Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Ohajo dhe Teksasi e presin Trumpin me protesta

by

Presidenti amerikan, Donald Trump, ka vizituar dy qytetet ku ndodhën të shtënat në masë, por vizita u shoqërua me protesta dhe grindje me politikanët lokalë.Presidenti Trump bëri thirrje për unitet pas sulmeve në Teksas dhe Ohajo, pasi vizitoi të mbijetuarit e sulmeve dhe zyrtarët e emergjencës.Megjithatë, kritikat për retorikën e tij dhe mungesën e veprimeve për kontrollin e armëve, nuk pushuan.

Në El Paso të Teksasit, disa protestues bartnin parulla duke thënë “Racist, shko në shtëpi”.

Skena të ngjashme pati edhe gjatë vizitës në Ohajo. Përkrahësit e presidentit Trump gjithashtu dolën në rrugë.

Gjatë fundjavës, nga të shtënat me armë në El Paso dhe Dejton vdiqën 31 njerëz dhe u plagosën dhjetëra të tjerë.

Si u prit presidenti Trump në El Paso?

Presidenti Trump dhe gruaja e tij Melania u takuan në aeroport me guvernatorin e Teksasit Greg Abbott dhe kryebashkiakun e El Pasos, Dee Margo.Më pas, ata kaluan më shumë se një orë në Qendrën Mjekësore Universitare të qytetit duke biseduar me stafin dhe viktimat para se të udhëtonin në qendrën e operacioneve të urgjencës.Disa protestues përgjatë rrugës mbajtën pankarta me mbishkrimet: “Shkoni në shtëpi. Ju NUK jeni të mirëpritur këtu!”.Kongresistja demokrate që përfaqëson El Pason, Veronica Escobar, nuk pranoi ta takonte atë, duke thënë “fjalët dhe veprimet e tij raciste dhe urrejtëse” i kishin shkaktuar dhimbje komunitetit dhe vendit të saj.Të shtënat në El Paso, që lanë 22 persona të vdekur, po trajtohet si një krim i mundshëm i urrejtjes.Pjesa më e madhe e qytetit identifikohet me origjinë hispanike dhe i dyshuari që mendohet se është autori i një teksti të postuar në internet, në të cilin thoshte se “ky sulm është një përgjigje ndaj pushtimit hispanik të Teksasit”.

Si kaloi vizita e presidentit në Dejton?

Pasi çifti presidencial u takuan në një bazë ajrore lokale me kryetarin e bashkisë së Dejton, Nan Whaley, shkoi në Spitalin e Miami Valleyt të Dejtonit për të takuar të mbijetuarit, dhe punonjësit e urgjencës si dhe stafin.”Ju keni pasur shikimin e Zotit. Unë dua që ju të dini se ne jemi me ju””, u tha presidenti të mbijetuarve dhe familjeve të tyre.Protestuesit në Dejton mbajtën pankarta me mbishkrimet “Bëni diçka” dhe “Shpëtoni qytetin tonë”.Kryetari i qytetit, Whaley, dhe senatori demokrat i Ohajos, Sherrod Brown, e vlerësuan të drejtë vizitën e presidentit amerikan duke thënë se ai ishte pritur mirë nga viktimat.Komentet e presidentit Trump u bënë pas të shtënave masive me armë zjarri, në Teksas dhe Ohajo, ku mbetën të vrarë 31 persona, ndërsa u plagosën dhjetëra të tjerë.

“Këto ideologji të gabuara duhet të mposhten”, tha Trump në fjalimin e tij në Shtëpinë e Bardhë.

“Urrejtja nuk ka vend në Amerikë. Urrejtja shtrëngon mendjen, shkatërron zemrën dhe gllabëron shpirtin”, deklaroi presidenti amerikan.

Ai bëri thirrje për reforma të kontrollit të armëve; një fund për madhështimin e dhunës në shoqëri, dhe dënimin me vdekje për ata që qëndronin pas sulmeve.

“Me një zë, kombi ynë duhet të dënojë racizmin, fanatizmin dhe supremacinë”, tha Trump.

