Nga Pëllumb Kulla/
Ai pat lindur këtu, po i ati qe kthyerë në mëmëdhe, para se të vinin italanët. Babaj zuri krahun e Çlirimtares, luftoi pa kursyerë veten dhe u vra. I biri, ende katërmbëdhjetë vjeç, zuri vendin e babajt. Pas lufte djalin e dërguanë në një akademi të rusëve dhe u këthye që andej kolonel. E bënë gjeneral më vonë dhe e lanë t’i gëzonte pallaskat vetëm një javë, pastaj të tëra gradat u fshinë. Nëntë vjet më vonë i vunë hekurat. E duart i liroi pe tyre, vetëm pas pesëmbëdhjetë vjetësh, atë vit të madh, kur u hoqnë hekura e kyçe e u hapnë tërë portat.
Gjenerali banon tashi, me zonjën e dy djemtë, në nënkatet e një pallati në Rixhvud. Shqiptarët atje e thërresin gjeneral dhe atij i bëhet qejfi, sidomos, kur ulet në kafene dhe klientët porosisin:
– Shpjerini pe meje një kafe, gjeneralit!
Zotit gjeneral, një ditë të mirë të Perëndisë, iu shkrep të shkruante kujtimet e burgut.
Mua më gjeti në Fresh Pond, më dorëzoi dorëshkrimin e m’u lut që t’ia shpija prefesor Skënderit, që të tërë e mbajnë për kritik të klasit të parë. Gjenerali desh mendje pe prefesor Skënderit, po ai diku gjendej në atë kohë e unë e ktheva të ngrohtë librin.
– E di çë, o Peço, a nuk i jep ti vetë, një të lexuarë? – iu shkrep plakut. Për ty më kanë folur mirë. Bile më kanë thënë, që je dhe shumë i rreptë!
– Unë një copë shofer jam, i rreptë! – i thashë. Ja tall ca agronomë që qahen nga diktatura, që i ka hequr nga një fermë e Tiranës dhe i ka shpënë në një të Durrësit! Zotrote, je rrahur me varè në kovaçhanën e xhehnemit. Guxoj unë, të kem rreptësi me ty!
Libri më pëlqeu vërtet. Kish një çiçkë mburrje për qëndrimin në hetuesi, por më të shumtën, dukej rrëfim i vërtetë.
– Nuku të paska pëlqyerë Peço, ëh?
– Jo vetëm më pëlqeu – i thashë kur u takuamë, – por më ka mbetur mendja. Tëra ato që thua ti, mua tashi më dalin në ëndërr. Më mirë të mos e kisha lexuarë!
Gjenerali po fluturonte. Qarjet e mia për forcën e librit, e shpunë atë në qiell të shtatë, pa kaluar hiç nëpër gjashtë të poshtmit.
– Do tërbohen ca e ca, kur t’i shohin emrat në libër! Janë kriminelë edhe do të duanë të hakmerren gjene – thosh me endje e frikë tok, plaku. Po, le të hidhen përpjetë! Shkurt, Peço, thua që libri ka brumë dhe bëhet edhe… film?
– Oskari është pak, gjeneral! – kisha gati lëvdatën tjetër unë. Po të flasim për librin njëherë: më njofto ditën kur do dalë në Tiranë, t’u them njerzve të mi, mos mbeten pa blerë. Urime, zoti gjeneral!
Pas ca ditësh, më thirri e shoqja. Vajta. Gjenerali rrinte ulur e shikonte një film me kartona, me luftë. Plaku dukej hundë e buzë.
– E lexove librin e tim shoqi, ti Peço? – më pyeti gruaja, pa më dhënë hiç kafe.
– E lexova me një të marrë frymë, moj ti zonjë e gjeneralit – ia prita, – dhe, kur mos kem babanë, më la pa mend! Urime, si familje! Hajde lib…
– Domethënë – ma preu përruan e lëvdatave plaka, – ti ia paske krehur bishtin?
Hodha sytë nga gjenerali. Ay sikur s’qe fare aty. Vazhdonte të shikonte filmin.
– Unë, moj zonjë, veç e lexova e nuku bëra asgjë të keqe. E nuk e kisha veten në dorë të më pëlqente, apo jo. Është faji i shkrimit, që më bëri ta pëlqej. Që nga dita, që e lexova…
Po ajo nuk i hante lavdet, si gjenerali.
– Shiko, Peço – më tha. Unë kam dy djem, që i dua si dritën e syve. E nuku dua të m’u ngasë qimen njeri! Im shoq, le të rrijë gjeneral! Na dashka dhe shkrimtar ky, tashi!
Gjenerali u ngrit më këmbë.
– Ta thashë e po ta them: është detyrë të dëshmojmë – shfryvi ay. Ay që më torturonte të ketë frikë e jo unë. Pa ekzagjerim, bre Peço, një seancë të tërë më ka marrë në pyetje, ay me këmbë në dysheme, unë me këmbë në tavan! I varur! Të dy formonim një fand spathi. Dhe e dinte qeni, të vërtetën, që asnjërit pe nesh nuk i pat vajtur ndërmend ta sulmonte Enver Hoxhën me tankse e me topa. E këto do t’i them. Më vjen turp nga njerëzimi, nga bota demokratike…
– Nuk të le njeri t’i botosh ato kujtime! – ia priti zonja. Na lerë të vdesim rehat. E di ti, se ku është ay hetuesi yt sot? Në Këshill të Drejtësisë, a më lart, më duket. Gjykatësi ka ardhur në dy seminare, këtu në Vashington, e burri im kërkon t’i heqë petët… Të na hapë luftë.
Plaka dridhej nga gogoli që ish në mes të një bostani, mijëra kilometra larg.
– Nuku dua të hyj në punët tuaja familjare – u thashë shtruarë, – po ju, tashi keni marrë nënshtetësi amerikane, të vendit më të sigurtë në botë. Kush pyet në Shqipëri për kritika! Sot atje batërdisin Presidentin, ministrat…
– Nuk janë për t’u patur frikë as Presidentët as ministrat, – ulëriu zonja. Të vërtetat e llahtarshme, janë të hetuesave, të prokurorëve!
– Ato që shkruani ju, o zoti gjeneral, a janë të vërteta? – u sigurova edhe njëherë unë.
– Të kulluara! – ma priti ai. E unë do t’i botoj, se më vjen turp nga bota demokratike! – shtoi me një qëndrim historik dyke dalë jashtë.
Zonja më vuri të betohesha, që nuk ia kisha dhënë dorëshkrimin njeriu. E më kërkoi të mos ia zija në gojë as gruas time.
