Vjosa Osmani/

Gjatë takimit i përcolla sërish urimet më të përzemërta për fillimin e misionit të tij, si dhe shpresën që pontifikati i tij të sjellë dritë, kurajë dhe mbështetje për njerëzit në nevojë anembanë botës. Përcolla poashtu ftesën e përzemërt për një vizitë të tij në Republikën e Kosovës, e cila do të pritej me shumë dashamirësi nga të gjithë qytetarët tanë.

Biseduam për rolin e Kosovës, tokës sonë dardane, si vend që ka ndërtuar paqe dhe harmoni ndërfetare mbi përvojën e saj historike të qëndresës dhe sakrificës. Diskutuam gjithashtu për thellimin e bashkëpunimit në fusha që prekin drejtpërdrejt mirëqenien e qytetarëve tanë, me shpresën që Selia e Shenjtë do të marrë së shpejti vendimin e shumëpritur për njohjen formale të Republikës së Kosovës.

Kosova mbetet e përkushtuar t’i forcojë marrëdhëniet me Selinë e Shenjtë dhe ta avancojë miqësinë tonë historike, duke u udhëhequr nga vlerat që na bashkojnë. Në frymën e festës së Krishtlindjes, ndamë dëshirat e përbashkëta për paqe e harmoni në gjithë botën.

New York, 13.12.2025/

Këtë të shtunë në New York, u zhvillua një aktivitet i rëndësishëm për komunitetin shqiptar në USA, e veçanërisht për Unionin e Gazetarëve Shqiptarë, dega USA. Përfaqësues të ndryshëm nga komuniteti shqiptaro-anerikan, gazetarë, shkrimtarë, përfaqësues religjionesh, diplomatë nga Ambasada e Kosovës etj., ishin pjesë e këtij aktiviteti i cili nisi me himnet e tri shteteve, atë të SHBA, kombëtar dhe të Republikës së Kosoves.

Më pas u shfaq dokumentari “Dom”, i realizuar nga regjisori Bujar Alimani, me skenar të gazetarit Dritan Haxhia, kushtuar jetës dhe veprimtarisë së një prej figuara të rëndësishme të këtij komuniteti, klerikut Dom Pjetri. Dokumentari u shfaq në një nga sallat e Kishës “ Zoja e Shkodrës”, e cila ishte edhe mikpritsja e aktivitetit të zhvilluar nga UGSH për SHBA.

Emocione dhe përshëndetje të veçanta sollën në këtë veprimtari momentet kur Unioni i Gazetarëve, për USA, vlerësoi me çertifikata disa nga emrat e njohur të gazetarisë shqiptaro amerikane të cilët janë shquar ndër vite, si Frank Shkreli, Idriz Lamaj, Virgjil Kule, Gjek Gjonlekaj.

Këto personalitete dhe profesionistë kanë dhënë një kontribut të çmuar në publicistikën dhe mediat klasike si në ato shqiptare ashtu edhe amerikane. Mbrëmja u moderua nga Kryetari i UGSH, për USA, Dritan Haxhia dhe Koordinatorja Elona Paja Biba, si dhe pati një përshëndetje nga Tirana, prej drejtuesit të UGSH, gazetarit Aleksandër Çipa.

Dr. Pashko Camaj, sekretar i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës “Vatra”, gjatë fjalës së tij përgëzoi drejtuesit për organizimin e kësaj ngjarjeje të rëndësishme të gazetarisë, e veçanërisht për shqiptarët e Amerikës. Pjesëmarrës në këtë veprimtari ishte dhe kandidati për në kongresin amerikan, shqiptari Diamant Hysenaj. Mbrëmja pati surpriza të ndryshme dhe u finalizua me trokitjen e gotave të verës, duke uruar që aktivitete të tilla, të jenë të vazhdueshme..

Dega UGSH në SHBA

New York

13.12.2025

Photo & Video Credit: Adriatik Bërdaku, Ilir Rizaj

Arben Iliazi/

Më 10 dhjetor 1936 mbylli sytë Luigji Pirandelo, një nga shkrimtarët më të mëdhenj italianë, poet dhe, padyshim, një prej emrave më të mëdhenj të dramaturgjisë moderne të shekullit njëzet, duke krijuar vepra që pasqyruan fuqishëm natyrën tragjikomike të ekzistencës njerëzore. Pirandelo krijoi një frymë të re letrare-dramatike, duke u marrë me tema të cilat ishin të ndërlidhura me psikologjinë, ndërsa personazhet e tij janë me ngarkesa që kanë të bëjnë edhe me identitetin si dhe me prejardhjen e tyre.

