Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave/

Në shumatoren e angazhimit të tij të dendur pikëtakoheshin veprimtari të larmishme, siç qenë: poezia, filozofia, historia, politika dhe feja, të cilat priheshin në ansambël nga qëllimi sipëror dhe i ngutshëm i konsolidimit të shtetit të ri shqiptar.Imzot Noli, spikati në aktivitetin diplomatik si përfaqësues i vendosur i interesave të vendit. U dekretua prej qeverisë së Sulejman Delvinës në cilësinë e kryetarit të delegacionit shqiptar në Lidhjen e Kombeve, ku së bashku me Mit’hat Frashërin, Hilë Mosin dhe Benedikt Blinishtin, militoi për pranimin e vendit në këtë organizëm ndërkombëtar me frymë paqeruajtëse. Megjithëkëtë, vokacioni i tij i njëmendtë qe priftëria. Imzot Noli është themelehedhësi i Kishës Ortodokse Autoqefale (autonome) Shqiptare, ku kreu edhe shërbesat e para si klerik. 26-vjeçar, më 9 shkurt 1908, u bë dhjak në kishën ortodokse të Bruklinit. Më 8 mars 1908, do të shugurohej prift nga kryepeshkopi ortodoks rus i Nju Jorkut, Platoni. Atëkohë, i dha zë shqipes duke mbajtur për herë të parë liturgji në gjuhën amtare në “Knights of Honor Hall” në Boston. Në vitin 1911, Europa qe ndalesa e tij e radhës, ku do të vijonte me dhënien e shërbesave kishtare në shqip për kolonitë në Kishinjov, Odesë, Bukuresht dhe Sofje.Në dokumentet më poshtë paraqiten fragmente lutjesh fetare të përkthyera dhe të mbajtura në shqip prej Nolit.#𝐅𝐚𝐧𝐒𝐭𝐢𝐥𝐢𝐚𝐧𝐍𝐨𝐥𝐢#𝐀𝐫𝐤𝐢𝐯𝐚𝐭𝐅𝐫𝐲𝐦ë𝐳𝐨𝐣𝐧ë#𝐀𝐫𝐤𝐢𝐯𝐚𝐭𝐊𝐮𝐣𝐭𝐨𝐣𝐧ë#𝐊𝐢𝐬𝐡𝐚𝐎𝐫𝐭𝐨𝐝𝐨𝐤𝐬𝐞𝐀𝐮𝐭𝐨𝐪𝐞𝐟𝐚𝐥𝐞𝐒𝐡𝐪𝐢𝐩𝐭𝐚𝐫𝐞

Intervistoi: Arjeta FERLUSHKAJ/

1. Liridona, ju tashmë e keni krijuar një profil tuajin në industrinë e fotografisë. Si ndiheni në këtë fazë të karrierës suaj? 

Po bëhen 12 vite që i jam përkushtuar fotografisë. Ndërsa, karrierën time si fotografe e modës e kam filluar që në vitin 2016, pak pas ardhjes time në New York. Deri në këtë  fazë, unë  jam vlerësuar me çmime të  ndryshme, nga ku mund të  përmend: në vitin 2019 mora çmimin “Photographer of the year” në “8th International Filmmaker Festival of New York”. Në vitin 2015 mora çmimin “The Still Life Collection Photographer Award”. Në vitin 2014 mora çmimin “The exposure Award” nga “SeeMe Community”. Në vitin 2015 mora çmimin “Community Choice Award” kurse në vitin 2012 “Editor’s Choice” dhe “Beauty Photography Award”, etj.

Natyrisht që kjo ecuri e deritanishme më bën të ndihem mirë, e realizuar por në të njëjtën kohë, më  shtyn që  të  punoj edhe më fort në arritjen e objektivave të  reja. 

• Ju jeni shprehur se pasioni juaj për fotografinë ka nisur që herët dhe vit pas viti keni eksploruar veten derisa arritët ta kthenit edhe në një profesion. Na thoni me pak fjalë si ka qenë ky rrugëtim për ju? 

