pa marrëveshje e takimit të dy prillit ndërmjet kryeministrave, Hashim Thaçi e Ivica Daçiq, në Prishtinë shihet me pasoja, si për vendosjen e normalitetit në pjesën veriore, ashtu edhe për perspektivën evropiane të Kosovës dhe Serbisë.
Bazuar në pozicionet e palëve në bisedime, pakkush më në Prishtinë pret që të ketë ndonjë kthesë në këto negociata. Insistimi i palës serbe që në Kosovë të krijohet pushteti i nivelit të tretë, që do të nënkuptonte një autonomi për pjesën veriore, konsiderohet si i papranueshëm.
Pozicioni serb në negociata ishte që të kthente prapa procesin duke synuar një ri-rregullim të gjithë sistemit kushtetues në Kosovë, thotë për Radion Evropa e Lirë, Ramush Tahiri, këshilltar politik i presidentes, Atifete Jahjaga.
Mosarritja e marrëveshjes, shton Tahiri, ndikon në vazhdimin e status quo-s në veri, si dhe e bën të vështirë integrimin e serbëve dhe mbajtjen e zgjedhjeve të lira në atë pjesë.
“Është me problem shtrirja e pushtetit me mjete ligjore e juridike në atë pjesë të vendit (veri). Thjesht, mbetet gjendja çfarë ka qenë. Por, s’kemi fituar askush nga procesi i bisedimeve dhe as agjenda evropiane, mirëpo as qytetarët e Kosovës dhe as rregullimi i marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Vazhdon status quo-ja, por me një shije të keqe, sepse bisedimet për ta tejkaluar këtë status-quo, kanë dështuar”, vlerëson Tahiri.
Shefi i Zyrës së Bashkimit Evropian në Kosovë, Samuel Zhbogar, shprehet i rezervuar në lidhje me epilogun e takimit të 2 prillit në Bruksel. Ai thotë se nuk ka çfarë t’i shtojë asaj që e ka thënë përfaqësuesja e Lartë e BE-së, Catherine Ashton, në lidhje me këtë proces.
“T’u japim pak kohë kryeministrave që të kthehen nëpër vendet tyre dhe të diskutojnë me njerëzit se çfarë ndodhi në takim dhe më pas mund ta diskutojmë se si të ecim tutje”, shprehet Zhbogar.
Dialogu politik ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, nga Bashkimi Evropian ishte vendosur në top-agjendën e procesit të integrimit evropian për të dyja vendet. Me mosarritjen e marrëveshjes, si pasojë, Serbia mund të humbë apo shtyjë datën e fillimit të negociatave për anëtarësim ën BE, përderisa Kosova nisjen e bisedimeve për Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit.

Por, deputeti i LDK-së, Lutfi Haziri, i cili është edhe kryetar i Komisionit për Integrime Evropiane, shprehet optimist se Kosova nuk do të ndëshkohet në këtë rast.
“Data 15 prill është përmendur gjithmonë si datë e rëndësishme për Kosovën dhe Serbinë. Besoj shumë që Kosova nuk do të preket nga nënshkrimi apo mosnënshkrimi i marrëveshjes dhe do të marrë rekomandimin dhe do të hyj në negociatat për Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit që përfshinë edhe dialogun mbi liberalizimin e vizave më vonë si proces i ndarë, por i rëndësishëm, në mënyrë që të mos mbetemi peng të sjelljeve të Serbisë”, thotë Haziri.
Për analistin e Grupit Ndërkombëtar të Krizave, Naim Rashiti, gjasat që të shpëtohet ky dialog janë të vogla. Dallimet mes palëve janë thelbësore, thotë ai dhe nuk pret që të arrihet ndonjë marrëveshje në një afat të shkurtë kohor.
“Zonja Ashton sigurisht ndihet e dëshpëruar dhe gjasat që të kemi një vazhdim serioz të dialogut janë të pakta. Me siguri që dikush nga faktori ndërkombëtar do të bëjë edhe një tentativë, por ajo do të jetë e fundit dhe testi i fundit. Prandaj, perspektiva e një marrëveshjeje është shumë e vogël, kurse dallimet janë shumë të mëdha”, thekson Rashiti.
Sidoqoftë, Naim Rashiti thotë se është mirë që dialogu të mos shpallet i vdekur, në mënyrë që të vazhdohet me zbatimin e marrëveshjeve të deritashme dhe të synohet që në një fazë tjetër të rihapen bisedimet.
“Rreziku është që nëse dialogu politik shpallet i vdekur, i mbyllur dhe pasuksesshëm, rrezikon edhe marrëveshjet e dialogut teknik dhe rrezikon sigurinë”, vlerëson Rashiti.
Dialogu politik ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit, i zhvilluar në nivel të kryeministrave dhe me ndërmjetësimin e shefes së Politikës së Jashtme të BE-së, Catherine Ashton, kishte si qëllim arritjen e një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

FEJA DHE IDENTITETI KOMBETAR

by

Roli i fesë në krijimin dhe ruajtjen e identitetit kombëtar/
Kur besimi në Zotin fillon të dobësohet te një popull, atëherë bëhu gati te shikosh rrëzimin e tij. A. H./