Në veprat e këtij autori fati njerëzor del se është i bazuar mbi iluzionet, lojërat, maskat, shkatërrimi i të cilave do të sillte një lloj fataliteti për njerëzit. Pirandelo tregon se si arti apo iluzioni përzihen me realitetin dhe se si njerëzit i shohin gjërat në një mënyrë krejt ndryshe – fjalët nuk janë të besueshme dhe realiteti është në të njëjtën kohë i vërtetë dhe i rremë. Çdo njeri kërkon që të përfitojë me çdo lloj forme dhe e shtuquajtura xhentilesë në jetë nuk është gjë tjetër veçse një maskë boshe që mbulon këta demonë të urrejtjes dhe xhelozisë.

Pirandelo demonstroi me vepra se sa e kotë dhe boshe është jeta njerëzore dhe ajo që në lojën e ndërgjegjes është ftesë për vdekje, shndërrohet në një rregull jete, që përfshin rebelimin, lirinë dhe pasionin.

Sipas Pirandelos, jeta është skenë ku veprojmë jashtë dramës me veten tonë si njerëz të zakonshëm, apo me veten tonë si heronj. Procesi i “zbulimit të së kundërtës” kryhet nëpërmjet situatave komike, farsës ose ngjarjeve të çuditshme. Veprat e tij dëshmojnë për fuqinë tragjike të rrethanave mbi njerëzit, për pamundësinë e mirëkuptimit reciprok, për ndjenjën e tmerrshme të tjetërsimit.

Farsat tragjike të Pirandelos janë parë shpesh si pararendëse të Teatrit Absurd, duke ndikuar mjaft te autorë të njohur si: Zhan Anui, Zhan Pol Sartri, Eugen Jonesko, Albert Kamy, Samuel Beketi e të tjerë.

Ai ka merita të mëdha për “ringjalljen” edhe për “ringritjen” e dramaturgjisë në Itali. Dramaturgu anglez Ronald Harvud, në librin “Historia e teatrit” (E tërë bota është skenë), shkruan se Pirandelo ka mundur të jetë më shumë konvencional për nga qëllimet formale sesa, bie fjala, Arto, por ia doli fuqishëm të ishte po aq radikal.

Dramën e parë “Epilogu” e shkroi në vitin 1898. Suksesin e parë në krijimtarinë dramatike e ka arritur me një dramë të shkruar në vitin 1916 dhe 1917, kur publikoi dy dramat: “Lisora” si dhe “Keni të drejtë”. Në vitin 1921 shkroi dramën “Gjashtë personazhe kërkojnë autorin”, e cila e bën të njohur autorin e saj edhe jashtë kufijve të Italisë. Drama “Secili me mënyrën e vet” doli nga shtypi më 1924 dhe më 1930 edhe pjesa e tretë e saj “Sonte improvizojmë”. Dramat “Henriku IV”, “T’i veshësh lakuriqët”, “Njeriu me lule në gojë”, “Jeta që të dhashë”, u shkruan ndërmjet viteve 1918 dhe 1935 dhe u përmblodhën në një libër të përbashkët me titullin “Maskat lakuriqe”.

Për shkak të qëndrimeve profashiste, në vitin 1924, Pirandelo emërohet drejtor artistik i Teatro d’Arte të Romës.

Në vitin 1934, dy vjet para se të vdiste, Luigji Pirandelos i jepet Çmimi Nobël për Letërsi. Në arsyetimin e Komitetit për Ndarjen e Çmimit Nobël specifikohet talenti i dramaturgut të njohur, ndikimi i të cilit u tregua i thellë dhe jetëgjatë. “Mendoj se jeta është një çmenduri e pikëlluar”, shprehej Pirandelo, teksa komentonte fitimin e këtij çmimi prestigjioz.

Pirandelo ishte dhe mbetet një gjeni i artit i cili, përmes dhimbjes dhe filozofisë, la një trashëgimi të pavdekshme.

***

Luigji Pirandelo kish lindur më 28 qershor 1867, në fshatin Kaos të Agrixhentos, një qytezë në Rajonin e Sicilisë jugore, që i përket katundeve arbëreshe, të themeluar nga emigantët shqiptarë që erdhën në Sicili.

Siç dëshmohet nga historiani nga Palermo, Rocco Pirri (1577 – 1651), shumë familje të provincës së Agrixhentos mund të kenë ardhur nga territoret arvanite të Greqisë, nga Peloponezi, në vitet 1448. Në vitin 1521 arriti një valë tjetër popullsie shqipfolëse, nga ishulli i Peleponezit, Andria.

Pirandelo ishte mik i ngushtë i Zef Skiroit, poet, gjuhëtar, folklorist dhe publicist i shquar arbëresh. Miqësia e tyre daton nga viti 1882, kur Pirandelo u transferua bashkë me familjen në Palermo. Studiuesi i letërsisë arbëreshe, profesor Matteo Mandalà, thotë se Pirandelo mbajti një letërkëmbim të rregullt me Skiroin.