Po, e vërtetë. Unë e kam dashur fotografinë që e vogël. Nisa të përfshihem në konkurse fotografie që në vitin 2010, ndërkohë  që merrja pjesë edhe në ekspozita të ndryshme për fotografinë, isha pjesë e shoqatave të fotografëve etj. Pra, ka nisur gjithçka nga pasioni dhe i kam hedhur hapat një nga një për të prekur limite të tjera. 

Ishte viti 2016 dhe ardhja ime në New York që, le të themi, jo vetëm i dha një hov krejtësisht tjetër punës time por edhe bëri që të njihesha me dimensione të tjera të industrisë së fotografisë: nisa të merrem me modën (fashion shows- pasarelat e modës). E gjeta veten të intriguar nga kjo “hapësirë”, e re për mua, rrjedhimisht edhe sfiduese, por aq e nevojshme për karrierën time. 

• A ka pasur diçka në këtë rrugëtim që ka dalur ndryshe nga çfarë e kishit ‘planifikuar’? 

Le ta themi që ndoshta e kisha menduar pak më të lehtë por, si çdo profesion, edhe puna me fotografinë ka vështirësitë e veta. Je gjithë kohës në lëvizje, nuk ke orare të caktuara, jo gjithnjë kushtet e punës janë “të rehatshme”, të duhet të punosh shpesh në grupe të mëdha etj. Mos të harrojmë se në industri të tilla ka konkurencë të madhe dhe normalisht depërtimi bëhet më i vështirë por, me vendosmëri dhe përkushtim të vazhdueshëm, njeriu e arrin atë që do. 

• Cila është metoda juaj e punës që të arrini të shkrepni foto sa më cilësore?A mund të na thoni ndonjë ‘sekret’ se si ia bëni të realizoni foto aq të bukura? 

Qëllimi im kryesor është që të shkrep fotografi unike dhe me cilësi të lartë. Përkushtimi i madh dhe i vazhdueshëm do të thoja se është “sekreti” sepse dëshiroj që të përcjell sa më bukur e mirë vlerën e atij momenti. Sa i takon metodës, mundohem të përshtas një të tillë në varësi të llojit/zhanrit fotografik në të cilin jam e angazhuar në atë moment. 

• E dimë që është pyetje ku përgjigja është e vështirë, por gjithsesi do të dëshironim të dinim se cila është një ndër fotot e juaja të preferuara që keni realizuar ndër vite dhe arsyeja pse?

Po, nuk është e lehtë që të them se kam një fotografi më të preferuar se tjetrën, sepse çdo fotografi është e veçantë në atë mënyrën e vet. Por, nëse më duhet ta zgjedh një, do të thoja se është fotografia me të cilën unë kam marrë pjesë në ekspozitën digjitale në Muzeun e Luvrit në Paris, foto përmes të cilës bëra realitet një ëndërr timen.  Pikërisht kjo eksperiencë ka qenë frymëzim për mua  gjatë rrugëtimit tim në pasionin për fotografinë.  

• Na flisni pak për projektet e juaja të kohëve të fundit. 

Kam qenë pjesë e eventeve që u zhvilluan së fundmi në New York, siç është “Met Gala“, “Tony Awards“, dhe “Java e Modës”. Këto janë disa evente që unë tashmë marr pjesë në çdo sezon. Fotografitë nga këto evente mund t’i shihni tek faqja ime www.donaphotography.net dhe po ashtu tek platforma digjitale www.hauturely.com ku unë jam fotografe zyrtare. 

Ka disa muaj tashmë që kam hapur studio ku bëj photoshootings, portrete të ndryshme, siç janë portrete për profile biznesi, editoriale, portrete estetike ose siç mund të quhet, fotografia me efekt bokeh etj. Kam gjithashtu projekte të tjera me disa dizajnerë, një ndër to është edhe dizajnerja shqiptare Arta Kallaba. Fotografitë nga ky projekt janë prezantuar në disa revista të ndryshme mode. Së fundmi, kam filluar një bashkëpunim goxha të suksesshëm edhe me fotografin Nik Morina (www.morinaphotography.com) për një sërë projektesh, për të cilat do të shihen frytet e punës së shpejti.