Presidenti tha se kishte urdhëruar Departamentin e Drejtësisë të punojë me autoritetet lokale dhe kompanitë e mediave sociale për të zbuluar sulmet para se të ndodhin.Ai tha se interneti, media sociale dhe video-lojërat e dhunshme, kishin ndihmuar në radikalizimin e njerëzve.Nëntë njerëz vdiqën në të shtënat në Dejton. Sulmuesi, 24-vjeçari Connor Betts, u qëllua për vdekje nga policia brenda 30 sekondave pasi ai hapi zjarr. Motra e tij ishte ndër viktimat.

Policia ende nuk ka vendosur për motivin përfundimtar që çoi në sulmin që ndodhinë Dejtoni, por thotë se ata kanë zbuluar prova “se sulmuesi ishte duke eksploruar ideologji të dhunshme”.

Çfarë kishte thënë presidenti Trump pas sulmeve?

Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, bëri thirrje për veprime të menjëhershme për të parandaluar dhunën me armë zjarri, duke thënë se amerikanët duhet të “dënojnë racizmin, urrejtjen dhe supremacinë”.Përgatiti: Kestrin Kumnova-Evropa e Lire

Veseli: S’ka më kryeministër me qira

by

Kryetari i Partisë Demokratike të Kosovës Kadri Veseli, ka thënë se partia e tij nuk përkrah një qeveri teknike dhe se zgjedhjet janë e vetmja mënyrë për të dalë nga kriza. Veseli, i cili mban postin e kryetarit të Kuvendit, ka thënë se PDK-ja, ia ka dhënë dy herë postin e kryeministrit partive tjera, siç ka thënë ai me qira, dhe se një gjë e tillë nuk do të ndodhë në këto zgjedhje. Duke folur gjatë një interviste për Radion Evropa e Lirë, Veseli e ka quajtur këtë legjislaturë si të papërgjegjshme. Ai ka thënë se ai është duke folur hapur për gabimet që i ka bërë partia e tij. “Gabimet të cilat i ka bërë Partia Demokratike e Kosovës, unë jam duke i sanuar”, ka thënë Veseli.

Radio Evropa e Lirë: Kryesia e Kuvendit të Kosovës, ka marrë vendim për mbajtjen e seancës më 22 gusht për shpërndarjen e Kuvendit. Ka pasur deklarata se deri në këtë datë mund të ketë tendenca për formimin e një qeverie teknike. A do të pranonte PDK-ja diçka të tillë?

Kadri Veseli: Është e vërtetë, ka pasur oferta që të vazhdohet ky mandat deri në vitin 2021, me mandatar për kryeministër nga Partia Demokratike e Kosovës, përkatësisht vetë mua, ka pasur edhe oferta nga partitë të cilat tentojnë në opinionin publik të flasin për zgjedhje shumë të shpejta të parakohshme. Por jo, kjo nuk do të ndodhë për vetë faktin se në rrethanat në të cilat është Kosova aktualisht, qytetarët e meritojnë një qeverisje e cila do t’i drejtonte në një rrugëtim të zhvillimit të perspektivës, luftës kundër korrupsionit, këto janë prioritetet më të mëdha në Kosovë, punësimi dhe lufta kundër korrupsionit.

Në të njëjtën kohë, në momentin kur Kosova është e fuqishme ekonomikisht, mund të ballafaqohet edhe me Serbinë, në këtë moment më së shumti i duhet legjitimiteti qytetar, çdoherë kur kemi dyshime në vete duhet t’iu drejtohemi qytetarëve, ky ka qenë vendimi im, ndoshta dikë e ka befasuar, por besoj te qytetarët dheduhet të shkojmë në zgjedhje, meqenëse këto zgjedhje janë edhe një lloj referendumi për rrugën në të cilën do të shkojë Kosova në katër vitet e ardhshme.

Radio Evropa e Lirë: Çfarë oferte ka qenë?