– Të gjorët ne, që kujtuamë se hallet muarë fund! – tha plaka dyke më përcjellë deri jashtë e dyke më porositur të gjeja për gojën një kyç të madh. E me ca sy që dukshin sikur nuk kishin më bebëza, por vetëm të bardha, vështronte e gjora, sa më të majtë më të djathtë të Fresh Pondit!
Ca ditë më pas, gjenerali e pa limuzinën time që nga kafeneja e ma bëri me dorë. Parkova e bashkova gjeneralin.
– Tërë kundër, po unë do ta hap atë kapak! – më tha.
– Më bëhet qejfi, zoti gjeneral, – iu bëra krah unë. E the vetë, e ke për detyrë para demok…
– Megjithatë – ma preu, – kam vendosur t’u bëj lëshime. Gruas i ka ikur gjumi e djemve oreksi. Fytyra e fundit, që ka parë ime shoqe, ka qënë ajo e hetuesit tim. Unë po merresha me valiçat e ai i qënka afruarë e i paska folur. “Po shkoni në Amerikë, ëh? Me këta aeroplanë, tani njeriu vjen kollaj e të gjen edhe atje”. I ka futur llahtarin. Do përdor iniciale. Kam frikë o Peço, mos bëjnë ndonjë marrëzi djemtë. Ai i vogli e ka kaluarë atë lodrën e fëmijëve. Po e ka kaluarë keq, ama! Ay edhe të vret.
– Thua t’u bëjë gjë atyre që të torturuanë?
– Jo atyre! Kam frikë mos të bëjë gjë ty!
– Muuuaaaa?!
– Ty, ty! Kushedi ç’u ka përrallisur ajo, tutkunia ime!
T’ëmën, ç‘budallenj mban mbi kurriz kjo botë! Vetëm pse e kisha lexuarë, më rrezikohej jeta! Gjenerali nxorri dorëshkrimin mbi tryezë. Pastaj u ngrit dhe dolli jashtë kafenesë. Libri tashi qëndronte përpara meje, si një kafshë e rrezikshme. Plaku u kthye.
– Hodha një sy rrotull, se kushedi, – më tha me pëshpërimë. Dëgjo, tashi: hetuesit, që më varte kokëposhtë, ia kam ndryshuarë inicialet, dyke i vënë më parë mbiemrin. Tani ay quhet T.P. Ndihmësin e tij, nga C.L. e kam bërë L.C. Prokurori që e kish emrin dhe mbiemrin njësoj, më futi në telashe. Ay e kish K.K., por, po ashtu dilte edhe po t’ua ndërronje vendet. Thashë njëherë ta bëj L.L., por gërmat qenë shumë afër dhe lexuesit mund ta kuptojnë, prandaj u shtyva tej dhe e quajta S.S.
– Mirë e ke bërë, po do dukesh shumë i ashpër, gjeneral! S.S.-ja, të kujton nazisët, ëh?
Tashi edhe gjenerali filloi të shikonte përqark me dyshim njerëzit pa të keq të Rixhvudit.
– Mirë thua, po e bëj T.T… Jo! Më tingëllon si revole ruse! Po e bëj V.V…
Më tregoi edhe inicialet e përmbysura të trupit gjykues. Unë ia miratova të tëra ndryshimet.
– Tashi, – i thashë, – nuku të zëmërohet njeri. Por unë them, që edhe diktatorin ta kesh me iniciale. Mos e quaj E.H., por H.E. e kështu je, si i thonë, brenda stilit!
– Çfarë stili!? Enver Hoxhën, e njohin të tërë!
– Nuku ka gjë, – ngula këmbë unë. Ti bëj tënden. Thuaj H.E, pa lexuesit, po të duanë, le ta marrin vetë përgjegjësinë! Dëshmia kështu, del tronditëse tamam. Edhe stili ruhet.
M’u duk se jashtë portës së kafenesë pashë djemtë e gjeneralit. Nuku isha shumë i sigurtë, por kjo mjaftoi, që të më ikte qejfi i ndreqjeve.
I kërkova lejë plakut dhe dola. Nuku pashë asnjeri të dyshimtë për rreth. Kur hapa
limuzinën, se nga u shfaqnë, nuk e mora vesh, por m’u ulnë prapa, që të dy ata. Ngriva.
– Duamë të pimë kafe me ty, Peço, – tha i madhi, sterrë në surrat.
– Prishur mos qoftë dhe kafetë do t’i paguaj unë! – thashë.
Bëra të nis limuzinën. Atyre limuzina u dukej se i kish dënglat e mëdha, prandaj më thanë ta lija ku e kisha parkuarë. Do shkonim me të tyren, një xhip i madh bojë kafe.
– Ti je i vetmi që i ke lexuarë ato budallallëqet e babait tonë, – nisi që rrugës i madhi, teksa vështronim varret e lagur më të dy anët e udhës së shpejtë Xheki Rabinson. Po fut hundët shumë, në punët e familjes. Ç’farë kërkon? Jemi rritur në internim, për shkak të babajt. Është tjetër gjë të rrish në birucë e tjetër të punosh katërmbëdhjetë orë në pikë të diellit! Tashi, nuku duamë të merret vesh, që ai ka shkrojtur kujtime.
Epo, të dridhesh në mes të Amerikës, se ke lexuarë një libër! U pendova që u vajta pas, po ish vonë. Asnjeri nuku do të më besojë, se as unë vetë nuk arrij ta besoj tashi, po kjo që do them, nuk është ëndërr, ja kur mos i kem tërë!
Të më marrin, or të keqen, e të më shpjenë në një magazinë frutash, ku punonte si hamall njëri pe tyre. Në magazinë nuku gjeje xhan-xhin! Vetëm ne të tre. Shqiptarë safi që të tre, po ama që na ndante thika: unë, që kisha mësuarë historirat ngjethëse dhe ata, që deshnë, që unë t’i harroja ato. Më futnë në një të ndarë, ku kish vetëm arka pllastike e asnjë penxhere, ku ata e unë do të ulërinim e s’do na qasej njeri!
“T’ëmën, më vranë!”, thashë me vete e aty m’u përfytyrua ime shoqe me të zeza dhe guri i varrit: “Vdekur në Nju Jork, më..”
Më pyetnë a kisha bërë kopje nga libri i babajt, u thashë jo. Më pyetnë a kisha folur me njeri mbi librin e gjeneralit, u thashë gjene jo.
E të dy nuku m’i ndanin sytë. Tërë thelbi ish të merrnin vesh kush bënte në Shqipëri lojëra politike, për t’i vënë këmbëzën shokut që po ngjitet përpjetë. Demek: futim një njeri- (mua) – te një i vojtur, – ( gjenerali) – ai i vojturi boton kujtimet, kujtimet gërmojnë nevojtoret, që të nisin të përhapin erën dhe hop! Iu arrit qëllimit! Ku në të s’ëmës, gjenerali na qënkesh ulur në tryezë me penën mbi letër, një javë pasi isha kthyerë unë nga Shqipëria! Të gjitha këto dëshmonin, se porosinë për gjeneralin, e paskësha sjellë unë! De, o pikë e zezë!