• Çfarë mesazhi dëshironi t’i përcillni një fotografi/fotografeje që po mendon të kthejë pasionin për fotografinë në një profesion të ardhshëm?

Ta ruajë e ta kultivojë qasjen krijuese, ta mbajë ndezur dëshirën dhe pasionin për fotografinë dhe të punojë fort pa u ndalur. 

Kozeta Turishta/

Historitë e suksesit të shqiptarëve nëpër botë nuk janë të pakta, dhe këtë herë do sjellim një histori të Ravesa Bajos, e cila me suksesin e saj bën krenar çdo shqiptar. Një vajzë e re me endrra të mëdha , me një bukuri tipike mesdhetare, dhe inteligjente, e cila vjen nga një familje intelektuale. – Ravesa rrugëtimin e saj të deritanishëm i’a dedikon prindërve, veçanërisht të atit të saj z. Hasan Bajo një emër i njohur i letërsisë shqipe, ku ka sjellë dhe ai vetë vepra dhe botime në treg për lexuesit. Pavarësisht sfidave, dhe vështirësive që I është dashur të përballet personalisht ajo dhe familja e saj nuk kanë qënë aspak të lehta, sepse Ravesa i ka mbijetuar trazirave civile të vitit 1997 në Shqipëri dhe të ndikuar personalisht nga lufta civile, Ravesa dhe familja e saj u pranuan ne Paris, Francë me azil politik. – Ndersa në Në moshën tetëmbëdhjetë vjeçare, ajo emigroi në Shtetet e Bashkuara dhe ndoqi Universitetin “John Jay”, si pjesë e sistemit të Universitetit të qytetit të Nju Jorkut, dhe u diplomua me një diplomë Bachelor të Arteve në degën Shkenca Politike. – Ravesa Bajo, në muajin shkurt 2022, emërohet Drejtoreshë Ekzekutive e Iniciativave Politike dhe Projekteve Speciale për Zyrën e Kryetarit të Bashkisë për Çështjen e Imigrantëve. Një shqiptare që është pjesë e kabinetit të Bashkisë së Nju-Jorkut, ku i janë besuar projekte kryesore për të ofruar shërbime kritike për popullsinë prej 3 milion emigrantësh dhe refugjatësh dhe promovon integrimin në jetën qytetare, ekonomike dhe kulturore të qytetit të Nju Jorkut. Më parë, Ravesa shërbeu si Këshilltare e Lartë e Politikave për Zëvendës Kryetarin e Bashkisë për Operacionet në Zyrën e Kryetarit të Qytetit të Nju Jorkut, duke mbikëqyrur agjensitë kryesore të qytetit që mbulojnë shërbimet thelbësore ditore për 8.8 milion Nju Jorkez, duke u fokusuar që nga marsi 2020 në koordinimin e reagimit emergjent të qytetit të Nju Jorkut ndaj pandemisë COVID-19. Për më tepër, Ravesa ka udhëhequr një portofol iniciativash me ndikim në fushat e mundësive ekonomike, barazisë arsimore dhe reformës së imigracionit. Ravesa ka mbrojtur gjithashtu riintegrimin e suksesshëm të të rinjve të përfshirë në sistemin e qytetit të Nju Jorkut, ka punuar në edukimin dhe fuqizimin e studentëve të paprivilegjuar në South Side dhe West Side Chicago, si dhe ka kryer kërkime ligjore në fushat e identifikimit të dëshmitarëve dhe aksesit në testimin e ADN-së në çështje gjyqësore per dënimin me vdekje në SHBA.