SHKRUAN: Mr. sc. Besim Morina /

Udhëheqësit shpirtërorë te popullit shqiptar, gjatë gjithë historisë kanë mbajtur gjithnjë barrën kryesore, duke mos ndarë kurrë fenë nga atdheu, duke i shërbyer si Zotit ashtu edhe grigjës. Ashtu siç i shërbyen të lumit Zot, njashtu dijtën edhe t‘i rroknin armët e t‘u prinin popullit të cilit i takonin në mbrojtje te dinjitetit njerëzor.
Krishterimi është baza e kulturës moderne, e, mbi bazën e fesë së krishterë është ngritur civilizimi i sotëm Europjan. Krishterimi në vend të instiktit vuri ndergjegjën me përgjegjësi. Krishterimi hoqi skllavën dhe i dha familjes nënën, i dha femijës të drejtën e jetës, i dha gruas dinjitetin, krijoi universitete mbrojtëse të diturisë, spitale mbrojtëse të njeriut.
Pjesë e rëndësishme e civilizimit të krishterë për rreth pesëmbëdhjetë shekuj, ishin popullsia iliro-arbërore. Gjatë periudhës paleokristiane dhe në mesjetën e hershme, popullsia ilire i dhuroi botës së krishterë emra eminentë si: Perandori Konstantini i Madh i cili e legalizoi fenë e krishterë, shën Jeronimi i cili është përkthyesi i Biblës në gjuhën latine, Perandorin Justinian, etj.
Për rreth pesë shekujsh, pushtuesit turq kanë izoluar popullin shqiptar nga civilizimi Eeuropian. Këta pushtues sikur nuk u kënaqën me shkatërrimet, vrasjet, dëbimet, konvertimet, por edhe pas largimit nga trojet e pushtuara te një pjesë të Ballkanit, sjellin flotën e tyre për të sjellur në jetë planet sllave, që teritoret etnike shqiptare dhunshëm t‘i dhurohen sllavëve, ku mjerisht popullsia autoktone perjetoi për të satën herë barbarinë sllave.
Gjatë periudhës se dyndjeve barbare sllave, popullsia autoktone pësoi rëndë, priftërinjët gjithnjë ishin në ballë të grigjës, kishat dhe manastirët e tyre u shkatërruan, u dogjën, u vranë shumë prifterinjë së bashku me grigjën e tyre. Edhe pas pagëzimit te popullit serb, popullsia autoktone perjetoi barbarinë sllave, krishterimi pothuaj së pak ka pasur ndikim në jetën e popullsisë serbe, për të hequr dorë nga barbarizmi.
Gjatë kohës se sulmeve, pastaj pas pushtimit te tokava etnike shqiptare nga pushtuesit osmanë, prifterinjtë shqiptarë, qofshin ata katolikë apo ortodoksë, ishin në ballë te luftës për të mbrojtur tokat tona. Gjatë gjithë periudhës sa zgjati pushtimi i trojeve etnike shqiptare nga ana e pushtuesve osmanë, prifterinjtë katolikë dhe ortodoks shqiptarë, ishin të detyruar për mbijetesë, te mbronin grigjën e tyre edhe nga konvertimet, qoftë në islam (konvertim që detyrohej nga ana e pushtuesve Osman), apo në ortodoks (këtë konvertim e bënin kisha ortodokse serbe dhe kisha ortodokse greke, por me bekimin e Portës së Lartë).
Feja islame vertetë se ka ardhur bashkë me pushtuesit osmanë, por popullsia shqiptare e islamizur nuk ka hequr dorë lehtë nga përkatësia etnike. Në të mirë të ketij mendimi flet edhe kjo e dhënë, se kur udhëtari anglez, Xh. Hobhaus, vizitoi gjatë viteve 1808 dhe 1810 Shqipërinë dhe rajone të tjera të Perandorisë Osmane, kishte shkruar se kur “banorët e provincave të tjera të Turqisë pyeten se ç’janë, ata të përgjigjen “jemi muhamedanë” ose “jemi të krishterë”, ndërsa banori i këtij vendi përgjigjet “unë jam shqiptar”. Mburrja e përbashkët kombëtare e tyre ishte aq e fortë sa që nuk i ka lënë vend përçarjeve religjioze, që i ka ndarë njerëzit e këtij populli.
Pra, perderisa iliro- arbërorët, kaluan nga besimi në shumë zotra, në një Zot të vetëm, arbëroro-shqiptarët, nuk e kishin lehtë të braktisnin fenë e të parëve të tyre vetem pse deshironin apo me mirë te themi që i shtrengonin pushtuesit osmanë. Madje, është e rëndësishme të themi, se në kohën e mbërritjes së osmanëve në Ballkan (1388), Arbëria ishte tashmë një vend i krishterë, e, i përbërë nga 43 seli Episkopale, duke u bërë një kala katolike kundër islamit. Organizimi i hierarkisë kishtare në trojet tona etnike, flet më së miri, se populli shqiptar ishte pjesë e civilizimit Europjan.
Periudha e pushtimit osman mbi popullin shqiptar, është periudhë e dakadencës shpirtërore dhe kulturore. Pushtimi osman la pasoja të rënda jo vetëm fizike por edhe shpirtërore, pasoja këto që do të kërkojnë kohë, mjete edukative dhe morale për breza me radhë që të eliminohen.
Në kryengritjet e armatosura te popullsisë etnike shqiptare, që u organizuan kundër pushtuesve turq, apo te pushtuesve sllavë, për çlirimin e trojeve tona etnike, roli i priftërinjëve katolikë, priftërinjëve ortodoks, bektashinjëve, shehlerëve dhe hoxhallarëve, ishte mjaft aktiv dhe i rëndësisë se veçantë. Sipas, dokumenteve të kohës, del, se krahinat e Shqipërisë veriore së bashku me Kosovën dhe teritoret etnike shqiptare në Maqedoni, mbi 80 % e popullsisë janë në gjendje te rrokin armët në luftë për lirinë e vendit te tyre, ndërsa kjo përqindje është më e ulët në krahinat e Shqiperisë Jugore, për arsye te propagandës që ushtronte kisha ortodokse greke, e cila kishte bekimin e Portës së Lartë.
Rol të rëndësishem në organizimin e kryengritjeve antiosmane kishte Hoxhë Hasan Tasini, për rolin e tij dhënë qështjës kombëtare është shkruar fare pak, pastaj Ymer Prizreni, me rolin e tij të pamohueshëm në përpjekjet për t‘i mbrojtur trojet etnike shqiptare.
Mirëpo, deri me tani, pak ose fare studiuesit nuk kanë shkruar për kontributin e klerit katolik në përpjekjen dhe ruajtjen e identitetit kombëtar.
Kështu, kur në Kongresin e Manastirit, ndër të tjera, at Gjergj Fishta tha: “Nëse Evropa … prapë do të na tradhtojë dhe do na ndajë trojet tona duke u dhuruar pushtuesve …, ne do ti therrasim bijtë tanë më të mirë që të rrokin armët për t‘i mbrojtur trojet tona. Imami i Shkupit, u ngjit në foltore duke qajtur, e perqafoi at Gjergj Fishtën, e tha: “kësi burrash i duhen atdheut, dhe as ne nuk do te ndahemi në luftën për mbrajtjen e vendit tonë”. Imzot Nikollë Kaçorri, në një fjalim gjithashtu te mbajtur në Kongresin e Manastirit, u bëri thirrje delegatëve që ta pranonin alfabetin latin, i cili i lidhte shqiptarët me perëndimin, u bëri thirrje të pranishmëve që jo vetëm fizikisht e shpirtërisht të ndihmojnë çlirimin e vendit por edhe materjalisht, e cila është njëra prej mundësive që në mënyrë praktike të realizohej çlirimi i trojeve shqiptare.

