Politike – Page 347 – Dielli

E VËRTETA HISTORIKE DHE STRATEGJIA E MASHTRIMIT: TOTALITARIZMI KOMUNIST

May 27, 2020 by dgreca

Nga RENATO CRISTIN/Përktheu:Eugjen Merlika/

“Ajo që më shumë i ka befasuar studjuesit që kanë shqyrtuar me vëmëndje regjimet komuniste, nuk është aq thelbi apo përbindshmëria e krimeve të kryera se sa gjërësia e bashkëpunimit dhe heshtja miratuese që ata gjithmonë kanë arritur të gjejnë në Vendet perëndimore”. Në fakt, “komunizmi ka arritur të kushtëzojë, në sajë të gjatësisë së kohës dhe përhapjes së tij, jetën politike e shoqërore të mjaft popujve e të nënështrojë me mënyrat e gënjeshtrat e tij, kontinente të tërë”, por “ndikimi i tij ka qënë i pamasë edhe sepse ishte i mbështetur nga një organizim i shkëlqyer ndërkombëtar”, që qëndronte në një fuqi ideologjike të pakrahasueshme dhe në një përkrahje shumë të gjërë të mjediseve kulturore, akademike e gazetare perëndimorë. Kështu shkruante Sandro Fontana, dhjetë vite më parë në një libër të titulluar Gënjeshtrat e mëdha të historisë bashkëkohore (Botimet Ares, Milano 2009).

Si madhësi shtetërore, me përjashtim të disa vendeve të parëndësishëm ngulmues (Kina, edhe se e drejtuar nga partia komuniste, është një dukuri më e ndërlikuar dhe e papërcaktueshme hë për hë), komunizmi është shëmbur, por ideja e tij, e shpërthyer sot në shumë shndërrime, ka mbijetuar, dhe mbështetja kësaj ideologjie gjaksore (më shumë se njëqind milionë të vdekur, simbas studimeve më të përpikta, si ai nën kujdesin e R. Conquest, Çmimi njerëzor i komunizmit, Botimet e Borghezes, Romë 1973), është ende e fuqishme në të gjithë mjediset që janë në gjëndje të formësojnë opinionin publik perëndimor.

Format e kësaj mbështetjeje janë të ndërrueshme e me shumë ngjyrime, por kanë të të përbashkët pohimin e një epërsie të hamendësuar intelektuale dhe synimin për të fuqizuar pushtetin, institucional kur të jetë e mundur dhe kulturor në çdo rast. Simbas kësaj logjike, thënë shkurt, ideologjia komuniste dhe prodhimtaria kulturore janë bërë sinonime: atje ku është njëra zorile duhet të jetë edhe tjetra. Mbi këtë aksiomë janë bazuar për dhjetëvjeçarë të tërë, shumë nga renditjet politike t’Evropës perëndimore e përmbi atë kanë fituar partitë e së majtës evropiane. Ajo në vetvete është një gënjeshtër që ka mundur të kalojë për një të vërtetë vetëm sepse ideologjia që e ka përhapur ka një karakter të brëndshëm të dhunshëm e totalitar, siç e kishte parë përsosmërisht bullgari Cvetan Todorov: “ndërsa Vëndet perëndimore ndërmorrën rrugën e demokracisë, të zgjedhur si pasojë e një vendimi të shumicës së popullsisë, intelektualët e tyre parapëlqyen regjimet e dhunëshme dhe tiranikë. Nëse n’ata Vende do të kishin patur të drejtën e votës vetëm intelektualët, sot do të jetonim nën regjimet totalitare”.

Kësaj prirjeje ideologjike duhet t’i shtohet fakti që me retorikën kobzezë që themelohet, pothuajse gjithmonë, mbi mashtrmin, sepse, po citoj përsëri fjalët e Sandro Fontanës, “me gënjeshtra është e lehtë të shkatërrosh kundërshtarin politik e madje të fitosh pushtetin”. Megjithatë mashtrimi, sado i madh e i degëzuar qoftë, nuk lejon të qeverisen Shtete të një shumllojshmërie të spikatur e të një vetëdijesimi të madh si ata evropianë, pra caku i asaj ideologjie qëndron në vetë strategjinë e saj. Për të patur sukses strategjia e gënjeshtrës duhet të shtyjë çdo kuvendim në dalldi, duhet të shpjerë çdo situatë në skajshmërinë e saj, duhet të përdredhë të folurit për qëllime sofistike. Nëse nuk zbulohet, kjo teknikë sjell përfundime pragmatike të gjata, por nëse asaj i hiqet maska, mbulesa e kokës bie, tymi shpërndahet dhe zbulohet e vërteta.

Përjashtimi dhe ligji

Një fije e kësaj dredhie varet sot në një rrahje mendimesh që të majtat, përgjithësisht të përcaktuara kështu, kanë hedhur kundër administratës rajonale të Friuli – Venezia Giulias, Presidenti i së cilës, Massimiliano Fedriga, ka vendosur të pranojë një propozim të miratuar nga Këshilli që ka si synim “të pezullojë çdo ndihmesë financiare ose të çfarëdo natyre tjetër në dobi të subjekteve publikë e privatë që, drejtpërsëdrejti apo tërthorazi, ndihmojnë me çfarëdo mjeti a në çfarëdo mënyre për të përhapur veprime të prirura për të mos pranuar qënësinë e ndodhive si Foibet apo shpërngulja, apo për t’u zvogëluar rëndësinë”.

Në çfarëdo pjese të botës një propozim i tillë do të renditej në veprimtarinë e zakonshme ligjvënëse: është normale që politika të japë ndihmesën e saj për të ruajtur kujtesën historike, duke e mbrojtur nga gënjeshtrat e mashtrimet. Është normale që krimi, ndoshta më i neveritëshmi që ka goditur italianët si bashkësi etniko – kombëtare në gjithë historinë e tyre, të përcaktohet i tillë, e si i tillë të kthehet në një farë unicum një veçanti që nuk mund t’i bashkëngjitet të tjerëve, edhe se të rëndë. Nëse ai spastrim etnik kundër italianëve, si të tillë, ka karakterin e një përjashtimi historik, i përveçëm duhet të jetë edhe gjykimi që i përket, pra edhe pushteti ligjvënës duhet t’a trajtojë në formë përjashtimi.. Me këtë kërkimi historik nuk kundërshtohet në lirinë e tij, por njësoj siç ndodh në ligjëshmërinë gjermane për çështjen e Shoah-ut, duke ruajtur të gjithë ndryshimet për përmasa e për pasoja ndërmjet këtyre dy tragjedive historike, kur skërfitet perimetri që mbron përjashtimin thyhet një cak. Që këtu rrjedh propozimi dhe vendimi i presidentit Fedriga.

Është e natyrshme që një përjashtim të trajtohet veçmas nga rastet e tjera. Por n’Itali, e veçanërisht në Trieste, duket se kjo natyrshmëri nuk pranohet nga ata që nuk mendojnë se ajo tragjedi e llahtarëshme përbën një përjashtim, dhe e rivlerësojnë duke e zvogëluar. Format e këtij rimohimi (term psikanalitik mjaft i përshtatëshëm) janë të larmishme: nuk pranohet e vërteta historike (por sot rastet e kësaj forme skajore nuk janë më shumë të shpeshtë), i mohohet dinjiteti, i mohohet dukshmëria, i mohohet kujtesa e plotë, i mohohet kahu i të qënit unik, por të gjithë këto pikëpamje shkëputen nga e vërteta që u bëkërka objekt i rrëzimit historik, jo të përvojës qënësore, sikur e vërteta duhet të përcaktohet nga historiografia e jo nga kujtesa e njerëzve, gjithmonë e gjallë, sepse e mishëruar në përvojën. A u takon historianëve të miratojnë përfundimisht të vërtetën e përvojës qënësore? Objektiviteti i historianit qënka përmbi përvojën e viktimës apo kujtesën e atyre që rijetojnë dëshminë?

Njollosjes së drejtpërdrejtë i vihet pranë edhe shpotia: përtej mosnjohjes së një krimi të jashtzakonshëm në përmasën e tij etniko – politike, vërehet këtu një pozitivizëm dorështrënguar dhe totalitar, që mëton t’u imponojë individëve, popujve dhe shpirtit tabelat e njehsimit historiografik. Argumenti i epërsisë intelektuale të së majtës i zbatuar në truallin e përvojës së jetuar: ideologjia e së majtës na thotë se çfarë është politikisht e drejtë; historiografia e së majtës përcakton se si duhen ndërpretuar ngjarjet historike. Por meqë këto të fundit janë një gërshetim i pazgjidhshëm i fakteve të vërteta dhe i jetëve të jetuara, e vërteta e tyre – në kuptimin filozofik e pra në vështrimin prejardhësor – nuk është e përmbledhëshme në skemat historiografike. Në këtë vështrim rasti për të cilin po flas është shëmbullor.