Kadri Veseli: Ka qenë oferta, jo vetëm për ne, përkatësisht që Partia Demokratike e Kosovës për kryeministër me mua të mbarohet deri në vitin 2021, ofertë konkrete nga parti politike të cilat sot flasin për vija të kuqe në zgjedhje vetëm për hir të një përfitimi në opinionin publik. Unë po flas edhe njëherë, në momentin kur ka dilema, vendosmëria më e madhe e imja ka qenë që të shkojmë në zgjedhje. Çdoherë kur e kemi pyetur popullin kemi dalë më mirë dhe në momentin kur e fiton këtë legjitimitet duhet pastaj edhe ta drejtojë vendin.

“Dy herë e kemi dhënë kryeministrin me qira”

Kadri Veseli: Nuk ka kompromise, për vetë faktin se unë po flas si kryetar i PDK-së, dy herë e kemi dhënë kryeministrin me qira, dy herë. Njerëzit që nuk e kanë besimin e qytetarëve, nuk e kanë as legjitimitetin, por as përgjegjësinë, në dy rastet kemi dështuar dhe ky është një rast unik për vetë Kosovën që të ecet përpara. PDK-ja shkon në zgjedhje me besimin tek vullneti i qytetarëve, askush nuk guxon ta cenojë vullnetin e as interesin e qytetarëve, por shkon edhe me besimin për të fituar dhe për të udhëhequr me atë legjitimitet që e japin qytetarët, në asnjë mënyrë tjetër.

Radio Evropa e Lirë: Zoti Veseli, këto parti që i përmendët, cilat janë?

Kadri Veseli: Nuk do të flas specifikisht, por shikoni edhe deklaratat e fundit të ditës së djeshme kur parti të cilat kanë thirrur urgjentisht edhe protesta për zgjedhje të parakohshme, ne e kemi ditur, unë e kam ditur se kanë qenë të tilla parti që kanë ofruar ofertë për bashkëqeverisje deri në vitin 2021, edhe Vetëvendosje, kurse tani flasim për një qeveri e cila është teknike. S’ka qeveri teknike, ka zgjedhje, askush nuk duhet t’iu frikësohet qytetarëve për arsye se ata janë vendimtarë për mandatin tonë dhe për fatin tonë politik dhe të ardhmes së Kosovës.

Zgjedhjet janë të pashmangshme. E kam thënë nga momenti i parë, janë munduar të manipulojnë në këtë proces, kur e kanë parë tani që ka zgjedhje, hajt të shkojmë me një opsion tjetër. Nuk ka opsion tjetër, ka vetëm zgjedhje të cilat janë vendimtare, janë referendum për të ardhmen e Kosovës. Kurrë më shumë sesa këto 3-4 vjet nuk është përmendur nga parti politike në Kosovë, Serbia të cilën në vitin 1999 e kemi mundur, e kemi larguar nga këtu. Cili është interesi, që përmes frikës nga Serbia të fitohen votat?

Qytetarët kanë disa shqetësime, ato janë kryesore, njerëzit duan punësim dhe njerëzit duan që të korruptuarit të largohen. Këtë kam filluar ta bëj në PDK. Do ta bëj në gjithë Kosovën. Sa i përket çështjes së ballafaqimit me Serbinë, nuk ka opsion tjetër, ne kemi një mandat i cili rrjedh nga liria e Kosovës, nga UÇK-ja, kushdo që mendon të bëjë pazare dhe të fitojë vota (e ka gabim), Serbia ka marrë fund.

Serbia nuk do të kthehet kurrë në Kosovë, qytetarët nuk kanë nevojë të frikësohen nga Serbia, qytetarët kanë nevojë të frikësohen vetëm nga njerëzit e papërgjegjshëm, njerëzit e korruptuar dhe nga zhvillimi ekonomik, këto janë orientimet të cilat duhet t’i kemi ne. Sa i përket ballafaqimit me Serbinë, ne e kemi një platformë shumë të qartë, sovraniteti i shtetit dhe integriteti janë të pacenueshme, askush nuk guxon as ta përmendë Mitrovicën në dialog e lëre më për ndonjë manipulim. Mitrovica është e shenjtë, shkojmë në fushatë elektorale me projekte të cilat janë ekonomike.

Veseli: Nuk ka qeveri teknike

Radio Evropa e Lirë: Kur jemi te formimi i një qeverie teknikeose kalimtare nga kush erdhi ideja nga faktori ndërkombëtar apo nga ai i brendshëm?