Në Memorandumin e datës 13 nëntor 1912 dërguar përendorit e mbretit të Austro- Hungarisë, Franc Jozefit I, dom Nikollë Kaçorri shkrimin e kishte filluar kështu: “Shumë të vështira e të rrezikshme janë këto ditë për ne shqiptarët e për nanën tonë Shqipninë, që të katër shtetet e Ballkanit po dojnë me e perpi me e coptu”. Në këtë Memorandum i cili përfshinë tri faqe, gjejmë nënshkrimet e atdhetarëve të njohur, si: Mustafë Asim Kruja, Rexhep Mitrovica, Fuad Toptani, Abdi Beji, Murat Toptani, Sali Gjuka dhe Bedri Pejani.

Figurë mjaft e rëndësishme ishte edhe ajo e Imzot Luigj Bumçit, i cili u kushtoi një rëndësi të veçantë takimeve me përfaqësues të shteteve që kishin ndikim drejtpërdrejt në fatin e trojeve etnike shqiptare. Kështu, ka arritur të takohet me përfaqësues të Shteteve te Bashkueme të Amerikës, Anglisë, Austro – Hungarisë, Rusisë, Italisë, Gjermanisë, Francës, etj. Në këto takime ai mundohet t‘i bindë përfaqësuesit e këtyre shteteve se, çeshtja Shqiptare nuk është një problem i thjeshtë vetëm i Ballkanit, por është problem kryesor për ruejtjen e paqës në mbarë Evropën.
Imzot Luigj Bumçi posa filloi detyrën e Kryetarit të Delegacionit Shqiptar në Paris, është i pari që protestoi tek Presidenti Willson, për krimet që po kryenin serbët mbi popullsinë shqiptare të Pejës, Gjakovës, Plavës dhe Gucisë, gjithashtu i dorëzoi presidentit Willson listën me emrat e viktimave në krahinën e Rugovës.
Shtjefen Gjeqovi, nji burrë i cili gëzonte një autoritet të lartë në popull, për shkak te veprimtarisë së pandalshme patriotike, pushtuesit serbë pas disa tentimeve për të bërë atentat arriten ta vrasin. Gjeqovi, ishte mbledhësi i të drejtës zakonore shqiptare, te botuara në Kanunin e Lekë Dukagjinit, pastaj mbledhës i artifaketeve, te cilat dëshmonin autoktoninë e popullit shqiptar në këto troje, është edhe një dëshmi më shumë se udhëheqësit shpirterorë të popullit shqipar, jo që nuk ishin kundër atdheut por ata flijuan jetën e tyre në mbrojtje të së vërtetës, në mbrojtje të atdheut.