Totalitarizmi i ideologjisë komuniste

Jemi përballë një fruti të helmuar të mendimit totalitar, sepse totalitarizmi prodhohet nëpërmjet mohimit të së vërtetës dhe detyrimit të skemave të paracaktuara. Me këtë qëllim thuhet se ai propozim dhe birësimi i tij i mëtejshëm do të ishin përçarës. Është një skemë aq e vjetër sa që duket e bezdisëshme, nëse nuk do t’ishte megjithatë gjithmonë e dëmëshme: vetëm ajo që propozon apo detyron e majta është përbashkuese, gjithshka tjetër është përçarëse. Nëse pranohen normat e së majtës ka paqe, përndryshe shpërthen lufta. Kjo përzjerje e sofizmës me frikësimin është vdekjeprurëse, por prej pak kohësh shihen disa krisje në mburojën politikisht pa gabime, fillojnë të shihen gënjeshtrat që e ndërtojnë; italianët po e kuptojnë dhe shpesh e kanë treguar me ushtrimin demokratik të votës, që ajo retorikë ka si qëllim përfundimtar mashtrimin. Në fakt, nën maskën e lirisë së kërkimit shkencor duan të imponojnë skema ideologjike, e shumë më poshtë, sisteme financimesh që mbrapaushqejnë ato skema, në një qark që shërben për të bërë të qëndrueshëm e madje për të fuqizuar pozita të fituara gjatë dhjetëvjeçarësh zotërimi kulturor. Në lojë janë pra, pushteti që në dhjetëvjeçarë e majta, retorika e saj e historiografia e saj kanë arritur t’i imponojnë opinionit publik.

Kufiri lindor vazhdon të jetë i sulmuar nga një ideologji që, me gjithë kalimin e kohës, me gjithë shpalljen e të vërtetave historike, me gjithë dështimet e tij planetare, duket e njëjta e shtatëdhjetë viteve më parë, me të njëjtën strukturë logjike e me të njëjtat formula. Është prova që, thënë shkurt, komunizmi si teori e si veprimtari praktike, është i gjallë, e nuk është i kufizuar vetëm në qoshen e Verilindjes, por është i përhapur në të gjithë Vendin, e në forma të ndryshme, kudo në botë. Mbas një shekulli sulmesh gojore (për të mos folur për dhunimet fizike e shfarosjet në masë) idhtarët e kësaj ideologjie, sot të maskuar në mirëdashës e të shtuar në galaktikën përparimtare, kanë paturpësinë të duken si kreshnikët e fjalës së qetë e si fshikullues të papërkulshëm t’atyre që, ata dhelpërisht quajnë “bisedat e urrejtjes” e që, në fakt janë argumenta teoriko – politikë në kundërshtim me politikisht korrektin vërshues, ose herë herë shprehje të thjeshta të gjykimit të shëndoshë. Me fodullëkun që vetëm profesionistët e gënjeshtrës e të shtirjes arrijnë t’a kenë, lëvduesit e mirëdashjes kanë zaptuar një hapësirë të rëndësishme në rrahjen e mendimeve publike, në media e në social dhe e përforcojnë me sulmin sistematik kundrejt çfarëdo shprehjeje që sado pak mund të verë në krizë ideologjinë e tyre. Është lëvizja e zakonshme dhe e shumënjohur e sulmit paraprak: nga një pikpamje politike, gjithshka që kërcënon themelin e shtyllës së tyre etiko – gjuhësore, mbi të cilën ngrihen këta qortues ogurzinj duhet të sulmohet me padi të rënda edhe se të pathemelta: kombëtarizmi, populizmi, ksenofobia, fashizmi etj.; nga pikpamja psikologjike duhet prozhmuar cilido njeri e ose çfarëdo lloj ideje që mund t’i heqë maskën gënjeshtrës mbi të cilën qëndron politikisht e ndershmja. Që kjo ideologji mizore, në më shumë se një shekull jete, nuk ka ndryshuar kurrë këtë skemë, është një fakt shqetësues e në të njëjtën kohë qesharak. Teza absurde e epërsisë etike e politike të së majtës, edhe se është dukshëm e gabuar, është e përhapur kaq shumë sa është bërë diçka e zakonshme.

Megjithë rënien e miratimeve për partitë e së majtës, në sajë të përhapjes së ideve liberale, të liberal – konervatorizmit e të katoliçizmit të së majtës, megjithë punën për heqjen e maskimit ideologjik që nga 1994 qëndra e djathtë italiane ka sendërtuar (së cilës duhet t’i japim vlerësimin e drejtë historik dhe teorik), letrat vazhdojnë t’i shpërndajnë përfaqësuesit e asaj ideologjie: politikanë, intelektualë, gazetarë, profesorë që japin patenta demokratizimi, të kundërfashizmit e të çfarëdo përkufizimi të dobishëm për qëllimet e tyre. Një pjesë e madhe e popullsisë, shpesh e pavetëdijshme ose për një ndrojtje nderuese, me një nënështrim të kuptueshëm por të paarsyetueshëm i pranon këto renditje, këto kategori që mëtojnë të rregullojnë proçeset kulturore, marrëdhëniet shoqërore, madje edhe zhvillimet psikologjike të njerëzve: një mëtim qartësisht totalitar.

Bëhet fjalë për një dramatizim ideologjik, aktorët e shumtë të të cilit kanë luajtur e vazhdojnë të luajnë tmerrësisht me seriozitet: një kohë vepronin për llogari të ndërkombëtares komuniste, mbi fillin e hollë e përvëlues që lidhte zotimin politik me terrorizmin; sot veprojnë n’emër të ndërkombëtares mirëdashëse (maskim i asaj së mëparëshmes), jo më puq me rrymat terroriste, por me të njëjtin qëndrim të terrorizmit psikologjik e gjuhësor të një kohe. Nëse, siç thoshte Guglielmo Ferrero, terrori është grykëderdhja e pashmangëshme e revolucionit, nëse ai vihet në jetë jo vetëm me dhunën fizike por edhe me atë gjuhësore, terrori i epokës sonë është ai bllok kulturor që quajmë “politikisht i ndershëm”, trajta e ndryshuar dhe e përditësuar e revolucionarizmit komunist.

E drejta demokratike për të qeverisur

Nëse sofistika klasike, e urryeshme por e shkëlqyer, e çon në skaj çdo arsyetim, sofistika e urryeshme e sotme, që është një brumë i përsosur leninizmi dhe pasmodernizmi (e që, në rastin tonë të veçantë, është stërholluesja me të cilën veprojnë mohuesit, zvogëluesit dhe ortakët e tyre, në të gjithë ngjyrimet e tyre), birëson të njëjtën normë eristike, por që objektivisht është shumë më poshtë se niveli i asaj të lashtë, nuk arrin t’a mbajë bisedën në skaj, duke tradhëtuar një vullnet që, nënë retorikën e re stërholluese – shkatërruese, vazhdon të riprodhojë mëtimin e hershëm të epërsisë, prirjen drejt mujshisë, idesë totalitare. Është e vështirë të qëndrosh në skaj pa e kaluar, nëse je i krekosur me sipërani ideologjike, kulturore, politike e madje morale. Vesi i hershëm i së majtës gjen në vetvete shkakun e dështimit të tij.

Kjo ndodhi e fundit, e cila nga kronikat vendore u shtri në skenën kombëtare, qoftë sepse me që ka të bëjë me spastrimin etnik kundër – italian, prek një nyje shumë të ndjeshme të ndërgjegjes kombëtare, qoftë sepse ndërmjet kundërshtarëve t’atij propozimi të qendrës së djathtë ka institucione të rëndësisë kombëtare, tregon që në një rritje të mërisë, e majta, që mbledh studjues të njimendtë së bashku me shakllabana, që grumbullon të urtë e të skajshëm, njerëz të ndershëm e xhambazë në keqbesim, mohues e zvogëlues, e ka kapërcyer atë skaj. Ndoshta as e ka parë, duke u vetëquajtur e pagabueshme dhe përmbi çdo lidhnije morale, por në të vërtetë ka kaluar çdo vijë ndarjeje: tragjedia e foibeve është e paprekëshme. Ky është skaji i pakapërxyeshëm, përtej të cilit hapen skenarë rrënqethës, që na bëjnë të rizhytemi në epoka kur ideologjia komuniste sundonte. E ndoshta është ky malli i fshehtë që shtyn gjithënjë e më përpara cakun e bisedës në një dëshirë vetëpohimi që kërkon të shkatërrojë, të heshtojë apo t’a mohojë kundërshtarin politik e kulturor.