Kadri Veseli: Faktori ndërkombëtar ka investuar shumë në Kosovë, është shumë i qenësishëm në mënyrë të veçantë Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe partnerët tanë perëndimorë nga Evropa. Natyrshëm se ata i kanë shqetësimet e veta të cilat kanë të bëjnë me copëzimin në skena politike kosovare. Ata e dinë çka po flasin në zyrat e tyre dhe çka po flasin në popull. Një pjesë e klasës politike në Kosovë po mendon përmes manipulimit dhe frikës qytetare të ndërtojë pseudo-kauza të rrejshme, qoftë nga frika për Serbinë se do të rikthehet në territorin e Kosovës, qoftë në pseudo-kauza se do ta luftojnë korrupsionin e nuk janë të gatshëm asnjërën ta bëjnë.

Duhet të përfundojë ideja e kalkulimeve në emër të Kosovës në emër të kauzave të mëdha të Kosovës për të qëllime elektorale. Qytetarët janë duke i vërejtur këto parti politike që bëjnë vija të kuqe e të bardha, të cilat bëjnë kompromise e flasin për patriotizëm, e në anën tjetër Kosova është e shenjtë, njerëzit e Kosovës kanë nevojë për punësim, për zhvillim ekonomik, për luftë kundër korrupsionit dhe ta forcojnë shtetin, policinë, ushtrinë. Këto arrihen kur ka ekonomi të fuqishme edhe partneritet.

Radio Evropa e Lirë: Në zgjedhjet e kaluara, ju keni hequr dorë nga nominimi për kryeministër, do ta bëni një gjë të tillë edhe tani?

Kadri Veseli: Më duket se isha shumë i saktë. Nuk ka më kryeministër me qira. Nuk ka më manipulime të kauzave qytetare, vetëm si të mbijetohet politikisht. Jeta ime nuk varet prej politikës për asnjë sekondë. Jeta ime varet nga nderi, puna dhe kombi im, të cilit i takoj. Nuk varem nga një palë zgjedhje. Nuk mërzitem fare për një palë zgjedhje. Mirëpo mashtrimet, dhe atyre që mendojnë se e mashtrojnë kaq lehtë qytetarin e Kosovës dhe e frikësojnë atë, iu ka ardhur fundi.

Nuk ka pseudo-kauza, ka drejtpërdrejtë kauza të kombit dhe të qytetarit. Do të thotë, Kosova është perëndimore, Kosova duhet të orientohet nga zhvillimi ekonomik dhe të largohen patriotizmat e rrejshëm pas 20 vjetëve. E kanë vënë Kosovën mes identitetit: Nëse është kosovar apo shqiptar? A e do flamurin kombëtar, a e do flamurin shtetëror? A është për bashkim kombëtar apo për Republikën e Kosovës? Në vend që të jetë: A jeni pro-shqiptar apo pro-serb? A jeni për Kosovën a jeni për Serbinë? Dhe jo që Bashkimi Kombëtar të bëhet kauzë, apo nëse je pro-serb je me Republikën e Kosovës. Unë jam me Republikën e Kosovës, unë jam me flamurin e shtetit të Kosovës. Do ta mbroj deri në fund në gjithë hapësirën e territorit të Kosovës. E sa jam shqiptar e kam treguar deri më 12 qershor 1999.

“Ishte legjislaturë e papërgjegjshme”

Radio Evropa e Lirë: Nga 144 ligje, Kuvendi ka miratuar vetëm 18 për qind prej tyre. A ishte kjo legjislaturë dembele?

Kadri Veseli: Nuk ishte legjislaturë dembele, ishte legjislaturë e papërgjegjshme. Të jem shumë i drejtpërdrejtë, kur një opozitë, e cila mendon vetëm si ta fitojë pushtetin… imagjinoni tash, për dy vjet kanë thënë të shkojmë në zgjedhje të parakohshme ndërsa mbrëmë e keni qëndrimin se ‘eja të bëjmë qeveri tash’. Ku është morali politik këtu?