Nga kjo që u tha shihet, se roli i udhëheqësve shpirterorë shqiptar, ka qenë në të mirë të çështjes sonë kombëtare. Por, cila është arsyeja që shteti komunist shqiptar u shpalli luftë institucjoneve fetare, ku nëpërmjet të ashtuquajturit “gjyq i popullit” u maltertuan, dënuan me varje apo me pushkatim? Pse feja shiqohej si një gogol i frikshëm, madje u pandeh se Zoti u hoq prej botës dhe se mbaroi besimi në faqe të botës për tërë jetën. Per këtë akt “perparimtar” të shtetit shqiptar Rexhep Qosja patë deklaruar: “jam i lumtur që Shqipëria është shteti i parë ateist në botë”.
Shqipëria nje vënd i vogël, por mjerisht që printe me ndjekjet, maltretimet, vrasjet e intelektualëve (nëse krahasohet me numrin e banorëve), pra të intelektualëve të kalibrit Europian, po perçante, infektonte e shpiunonte edhe shqiptarët që kishin mbetur nën sundimin sllav, madje edhe shqiptarët të cilët për shkak te orientimit nacionalist kishin emigruar në perëndim apo në SHBA-të. Shqiperia e cila kishte mungesë të ushqimit për banorët e vet, hargjonte mjete të shumta për propagandë marksiste e leniniste.

Në fund le ti kujtojmë fjalët e atdhetarit At Anton Harapi, që bënte thirrje: “Zoti i vertetë e atdheu le te na bashkojnë, në ruajtjen e botës shqiptare dhe zhvillimin e saj, në bashkimin e shqiptarëve dhe sigurimin e mirëqenies së përbashkët kombëtare e kulturore”. Ti kujtojmë fjalët e At Anton Harapit: ”Të sakrifikojmë pikëpamjet tona e jo popullin as Shqipërinë; të bashkohemi mbasi vendi pret shpetimin prej nesh e jo prej te huejve”, madje vazhdonte se: “kush i ndan apo mendon se nuk mund të pajtohen fe dhe atdhe, ai ka një kuptim te gabuar për atdhetarizmin, atdhetarizmi në kuptimin fetar është një virtyt i shenjtë si drejtësia dhe dashuria”.

 

 

 

MALI I ZI: ASNJËRI KANDIDAT, NUK MERITON VOTËN E SHQIPTARËVE

by

Vështrim lidhur me zgjedhjet presidenciale në Mal të Zi /

Nga Xheladin Zeneli/

Të Dielën e ardhshme, me 7 Prill 2013 do të mbahen zgjedhjet presidenciale në Mal të Zi. Dy kandidatët kryesorë në këtë garë janë, kandidati i partisë në pushtet (PDS),Filip Vujanoviq i cili konsiderohet  dora e djathtë e kryeministrit të Malit të Zi,Millo Gjukanoviq dhe kandidati i dytë është  Miodrag Lekiq i cili në  zgjedhjet e kaluara ishte kandidat i Frontit Demokratik dhe që kësaj rradhe do të paraqitet si kandidat i pavarur,por që njëkohësisht ka përkrahjen e partisë më të madhe opozitare, të Partisë Popullore Socialiste  (SNP).
Derisa në njërën anë z. Lekiq shihet si kandidat me orientime  pro serbe dhe si i tillë vështirë se do të mbledh votat e shqiptarëve,në anën tjetër  z. Vujanoviq (me ndihmën e partisë  në pushtet) shpenzoi shuma të mëdha financiare në fushatën parazgjedhore ,duke përfshirë fushatën edhe në  trevat shqiptare.Gjatë kësaj fushate ai u mundua që të portretizojë  vetëvehten si “pro europian” , apo si “mbrojtës” i të drejtave të popujve pakicë dhe sa i përket kësaj,z.Vujanoviq ka arritur të  bind një  pjesë të elektoratit shqiptar,falë ndihmës dhe përkrahjes që  i kanë dhënë,edhe disa subjekte politike shqiptare,qofshin ata pjesë e koalicionit qeveritar apo të opozitës. Kjo u vërejt haptas  posaçërisht gjatë tubimeve promovuese që u mbajtën muajin e kaluar në Ulqin, Katërkollë(Anë të Malit) dhe Ostros ( Krajë).
Por,cili është angazhimi i z.Vujanoviq  për të drejtat e shqiptarëve ,nëse mund të flitet për angazhim?Filip Vujanoviq,i cili tashmë një kohë të gjatë gjindet në skenën politike malazeze,herë si kryetar dhe herë si kryeministër i Malit të Zi,ka pasur mundësi dhe kapacitet që në cilësin e pozitave të tija të larta , të bëj më shumë për avancimin e të drejtave të shqiptarëve,por përkundrazi,gjatë gjithë kësaj kohe ka  demonstruar mosgatishmëri dhe vullnet jo të mirë për zgjidhjen e çështjeve kontestuese të  shqiptarëve në republikë.Z.Vujanoviq, gjatë fushatave të ndryshme zgjedhore,veçanërisht kur viziton trevat shqiptare ,trumbeton me një retorikë të ngjajshme  për realizimin dhe arritjen e të drejtave kombëtare të shqiptarëve.Por,veprimet dhe sjelljet e tia, flasin të kundërtën.
Gjatë mandatit të tij presidencial u aprovuan disa ligje tepër diskriminuese ndaj shqipatrëve, u shëmb ekonomia e vendbanimeve shqiptare e cila si pasojë e kësaj, erdhi deri te   papunësia e lartë dhe paperspektiva e banorëve të këtyre vendbanimeve. Gjithashtu, gjatë gjithë mandatit të tij presidencial, vazhdoi dhe gjitnjë deri më sot vazhdon të zvarritet realizimi i komunës me të drejta të plota të Tuzit.Kurse,në raport me Kosovën, Vujanoviq vazhdimisht ka  kushtëzuar vendosjen e marrëdhënieve diplomatike me Kosovën, me zgjidhjen e statusit kushtetues të pakicës malazeze në këtë shtet. A do të  ishte e drejtë dhe e logjikshme,që përpara  se të kërkohet zgjidhja e statusit të pakicës malazeze në Kosovë, më parë të zgjidhet statusi i shqiptarëve në Mal të zi,megjithëse krahasimi i dy entiteteve është i pavend.
Poashtu, gjatë kohës së tij si president,në Mal të Zi vazhdoi të lulëzoi korrupcioni politik dhe ai ekonomik, dhe sot Mal i ZI njihet si ndër shtetet më të korruptuara të Europës.
Shqiptarët në këto zgjedhje nuk  kanë opcione të arsyeshme apo ndonjë opcion që do të favorizonte çështjen e tyre,kështu që nga ky vështrim, ata mund ushtrojnë  të drejtën e tyre qytetare të apstenimit apo mosvotimit për asnjërin kandidat.Nëse ,votuesit shqiptar zgjedhin që të mosvotojnë  në zgjedhjet presidenciale të 7 Prillit,atëherë kjo do të ishte  një mesazh i fuqishëm ndaj politikës qendrore në Mal të Zi në aspektin e shprehjes së pakënaqësisë së tyre lidhur me trajtimin inferior nga ana pushtetit malazez karshi kërkesave të tyre të vazhdueshme  për përmirësimin e statusit të tyre politik dhe shoqëror.
Ndërsa, ata që kanë vendosur që të  votojnë në këto zgjedhje presidenciale,pa marrë parasysh se për të cilin kandidat do të votojnë, një  gjë është më së e qartë,se vota e tyre do të jetë votë për status quo-n  e shqiptarëve në Mal të Zi, do të jetë votë ndaj mandatit të vazhdimësisë së kurrupcionit politik shtetëror dhe si e tillë do të jetë votë kundër dinjitetit të tyre qytetar dhe kombëtar.