Mbi krimin e foibeve nuk mund të ketë ujdi, siç nuk mund të ketë ujdi mbi rravgimin kriminal të Shoah. Përtej kësaj vije ka ndalim, sepse hyhet në zonën e errët në të cilën gjithshka është e mundur, edhe Auschwitzi, në një truall të pëgërë në të cilin mohohet thelbi i të qënurit njeri. Me këtë ndalesë liria e kërkimit shkencor nuk ndalohet, aspak nuk preket e qëndron në përgjegjësinë shkencore e morale të secilit, që mund të vendosë lirisht nëse do t’a kalojë apo jo cakun. Por politika, kur ka përgjegjësinë e qeverisjes, ka edhe të drejtën të vendosë se si mund të ndiqet në mënyrën më të mirë e mira e përbashkët, sepse pushteti demokratik mbështetet mbi këtë të drejtë. Me që koncepti i së mirës së përbashkët nuk është vetëm objektiv, por përcaktohet edhe në bazë të idesë së shoqërisë e të botës së njeriut që është zgjedhur për të qeverisur, ai vendos si t’i adresojë investimet publike për t’arritur atë që quhet e mirë publike. Ky është kuptimi i ligjëshmërisë së pushtetit, t’atij kushtetues e t’atij të zakonshëm, sepse në atë qëndron parimi i demokracisë në zbatimin e tij të plotë. Mund të kundërshtohet një vendim, edhe kjo është një pamje e dialektikës demokratike, por nuk mund të diskutohet e drejta për të vendosur, sepse nëse pushteti është i ligjësuar nga shumica e zgjedhësve, të mohohet kjo e drejtë është një veprim rrënues.

Krimet e komunizmit

Të folurit është një armë me dy presa, siç e dinte mirë Freudi . Në fakt mund të tradhëtojë synime të fshehta, si në rastin e një dokumenti të fundmë të një instituti studimesh historike, në të cilin fjala ”krimet”, që është më e përshtëshmja për të vizatuar ndodhitë e foibeve e përqark, përdoret vetëm për “krimet italiane të luftës”. Krimet e foibeve quhen “ploja”, me një term neutral, semantikisht me dy kuptime, ideologjikisht i përshtatëshëm. E përsëri në një letër kundërshtimi kundrejt propozimit të Këshillit rajonal FVG, do t’ishin “përmallime helmuese” përpjekjet që administrata rajonale dhe shoqatat në mbrojtje të kujtesës së tragjedisë istriano-dalmate po bëjnë që paprekshmëria e asaj kujtese të ruhet në tërësinë e saj. Në të vërtetë ajo shprehje është një fjalë, froidisht, e rënë, që tradhëton vullnetin për të riprodhuar mashtrimet ideologjike mbi të cilët janë ndërtuar trajtat e pushtetit kulturor që, pra ndjell mallin e një mbizotërimi pjesërisht të dëmtuar e që urohet të jetë në mbarim. Ky po, është një mall, madje helmues.

Në këtë vijë semantike hyn edhe një shuplakë nxirëse e hedhur kundër Legës Kombëtare, shoqatë e dekoruar për merita italianizmi, që në të njëjtën letër proteste përcaktohet “një ent pa besueshmërinë e nevojshme të kompetencave e seriozitetit në truallin e kërkimeve historike”. Edhe njëherë praktika e nxirjes, por Lega Kombëtare nuk ka nevojë për mbrojtës: historia e saj, pesha e saj shkencore dhe integriteti moral mjaftojnë të vetme, për të topitur çfarëdo sulmi, çfarëdo prozhmimi. Formulari është gjithmonë i njëjti: më të mirët rrijnë majtas, kushdo tjetër i vetëm apo shoqatë, që vendoset nga ana tjetër, është për përcaktim më i keq.

Kështu zbulohet thelbi teorik dhe ideologjik prej të cilit rrjedhin, si pasoja të zbatueshme, të gjitha praktikat të përshkruara shkurt këtu dhe shumë të tjera të pashqyrtuara. Krimet e komunizmit qënkeshin, për arsye të ndryshme, më pak të rëënda se sa ata të nacionalsocializmit: kjo është logjika, t’a quajmë kështu, që ende sot duket se drejton, nganjëherë edhe si një të shkrepur të kushtëzuar (të detyruar nga dhjetëvjeçarë shplarjeje ideologjike të trurit), lëvizjet e intelektualëve të së majtës, e më në përgjithësi veprimi i politikisht korrektit i zbatuar në histori. Kundër thelbit krimprodhues dhe përfundimeve kriminale të nacionalsocializmit, kemi thënë,të gjithë, jo vetëm e majta fjalë përfundimtare, që përmblidhen në një shprehje pak të vjetëruar por krejtësisht të përshtatëshme: e keqja absolute. E njëjta duhet thënë, e mbi këtë një pjesë jo anësore e së majtës vazhdon të mos jetë e një mëndjeje, kundrejt thelbit e përfundimit, njësoj kriminalë të komunizmit, edhe se në ndryshueshmëri të skenarit, të ndërlikimeve e të pasojave. Që këtu vjen nevoja , tashmë e pashtyeshme, për t’i vendosur sot pranë të të shenjtit Gjyq të Nuremergut (dhe të gjithë nëngjyqeve që kanë lejuar kapjen e dënimin e të tjerëve kriminelë nacionalsocialistë; një për të gjithë: proçesi që në Jeruzalem ka vënë mbrapa hekurave Aihmanin) një Nuremberg të komunizmit, sigurisht në trajtat që epoka jonë mund të lejojë. Ose pranohet të qëndrohet në këtë rrafsh kulturor, shkencor dhe etik, ose qëndrohet nga ana e komunizmit: tertium non datur (rrugë të tretë nuk ka).

L’opinione delle libertà

CORONAVIRUS COBID-19 – REFLEKSIONE

May 25, 2020 by dgreca

Shkruan: Sami Repishti, Ph.D./

Ridgefield, CT.- Këtu, fillimi i vitit të ri 2020, ka qenë i qetë; por, shpejt u çfaq nji kercënim me përmasa shkatërrimtare. Simbas të gjithë përshkrimeve, besohet se zanafilla e kercënimit, nji virus pak i njohun ma parë dhe që u quejt “coronavirus COVID-19” ka qenë krahina kineze Wuhan, ku virusi u përhap shpejt dhe alarmoi botën mbar.

Sot, ma shumë se 38.6 miljonë amerikanë kanë humbë punën pa pritmas. Qeveria ka vue në dispozicion 2.2 trillion (2.2 + 12 zero) për ndihmë, dhe demokratët kërkojnë me shpenzue edhe ma shumë për lehtësimin e vuejtjeve, sidomos të klasave të vorfna. Miljona qytetarë të tjerë kanë humbë sigurimet shëndetsore në pamundësi me pague kuotat mujore, dhe luftojnë me sigurue mbijetesën e familjeve të tyne me shumë fëmijë. Sot numrohen afërsisht 98.000 viktima nga smundja dhe 1.6 miljonë të infektuem. Ekonomia ka pësue nji ramje të shpejtë e të randë. Pyetja: çka duhet të bajmë aper rimekambje ashtë ba subjekti kryesor i diskursit publik, tue fitue përparësinë mbi problemin e pandemisë. Që tani duket se do të gjindemi para nji situate ku do të detyrohemi jo me rindertue ekonominë por “me ndryshue”, frazeologji revolucionare jo e zakontë për Shtetet e Bashkueme. Ka mundësi që ky qendrim do të jetë rezultati final i pandemisë që përjetojmë sot…

Disa shtete, si Koreja e Jugut dhe Taivani (ish Formosa) përballuen me guxim virusin që në fillim dhe dolën me sukses. Të tjerë, sidomos kolosët e ekonomisë botënore, SHBA, Rusia, dhe Kina ndoqën dy rrugë të ndryshme. Kina dhe Rusia, dy shoqëni të mbylluna, preferoinë me mshehë sekretin e virusit nga bota e jashtëme për arsye politike. SHBA preferoi mos me e përfillë fillimisht. Presidenti Trump e neglizhoi fare, pohoi se kishte vetëm 1 të infektuem që mbahej nen kontroll, ma vonë vetëm 15 veta të infektuem. Ndërsa Kina ka pasë nji dozë suksesi ma vonë, SHBA përballohet sot me nji pandemi që kalon çdo parashikim. Perspektivat janë dëshpruese, dhe frika e popullsisë mbulon vendin. Ekspertët në mjekësi parashikojnë se në fillim të muejit Gusht numri i viktimave do të arrijë rreth 150.000…..

Si do të përfundojë kjo krizë? “Simbas historianëve,”shkruen analistja Gina Kolata e NYTimes, “pandemitë përfundojnë në dy tipa: sherim “mjeksor” që rezulton në pakësimin e viktimave dhe të masave të infektueme deri në shumje të plotë; ose, përfundim “social”, kur pandemia arrinë kulmin e zhvillimit me dame të mëdha, dhe mbyllet në shumje, bashkë me frikën e përgjithëshme të popullsisë.

Suedia paraqet nji solucion të tretë: imunitetin e masava (“herd immunity).

Në përgjithësi, rruga e ndjekun nga SHBA ka marrë karakter politik të imponuem nga Presidenti Trump, me rrjedhime të frikëshme. Arsyeja e këtij qendrimi ashtë dami i madh që i ka kushtue ekonomisë, sot të mbyllun, amerikane dhe shumave marra-mendëse që shpenzohen me furnizue organet qeveritare: vendore, shtetnore e federale, Sot, SHBA ashtë e mbytun në borxhe publike, pagesa e të cilëve do të nxirret nga taksat e reja për popullsinë tashma të lodhun…..!