Dielli

Në një darkë vëllazërore të shtruar nga Harry Bajraktari, fisniku që mbledh personalitetet shtetërore shqiptare e diasporën, Kryetari i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA z. Elmi Berisha në darkën e punës në New York u takua me Ministrin e Punëve të Brendshme të Republikës së Kosovës z.Xhelal Sveçla. Ky takim u zhvillua në kuadër të vizitës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës që ministri Zveçla po realizon takime me personalitete të institucioneve relevante për forcimin e bashkëpunimit në mes të Republikës së Kosovës dhe SHBA-së. Temat e diskutuara në darkën e punës ishin: Forcimi i marrëdhënieve të bashkëpunimit me aleatin strategjik të kombit shqiptar SHBA, Siguria e qytetarëve të Kosovës në këto momente delikate në Evropë, Bashkëpunimi i Vatrës me institucionet e shtetit të Kosovës, Lufta kundër krimit të organizuar, nepotizmit, korrupsionit dhe ndërtimi i institucioneve të forta në Kosovë dhe krijimi i një të ardhme të sigurtë për qytetarët në Kosovë. Në darkën e punës morën pjesë personalitete të shquara të diasporës Shqiptaro-Amerikanë në USA si Harry Bajraktari organizator, Rrustem Geci, Dr. Sulejman Çelaj e të tjerë. I ftuar special ishte Konsulli i Kosovës në New York Ambasador Frymëzim Isufaj.Ministri i Punëve të Brendshme të Republikës së Kosovës z.Xhelal Sveçla vlerësoi rolin e jashtëzakonshëm të diasporës Shqiptaro-Amerikanë në ndihmë të çështjes shqiptare e sidomos luftës për Pavarësinë e Kosovës.

Altin Gjeta/

Korrupton pushteti, sistemi apo njerëzit e korruptueshën tërhiqen më shumë nga pushteti sesa njerëzit e ndershëm? Brian Klaas, profesor në politikë në Universitetin e Londrës mundohet të adresojë këto pyetje themelore mbi marrëdhënien e njeriut me pushtetin dhe autoritetin në këtë libër “Të Korruptueshëm” të botuar së fundi.Klaas ka intervistuar autokratë dhe diktatorë që nga Presidenti i Afrikës Qendrore i cili pranë pallatit të tij presidencial kishte një pellg me krokodilë të cilët ushqeheshin me njerëzit që guxonin ta kundërshtonin, deri tek diktatorucët në Azi apo Amerikën Latine të cilët kanë shtypur dhe larë në gjak popujt e tyre për hir të pushtetit personal. Sipas Klaas, pushteti korrupton, por gjithashtu është magnet i fuqishëm për njerëzit e korruptueshëm. Sikur të mos mjaftonte kjo argumenton ai, njerëzit janë më shumë të prirur të mbështesin lider të fuqishëm dhe me tendenca autoritarsite sesa politikanë racional. Këta të fundit nuk i emocionojnë dhe nuk marrin rrisqe në ngjitjen e piramidës së pushtetit. Psikopatët po. Ata nuk ndalen nga asgjë sipas Klaas, kështu gjasat që këta të arrijnë në majë dhe të qëndrojnë aty janë shumë të mëdha.Mirëpo, ka shpresë. Nëse ne krijojmë sisteme dhe makanizma kontrolli, liderët mizor dhe mizantrop mund të mbahen larg ose rrëzohen nga pushteti kur fillojnë dhe abuzojnë me autoritetin.Pas një eksperimenti me rekrutimin në polici, u pa se nëse thirrjet për rekrutim në Amerikë iu jepnin përparësi ish-marinsave apo përfshinin kritere si përdorim të mirë armësh të kalibrit të lartë, aplikonin me shumë njerëz me prirje për tejkalim në përdorimin e dhunës. Rrjedhimisht kishte më shumë gjasa që puna si oficer policie të abuzohej. E kundërta u ve re në Zelandë, ku kriter për rekrutimin në polici ishte apatia ndaj komunitetit dhe nuk përmendeshin armët. Rekrutët e rinj rezultonin njerëz me sens përgjegjësie.Pra, njeriu duket se tërhiqet natyralisht nga pushteti, dhe kur sistemi politik është i prishur ai e abuzon pushtetin. Prandaj, demokracitë kanë krijuar mekanizma kontrolli që të mos përfundojmë të udhëhiqemi nga delirant.Shqipëria ka prodhuar liderë halucionantë sepse ka shkatërruar mekanizmat e kontrollit (zgjedhjet, sistemin gjygjsorë, garën brenda partive politike dhe median e lirë).Mos u habisni më. Sistemi ynë politik tashmë është fabrikë kleptokratësh.