New York, 2 Prill  2013

NJË GUR DREJTË ZBARDHJES SË MASAKRËS SË TIVARIT

by

Foto: Disa nga pjesëmarrësit para ndërtesës “Monopoli i Duhanit”, ku u ekzekutuan djemte e pafajshem te Kosoves/

Nga Frank Shkreli/

Fundin e javës që kaloi, me iniciativë të Këshillit Nacional të Shqiptarëve në Mal të Zi u organizua në Ulqin, Konferenca Shkencore, “Masakra e Tivarit, 1945”.  Në këtë konferencë prej dy ditësh, sipas njoftimeve të këtij Këshilli, morën pjesë studies të njohur nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia dhe Mali i Zi.  (Lista e pjesëmarrësve i bashkangjitet shkrimit, si informacion i temave të trajtuara nga ekspërtët për këtë tragjedi kombëtare).  Pas përfundimit të konferencës së parë mbi këtë tragjedi kombëtare, organizatorët dhe ligjëruesit nga të gjitha trevat shqiptare u nisën drejtë Tivarit, për të bërë homazhe dhe për të vendosur kurora lulesh në vendin ku strukturat ushtarake dhe komuniste të ish-Jugosllavisë në bashkpunim të plotë me udhëheqsit e Partisë Komuniste Shqiptare të Tiranës, të cilët në vend që të kundërshtonin masakrimin e mijëra bashkombasve të tyre, fatkeqsisht lehtësuan dhe ndihmuan në realizimin e këtij krimi kundër njerëzimit.