“Përfundimi i pandemisë zakonisht ashtë shumë, shumë i vështirë”. shkruen Prof. Dora Vargha (Exeter U.). Për cilin përfundon pandemia? Sigurisht jo për të vorfnit që mbeten të vorfën…! Punëtori, bujku, nëpunsi i vogël, polici, zjarrfikësi, pastruesët e tjerë punëtorë krahu ose të dalun krejtësisht të vorfnuem dhe në nevojë ndihme urgjente shtetnore të përjetëshme!. Ka shumë mundësi që kërkesa kryesore e klasave të vorfënueme do të jetë sigurimi shtetnor afatgjatë për rastet e vështira, siç janë mungesa ose humbja e të ardhunave të zakonshme. Punëdhanësit dhe ruejtësit e pasunive të mëdha do të gjinden para presionit me bashkënda nji pjesë të pasunisë tyne me vuejtësit e vorfën, me anë taksash mujore, ose taksash me përqindje ma të naltë, për krijimin e fondeve të asistancës së përgjithëshme

Ish presidenti Barak Obama e përcaktoi këte situatë në SHBA “absolutely a chaotic disaster”. Edhe sot, udhëheqsit politikë dhe institucionet tona janë të pa aftë ose pa deshirën me zgjidhë problemin racial në Amerikë, miljonët e denuem me vorfëni të përjetëshme; me zgjidhë problemin e qytetarëve të moshuem dhe pa mjetet e nevojshme me përballue jetën e përditëshme, dobësimin e berthamës familjare që krijon batalionet e fëmijve dhe të rinjve pa strehë, dobësimin e arsimit, sidomos ate foshnjor dhe fillor veçanërisht për të vorfnit, dhe kaosin ekonomik që deshmojmë çdo ditë për arsye të punës shfrytëzuese. ”Atëherë, pyet analisti Matthew Walther, pse duhet të veprojmë sikur nuk kemi deshmue të përditëshmen, ramjen tonë të vazhdueshme?”(The Nation,13 maj ’20)

Akademikët dhe specialistët e mjeksisë mendojnë se fundi i pandemisë do të jetë “social” para se të deklarohet “i sheruem” nga medicina. Prof. Naomi Rogers (Yale U.) mendon se “…elementi psikologjik i lodhjes dhe kufizimeve shtërnguese do të përfundojë në nji moment kur populli do të thotë:’Mjaft!’. Na meritojmë me u kthye në jetën tonë normale”. Me nji popullsi prej ma se 38 miljonë kryetarë familjesh të pa punë ”stomakët e zbraztë” do të rrezikojnë me përfundue në deshprim. Atëherë, arsyeja humb autoritetin e saj; uria predominon mendimin e aksionin tonë!

Keqësimi i situatës në çdo vend të botës, detyroi organizatën ndërkombetare UNICEF, që kujdeset veçanërisht për femijtë, me deklarue botënisht me 15 maj se ”nji rrezik i ri kercënon fëmijtë dhe nji valë smundjesh mendore vjen pastaj”. Qeveritë e vendeve të ndryshme kanë vrejtë edhe nji rrjedhim të mbylljes mbrenda mureve të shtëpisë dhe kufizimeve tjera: dhunën në familje…..Miljona fëmijë janë të rrezikuem nga vdekja, njoftoi UNESCO, jo nga COVID-19 por nga shkaqe që mund të evitohen. Në pamundësi me shkue në spitale për kurim, sepse janë të zanuna vendet nga të smurët me virus, ma shumë se nji miljon fëmijë (në botë) nen moshën pesëvjeçare do të vdesin çdo gjashtë muej,” shkruehet në Raportin e UNICEF-it.(The NYTimes,15.V.2020)

OBSH (WHO), grupi për shëndetsi që punon me koordinue përpjekjet globale që luftojnë smundjet e virusit, paralajmëron nji krizë nga smundjet mendore, si rezultat i “izolimit, frikës nga vdekja, pasigurisë dhe kaosit ekonomik”. Zhvillim dëshprues!

*****

Në nji Editorial nga fletorja The Neë York Times, e datës 1 maj, dedikue rolit të udhëheqsit në momente kritike të historisë thuhet: “Shprehja ‘udhëheqje’ ashtë e vështirë me u përcaktue në kohë krize, por ashtë e lehtë me u identifikue. Ajo gjindet aty ku ka kurajo, vendosmëni, empathi, respekt për shkencën, dhe nji ndershmëni elementare. Kështu dhimbja e popullit në krizë pakësohet…” Nji fenomen i këtill u përjetue me qendrimin e vendosun të disa udhëheqësve në të katër anët e globit: Zelanda e Re, përjetoi kufizimet ma të mëdha në historinë moderne nga populli, dhe të imponueme nga Zonja Jacinda Ardern kryminister, sepse ky ishte shansi ma i mirë me ndalue zhvillimin e virusit. Njikohësisht, ajo kërkoi: ”Ju lutem, bahuni të fortë, të njerëzishëm, dhe të bashkuem kundër Covid-19”. Të njajtën shembull ndoqi edhe KM Scott Morrison i Australisë. Të dy vendet dolën me sukses. Me 25 maj, Sllovenia deklaroi fitoren mbi virus COVID-19 si rezultat i masave kufizuese.

Shembuj të këtill udhëheqje treguen edhe Gjermania (KM Angela Merkel), Norvegjia (KM Erna Solberg). Taivan (KM Ing-ëen), Danimarka (KM Mette Frederiksen), Finlanda, (KM 34 vjeçare Sanna Marin), Islanda (KM. K. Jakobsdottir), Koreja e Jugut, Greqia, etj. Ajo që tërhoqi vemendjen e publikut botënor ashtë fakti se pothuejse të gjitha këto vende drejtohen nga zonja të edukueme e të kushtueme mirëqenies së vendeve të tyne (nji dëshirë e ime e vazhdueshme!). Ata u duertrokitën në vendet e tyne dhe në botën mbar për aftësitë e tyne udhëheqse. Edhe në Greqinë fqinje, KM Mitsotakis mori masa energijke që në fillim dhe shpëtoi vendin nga katastrofa njerëzore dhe ekonomike. “Karakteristikë e përbashkët: shtete kompakte, homogjene dhe të përparueme”,shkruen gazeta. Edhe Kosova meriton mirënjohje me gjithë situatën e saj të ngarkueme politikisht.

Vendosmënia me marrë masa të forta dhe të menjiherëshme pa marrë parasyshë çmimin që mund të paguhet “politikisht” ashtë padyshim nji cilësi superiore e nji udhëheqje të vertetë. Kjo cilësi spjegon arsyen pse Kina dhe Rusia ruejnë sekretin e smundjes që të mos damtojë prestigjin e udhëheqjes së vendit para syve të botës, me rezultate shkatërrimtare per popujt e tyne. E kundërta ashtë me KM Angela Merkel të Gjermanisë: e thjeshtë, modeste, e ndershme në qellimet e saja, në mendime e në aksion. Në nji fjalim lamtumire ajo u shpreh:” Kujdesohuni për vehten tuej, dhe dueni të afërmit tuej!’ Thjeshtësi madhështore që nuk blihet me dollarë….!

Kështu ngjau me Great Depression të viteve të para 1930-ës. Fenomeni i depresionit hodhi në rrugë miliona, dhe zbuloi thyeshmëninë e ekonomisë dhe pabarazinë e viteve mbas-1920 qartësisht të dhimbëshmë. Por Amerika u përgjegj me rishikimin e rregullave në punë e afarizëm, dhe na mund ta bajmë përsëri” shkruen Prof. Margaret O’Hara. Ashtë imperative! Na duhet të përfitojmë nga kjo tragjedi e pameritueme të pakëten dobinë e rishikimit të terrorit të L2B dhe akoma ma shumë terrorin e diktaturave te posa-kalueme. Koha po shlyen gjurmët fizike e kujtimet që kalojnë në boten e harresës, dhe duhet të ndërgjegjsohemi se kemi ra në gjumin e nji epoke plot andrra të frikëshme, e duhet të zgjohemi. Polarizimi që dëshmojmë sot në Shqipëri ashtë në esencë ma shumë mosrespekt, nji valë e madhe urrejtje për njeni tjetrin. Ky qendrim ashtë nji lloj forme “dehumanizimi”,çveshje e kundërshtarit nga natyra e tij njerëzore. Sot gjindemi para derës së të ardhmes, pa asnji synim me u kthye mbrapa, “Me u rilindë”, pavarësisht se si kuptohet, ashtë ideja që na kemi për identifikimin e disa ideve unifikuese, siç ashtë p.sh. ideja e sherbimit kombëtar vullnetar, dhe përqendrimi rreth saj në këto ditë të vështira.