Kjo e ka bllokuar Kosovën. Nuk ka rëndësi nëse je pozitë apo opozitë, ligjet që janë në shërbim të kombit, në shërbim të qytetarit, duhet të aprovohen. Ky është mesazhi që duhet ta thotë secili prej nesh. Ndërsa sa i përket papërgjegjshmërisë që ka ndodhur këto dy vjet, unë uroj që të mos ndodhë asnjëherë. Por, edhe një mesazh, klasa politike, ne që dalim në zgjedhje, jemi nënprodukt i mentalitetit të votuesve tanë. Nëse ata e shohin që ne mashtrohemi aq lehtë dhe manipulohemi, ata do të vazhdojnë në mënyrën e njëjtë paskajshmërisht dhe vetëm do ta riciklojnë. Maqedonia e Veriut ka humbur 20 vjet te çështja e ndërrimit të emrit. Pra, 20 vjet i ka humbur, ka pasur mundësi që të jetë në Bashkimin Evropian, në NATO, kohë më parë.

Sot e dimë ku ka mbetë. Duhet të ecim sa më fuqishëm përpara. Unë jam i bindur se orientimi im është interes edhe i këtij kombi, këtij shteti dhe qytetarëve tanë. Është orientim në luftën kundër korrupsionit, që duhet çrrënjosur, njerëzit e këqij duhet të largohen dhe duhet dhënë perspektivën njerëzve të mirë edhe në punësim, në mënyrë që njerëzit të mos ikin nga Kosova.

Radio Evropa e Lirë: Pas vendimit të Gjykatës Kushtetuese, kush duhet t’i udhëheq bisedimet me Serbinë, kryeministri apo presidenti?

Kadri Veseli: Ai që e fiton mandatin e qytetarëve në zgjedhje të cilat dalin edhe të mos bëhet frikacak edhe mos të kalkulojë për interesa te veta. Duhet kujtuar se interesi më i madh është i Kosovës kudo që të jesh, edhe nëse je në opozitë edhe nëse je në burg nuk është ajo që sot, duhet të kalkulohet në interesin e individit, duhet të kalkulohet interesi çka fitojnë fëmijët tanë. Çfarë trashëgimie u lëmë fëmijëve tanë… a do t’iu lëmë diçka të cilën e kemi jetuar ne vet kur prindërit tanë nuk e kanë ditur çfarë fati kemi ne? Apo do t’iu lëmë fëmijëve tanë një Kosovë e cila është e sigurt, pa taksirate, por me perspektivë edhe me orientim të qartë perëndimor.

Le ta harrojë dikush nëse mendon se Kosova mund të ecë përpara si ishull i izoluar. Është shumë me rëndësi dhe ky është interes strategjik. Përveç vizionit dhe vendosmërisë kombëtare për t’i ruajtur të gjitha vlerat të cilat i kemi, është edhe mençuria strategjike me qenë afër SHBA-së dhe partnerëve perëndimorë. Kështu e kemi fituar luftën në Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës. Me vendosmëri. Pa kompromis në luftë, por edhe me mençuri strategjike duke i bërë partnerët që të jenë afër nesh edhe ta bombardojnë Serbinë dhe jo ta afrojnë Serbinë me partnerët perëndimorë dhe ta bëjnë një gjuhë që të na dalin ne kundër.

“Korrupsioni, armiku kryesor në Kosovë”

Radio Evropa e Lirë: A ishit i kënaqur me këtë qeverisje të deritanishme? Çka shkoi e çka nuk shkoi mirë?

Kadri Veseli: Kanë shkuar disa vendime të cilat kanë qenë pozitive, të cilat kanë mundur të ecin. Por, neve na kanë shkuar keq [gjërat] nga momenti kur kanë filluar kauzat pseudo-patriotike. Ne kemi harxhuar një vit kush po e ndan Kosovën e kush po e mbron Kosovën. Imagjinoni në vitin 2019, njëzet vjet pas luftës, është folur se dikush po do ta shkatërrojë e dikush nga ta po do ta mbrojë. Kosovën nuk mund ta dëmtojë askush, veç vetën do ta dëmtojnë kush mendon.