Sipas të ndjerit Prof. Dr. Zekeria Canës dhe historianëve të tjerë, numëri i shqiptarëve të ekzektutuar  në Tivar dhe gjatë rrugës nepër veriun e Shqipërisë, është vetëm një pjesë e numrit më të madh të shqiptarëve që janë vrarë  duke kaluar nga Tivari e përgjatë bregdetit të Kroacisë deri  në Trogir.  Masakra e shqiptarëve në Tivar, ishte pjesë e një e një terrori të organizuar mirë dhe të një likuidimi në masë të shqiptarëve, përfshirë  edhe gra e fëmij, përpiluar  me kujdes nga autoritetet komuniste jugosllave, të cilat, ndër të tjera, donin që me çdo kusht të mos lejonin zbatimin e vendimeve të mbledhjes së Bujanit për vetqeverisjen dhe bashkimin e Kosovës me Shqipëri.  Në këtë përpjekje, sipas shumë të dhënave zyrtare dhe të dëshmitarëve, autoritetet komuniste jugosllave kishin përkrahjen e plotë të Partisë Komuniste Shqiptare, në krye me Enver Hoxhën.  Me pretendimin se mijëra rekrutë të rinjë shqiptarë nga Kosova do të dërgoheshin për të luftuar  — të çarmatosur — në frontin e luftës në Trieste, i detyrojnë ata të largohen nga Prizreni e nepërmjet terreitorit të Shqipërisë së Veriut për në Tivar, ku sipas historianëve gjetën vdekjen duke u masakruar rreth katër mija të rinjë shqiptarë, megjithëse ka mundësi që numëri i vërtetë i të vrarërve të mos dihet kurrë.  Por, ajo që dihet tani dhe që po del në dritë dal nga dalë nga studime të ndryshme, përfshirë edhe konferencën e Ulqinit, është se mijëra të rinjë shqiptarë të pafajshem u tradhëtuan, u vranë e u masakruan nga kriminelë të policisë dhe ushtrisë jugosllave, nën urdhërat dhe mbikqyrjen e partisë komuniste serbo-malezeze, por fatkeqsisht, edhe me dijeninë dhe bashkpunimin e plotë të shokëve të tyre në udhëheqjen e partisë komuniste shqiptare.
Para nja tre vjetëve, pata shkruar një artikull për Masakrën e Tivarit, ku në atë kohë shpreha shpresën për zhvillimin e një debati që do të çonte në, “hulumtime shkencore nga historianë të të gjitha trevave shqiptare për të hedhur poshtë pretendimet e historiografisë komuniste për këtë dhe tragjedi të tjera të kombit tonë, të kryera dhe të fshehura nga regjimi komunist shqiptar dhe bashkpuntorët e tyre serbo-malalzez.”

Konferenca e Ulqinit mbi Masakrën e Tivarit është  fillimi, është konferenca e parë e këtij lloji për këtë krim lufte që mund të radhitet me krimet më të mëdha të Luftës së Dytë Botërore, por për shqiptarët është një ndër pikat më të zeza të historisë kombëtare, për nga numëri i të masakruarve shqiptarë me një rast dhe në një vend, por edhe për nga tradhëtia e udhëheqësve komunistë shqiptarë, të cilët miratuan dhe bashkpunuan në ekzekutimin e kësaj vepre makabër dhe pastaj heshtën duke mohuar se madje kishte ndodhur një gjë e tillë.  Këjo konferencë – që pritet të botojë të gjitha referatet në një botim të vetëm — duhet të shërbejë gjithashtu si një formë presioni e opinionit publik dhe në këtë rast, edhe nga studiuesit dhe ekspertët, ndaj autoriteteve shqiptare në Tiranë dhe në Prishtinë që  krime dhe masakra si këjo, kudo në trojet shqiptare, të mos trajtohen më si tabu dhe që njëherazi ata të mos kenë frikë nga e vërteta për zbardhjen e këtyre krimeve.

Para më shumë se dy vitesh, Kuvendi i Republikës së Shqipërisë miratoi, “Ngritjen e Komisionit Hetimor për Hetimin e Fakteve, Rrethanave dhe Përgjëgjësive të Masakrës së Tivarit, 1945”.   Nuk jam në dijeni nëse ky komision ka bërë ndonjë përparim ose nëse anëtarët e tij kanë patur ndonjë takim në lidhje me përgjëgjësitë që i ka caktuar Kuvendi shqiptar, në lidhje me këtë çështje.   Shekulli i kaluar do të mbetet si një prej shekujve më tragjik për njerëzimin, kur të merret parasyshë numëri i njërzëve të pafajshëm që janë vrarë, në emër të  idelogjisë komuniste.  Konferenca e Ulqinit për Masakrën e Tivarit, në një mënyrë — po të konsiderohet heshtja zyrtare mbi këtë dhe krime të tjera të komunizmit – na sjell në mend se fatkeqsisht lufta e ftohët, të pakën në trojet shqiptare ende nuk ka marrë fund.  Por na kujton gjithashtu se si komb i lirë tani, shqiptarët e kanë për detyrë të kujtojnë,  jo vetëm ata të cilët 68-vjetë më parë kanë humbur jetën në Masakrën e Tivarit, por edhe viktimat e tjera të pafajshme të komunizmit, anë e mbanë trojeve shqiptare.

Mijëra të rinjët shqiptarë nga Kosova që u mobilizuan për të “luftuar” në frontin e luftës në veri të ish-Jugosllavisë,  u masakruan në Tivar—për të mos u këthyer kurrë më pranë familjeve të tyre në Kosovë.  Këta ndoshta ishin të parët ndër shqiptarët që përjetuan natyrën e vërtetë ç’njerëzore të komunizmit.   Komunizmi ka vdekur, por trashëgimia e këtij sistemi dhe përjetësimi i gënjeshtrave të atij sistemi vazhdon, me pasoja të rënda për shoqërinë dhe kombin shqiptar, por edhe për vendet e tjera të Europës që kanë përjetuar të njëjtin fat.

Çka është kombi pa kujtesë?  Ata të cilët e harrojnë të kaluarën, ka thënë fillozofi Xhorxh Santajana, janë të dënuar t’a përsërisin.  Organizuesit dhe pjesëmarrësit, studjues dhe historianë nga të gjitha trojet shqiptare në Konferencën e Ulqinit mbi Masakrën e Tivarit, meritojnë falënderimet dhe mirënjohjen mbarëkombëtare për nismën dhe kontributin e tyre të çmuar për të kujtuar, duke hedhur sado pak dritë mbi atë krim,  duke na kujtuar  rishtas atë periudhë të errët të historisë shqiptare. Por njëkohsisht Konferenca mbi Masakrën e Tivarit,  nënvijoi edhe rëndësinë e përgjegjësisë morale dhe profesionale që intelektualët  dhe akademikët shqiptarë kanë në zhvillimin e debatit të lirë, në një shoqëri të lirë – duke na kujtuar ato që janë harruar, qëllimisht.