Prof. Gene C. Sperling, ish këshilltar i Presidentit W.J.Clinton quen deklarata të këtilla “qytetari universale akademike”. subjekti i të cilave ashtë shqetësimi për qytetarët me të ardhuna të kufizueme, sidomos qytetarët studentë, të cilët janë potenciali për nji motor të fuqishëm me ngritë mobilizimin e vendit tonë, studentë të vorfën dhe klasave punëtore. Na duhet të ndertojmë nji shoqëni me barazi, dhe bisedimet për nji orientim të këtill të fillojnë tashti, nen presionin e virusit që na mundon.

Shtypi amerikan ashtë i mbushun me sugjerime dhe ide për të ardhmen post-virus, dhe shumica e ideve janë “progresive”, me theks përmirësimin e jetës së klasës së lanun mbas dore e të vorfnueme. Presioni publik ashtë sidomos për klasën politike udhëheqse, kryesisht për Partinë Demokratike Amerikane që mban flamurin e reformave. Udhëheqsit demokratë deklarojnë se në rastin kur ata marrin pushtetin (kallndor 2021) do të jenë të përgatitun me shpenzue shuma kolosale në ndihmë të ekonomisë së damtueme, me ndertimin e superstrukturës së vjetrueme (rruga, ura, hekurudha, aeroporte etj.) shumë ma shpejt se kanë veprue ma parë, me nji program progresiv për ndihmë punëtorëve dhe bujqëve, legjislaturën e nevojshme, me zgjanue rrjetin e sherbimeve mjeksore dhe sigurimet, në ndertimin e banesave për të pastrehët, si dhe programe sherbimesh për fëmijë. Nji shembull që meriton studimin tonë ashtë rasti i vendeve skandinave.

Ashtë fjala për nji program të gjanë dhe “transformativ” që na kujton periudhën rooseveltiane të mbas krizës botënore (1929-1933). Qytetarët amerikanë që kanë nevojë për ndihmë, duhen ndihmue në se dëshirojmë me mbajtë të gjallë “the American dream”: liri e drejtësi për të gjithë! Në nji fjalim të mbajtun pak ditë ma parë, ish N/Presidenti Joseph Biden bani të qartë se pikësynimi i tij nuk ashtë me “rindertue ekonominë” por “me ndryshue ekonominë”. Tue komentue këte deklaratë, Lee Saunders, udhëheqsi i njenës nga sindikatat e mëdha amerikane tha: ”Unë mendoj se ai (Biden) dëshiron me përpunue nji plan, dhe me përkrahë familjet punëtore, dhe se ashtë i interesuem me studjue programe. Ai (Biden) shpreson me ringjallë demokracinë liberale tue marrë inisiativa të mëdha për ndryshime të mëdha. Vemendje e veçantë u dedikohet përpjekjeve me përkrahë idenë e ‘nji të ardhmje të sigurueme për të gjithë’ ose “me ofrue të ardhuna për të gjithë të garantueme nga nji premtim federal”. Tue ndryshue rregullat e punës, kandidati Biden mendon me rritë sa ma shumë fitimet nga puna për punëtorët tashti me të ardhuna të ulëta…..Senatori demokrat Michael Bennett (D.Colo) ish kandidat për President, shpreson se “Presidenti Biden do të ndjekë nji politikë ekonomike e cila do të fuqizojë punëtorët dhe klasën e mesme që u damtuen, e jo klasën “super-rich” shumë të pasun “, shkruen gazeta The New York Times e 18 majit .

Vendi i parë industrial në botë, Shtetet e Bashkueme të Amerikës, duket si i paralizuem nga pandemia. i pa aftë me furnizue landët e nevojshme për luftimin e virusit, pa orientim të studjuem, me nji presidencë që ka humbë inisiativën e organizimit –siç e shohim në vendet nordike. Me folë shtrue Amerika përballet sot me “nji anarki në terma politike” shkruen Prof. Walther – The Nation të 13 majit. “E gjithë kjo në Amerikën fortesë që gjatë L2B Presidenti F.D. Roosevelt mobilizoi të gjithë potencialin industrial të vendit në luftën kundër nazi-fashizmit gjerman e italian dhe militarizmit japonez, mobilizim që prodhoi katër aeroplanë luftarakë çdo orë, ditë e natë, deri në fitoren e plotë”.

Ajo që kemi mësue nga eksperienca e jonë me COVID-19 në se dëshirojmë ballafaqimin e suksesshëm me virusin ashtë se kemi nevojë për nji orientim të ri dhe udhëheqje ma të ndërgjegjshme e profesionalisht ma të aftë. Shpresojmë që populli i shgënjyem nga paaftësia federale të marrë mësimin e duhun: na duhen udhëheqës të pjekun, serioz dhe të pergatitun me udhëheq, udhëheqës që refuzojnë aventurën, që tregojnë kujdes dhe empathi, dhe që i dedikohen shërbimit të përgjithshëm.

Amerika ka nevojë për nji udhëheqje të këtill. Këtu, dhe tashti!

Tue dëshmue para Dhomës së Përfaqsuesve të Kongresit Amerikan, drejtori i Autoritetit per Studime të Avancueme dhe Zhvillime Bio-mjeksore, Dr. Rich Bright, deklaroi:

”…Ne kemi shkencëtarët ma të mëdhej në botë e ata duhet të lejohen me udhëheqë. Ndërsa ashtë e frikëshme me pranue përmasat e sfidës (së pandemisë) me të cilen përballohemi aktualisht, fakti i pamohueshm ashtë se do të ketë nji ringjallje të COVID-19 këte vjeshtë, tue komplikue në masë të madhe sfidat e gripit sezonal, dhe tue vendosë nji tension të papamë në sistemin tonë të kujdesit shëndetsor. Pa planifikim dhe zbatim të qartë të hapave që unë dhe ekspertët tjerë shkencorë kemi parashtrue, viti 2020 do të jetë dimni ma i errtë në historinë moderne” raporton “Zëri i Amerikës”.

Në situata të këtilla shkenca flet; na, të gjithë na, duhet të ndigjojmë mesazhin e saj, në se dëshirojmë me evitue rrjedhimet katastrofike që na kercënojnë. “Publikut duhet t’i thuhet e verteta, jo e filtrueme politikisht!”, përfundon Dr. Rich Bright. Nuk duhet të harrojmë: COVIC-19 ashtë ende nji mister për ne!

———–

(Shenim: Gazeta The NYTimes e datës 21 maj, f. 1, botoi shkrimin me titullin: “Ndersa pritshim për mbylljen me kufizime, na humbëm 36.000 jetë njerëzore”:“Sikur SHBA të kishin fillue masat e kufizimit të lëvizjeve, “distancën shoqënore” nji javë ma parë rreth 36.000 jetë njerëzore do te ishin kursye nga coronavirus, simbas vlerësimeve të bame nga Columbia U.

Dhe sikur vendi të kishte izolue qytetet dhe të kishte kufizue kontaktet shoqënore me 1 Mars, dy javë para se popullsia filloi të vetë-izolohet , shumica dërmuese e viktimave- rreth 83 përqind- do të kishte evitue vdekjen…..”Kjo ashtë nji diferencë e madhe. Ajo sasi kohe e shkurtë, po të kishim kapë në dorë fazën e rritjes së smundjes do te kishte qenë jashtëzakonisht kritike në pakësimin e numrit të vdekjeve” deklaroi Prof. Jeffrey Shaman, epidemiologjist ne Columbia U. dhe udhëheqës i skuadrës së kërkimeve mjeksore……

VATRA NË KOHËN E KORONAVIRUSIT

May 24, 2020 by dgreca

-Bisedë me z. TASIM RUKO, Kryetar i Degës së Vatrës në Tampa-Clearwater, Florida-/

Nga ana e saj, gazeta Dielli, ka informuar në vazhdimësi vatranët për situatën në SHBA e vendlindje, në Europë e Kanda, kudo ku jetojnë shqiptarët. Intervistat me personalitete, mjekë shqiptarë që punojnë në SHBA dhe Europë, me shkencëtarë, gazetarë, personalitet publike,kanë sjellë relaitetin e rënduar të Pandemisë.Po degët e Vatrës, si kanë funksionuar gjatë kësaj kohe?

Gazeta ”Dielli” ka nisë një bashkëbisedim me degët e Vatrës nëpër shtete e qytete të ndryshme në SHBA dhe në Kanada, pikërisht për të sjellë zërin e tyre në gazetën e Vatrës. Janë ftuar Kryetarët e degëve përmes Diellit të përcjellin informacione për kohën e koronavirusit.

Dega e Vatrës në Tampa-Clearwater udhëhiqet nga z. Tasim Ruko. Ajo dallohet për veprimtari të vazhdushme, cilësore, masive, dhe për suksesin që ka arritë me shkollën shqipe, që prej disa vitesh ka fituar respektin jo vetëm të vatranëve por edhe të komunitetit shqiptar.