– Kemi pyetur nëpër agjensitë ajrore, – ngulte këmbë i madhi.
I vogli, ai që kish kaluarë keq atë lodrën e fëmijëve, më përfshiu pe kravate. I vinte era qepë.
– Mos ma trajto si zonjë, këtë surrat, – i hoqi vërejtje vëllajt e m’u këthye: Unë t’i heq brekët nga koka, dëgjon?! Thuaj, kush të ka futur? E pa më lënë të tregoja kush më kish futur, vazhdoi: – Se mos ke bërë kopje!
T’ëmën-o, sikur nuk ishin rritur në internim, po sikur kishin studiuar në Moskë, si i ati! Po këta, në shkollat e hetuesve, këta! Thashë njëherë t’ia mbathja, po nuku dija a kishin armë me vete. As krisma nuku do dëgjoheshe, ikje për dhjamë qeni e nuku të paguante njeri! Bagazhi i maqinës bojë kafe ish i madh dhe një kufomë me vrimë në kurriz, futej kollaj, po t’ia mblidhje cazë këmbët.
Rraha t’i bindja. U thashë, që mua nuku më kish njeri në hesap e gjenerali qe burrë i nderuarë dhe i matur e nuku do pranonte kurrë të shtyhej nga një çunak, si unë. S’më besonin. U premtova, që nuku do ta takoja më gjeneralin. U betova që nuku do sillja më, këmbë pasagjeri në Rixhvud, e nuku do shkelja atje as me rrota, as me këpucë!
Më lidhë këmbët me një litar e me një vinç të vogël, më ngritnë kokë poshtë e këmbët lart, drejt tavanit. “Erdhi fundi”, thashë dhe, turp-nder, ulërita. I shava nga nëna, nga zonja e gjeneralit, për të cilën kisha shumë respekt, kur i kisha këmbët përdhe. Ata as u fyenë e as e prishnë terezinë. Gjaku erdh e m’u mblodh i tëri në zverk, faqet m’u frynë. U betova që po të shpëtoja, po të shpëtoja …, dorëshkrim, jo e jo, po as libër me autor të vdekur, nuku do zija me dorë. E kur dhimbja u bë e padurueshme, u betova, se po të mbetesha gjallë, do i vija zjarrin një librarie.
Më lanë ashtu nja njëzet minuta. Kuptova se, që vdekja tjetrit t’i duket mjaltë e të të thotë faleminderit, duhet më parë ta varësh nga kërcinjtë. Por nuku ndodhi asnjë vdekje. Më thanë që do më zbrisnin pe andej, vetëm po të thoshja së paku një emër.
– Vetëm ta shpik kot! – u thashë, me zorrët te goja.
– Nuk ka gjë më të ndyrë bre, se kur ti nuku hap gojën, ngaqë nuku di ç’të thuash e të tjerët ta marrin për heroizmë!
– E pleqësuanë njëri me tjetrin aty më tej dhe erdhnë e më zbritnë nga vinçi. Më nxorrën me makinë jashtë oborrit. I vogli zbriti të mbyllte portën dhe më tha të hidhesha pe makinës.
Doli llaf, këtu apo në Shqipëri, për ato që kanë ndodhur e për ato që ishin shkrojtur, do të të hamë megjithë lecka, – tha i vogli, që kish hequr lodrën. Këtu jemi gjene! Nuku harrojmë ne, or jo!
Unë kujtova se s’do harronin ata kriminelët, që u kishin sfilitur babanë, këta hajvanët, nuku do më harronin mua! Mua, që vetëm sa u hodha një sy fletëve, që pat nxirrë i ati! Pas asaj mbrëmje, më bëhej sikur më futnin pasagjerë të më provokonin. Kur dëgjoja të më flisnin për Spaç e Burrel, shtërngoja timonin, humbja qafën mes supeve e u thosha:
– Eh, të shkuara të harruara, ato! U bë, ç’u bë, le t’i harrojmë. Tashi jemi tërë ushtarë të kombit. E ushtarët e vërtetë, vështrojnë vetëm përpara, – përsërisja një gjeneral që këtë se ku e kish thënë e unë, se ku ia kisha lexuarë!
– Jo po, nuku duhen harruarë! – ngulnin këmbë pasagjerët.
– I madh është ai që harron! – ia ktheja unë, shoferi.
– Jo po, ka ca që e lanë vendin, erdhën këtu e po shkruajnë kujtimet. E bravo u qoftë! – avazin ata.
– Nuk njoh asnjërin nga ata, për kokë të fëmijëve! – ua ktheja unë. E po kohë e mirë sot, ëh?
Të gjitha këto telashe nga ai libër i mallkuarë! Një natë po e një natë jo, më dilte
në ëndërr vinçi. Gjëmoja në gjumë! Një ditë shpëtova për qime nga një xhip bojë kafe, që m’u sul përsipër e pastaj u zhduk. Bëj be që ishin djemt’ e gjeneralit.
Ma thanë copë, bre: ata nuku harrojnë!(Marre nga :Rrëfenja nga Amerika)
“ Sa të bukur, sa të freskët ishin trëndafilat ! “
NGA HARALLAMB FANDI/
“ Diku…dikur…shumë vjetë më parë, mbaj mend të kem lexuar një vjershë. Vjersha ka kohë që është harruar, po vargu i saj i parë ka mbetur i pashlyer në kujtesën time: Sa të bukur, sa të freskët ishin trëndafilat !”.
E gjithë kjo, nuk është veçse fillimi i një proze poetike të Turgenjevit. Kur isha i ri, nxënës në vitin e tretë të gjimnazit, profesori i rusishtes na e kishte dhënë për ta mësuar përmendësh atë dhe unë i gëzohesha bukurisë së origjinalit. Por ja që, më pas, ashtu si shkrimtari i madh që e harroi vjershën dhe ruajti në kujtesë vetëm vargun e parë, edhe unë vetëm rreshtat parë, me vargun për trëndafilat, mbajta mend. Shumëkush do të çuditej se si mund të harroej aq lehtë nje krijim i shkruar per mrekulli dhe që, për më tepër, m’u bë pjesë e një kujtimi sedërpërkëdhelës për një kohë të gjatë. Se, për mua, kujtimi ka qënë vërtetë i këndshëm, ndonëse u shoqërua me një shije paksa të hidhur të një zhgënjimi që iu ngjit nga pas. Dhe, sikur të mos ishte ky i fundit, do të ndruhesha ta tregoja, thjesht ngaqë do të rrezikoja të kaloja kufijtë e modestisë.