(Shih Peppino mio: lettere di Luigi Pirandello a Giuseppe Schirò (1886-1890), a cura di Antonino Perniciaro, Filomena Capobianco, Cristina Iacono, con un saggio introduttivo di Matteo Mandalà, Biblioteca museo Pirandello di Agrigento, 2002), pas një botimi të pjesshëm dhe të cungët të vitit 1994 (Luigi Pirandello, Amicizia mia. Lettere inedite al poeta Giuseppe Schirò (1886-1887), a cura di A. Armati, A. Barbina, Istituto di studi pirandelliani. Quaderni 9, Bulzoni, Roma, 1994).

Sipas studiuesit Matteo Mandala, interes paraqet gjithashtu edhe një çështje që ka intriguar gjithmonë studiuesit e Pirandelos.

E kemi fjalën për njohjen e shqipes nga ana e shkrimtarit të madh, i cili pati përkthyer italisht poezinë “Jashta Jetës” të mikut Zef Skiroi (shih Arbri i ri, viti I, nr. III, Palermo, 1887, f. 11-12c). Luigji u mor me shqipen, siç del nga shënimet autografe në fletoren e njohur me titullin “Provenzale” që përmban studime të filologjisë romane, shkruar në Bon mes viteve 1889-1891. (shih Luigi Pirandello, Provenzale. Bonn a/Rh. 1889-91. Manoscritto, Regione Siciliana Ass. BB.CC.AA. e P.I., Biblioteca-Museo “Luigi Pirandello” di Agrigento, Siracusa, 2002, f. 191). A i përkiste Pirandelo komunitetit të arbëreshëve të Italisë? Ai vetë nuk është se e ka pohuar gjëkundi. Është detyra e studiuesve ta vërtetojnë këtë. Nuk duhet nxituar për të arritur përfundime.

Bujar Leskaj/

77 vite më parë, në 10 Dhjetor të vitit të vitit 1948 u miratua nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara, Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut. Deklarata lindi si përgjigje ndaj tmerreve të Luftës së Dytë Botërore dhe përfaqëson përpjekjen e parë globale për mbrojtjen e atyre të drejtave që shumë njerëz besonin se ishin të drejta themelore që i takojnë të gjitha qënieve njerëzore. Edhe pse kanë kaluar rreth 77 vite nga miratimi i kësaj deklarate, mosrespektimi i të drejtave të njeriut vazhdon të jetë një problem me përhapje të gjerë në disa vende të ndryshme të Botës, duke përfshirë dhe vendin tonë.

Qytetarët shqiptarë edhe pse kemi 35 vite pluralizëm politik e demokraci, nuk gëzojnë mjaftueshëm informacion për të drejtat dhe liritë e tyre apo dhe mjetet ligjore se si t’i ushtrojnë këto të drejta.

Në këto 12 vite qeverisjeje të sektit Rama, i cili ka mbërthyer për fyti gjithçka situata e të drejtave të njeriut është përkeqësuar. Shqiptarët vetëm me fjalë gëzojnë të drejta, se në praktikë ata nuk kanë asnjë: u vidhet prona, jeta, dinjiteti, gjithçka nga ky sekt!

Në Shqipëri gjatë viteve të qeverisjes së sektit Rama është përkeqësuar aksesi i qytetarëve, gazetarëve dhe juristëve në të drejtën për informim; është përkeqësuar aksesi i organizatave të shoqërisë civile në proceset e konsultimit publik të ligjeve të rëndësisë së veçantë dhe aksesi efektiv i tyre në politikbërje.

Gjatë këtyre viteve shpesh herë është cënuar e drejta për tubime dhe organizime, janë vështirësuar kushtet social- ekonomike të grupeve të margjinalizuara të shoqërisë, të cilat u përballën me papunësi, ndikoi në rritjen e numrit të grave dhe vajzave të dhunuara në familje, etj. Përpjekjet për mbrojtjen dhe respektimin e të drejtave dhe lirive të njeriut, evidentojnë nevojën për të forcuar llogaridhënien, transparencën dhe përgjegjësinë e institucioneve shtetërore në raport me individin dhe interesin publik në tërësi si dhe nevojën për të siguruar më shumë mundësi dhe barazi, për të rinj dhe të reja, vajza dhe gra, persona me aftësi të kufizuara, apo persona të tjerë që i përkasin grupeve të disavantazhuara nga pikëpamja sociale dhe ekonomike në shoqërinë tonë.

Ndaj sot kemi detyrimin e madh si politikanë, politikëbërës, qytetarë të përgjegjshëm të luftojmë vazhdimisht për respektimin e të Drejtave të Njeriut. Pa respektimin e dinjitetit të njeriut, detyrimet morale dhe juridike midis njerëzve as mund të lindin dhe as mund të mbahen në këmbë. Do të kishim të bënim me një hap pas të njerëzimit dhe me pranimin e barbarisë. Shteti juridik, në thelb, do të ishte i kërcënuar. Vetë Demokracia do të ishte e kërcënuar.