Redaksia e Diellit i nisi disa pyetje z. Ruko dhe në një kohë të shpejtë ai ktheu përgjigjet. Shpresojmë që kështu të veprojnë edhe kryetarët e degëve, të cilët i kanë marrë pyetjet e bashkëbisedimit. Ndiqeni bashkëbisedimin me z. Tasim RUKO:

DIELLI:Z. Tasim, Si po e kaloni këtë kohë të Pandemisë? Si është gjendja shëndetsore juaja dhe e familjes? A ka njeri nga rrethi juaj familjar apo miqësor të prekur nga COVID-19?

Tasim Ruko: Faleminderit Zotit, gjendja shendetsore imja dhe e familjes ne kete kohe Pandemie deri tani eshte shume mire. Edhe rrethi im familjar e miqesor,si ketu ne SH.B.A, vendlindje e Evropë gëzojnë shëndet të plotë.

DIELLI: Si paraqitet situata në Florida në tërësi dhe në veçanti në Tampa-Clearwater?

Tasim RUKO: Situata ne Florida relativisht mendoj se duhet konsideruar jo shumë e rënduar, po të kemi parasysh New York-un, ku jetoni ju. Kohët e fundit është ulur shkalla e infeksionit në Florida, ndërsa jeta e pacientëve të infektuar është nën kontroll mjeksor. Me 24 Maj Florida regjistroi vetëm 4 të vdekur, ndërsa në total kanë humbur jetën rreth 2 mijë e 237 pacientë. Të dielën e 24 majit u njoftuan 740 të infektuar të rinj, ndërsa në total shteti ka raportuar rreth 51 mijë të infektuar. Po vazhdohet t’i tregohet kujdes testimeve. Deri tani janë kryer rreth 873 mijë testime.

DIELLI: A u morën aty masa kufizuse? Janë të hapura bizneset?

Tasim RUKO: Fillimisht po, por tani situata po shkon drejt normalizimit. Tampa & Clearwater,ku ne jetojme, thuajse gradualisht po kalon në jetën normale. Restorantet kane filluar punen, plazhet thuajse jane 100 për qind të hapura. Kërkohet respektimi i rregullave, por deri tash gjithçka duket mirë.Masat kufizuse, fillimisht edhe tek ne ishin të forta në përgjigje të urdhërit të guvernatorit të shtetit, ashtu siç u moren ne te gjithe Shtetin e Florides, por sektorë të tillë si : ndertimi, transporti, shoferët, pizzeritë, Supermarketet, dyqanet ushqimore, ku punojnë shumica e shqiptarëve, nuk e ndërprenë aktivitetin.

DIELLI: U bënë tre muaj që jemi të izoluar, si i keni mbajtë lidhjet me kryesinë e degës dhe me anëtarët e saj?

Tasim RUKO: Kryesia e degës së Vatrës në Tampa-Clearwater gjatë këtyre tre muajëve izolim ka funksionuar në përshtatje me kushtet e izolimit. Kemi mbajtë kontakte të vazhdueshme me njeri-tjetrin, me vatranët por edhe me komunitetin. Në një farë mënyre e kemi përcjellë jetën në komunitet, me gjithë kufizimet e diktuara nga koronavirusi.

DIELLI: A keni pasë mundësi të komunikoni në mënyrë elektronike, me mesazhe, me telefonata me vatranët. Po me qendrën?

Tasim RUKO: Kryesia e degës së Vatrës në Tampa-Clearwater gjatë këtyre tre muajëve izolim ka funksionuar në përshtatje me kushtet e izolimit. Kemi komunikim te vazhdushem me njeri tjetrin, edhe me anëtarët e Vatrës e familjet vatrane, si me telefonata, mesazhe, E-meil etj.

DIELLI: Cila është gjendja reale e degës tuaj. A e keni ruajtë anëtarësinë e kohës së Kuvendit, ka të larguar apo keni shtuar anëtar të rinj?

Tasim RUKO: Gjendja aktuale e anëtarve te deges së Vatrës në Tampa-Clearwater mbas Kuvendit, eshte shume e mire, nuk kemi askënd të larguar, bile kemi rritur rrethin e simpatizantëve, që kanë shprehur dëshirën për t’u anëtarësuar në Vater.

Tasim RUKO:Shkolla Shqipe me emrin e bukur dhe simbolik” Vatra”, si te gjitha shkollat e tjera në sistemin arsimor në Amerikë, u mbyll, per arsyen e COVID-19, dhe do te hapet perseri sa te fillojë sezioni ri për vitin 2020-2021,që besoj se do te jete Shtatori.Dua t’i falnderoj si trupën mësimore ashtu edhe priindërit e nxënësve.
Për kete vit, kemi nje staf te kualifikuar mesimdhens,patriotë që e duan Kombin ,që po presin me pa durim, hapjen perseri te vitit te ri shkollor, qe te japin kontributin e tyre maksimal per Shkollen Shqipe. Përmend znj.Meri Kodra, qe eshte organizatore kryesore e shkollës shqipe, z. Haki Veliu, z Armand Zacelici, e zonjën Gitjana Gjyshi.

DIELLI: Si është gjendja e bizneseve të vatranëve?
Tasim RUKO: Në përgjithësi, sipas informacioneve që kam, gjendja e bizneseve te vatranëve ne Tampa Bay, Florida eshte e mire deri tani. Te gjithe jane duke i ushtruar aktivitet e tyre.

DIELLI: Z. kryetar, Ju falenderojmë për informacionet që përcollët dhe urojmë degën e Vatrës në Tampa- Clearwater, që sa më shpejt t’u kthehet aktiviteteve normale.
Tasim RUKO: Kënaqësia ishte imja. Suksese Diellit, që gjatë kësaj kohe na ka informuar rregullisht.

Bisedoi:Dalip Greca

Qeveria e re izraelite duhet ta njohë më në fund Kosovën

May 24, 2020 by dgreca

Nga Akri Çipa/

Prej disa kohësh, Izraeli është duke rritur angazhimin dhe po kultivon raporte të reja në gadishullin ballkanik.

Megjithatë, harta e tij e Ballkanit vazhdon të ketë një vrimë të zezë.

Pavarësisht përpjekjeve të vazhdueshme të Kosovës – dhe admirimit të sinqertë të popullit të vet për shtetin hebre – Izraeli deri më sot ka refuzuar të vendosë marrëdhënie me shtetin më të ri në Europë.

Qeveria e re e unitetit e udhëhequr nga kryeministri Benjamin Netanyahu dhe kryeministri alternativ Benjamin Gantz ka rastin që më në fund të tejkalojë këtë status-quo dhe të lëvizë drejt njohjes së Kosovës.

Është e qartë tashmë se hezitimi i Izraelit për t’u bashkuar me mbi 100 shtetet në njohjen e Kosovës nuk avancon asnjë nga interesat e saj.

Në fakt, ekzistojnë mundësi të rëndësishme për bashkëpunim mes dy shteteve – mundësi të cilat mbeten të paeksploruara. Me popullatën e saj të re, Kosova e sheh Izraelin si model për të ndjekur dhe shndërruar në ‘start-up nation’ të Ballkanit.

Popullsia e Kosovës përbëhet në më shumë se 90 për qind nga etnia shqiptare dhe njohja e saj nga shteti i Izraelit do të ishte shtesë e mëtejshme në marrëdhëniet e shkëlqyera mes shqiptarëve dhe popullit hebre.

Izraeli gëzon lidhje të fuqishme sot me Shqipërinë dhe po rrit bashkëpunimin në tregti, turizëm dhe çështjet e sigurisë. Kosova do të përbënte një ambient të ngjashëm miqësor për investitorët izraelitë dhe turistët, dhe njohja e shtëtësisë do t’i hapte rrugë bashkëpunimit ekonomik edhe në çështjet e sigurisë.

Për më tepër, të dy shtetet ndajnë të njëjtat vlera dhe parime. Sikurse Izraeli, Kosova u themelua në vlerat universale të demokracisë, lirisë dhe pavarësisë. Si një shtet multifetar dhe multietnik, Kosova e ka të theksuar në deklaratën e saj të pavarësisë përkushtimin për të garantuar dhe mbrojtur të drejtat dhe liritë e të gjitha etnive dhe komuniteteve fetare.

Sot, shteti është një model për shumë vende fqinje të cilat kanë mangësi në këtë drejtim. Komuniteti hebre, edhe pse i vogël, njihet zyrtarisht nën Ligjin për Liri Fetare dhe gëzon të gjitha të drejtat dhe mbrojtjet sikurse të gjitha komunitetet e tjera.

Dymbëdhjetë vite pas pavarësisë së Kosovës nga Serbia, frika fillestare e Izraelit se mund të konsiderohej një precedent i rrezikshëm në arenën ndërkombëtare është provuar qartazi se ishte e pabazë.

Pavarësia e Kosovës erdhi si rezultat i një procesi unik të koordinuar të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara dhe qeveritë e tjera perëndimore. Edhe pse Serbia refuzon ta njohë atë, pavarësia e Kosovës është konfirmuar edhe nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë si rast ‘sui generis’ dhe është në pajtim të plotë me ligjin ndërkombëtar. Edhe më e rëndësishme, ka shërbyer si gurthemel për paqen dhe stabilitetin e Ballkanit.