Ishte profesori i rusishtes, M. Sh., që në një mëngjes të bukur, ( unë do të shtoja dhe pranveror, se i tillë ishte dhe i pranvertë më vjen ndër mend ), në oborrin e shkollës plot dritë dhe zhurmë nxënësish, më ndaloi dhe më tha: “ Kam diçka interesante për ty “. Duhej të recitoja rusisht në sallën e teatrit të qytetit, në një mbrëmje miqësie, përpara dy-treqind rusëve, prozën poetike të shkrimtarit të tyre të dashur. Profesori s’mbaroi me kaq. Unë do të isha i vetëm në skenë, i veshur me frak e papijon ( veshje që, “për të qënë brenda”, censorët e quanin me përçmim “borgjeze”, po nuk guxonin ta pengonin, kur u thuhej se kështu do ta pëlqenin “vëllezërit sovjetikë”). Në errësirën e skenës së ndriçuar vetëm nga një qiri, do të shquhej paksa një pianiste ( profesore N. ), e cila do ta shoqëronte recitimin me melodinë e njohur “ Liqeni i Como-s” . Gjithshka i kushtohej kujtimit të një dashurie pa një puthje, që sot, për shumë të rinj, do të tingëllonte humbje kohe . ( “ Dashuri koti “, do të vinte i menjëhershëm reagimi i tyre ). Po atëhere qe kohë tjetër. Tjetër ishte dhe për ne, kur shumë nga mësuesit herëpashere gjenin rast dhe i mëshonin fort shprehjes: “ S’ka ç‘ju duhen dashuriçkat. Shikoni mësimet!”. Ne, domosdo, mësimet shikonim, por, kur e binte rasti dhe, në ndonjë film apo në disa rreshta të ndonjë libri, gjenim atë që na e ndalonin, fillonte festa. Këtë festë prisnin të gjithë dhe nga unë. Po nuk paskish qënë aq e lehtë. Provat që filluan mirë, ngaqë s’kisha vështirësi me gjuhën, një ditë prej ditësh ngecën. Të gjithë prisnin më shumë, po hajd’ ta gjeje atë më shumë.
“ Ore, ke dashuruar ndonjëherë ti ?”, thuajse më bërtiti në një pasdite provash profesor T . E dija që më donte dhe ngacmimi ishte më shumë intim, po si mund t’i thosha unë “ Po “?… Sa të merrej vesh do të tundej gjithë gjimnazi! “Jo”, i thashë me gjysmë zëri dhe me fytyrën flakë. “ Pse s’thua ti që ne po lodhemi kot “, tha ai, duke vërvitur me inat një shkumës, që mbante në dorën e zbardhur nga fërkimi tërë nevrik i shkumësit. ° Profesor…”, nxitova të flas pas pak, për ta rregulluar disi situatën.“ Ç‘profesor, profesor!…”, më ndërpreu ai, “ pjesa është me ‘dashuri. Këtu mungon ndjenja. Si mund të shprehesh ti kur nuk ke dashuruar asnjëherë ?”. “ Po unë kam dashuruar”, thashë, i penduar që e lëshova me nxitim atë bombë . Fytyra e profesorit ndryshoi dhe, nga gjithë nuancat e shprehjes, unë kapa vetëm ngrohtësinë e vështrimit, që u përforcua me një goditje dashamirëse grushti në gjoksin tim. Që prej atij çasti ndryshova “ kursin”, u hapa, natyrisht jo menjëherë, se kisha frikë mos fillonin romuzet. Po kaq mjaftoi që provat dhe shfaqja të pëlqeheheshin aq sa, pas skenës, shoket më përqafonin dhe nga salla nuk vonoi të vinte shprehja: “… të gjitha gratë ruse, duke të dëgjuar, kanë qarë “. Po njëra, ama, nuk qau …
…Çefranova. Ajo s’ishte në sallë dhe më dëgjoi më pas, në hollin e Shtëpisë së Kulturës, ku zhvillohej konkursi për Shkollën e Lartë për Aktorë. Unë nuk shkova kot atje. Besoj se kryesorja që më shtyu ishte dëshira e papërmbajtur për të mos u ndarë nga arti. Deri atëhere pikturoja, shkruaja, bile kisha botuar dhe prozën e parë poetike, por s’desha të isha amator. Dhe ja, papritur, u shfaq mundësia e artë : konkursi . Konkuruesit nuk ishin shumë dhe as që isha interesuar për përgatitjen e tyre, sepse…naiviteti më bënte të fluturoja : unë që kisha bërë të qanin të gjitha gratë ruse, me recitimin tim do t’i a nxirrja dy lotë dhe Çefranovës. Ajo ishte kryetarja e komisionit dhe vendimet i merrte vetë. Atypëraty, me shumë takt dhe me gjuhë të ëmbël, ajo më tha “Nuk fiton”. M’u desh një kohë e gjatë për ta marrë veten dhe të bindesha që kishte të drejtë. Unë s’kisha zë për aktor, pa le që më pas nisa ta kruaja shpeshherë laringun për ta pastruar zërin duke bezdisur dhe të tjerët.
Gjithsesi, arti jo vetëm që nuk më la të mërzitem, po më ka dhënë për vite të tëra kënaqësi të pafund. Sidomos nga ato që s’i mbaj dot për vete. Më është bërë zakon që kur gjej diçka të bukur apo interesante , ashtu si fëmijët, dua me domosdo t’ua tregoj të tjerëve. Nuk tërhiqem edhe sikur dikujt mund të mos i duket e tillë. Ja, edhe në këtë rast, me Turgenjevin. E kam pyetur, vërtetë, shpeshherë veten : Si ka mundësi që kujtesën vetem të fillimit poetik, si Ai dhe unë , ta kemi pasur njëlloj ?… Mirë, do të thoshte dikush, po kjo tingëllon ca e pabesueshme, duket si e sajuar. E çë, do të thosh ndonjë tjetër, me këtë fakt pa peshë e rastësor, për të mos thënë lartësues pa meritë të vetes, kërkon të na mbushësh mendjen se qëdron pranë e pranë me shrimtarin e madh?