Nesër do të jetë shumë vonë

by

Nga Reshat   Kripa/

Një sentencë mjaft e pranishme në ditët qe po jetojmë. Nje sentencë që duhet të jetë në vëmendjen e të gjitha forcave politike që e quajnë veten të djathtë. Kjo për arsyen e ndryshimeve të pozicionimit të një prej partive të koalicionit qeverisës, Lëvizjes Socialiste për Integrim. Këto ditë lexojmë dhe dëgjojmë për një aleancë parazgjedhore PS-LSI, e shoqëruar me disa kushte, si dalja nga qeveria e ministrave të LSI-së në këmbim të votimit të tre ligjeve të kërkuara nga Bashkimi Europian nga ana e PS-së. Se si do të rrjedhin ngjarjet do ta tregojnë ditët e ardhshme, por unë në këtë shkrim do të përqëndrohem në disa çështje, të cilat mendoj se i takojnë së djathtës për t’i trajtuar.

Një nga këto çështje është hedhja poshtë nga ana e së djathtës e iluzionit të suksesit të qeverisjes në bazë të bashkëpunimit me cilëndo forcë të majtë dhe zgjatjes së bashkëpunimit me të. Praktika qeverisëse ka treguar se nuk mund të ketë sukses dhe jetë të gjatë një bashkëpunim i forcave me kahe të kundërta politike, aq më tepër këtu te ne, kur ato vazhdimisht e kanë konsideruar njera-tjetrën  si armike dhe jo si opozitare.. Këtë e ka treguar eksperienca botërore por edhe jona e këtyre viteve pas përmbysjes së sistemit totalitar. E kanë vërtetuar Qeveria Teknike e viteve 1991-1992 dhe ajo e Stabilitetit Kombëtar e vitit 1997, që nuk ishin gjë tjetër veçse flluska sapuni në jetën politike të vendit në ato periudha. Një gjë të tillë tregoi edhe bashkëpunimi aktual midis Qeverisë Berisha me LSI-në e cila, me vetëm katër deputetë arriti të përfitonte mbi 20% të pushtetit në Shqipëri, për të mos thënë se, praktikisht, kjo përqindje është shumë më e lartë se ajo që është shpallur zyrtarisht. Mendoj se e djathta do të kishte fituar më shumë në rast se, në pamundësi të formimit të qeverisë në vitin 2009, të kishte pranuar zhvillimin e zgjedhjeve të reja në vend të bashkëpunimit me LSI-në. Pasojat e këtij bashkëpunimi ajo po i vuan sot.

Çështje tjetër, që për nga rëndësia e saj duhet renditur e para, është shkëputja një herë e përgjithmonë nga e kaluara komuniste gjë që, për fat të keq, nuk ka mundur të realizohet. Një shembull tipik, në këtë drejtim, është miratimi nga Kuvendi i Shqipërisë i dekreteve të Presidentit të Republikës për emërimet në Gjykatën e Lart dhe atë Kushtetuese. Kundër këtyre dekreteve u shprehën vetëm dy zëra, ai i zotit Artur Roshi, në emët të Partisë së Ballit Kombëtar Demokrat dhe ai i Shoqatës Antikomuniste të të Përndjekurve Politikë Demokrat të Shqipërisë nëpërmjet Deklaratës për shtyp të shpërndarë prej tyre. Miratimi i këtyre dekreteve tregoi se pushteti politik vazhdon të mbështetet ende në individë me prejardhje prej organeve më errëta të sistemit të përmbysur. Më lejoni të bëj një krahasim. Si u veprua në Gjermaninë e pasluftës? A pati ndonjë funksionar nazist, aq më tepër ndonjë që kishte kryer krime, të zinte vend në krye të administratës qëndrore. Asnjë. Për më tepër ata ndiqeshin për t’u nxjerrë para bankës së të akuzuarve, madje njëri prej tyre, të cilit nuk ia mbaj mend emrin, vetëm pak vite më parë, megjithse ishte në moshë mbi 90 vjeçare, u nxorr para gjyqit. Në Gjermani, edhe mbi 30 vjet nga mbarimi i luftës, nëpër shkolla nuk mësohej historia e nazizmit dhe Hitleri, në mënyrë që populli ta harronte atë faqe të errët të historisë së tij. Në këto çatse më kujtohet intervista që zoti Gabriel Partosh i ka dhënë  kohë  më  parë televizionit “Top Channel”. Midis të tjerave ai tha:

– Në  Gjermani  dhe  në  Francë   dënohen   po  deklaruan  se  nuk  është  zhvilluar holokaust gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Vini veshin! Ndësa në ato vende dënohe vetëm se shfaq një mendim të tillë, te ne ata janë të barabartë, për të mos thënë më lart, se të tjerët. Pra janë në krye të pushtetit.