Duke e njohur Kosovën, Izraeli do t’u bashkohej shumicës së shteteve perëndimore përfshirë SHBA-në, Kanadanë, Gjermaninë, Mbretërinë e Bashkuar si dhe shumicën e shteteve anëtare të Organizatës së Kombeve të Bashkuara.

Në të njëjtën kohë, do të bënte drejtësi edhe ndaj parimit të vetëvendosjes – parim mbi të cilën ështe themeluar dhe vetë Izraeli.

Në fakt, Kosova është historia e një populli të shtypur i cili, vetëm 20 vjet më parë, iu nënshtrua një fushate të egër spastrimi etnik të kryer nga Serbia.

Pa udhëheqjen e shteteve demokratike perëndimore si Shtetet e Bashkuara dhe Mbretëria e Bashkuar, ne nuk do të flisnim sot për një shtet të lirë dhe demokratik. Në vend të kësaj, do të flisnim për një tjetër gjenocid që do të kishte ndodhur në zemër të Evropës më pak se gjashtë dekada pas Holokaustit.

Në vitet ’90, shqiptarët në Kosovë iu nënshtruan zhvendosjes më të madhe të një popullsie euriopiane që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore. Nga një popullsi me më pak se dy milionë banorë, një milion shqiptarë u dëbuan nga shtëpitë e tyre dhe më shumë se 120 mijë shtëpi u shkatërruan. Krimet serbe në Kosovë kanë mbetur, edhe kësaj dite, pa u ndëshkuar. Ndërmjet 13000 – 15000 njerëz, shumica e tyre shqiptarë, u vranë gjatë luftës. Mijëra gra – deri në 20 mijë sipas shumicës së vlerësimeve – u përdhunuan nga ushtarët dhe paramilitarët serbë.

Fushata e NATO-s e udhëhequr nga SHBA që i dha fund veprave monstruoze të Serbisë në Kosovë dhe i hapi rrugën për pavarësinë kësaj të fundit, u përkrah nga komunitetet hebraike nëpër botë, veçanërisht nga komuniteti amerikano-hebre. Liderët hebrenj në SHBA ishin në mesin e zërave më të rëndësishëm që përkrahën ndërhyrjen që parandaloi një gjenocid dhe solli paqe e stabilitet në Ballkan.

Duke u nisur nga konteksti historik, natyra unike e rastit të Kosovës, si dhe potenciali për ndërtimin e marrëdhënieve të rëndësishme ndërmjet dy vendeve, nuk ka arsye që Izraeli të vazhdojë të refuzojë ofertën e qartë të Kosovës për miqësi.

Dikush mund të argumentojë se, duke e bërë këtë, Izraeli rrezikon marrëdhëniet e tij me Serbinë.

Është e vërtetë që Izraeli dhe Serbia kanë raporte të mira, por kjo vjen pavarësisht lidhjeve të afërta të Serbisë me palestinezët dhe përkrahjes së saj për ta, duke përfshirë dhe rastet e shumta në Kombet e Bashkuara.

Pozicioni i Serbisë në këtë çështje u ritheksua së fundmi nga Ministri i Jashtëm serb, Ivica Daçiq. Teksa nënshkruante një marrëveshje për rritje të bashkëpunimit në çështjet e sigurisë me palestinezët në janar, ministri serb tha se “pikëpamjet e tyre për Palestinën janë të forta dhe të pandryshueshme”. Ideja që njohja e Kosovës do të rrezikonte raportet e Izraelit me Serbinë është mit – përkundrazi, krijimi i raporteve me Kosovën do t’i balanconte ato.

Pritshmëritë janë të larta për qeverinë e re të Izraelit.

Janë mbledhur sfida të ndërlikuara kombëtare dhe ato ndërkombëtare të cilat kanë nevojë për zgjidhje dhe lidership të vendosur.

Megjithatë, teksa shumica e tyre kërkon vëmendje të madhe dhe energji të shumta, qeveria e re ka një rast të mrekullueshëm për të fituar, pa shumë mund, një mik të ri në arenën ndërkombëtare dhe të forcojë praninë e saj në një rajon delikat, por të rëndësishëm, sikurse është Ballkani.

Shkrimi është botuar fillimisht në gazetën prestigjioze izraelite “Jerusalem Post”

A PO E “VRASIN” KOSOVËN ME PATRIOTIZËM FOLKLORIK?

May 23, 2020 by dgreca

– Mora shkas për këtë shkrim nga një levizje apo manovër e disa grupimeve shqiptare në Amerikë nën emrin: ”Coalition of Albanian American Organizations”, të cilët po mundohen të influencojnë nëpërmjet një peticoni drejtuar Pesidentit Trump, Kongresit dhe Senatit, duke protestuar sipas tyre, kundër një politike të gabuar apo të dështuar të SHBA-ve në Kosovë apo edhe për shkarkimin e të dërguarit special në Kosovë, Richard Grenell. Kjo lëter-protestë është pregatitur së fundmi dhe u është përcjellur për mbështetje, një spektri të gjerë të shoqatave dhe institucioneve fetre shqiptare në SHBA.

NGA VALENTIN LUMAJ*/

Kosova, kjo gjysma e zemrës time dhe e shqiptarëve, vuan rrezikun e ndarjes dhe të copëtimit edhe sot që është e lirë dhe e pavarur. Ajo, falë Amerikës dhe gjakut të dëshmoreve të saj, fitoi pavarësinë nga Serbia dhe të gjithë armiqtë e huaj. Por Kosova ende nuk ka fituar lirinë nga bijtë e saj plangprishës. Kjo është beteja më e vështirë që e pret përpara. Shqiptarët janë armiqtë më të mëdhenj të Kosovës. Nuk e kam fjalën për shumicën e shqiptarëve, por për dy, tre ose me shumë tradhëtarë të idealeve, njerëz pa atdhedashuri, pa principe, pa dinjitet, të shitur dhe të blerë majtas e djadhtas, të cilët nëpërmjet mashtrimit dhe intrigave kanë mundur të zaptojnë majat kyçe të dretimit të shteteve dhe partive shqiptare. Falë këtyre politikanëve shqiptarë është krijuar një ngërç në hapat e Kosovës drejt shtetformimit modern dhe proceseve të saj integruese.

Mora shkas për këtë shkrim nga një levizje apo manovër e disa grupimeve shqiptare në Amerikë nën emrin: ”Coalition of Albanian American Organizations”, të cilët po mundohen të influencojnë nëpërmjet një peticoni drejtuar Pesidentit Trump, Kongresit dhe Senatit, duke protestuar sipas tyre, kundër një politike të gabuar apo të dështuar të SHBA-ve në Kosovë apo edhe për shkarkimin e të dërguarit special në Kosovë, Richard Grenell. Kjo lëter-protestë është pregatitur së fundmi dhe u është përcjellur për mbështetje, një spektri të gjerë të shoqatave dhe institucioneve fetre shqiptare në SHBA.

Në shikim të parë, ky peticion duket shumë joshës dhe impresiv, por po të lexojmë me kujdes përmbajtjen e kësaj letre, dallojmë një dozë të fortë proteste, mosbesimi dhe pakënaqësie të dorëshkruesve të saj. Letrën në tërësi e percjellin akuza dhe paranoja se Amerika nuk është më aleati i besueshëm i Kosovës.

Kjo letër fillon me spekulim, duke nënvizuar se drejtohet në emër të organizatave përfaqësuese të një milion shqiptarëve në Amerikë. Kush e bëri këtë census? Nga erdhi kjo shifër? Aq më tepër, shumë nga këto shoqata të listuara kanë vetëm nga një anëtar. Por edhe të tjerat apo bashkësitë fetare nuk mund të shprehin mendimin politik të të gjithë anëtarëve. Janë me dhjetra e dhjetra organizata dhe shoqata të tjera atdhetare në Amerikë të cilat kanë refuzuar nënshkrimin e këtij peticioni, per mungese të sinqeritettit dhe të koherencës në këtë peticion.

Aty akuzohet Presidenti Trump dhe përfaqësuesi i tij Grenell, se po mundohen me çdo kusht, qoftë edhe copëtimin e Kosovës me qëllim që të arrijnë një paqe në mes të Kosovës dhe Serbisë. Ky është një spekulim i pastër dhe një akuzë e pabazuar në fakte. Grenell ka deklaruar se në asnjë rast nuk është biseduar për shkëmbim territoresh në mes Serbisë dhe Kosovës.