Unë nuk do të ndruhesha për të thëne: “Po”. Sepse, asnjë nga të mëdhenjtë nuk ka qënë qiellor. Më të mirët kanë qënë ata që i kanë patur këmbët në tokë, që kanë qënë njerëz dhe, si njerëz, kanë patur gjëra të përbashkëta deri në hollësi me të tjerë. Një hollësi e tillë, e thurrur si filigranë, kushedi nga ç’ADN, më erdhi përpara syve, duke parë dhe dëgjuar një mëngjes shushurimëllokoçitjen e valëve të detit në bregun shkëmbor të qytetit tim. “Mos pe gjë trëndafilat nëpër dallgë dhe t’u kujtua Turgenjevi?…” mund të pyeste dikush. Unë do të isha i lumtur ta njihja atë dikush dhe t’i thosha pa nguruar: “Po”. Kushdo që të ishte. Mjaft që ai hyri në atë lekundje të ëndërrt trëndafilash, duke krijuar kështu një treshe njerëzish, që arti i lidhi me nje varg në dukje të thjeshtë, po që në kujtesën e tyre shfaqet përherë si mrekulli:
“ Sa të bukur, sa të freskët ishin trëndafilat ! “
31 KORRIK 2013
NE SOFREN POETIKE TE DIELLIT, I FTUAR: KRISTAQ TURTULLI
POEMTH PËR LYPSARIN/
Atje…/
Anës lulishtes dhe rrugës së madhe/
Gjendet një stol i thjeshtë dërrase,/
Atje…/
I tund era dhe varen degët e shelgjeve lotuese./
Atje…/
Jetonte një njeri./
Çdo mëngjes lahej duke psherëtirë me një bulës vese,/
Që lëvizte në kah drite./
Kravatën e me ngjyra shkundte,
nyje e lidhte,
Pastaj ngadalë, me ceremoni krihej,
me krehrin delikat të rezeve mëngjesore.
Nuk kish emër, e thërrisnin lypsari.
Stinët për atë njeri
ishin mure,
ndërsa qielli ish çati.
Dimri gjëmonte, s’kish kohë të mendonte,
Se në një cep rruge, ish një njeri që flinte
E shkundte dhe i dërgonte dëborë, erë dhe shi.
Me hipokrizi kartolina Vit të Ri i jepte.
Me tallje prapë ia merrte.
Fshinte paçavuret e ditëve.
E vështronte me kokëfortësi,
Si të thoshte: Prapë këtu je ti!
Në këtë stol të thjeshtë dërrase?!
Emrin nuk ka nevojë ta di; Je ai Lypsari.
Të cilit mbi qerpikë i qëndronte loti.
I ngrirë.
Por përsëri në agun e mëngjesit ngrihej nga supet dëborën shkundte
dhe lidhte kravatën me ngjyra, si ëndrra që kishte.
E natë e ditë pëshpëriste,
duke u dredhur, një këngë për lypësit, por se linin ta thoshte.
‘Jepuni të tjerëve që lypin dritë dhe jetë.
Sikur mua më keni dhenë…’
Pranvera naive nuk e dëgjonte, ish marrosur me vete,
Por nuk harronte të hidhte në atë stol, ku ish një njeri,
Një pëllëmbë fllad dhe një grusht petale,
Që ta dehte.
Lozonjarja kish shumë dashnorë hamshorë,
prandaj s’mund të ngrohte…
Një njeri me kravatë të kaltër që lypte.
Dhe me naivitet thoshte:
‘Jepuni të tjerëve që lypin dritë dhe jetë.
Sikur mua më keni dhenë…’
Vera gjoksmadhe, faqekuqe, bukuroshe
në netët shkëlqimtare
Nuk çante kryet për hollësira.
Me zemërgjerësi e mbështillte,
e çlodhte.
Nën kuvertën e yjeve,
i këndonte rrëzë veshit këngën e prostitutave.
I varte në gjoks si medaljon një hënë të zbehtë
dhe me paturpësi
kur se kish mendjen, ia ngjishte buzët, me epsh e puthte.
Vjeshta finoke, e ngopur me vajtje ardhje,
dhe dashuri të konsumuara,
femër e vjetër, e pjellë, vithedalë
E mashtronte me fjalë boshe,
pastaj e mbulonte me fletë të arta,
Së bashku pëshpëritnin plot gjera të harruara,
Të braktisura, të lëna diku, ku nuk hyn as drita.
Në atë stol të thjeshte dërrase.
Ndërsa hëna qe mbështjellë me pece të vjetra.
Në atë stol,
Anës lulishtes dhe rrugës së madhe.
Njeriu i pastrehë,
Përsëri lahej dhe krihej në vesën mëngjesore,
Me ceremoni lidhte kravatën me ngjyrat e ylberit,
I buzëqeshte rrezes së dritës
dhe ngrohej tek rrekëza e shpresës.
‘Jepuni të tjerëve që lypin dritë dhe jetë.
Sikur mua më keni dhenë…’
Por stinët e braktisën një natë,
U lodhën me të.
Nuk kishin kohë.
Lypsar je dhe u qan hallin të tjerëve!
Dhe qielli ish mbushur me re.
Nuk kish yje dhe hënë.
Të gjithë ishin të preokupuar me ballon e madhe.
E lanë pa kthim, vetëm.
Njeriu pa shtëpi,
Pa fjalë, pa mërzi.
Me kujdes palosi
Kravatën me ngjyra të ylberit,
Nuk e lidhi nyje,
Nuk kish kush ta zgjidhte.
Si jastëk e vuri
nën kokë,
Dhe iku në heshtje, si të tjerët me erën.
Përsëri tha:‘Jepuni të tjerëve që lypin dritë dhe jetë.
Sikur mua më keni dhenë…’
Dërrasat e lagështa u drodhën, mërdhinë
Atje. Në atë stol të thjeshtë.
Anës lulishtes dhe rrugës së madhe…
Atje, në atë stol jetonte një njeri.
Dikush me pendesë një trëndafil vendosi
A ndoshta e flaku rastësisht aty.
Eh, aty,
Në atë stol të thjeshtë prej dërrase,
Midis lulishtes dhe rrugës së madhe….
NE SOFREN POETIKE TE DIELLIT, I FTUAR- HYDAJET HYSENI
“PUSHKA AMANET”/
(POEMË)/ Mars,1989/
Një poemë,e cila është shkruar në burgjet fashiste të Jugosllavisë,kur autori i saj Hydajet Hyseni,i dënuar me 15 vjet burg,sepse donte lirinë e kombit,mbetët ndër poemat më të çmuara të letërsisë sonë shqipe në ngjyrën e revolucionit,kur fashistët Jugosllav,me dhunë,torturë,përndjekëje e burgosëje,donin të shuanin qëndresën shqiptare,fjalën shqipe dhe kërkesat për lirinë.Kjo poemë paraqet të kaluarën tonë të rëndë,qëndresën e kalitur të të parëve tanë,torturat mbi ta,rininë të cilët duke pa vuajtëjet e prindërve,nuk kishin kohë të mendonin për lodra fëmijësh,por preokupim kishin amanetin e të parëve,për më të shenjëten e ajo ishte dëshira për liri.Kjo dëshirë e brumosur nëpër breza,rrodhi mes shpirtit artistik të rrapsodit,nëpër mes vargjeve të poetëve,nuk pati forcë pushtuese të shuaj dëshirën për liri,as kur i këndoj rrapsodi,as kur i shkrou poeti,as burgu i hekurt i pushtuesit,nuk pati forcë të ndaloj penën e poetit,i cili në errësirë burgjesh,ia doli të shkruaj,shpërndajë e botoj,poemën”PUSHKA AMANET”.Poema flet për sistemin e egër çetnik të viteve 50-ta,kur Qeveria shoviniste e Sërbisë në krye me kriminelin Aleksandër Rankoviç,nisën akcionin e grumbullimit të armëve,me qëllim të i torturojnë shqiptarët,të i burgos trimat më të mirë të Kosovës,të cilët nuk pranuan kurrë të lëshojnë tokat e veta,Ata çetnikët kanë provuar me shumë forma të na gjunjëzonin,dhuna e armikut bashkë me mashat e tyre,tradhëtarët,priftërinjët,
HYDAJET HYSENI/
PUSHKA AMANET/
Atë vit kishte marrë
Dimër i vështirë
Nën borë e acar
Gjithçka kishte ngrirë.