Pra individët, çfarëdo pozicioni qeveritar ose institucional, kudo që janë. Kosovën e mbron populli i qytetarëve, e mbron gjaku i dëshmorëve. Nuk është e lehtë, nuk është plaçkë Kosova për ta cenuar integritetin, sovranitetin. Por, më shumë kemi mundur të punojmë në aspektin ekonomik. Nuk është ndalur korrupsioni. Kam kërkuar edhe nga partnerët edhe nga partitë e opozitës… hajde t’i marrim vendimet të cilat e ndalin korrupsion për arsye se korrupsioni është aktualisht armiku kryesor në Kosovë. Të paktën njerëzit kështu po mendojnë edhe ka korrupsion.

Ka nepotizëm në të gjitha partitë. Hajde t’i ndalim këto dhe të krijomë mekanizma. Ka mundësi të krijohet mekanizmi që i ndalë këto. Do ta shohim nëse është fati jetësor e të jetë më e mira për kombin të ndodhë pas këtyre zgjedhjeve edhe të fitoj unë, të fitojë PDK-ja dhe vetëm me legjitimitetin qytetar do ta shihni se si do të ndalen këto; edhe korrupsioni edhe punësimet partiake të cilat po i quajmë nepotizëm. Ka mundësi përmes përgjegjshmërisë dhe transparencës.

Radio Evropa e Lirë: Po pse nuk janë ndaluar nga PDK-ja këto dukuri?

Kadri Veseli: Gabimet të cilat i ka bërë Partia Demokratike e Kosovës, unë jam duke i sanuar. Ne në PDK flasim hapur për këto çështje, disa zëra mund të jenë kundër, unë nuk mërzitem fare. Por, partitë e tjera nuk kanë guxim t’i flasin këto edhe kanë për t’i vazhduar edhe më rëndë. Ato i flasin në mënyrë të hapur edhe duke akuzuar PDK-në.

Jo, jo, shikoni LDK-në, gjysmën e zyrtarëve i ka komunalë dhe të kryesisë së partisë me aktakuza për korrupsion. Shikoni Vetëvendosjen se çka ka bërë dhe çka është duke bërë në Prizren dhe shikoni edhe kur ka qenë në Prishtinë si për korrupsion dhe për punësime e nepotizëm. Kjo është një sëmundje ngjitëse e cila duhet të ndalet në Kosovë. Nuk po flas për AAK-në fare dhe nuk po flas as për partitë e tjera fare. Pra, ky është një fenomen mashtrues që duhet të ndalet dhe do ta ndali.

Radio Evropa e Lirë: Ftesat nga Gjykata Speciale a do të kenë ndikim në mënyrën se si do të duket qeveria e ardhshme?

Kadri Veseli: Kurrfarë ndikimi në Kosovë nuk ka për të pasur asnjë gjykatë, sepse gjykatat kanë per ta kryer pune e vet, ne do t’i respektojmë. Ne do ta respektojmë vullnetin e qytetarëve, kauza e kombëtare e Kosovës ka për të ecur përpara nuk ka pengesa dhe s’mund të ndalet. Por, duhet të ballafaqohemi edhe me ato pretendime, të cilat kanë tentuar ta dëmtojnë shtetin e Kosovës.Kjo është arsyeja pse e kemi votuar. Do t’i shkojmë deri në fund dhe shpresojmë se askush të mos ketë aktakuzë për krime të cilat janë të pretenduara. Jam shumë i sigurt se të gjithë luftëtarët e UÇK-së do të dalin faqebardhë dhe do të dalin të pafajshëm. Nuk ka pasur luftë më të pastër, më të drejtë, më parimore, në një organizatë luftarake siç ka qenë Ushtria Çlirimtare e Kosovës.-Intervistoi: Intervistoi per Evropa e Lire-Arton Konushevci…

LETRA QE ÇOI PARA SKUADRES SE PUSHKATIMIT DOM SHTJEFEN KURTIN…

by

Letra e prokurorit Hajredin Fuga dhe gjykatësit Vasili që vendosën pushkatimin për Dom Shtjefën Kurtin, në 1971/

Kush është Hajredin Fuga/

Z.Hajredin Fuga u lind në 15.02.1936 në Berat. U diplomua në Fakultetin e Drejtësisë të Universitetit të Tiranës në vitin 1959. Gjate karrierës së tij profesionale, z.Hajredin Fuga ka shërbyer si prokuror rrethi dhe prokuror apeli, Drejtor në Prokurorinë e Përgjithshme si dhe si pedagog i të drejtës penale në Fakultetin e Drejtësisë të Universitetit të Tiranës dhe në Shkollën e Magjistraturës.