Ndër të tjera në letër, akuzohet diplomacia e Presidentit Trump si dritë-shkurtër kur në të vërtetë janë autorët e këtij peticioni ata të cilët nuk shohin me larg se tek hunda e vet. Ata, me dashje apo naivitet, po dëmtojnë mardhëniet e shkëlqyera midis shqiptarëve dhe Amerikës.
Autorët e letrës akuzojnë politikën amerikane se po luan me gjakun dhe viktimat e luftës së Kosovës, dhe harrojnë se ishte Amerika e cila shfarosi makinën ushtarake serbe, i siguroi lirinë Kosovës dhe sot e kësaj dite garanton me prezencën e trupave amerikane atje, paqen dhe sigurinë e Kosovës.
Në letër theksohet se Amerika, me dashje ose jo, është në një linjë me Kinën dhe Rusinë në mbështetje të Serbisë për ridimensionimin e kufijve të Kosovës. Edhe kjo, pa asnjë bazë si të tjerat, një spekulim dhe akuzë e padrejtë dhe e paqenë ndaj ShBA-ve.

Në një paragraph nga ky peticion thuhet: ”…ne duhet të protestojmë në format më të fuqishme të mundshme, kundër akteve të fundit të përfaqësuesve të SHBA-ve dhe më konkretisht të akteve të Përfaqësuesit Special të SHBA-ve, Richard Grenell, të cilat i sigurojnë mbështetje Serbisë dhe krijojnë një krizë politike të panevojshme…”. Ky ton i ashpër komunikimi, krijon më së miri një tymnajë dhe opinion në popullatë se në mes komunitetit shqiptar dhe Shtëpisë së Bardhë egziston një konflikt dhe një aludim se ndoshta Presidenti Trump do ta shkarkojë ambasadorin Grenell. Grenell është një ndër figurat më të afërta, më të suksesshme dhe më të besuara të Presidentit. Presidenti Trump në asnjë rrethanë të gjendjes në Kosovë nuk do ta shkarkojë si humbës perfaqësuesin e zgjedhur të tij. Atëherë në qoftë se nuk e shkarkon, i bie që Presidenti do ta mbrojë Grenell. Po si do ta mbrojë? Përgjigja është e thjeshtë: Grenell ka vepruar dhe vepron në favor të interesave të Amerikes dhe sipas vullnetit të përfaqësuesve të shteteve të Kosovës dhe Serbisë. Presidenti Trump do t’i lajë duart si Pilati duke thëne: Unë nuk gjej faj tek ky njeri.

Për këtë arsye dhe të tjera të përmendura më lart, do të krijohet një klimë e pakënaqëshme dyshimi në mes shqiptarëve në përgjithësi dhe Presidentit. Në qoftë se ndodh kështu, do të thotë që këto grupime, po bëjnë veprime jo të matura mirë ose vetëvrasje politike në dëm të shqiptarëve.

Po a është çështja e Kosovës qëllimi i vërtetë i kësaj letre?

Në fakt, po të thellohemi pak, më shumë se një lëvizje në favor te Kosoves, unë mendoj (qofsha i gabuar) se bëhet për dy qëllime të tjera:

1- për populizëm, nga ata, të cilët nuk e kuptojnë politikën, dhe

2- është një lëvizje politike e disa individëve shqiptarë në SHBA, përkrahës apo anëtarë të Partisë Demokratike këtu dhe me lidhje të afërta me përfaqësues të kësaj Partie në Kongres. Ky manovrim, jo pa qëllim, bëhet në prag të zgjedhjeve presidenciale, me të vetmin qëllim: dobësimin e figurës së Presidentit Trump përpara elektoratit shqiptaro-amerikan dhe më gjerë.

Kjo e dyta është shumë serioze dhe e shoh si të mirë-menduar dhe të mirë-pregatitur dhe një thikë mbas shpine me shumë presa, që do të thotë:

-Në qoftë se Presidenti Trump e shkarkon ambasadorin Grenell, kjo do të përkthehet dhe përdoret si dështim i Trump në Kosovë.

-Në qoftë se nuk e shkarkon, atëherë do të akuzohet se po mbron një person që po vendos në tavolinë kufijtë e Kosovës për të arritur një paqe në mes Serbisë dhe Kosovës dhe në rastin më të mirë për t’a përdorur si sukses të jashtëzakonshëm në favor të ri-zgjedhjes së tij.

-Po ashtu, po përdoret edhe si propagandë për të vënë në dyshim mbështetjen e Presidentit Trump ndaj Kosovës, duke lënë një shije të keqe dhe mosbesim ndër shqiptarët. Pra, në të gjitha rastet e mundshme, në filozofine e tyre, Trump nuk është i dëshiruari shqiptarëve të Amerikës në zgjedhjet presidenciale, kështu që ata, do të votojnë Biden.

Unë i siguroj se rizgjedhja e Trump-it nuk është as pyetje, as nuk është në diskutim; me dhe pa mbështetjen e shqiptaro-amerikanëve, Trump do të fitojë. Por sido që të jetë, këto grupime kurrë nuk duhet të kishin aktruar një sulm të tillë ndaj Presidentit.

Po si mundet që të sulmojnë Presidentin Amerikan apo perfaqësuesit e tij. Po kush? Ne shqiptarët e Shqipërisë dhe Kosovës së gjorë, të dëbuar dhe të mbijetuar nga lufta, nga skamja, komunizmi, gjakmarrja e shumë e shumë arsye të tjera, që gjetëm strehë në këtë vend të bekuar, i cili na dha shpresë dhe liri, na dha krahë që nga hiçi filluam një jetë të re në paqe, siguri dhe me të gjitha të mirat e Zotit. Harrojmë se Shqipëria egziston falë Amerikës, Kosova egziston falë Amerikës, harrojmë se edhe ne shqiptaro-amerikanët, në periulla të shkurtra të kohës, përveçse kemi gjetur lirinë dhe prosperitetin tonë dhe të pasardhëseve tanë, kemi arritur shumë më shumë se gjenerata të tëra të paraardhëseve tanë në trojet amtare qysh me zgjedhën e turkut, serbit apo komunizmit. Harrojmë historinë, mikpritjen dhe mbështetjen për më 100 vite te Amerikës dhe sot bëhemi bukë-shkelës.

Në fakt, Grenell nuk është fajtor për qëndrimet dhe veprimet e tij. Ai është qytetar amerikan dhe vendos interesat e Amerikës në plan të parë. Por, ai kurrë nuk do te shkelë, anashkalojë apo injorojë vullnetin e përfaqësueseve të Kosovës. NUK ËSHTË GRENELL APO TRUMP TRADHTARI AS ARMIKU YNË. TË DASHUR BASHKË-KOMBAS, TRADHËTARËT I KEMI MES NESH DHE PO I KËRKOJMË ATJE KU NUK JANË. KUJTOHUNI SE PROPOZIMI PËR SHKËMBIMIN E TERRITOREVE ËSHTË MË I HERSHËM SE PREZENCA E GRENELL NË KOSOVË. ISHTE THAÇI I PARI QË E PROPOZOI SHKËMBIMIN E TERRIROREVE, QË U PERKRAH NGA KRYEMINISTRI RAMA MË PAS. PËRSE HESHTËT DHE VAZHDONI TË HESHTNI KUR NDARJEN E TERRITOREVE TË KOSOVES E KERKOJNË VETË SHQIPTARËT?

Në gjykimin tim, ky peticion nuk duhet t’i dërgohet Presidentit Trump. Të gjitha shoqatat dhe institucionet fetare në listë, të cilat shohin Presidentin Trump si mik të shqiptarëve, dhe duan që t’a mbajne dhe jo t’a prishin këte miqësi edhe për katër vitet e ardhshme, duhet të terhiqen nga ky peticion. Thirrja ime është krejt e sinqertë dhe me të vetmin qëllim: ruajtjen e klimës së partneritetit dhe të besimit reciprok midis shqiptarëve dhe Shtëpisë së Bardhë. Çështja e Kosovës apo çështjet kombëtare shqiptare nuk duhet të perzihen apo të përdoren për interesa politike në fushata zgjedhore në Amerikë apo me qëllim denigrimin e padrejtë te figurës së Presidentit të SHBA-ve, i cilësdo parti qoftë.

Diaspora e Amerikës po të ketë “guts”, (për etikë s’dua ta them në shqip), le të unifikojë mendimet dhe qëndrimet, të kërkojë publikisht dorëheqjen dhe perjashtimin nga jeta politike dhe vendim-marrëse të Thaçit dhe Ramës, eksuzuvisht me akuzë për tradhëti kombëtare. Ata janë e keqja që Kosova dhe Shqipëria po lëngojnë sot. Një bashkim i thirrjeve dhe mendjeve tona për dorëheqjen e tyre do te ishte një mesazh i fuqishëm edhe për administratën Trump, duke i shprehur atyre në këtë mënyrë qëndrimin e shqiptaro-amerikanëve në lidhje me Kosovën. Ky është shërbimi më i mirë që do t’i bënit Kombt sot-për-sot.

“Shohim qimen para tjetrit, por nuk e shohim traun para vehtit”.

Nga cikli “Persiatje mendimesh ne kohe krizash”.

Michigan, 22 Maj 2020

Valentin Lumaj, eshte anetar i Keshillit te Vatres, ish kryetar i Kuvendit te Vatres, te 19 janarit 2020, ne Detroit.