Netëve të gjata
Fshati në errësirë
S´jepte shenja jete
Dukej shkretëtirë.
Në fshat heshtje varri,
Asgjë s´ndihej gjallë,
Veç zërit të ndonjë shpendkeqi
E të qenëve në mahallë.
Njerëzit si statuja
Plot ankth e trishtim,
Dëgjonin pas frengjive
Mbyllur me qilim.
Rrënqethej gjithçka
Edhe gurët e kullës,
Kur ndihej uturimë e gjipsit,
A hapa të patrullës.
Pastaj dikush shkonte
Mes njerëzve si hije;
Prapa,mallkim nënash
E vaj të ndonjë fëmije.
Përsëritej ky refren
Natë për natë,
Atë dimër të egër,
Tepër të gjatë.
II
Kokë më kokë ne fëmijët
Bisedonim gjatë
Por s´e dinim mirë
Ç´po bëhej në fshat.
Shihnim njerëz të huaj
Ardhur nga qyteti:
E dinim se prej tyre
Vinte gjith qameti.
Bridhnin poshtë e lartë
Me gjipsa e vetura,
Me çizme të zeza
E veshje nga lëkura.
Mësimin dhe lojërat
Në gjysmë na i kishin lënë
Ishin bërë sa javë
Që shkollën kishin zënë.
Thoshin se nuk flinin
Tërë natën e gjatë.
Ata njerëz të zi,
Të zi sikur natë.
Se çú bënin burrave
Ne atëherë sé dinim,
Por edhe ne shihnim
Se si shkonin,nuk vinin.
Shumë shkonin me pushkë
E vinin pa të,
Të tjerët,të mavijosur,
Ofshanin por s´nxirrnin zë.
Dhe kur nënat na frikësonin
S´thonin:mos se murrashi!
S´thonin as,mos se gogoli!
Por,”kujdes,vjen ” udbashi,,,,!
Kështu atë dimër
E mplakte fshati im,
Mbështjellë me borë e mjegull
Me ankth e trishtim.
III
Çdo natë e vështroja
Gjatë babain tim,
E në sy ia lexoja
Vuajtje,zemërim.
Kishte kohë që buza
Nuk i qeshte fare,
Rrinte e mendohej
Dhe pinte cigare.
Unë veten pyesja shpesh
Babai ç´kishte vallë?
Pse i kishin shtuar ofshamjet
Dhe rrudhat në ballë?
Mendoja kështu çdo natë
E në sy s´më vinte gjumë,
Se shihja që babi
Halle kishte shumë.
Dhe s´ish veç halli i bukës
Që shumë shpesh mungonte
Dhe as vetëm “porezi”
Që shteti kërkonte.
Halle si këto
Ne kishim ngahera,
Por atij i kishin dalur
Shumë halle të tjera.
Prandaj ai herë-herë
Brofte në këmbë;
Grushtat i shtrëngonte
E shante ndër dhëmbë.
Dhe shpesh e shikonte
Murin mbi dollap,
Dhe thoshte i vendosur:
-“I gjallë nuk e jap”.
IV
Një natë të zezë
Sikur u shtua acari,
Kur në shtëpinë tonë
Erdhi ofiqari.
Nuk dëgjova mirë
Babait se ç´i tha,
Por e pash një letër
Në dorë kur ia la.
Dhe shkoi nga erdhi
U fut në errësirë:
Babai mbeti në prak
I shtangur,i ngrirë.
Pastaj u kthye nga ne
Dhe më pa në fytyrë,
Dhëmbët i shtrëngoj
Dhe pështyu në errësirë.
Ashtu si babai
Pështyva dhe unë,
Andej nga shkoj njeri;
Që i thonin”spiun”.
Jashtë errësirë dhe nëna,
Shikonte e nemitur,
E me pezmë mallkonte:
-“Mjerë nëna që të ka rritur!”
Fëmijët e tjerë
Flinin nën velenxë;
Ata s´dinin gjë
Për letrën e zezë.
As unë nuk dija
Ç´thuhej nátë letër,copë letër,
Por shihja se babait
I sillte mërzi tjetër.
V
Menjëherë të nesërmen,
Dikur natën vonë,
Erdhi hoxha i fshatit
Në shtëpinë tonë.
Dhe gati gjithë natën
Foli me babanë;
Babai vetëm heshte
Dhe pinte duhan.
-“S´ke çka bën kumbarë,
i thoshte babait,
Le të bëhet´siç është shkruar,
Në dorë të allahut.
Shite edhe lopën
Se s´bëhet kijameti
Zoti është i pari
I dyti hyqymeti.
Se të dua shumë,
Prandaj ta bëjë këtë të mirë,
Se miku i vërtetë duket
Në ditë të vështirë”…
Fliste kështu mullai
Dhe sillte tespitë,
Shpesh lëpinte buzët
E i rrotullonte sytë.
Unë urreja hoxhën
Me qyrkun e zi;
Droja mos babait
I shtonte ndoj mërzi.
Sepse hoxhë mullanë,
Me zë të çjerrë e të hollë,
E kisha parë shumë herë
Të shkonte në shkollë.
Shkonte e vinte
Me njerëzit e zi,
Rrëshqiste pastaj si hije
Shtëpi në shtëpi.
Prandaj urreja hoxhën
Me qyrkun e zi
E droja mos babait
I bënte ndoj dredhi.
Por edhe babai
Në derë kur e përcolli,
Vështroi gjatë errësirën
Dhe kokën e solli.
Dhe e ndjeva hoxhës
Kur”dhelpër” i tha.
-Ma ke gjetur ditën
Hoxhë maskara!”