Tani le të hedhim një vështrim në gjithë periudhën pas fitores së të djathtës në vitin 2005. Nuk do të flas për ato dy vitet e fundit të ish-Presidentit Mojsiu, pasi ai me dekorimin e një individi si Fehmi Avdiu, e tregoi se kujt krahu i përkiste, megjithse e kishte fituar atë post me propozimin dhe votat e së djathtës. Do të përqëndrohem me ardhjen në postin e Presidentit të Republikës të zotit Topi. Menduam se çdo gjë do të shkonte në rrjedhën e duhur, por nuk ndodhi kështu. Dekorimet prej tij të individëve të prokurorit famëzi të komunizmit Skënder Breca dhe propozimet për në Gjykatën e Lartë dhe atë Kushtetuese të tipave të Vangjel Kostës, që mbante në ndërgjegjen e tij dënimin për motive politike të disa të rinjve shqiptarë, na e prishën këtë iluzion. Atëherë ne u ngritëm dhe deklaruam qëndrimin tonë ndaj këtyre vendimeve absurde. Ne  përshëndetëm,  gjithashtu,  edhe  qëndrimin  e  Kuvendit  të  Shqipërisë  dhe  në mënyrë të veçantë të Kryetares së tij , zonjës Jozefina Topalli, për hedhjen poshtë të këtyre propozimeve.

Me ardhjen në postin e Presidentit të Republikës të zotit Nishani dhe, sidomos, pas takimit me të, të një delegacioni të shoqatës, ku ai shprehu hapur se dekreti i parë i tij do të ishte heqja e të gjithë titujve dhe medaljeve diktatorit Enver Hoxha dhe mos dekretimi për në organet e ndryshme që vareshin prej tij, të të gjithë atyre që ishin përlyer me regjimin komunist, na u krijua bindja se, më në fund, guri do të shkonte në vendin e vetë. Por, fatkeqësisht, nuk ndodhi kështu. Diktatorit ende nuk i janë hequr titujt dhe dekoratat dhe në Gjykatën Kushtetuese, me propozimin e tij, janë miratuar dy figura nga më të errëtat e regjimit komunist, ndoshta edhe më të errëta nga ato që kishte propozuar zoti Topi.

Më erdhi shumë keq që në këtë valle u futën edhe ata deputetë që rrjedhin nga shtresa e të përndjekurve politik. Do të kisha dashur ta dëgjoja zërin e tyre ashtu si atëherë kur hodhën poshtë propozimin për Vangjel Kostën, por kësaj rradhe ata nuk guxuan, apo ndoshta nuk mund të guxonin. Përse? Mos vallë për postin e deputetit? Në vlerësimin e figurave nuk mund të ketë dy standarte. E pra ata vepruan me dy të tilla.  Turpi apo nderi bie mbi ta. Përshendes deputetët Enkelejd Alibeaj dhe Mark Marku për qëndrimin e tyre krejtësisht realist.

Do të kisha dashur të dëgjoja edhe zërin kundra të Kryetares së Kuvendit të Shqipërisë, por ajo zgjodhi zërin e heshtjes, as po dhe as jo, a thua ishte memece, njëlloj si në rastin e votimit për Prokurorin e Përgjithshëm, ku kandidat ishte një person i ardhur nga shtresa e të përndjekurve politikë dhe ku ajo përsëri heshti. Si ta konsiderojmë këtë? Kush më shumë se ajo mund të shprehte mendimin e saj për një çështje të tillë? Le ta gjykojë ndërgjegja e saj.

Dua të pyes Presidentin e Republikes dhe ata që votuan pro dekreteve:

– Mos vallë u shua Shqipëria për intelektualë të rinj, të papërlyer me të kaluarën, që kanë mbaruar studimet dhe marrë tituj të ndryshëm nëpër vendet më të zhvilluara perëndimore dhe ju u detyruat të na servirni këta lakej të komunizmit, për të cilët zoti Benesh, përfaqësues i grupit demokrat çek, në seancën e miratimit të rezolutës së Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Europës, deklaronte:

– Unë nuk kam frikë nga komunizmi, por nga lakejtë e tij që i kanë ndihmuar regjimet ish komuniste të qëndrojnë në këmbë.

Shqipëria ka plot kuadro të afta për të drejtuar kombin. Zgjidhni ndërmjet tyre ata që nuk kanë qenë të përlyer me komunizmin. Le të jenë demokrat, socialist, republikan, social-demokrat, ballist, legalist dhe çfardo tjetër, vetëm jo veglat e bindura të komunizmit. Hapni dosjet e diktaturës. Pastroni administratën shtetërore nga këto mbeturina. Mbylluani dyert atyre që nuk pranojnë të hedhin poshtë të keqen, siç shkruante Shekspiri i pavdekshëm:

– Hidhni poshtë gjysmën e keqe të zemrës dhe rroni me gjysmën tjeter më të mirë!

Dhe kjo në rast se u ka mbetur një gjysmë zemre e mirë.

Ky është qëllimi i shkrimit tim. Nuk e di se sa do të realizohen këto. Por dua t’ju them se për të ardhmen e atdheut kjo duhet bërë sot pasi nesër do të jetë shumë vonë. Unë e kam zgjedhur rrugën time. Ajo është po ajo që kam patur në rininë time:

– Për Liri, për Shqipëri, për Flamurin Kuq e Zi!