Të nesërmen kur u zgjova
Pash një pushkë në mur,
Por lopa jonë e vetme
Më s´ishte në ahur.
E shava mullanë,
Ia shava dhe tespitë
Se më dhimbsej Laroja,
M´u njomën edhe sytë.
Por e përmbaja dhimbjen
Për lopën Larojë,
Se shpresoja që pushka
Halle do të pakësojë.
VI
Një mëngjes babai
Doli nga shtëpia,
se shkonte në shkollë
Dukej nga mërzia.
Na shikoi me dhimbje
Dhe doli në borë,
Shkonte si drejt vdekjes,
Pushkën mbante në dorë.
Sa keq e ndjeva vetën
Unë brenda në shtëpi,
Kur kujtoja
Mes njerëzve të zi.
Dhe kur ai,pas pak,
U kthye përsëri,
Fytyra ne na qeshi
Të gjithëve në shtëpi.
Në fillim mendova
Se babai kish shpëtuar,
Por kur i pash ballin,
Rrudhat i ishin shtuar.
Se ç´ndjeva në zemër,
Sytë m´u mbushën plot,
Ndjeva dhe një dorë
të mí lëmonte flokët.
Ato kohët e fundit
Shpesh kështu vepronte:
Vetëm më përgëdhelte
Dhe në sy më shikonte.
Më thoshte i menduar;
-” U rrite o bir……”
Po s´fliste më gjatë,
E kishte të vështirë.
Dhe saherë që ai
Kështu më shikonte,
Më dukej se prej meje
Diçka po kërkonte.
Më shikonte mua,
Shikonte mbi dollap,
Dhe thoshte me zë
-“I gjallë nuk e jap”
VII
Atë natë dimri
Vonë,në shtëpi,
I erdhi babait
Një shok i tij.
Ishin shokë lufte,
Shokë të pandarë,
Por,të bisedonin ashtu
Kurrë s´i kisha parë.
Shikoja babanë
Dhe shokun e tij
E në sy u lexoja
Halle e mërzi.
Flisnin plot urrejtje
Dhe plot neveri,
Për njerëzit e huaj,
Për njerëzit e zi.
Dhe atë më të ziun
Që kërkonte pushkë;
Shpesh në gojë e zinin,
E kishin njohur në luftë.
-“Atëherë , thoshin ata,
Kishte veshje tjetër,
Kishte kryq të thyer,
Kishte edhe mjekërr”.
Dhe saherë atij
Emrin ia kujtonin,
Plot pezëm në sy
Dhëmbët i shtrëngonin.
-“Jo,thoshte babai,
S´duan veç armët tona,
Por duan të na zhdukin
Gjithçka që është e jona.
Duan që të zhdukin
Gjithçka që është shqiptare,
Emrin,gjuhën,plisin…..
Të na çesin fare.
Nuk kërkon mor,jo
Veç pushkë e “allti”,
Por don gjakun tonë
Çetniku i zi.
-” Ty mor kapuçbardhë”;
Lehtë,më tha s´të lëshojmë,
Edhe top po të sjellësh,
Tanks do të kërkojmë”.
Dhe ia shihje në sy
Etjen për gjak,
Hakmarrjen për luftën
Në Kosovë e Sanxhak”.
Rrëfenin pastaj
Ngjarje, histori…….
Dhe herë-herë ofshanin:
“Ah,tradhti,tradhti!”
Flisnin për ofiqarin
Dhe e quanin mashë,
Se hante dhe pinte
Bashkë me”udbashë”.
E shanë hoxhën e fshatit
Dhe dy a tre të tjerë,
Që një pushkë të UDB-së
E shitnin disa herë.
Flisnin dhe kërkonin
Shpëtim nga ky ortek,
Por nuk gjenin rrugë,
Ishte zënë çdo shtek.
“Nuk ka shpëtim,jo,
Nga njerëzit e zi,
Veç të kalojmë kufirin.
Tíkim në Shqipëri.
Por,as këtu nuk bën,
Mohonin me kokë,
Ku t´i lëmë fëmijët.
Si ta lëmë këtë tokë?
Pastaj të huajtë
Mu këtë kërkojnë,
Që nga tokat tona
Ne të na dëbojnë”.
Unë shihja babanë
Dhe shokun e tij
E në ballë u lexoja
Veç halle e mërzi.
Në sytë e tyre rrodhi
Një valë e ngrohtë gëzimi,
Vetëm kur po flisnin
Rreth një fjalimi.
Unë nuk kuptoja mirë
Ç´ishte ai fjalim,
Por shihja se i ngjallte
Shpresën babait tim.
Dëgjoja nga goja e tyre
Shpesh fjalën liri,
Parti,socializëm,
Mirëqenie,begati….
Kosova e robëruar,
Xhelatët e zi….
Dhe shpesh e përmendnin
Emrin Shqipëri.
Dhe saherë që në gojë
Zihej Shqipëria,
Më dukej se babait
I hiqej mërzia.
-“Natë e zezë ka rënë,
Por do të dalë dita,
Thanë duke u ndarë,
Do të i vijë dita”.
Kur u kthye babai
Shikoj mbi dollap
Dhe tha i vendosur
-“I gjallë nuk e jap”.
VIII
Atë natë dimri
Shumë ëndërra unë pashë
Plot dritë e lule,
Plot korba e “udbashë”.
Në njëren prej tyre,
Pash një livadh.
Që ndahej në dysh
Nga një gardh i madh.
Andej shpend e lule,
Hare e gëzim:
Këndej ferra e bisha,
Halle e trishtim.
Andej rreze të kuqe
Plot dritë e diell,
Këndej natë e zezë
E plotë re në qiell.
Ne nga errësira
Vështronim në qiell,
Por gjithkund ishte natë
S´shihnim dritë as diell.
Disa njerëz të zi
Si ujqër e derra
E ruanin me armë
Gardhin me therra.
Gjysma e livadhit,
Dukej sikur ferr,
Se gardhi ne na bënte
Hije edhe terr.
Por,se si shpërtheu
Një zjarr i kuq si gjaku
Dhe me rreze të kuqe.
Qiellin e përflaku.
Retë dhe errësirën
Dhe gardhin e zi
E digjte ky zjarr,
I bënte shkrumb e hi.
Ne me gaz e shpresë
Shikonim në qiell,
Se tani gjithë livadhi
Do të kishte dritë e diell.
Unë bërtita shumë
Sa gjithçka ushtoi,
Por për një çast baba
Nga gjumi më zgjoi.
Atëherë unë kuptova
Se në ëndërr isha tretur
Dhe se babai
Ende skishte fjetur.
“Ç´pate më pyeti,
Dhe flokët m´i lëmoi
E unë mezi prisja
Ëndrrën tía tregoj.
Ai më shikonte
Dhe dëgjonte në heshtje,
E herë-herë fytyrën
Ia mbulonte një buzëqeshje.
“Eh,mor biri im,
Sa jeta është dhënë
Ëndrrën që ke parë,
Në jetë për ta vënë.
Që të bëhet kjo
Qenka shumë vështirë,
Për këtë u dashka gjaku
I bijëve më të mirë.
Por kjo do të bëhet
Patjetër biri im;
Vetëm ti rritu
Edhe bëhu trim!”
Dhe babi im
Kishte të drejtë;
Koha po kërkonte
Të rritesha më shpejtë.
LYPSAT E TIRANES
Nga: Avdulla Kenaci/
Duke dalë nga një supermarket i sapoinaguruar në Toronto, në dalje, desh u pengova pas një lypësi që kish shtruar në trotuar një shami te madhe xhepi me kuadrate të zeza, ku ishin hedhur ca monedha metalike (coins). As i vështronte në sy apo t’u lutej kalimtarëve, lypsi lexonte një libër të vjetër me fletë të zverdhura nga koha. M’u kujtua kryeqyteti im, Tirana. Kush e njeh mirë Tiranën, njeh edhe lypsat e saj: Ata të zënë rrugën në trotuar, në dyert e restoranteve, përballë bareve, tek Parku, të ndalin në kryqëzim, ndërsa disa vajza adoleshente zeshkane, në stopim, për 20 qindarka të fshijnë vullnetarisht xhamat e makinës aq sa ti heziton t’i japësh gazit sepse mund t’i rrokullisësh pas rrotave… Lypsat e Tiranës janë të shumtë, gra, fëmijë, sakatë, pleq, romë, malësorë, hallexhinj të veshur keq dhe gjithënjë të palarë. Por njëri prej tyre , ish fatorino, Genci, është tjetërsoj. Ka stil tjetër. Mbaj mend se me ardhjen e demokracisë ai la zanatin e fatorinos në linjat urbane dhe erdhi e u ngul në kryqëzimin midis Televizionit dhe Kryeministrisë. Prpara se sa të lypte, ai bënte një gjest tjetër, të përshëndeste, të fliste në emër, të tregonte një ngjarje të shkurtër, afrohej duke e thyer në maksimum këmbën e djathtë, nga e cila çalonte, dhe të pëshpëriste afër veshit sikur do të rrëfente një sekret të madh:
– Ke të më japësh pesë lek?! – nuk thoshte fare se pse i duheshin ato lekë, ai vetëm pyeste, ke apo nuk ke. Të njohurit, të zënë në befasi, ata që e kishin për herë të parë, kruanin xhepat me shpejtësi dhe ia lëshonin paratë në dorë duke nxituar të iknin sa më larg prej tij. Unë që e ecja çdo mëngjes në atë rrugë, sa e shikoja nga larg, bëja gati paratë dhe kur më afrohej ia lëshoja të hollat në dorë nga që nuk kisha dëshirë të dëgjoja përrallat e tij, si një kolegu im, Bajrami.
Unë isha një “bamirës” dhe Genci nuk linte rast pa më përshëndetur, veçse gabonte për emrin. Ai gjithmon më thërriste në emër të shokut tim të zyrës, Petro. Ishte si një argëtim për mua, sepse ndryshe nga të tjerët që e lexonin në ekran emrin dhe nuk ma ngatërronin kurrë, Genci nuk ma mësoi asnjëherë. Ishte e qartë se ai as kishte e as shihte televizor. Dhe një mëngjes, kur isha me Petron e vërtetë, ai thirri përsëri “O Petro….”. Unë iu përgjigja:
– Urdhëro Genc, sot nuk kam të holla.
– E mirë, takohemi nesër, – tha ai.
– Po sikur më thirri mua. – tha Petrua i habitur.
– Edhe kur nuk jam me ty, miku im, ai ashtu më thërrët. E pse t’ia prish, ai nuk ka hallin e emrit, ka hallin e parave.
– Po ik ore, çfarë merresh me ta. Një lypës si ky çdo ditë, në mbrëmje, tek kioska afër shtëpisë sime, mijëra qindarka i kthen në lekë të trasha, i bie që lypsat të bledhin në ditë më shumë se sa rroga jonë. Dhe në një rast , për kuriozitet – vazhdoi Petrua- pyeta shitësin që ia thyente dhe ai më tha se nga lypja “Kapelja” i bën 20-30 mijë lekë në ditë. U habita.
– Ahaa, mos është ai sakati që zgjat kapelen me reverancë dhe thotë në anglisht mani, mani (money)… E di nga është? Nga Kanina e Vlorës. Ai është kampion, edhe mund t’i mbledhë aq para.- shtova unë.
– Jo, ore, nga Kanina? – u habit Petrua.
– Po, nga Kanina.
– Nuk e merrja dot me mend se si një lab nga Kanina mund të bëhej lypës, e kujtoja që student.
– Njeriu, kur është fjala për bukën e gojës, çfarë nuk bën, të lypurit është më mirë se sa vjedhja.
Gjatë kësaj verë isha përsëri në Tiranë. Kërkova për lypësat e njohur, nuk i vura re të gjithë. ”Kapelen” nga Kanina nuk e ndesha gjëkundi. Herën e fundit që e pashë, këmbën sakate e tërhiqte zvarrë dhe kur përkulej, kapelja gati i fshikte trotuarin. Ndoshta kishte ndërruar jetë. As gajdexhiun nuk e ndesha gjëkundi, por në autobusin urban të Unazës së vogël, takova Gencin. Nuk lypi, por më l vendin ku ishte ulur. Unë i zgjata një pesëqind lekshe si për të kompesuar kohën e munguar. Ai nuk e dinte që kisha emigruar në Kanada. I pa që ishin shumë dhe tha: – Të paska ecur mbarë për sot, kam kohë që nuk të kam parë apo nuk hipën mnë urban?!
– Të kërkova me sy në Kryqëzim tek Televizioni, por nuk ishe.
– Kam kohë që kam ikur prej andej, i kanë hequr gjithë të vjetrit, nuk më njihte njeri.
– Mos është më mirë këtu në urban?
– Kur gjej ndonjë shofer të kohës sime merrem vesh, por me këta të rinjtë e kam keq, duan të vjedhin për vete.
– Pse ti punon?
– Jo, zë një vend dhe kur shoh ndonjë të njohur, i lëshoj karrigen.
Vazhdimin e bisedës e mora me mend vetë, domethënë, pasi i lëshon vendin, i thotë “mikut” tek rrëza e veshit, sikur nuk do q ta marrin vesh pasagjerët e autobuzit: “Ke pesë lekë?!”
- « Previous Page
- 1
- …
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- …
- 132
- Next Page »