Nipi i Dom Shtjefën Kurtit: Prokurori Hajredin Fuga më kërkoi të mos e botoja letrën e tij sa të ishte gjallë: “Jam i moshuar, i lodhur e i sëmurë dhe nuk jam në gjendje të suportoj dot debatin që mund të bëhet në media për këtë gjë. I dhashë fjalën që nuk do ta botoj në media për sa kohë ishte gjallë”, rrëfen Kurti.

Hajredin Fuga: “Unë e kam ndjerë dhe e ndjej si detyrim të vazhdueshëm që të shpreh ndjesë ndaj gjithë atyre personave që, në tërë këtë që ndodhi në Shqipëri, humbën njerëzit e tyre më të dashur”.

Jani Vasili: “I kam shprehur dhe i shpreh keqardhjen time të thellë familjes, për këtë rëndesë të madhe shpirtërore, edhe për pamundësinë time për të shprehur hapur bindjen time në atë kohë, bindjen time për të vërtetën në atë vendim”.

Duhet të ketë qenë shumë e vështirë për Hajredin Fugën mëngjesi i datës 2 qershor 2011, kur një person me emrin Nikolin Kurti i kërkonte një takim dhe arsyen përse e kërkonte këtë takim. Kishte të bënte me një ngjarje shumë të rëndë, që lidhej me të shkuarën e Hajredin Fugës, prokuror në kohën e diktaturës komuniste. Të njëjtin takim, Nikolini i kërkoi dhe gjyqtarit Jani Vasili. Nikolin Kurti kishte 20 vjet që kërkonte eshtrat e xhaxhait të tij, Dom Shtjefën Kurti, i pushkatuar në vitin 1971. Gjurmët e kërkimit e kishin çuar prej kohësh tek procesi i gjyqit ndaj Dom Shtjefën Kurtit, atje ku kishte qenë prokuror Hajredin Fuga e gjykatës Jani Vasili. Nikolini kishte vendosur t’i takonte për të mësuar detaje të gjyqit ku u dënua me pushkatim padrejtësisht, xhaxhai i tij, Dom Shtjefën Kurti.

Takimi me prokurorin 

“E mora në telefon dhe iu prezantova. I thashë dua të të takoj për çështjen e pushkatimit të Dom Shtjefën Kurtit.Jam nipi i tij. Mu përgjigj menjëherë pozitivisht. Më tha po, mund të takohemi dhe lamë një vend takimi. Ishte data 2 Qershor. Shkova në vendin ku e kishim lënë të takoheshim dhe po e prisja. Erdhi 10 minuta pasi kisha mbërritur unë. U ngrita në këmbë. I thashë uluni… ai më tha: Para se të ulem, dua të kërkoj të falur për Dom Shtjefnin. Dua të kërkoj një ndjesë që nuk munda ta bëj ndaj Dom Shtjefnit, prindërve të tij dhe gjithë ju familjarëve!

I thashë se e pranoj ndjesën. Pastaj u ul. Kisha marrë me vete dokumentin ku paraqitej kërkesa e tij si prokuror i çështjes, drejtuar gjykatës për pushkatimin e Dom Shtjefën Kurtit. E pa dhe më tha menjëherë: “Është e vërtetë, është shkresa që unë kam shkruar… Por ashtu ishin kohët… etj”.

Pastaj nisi të më flasë për detaje të gjyqit, falsifikimin e të gjitha akuzave, përmes të cilave u dënua me pushkatim xhaxhai im Dom Shtjefën Kurti. I kërkova të më bënte një nder: të gjitha çfarë po më thoshte, t’i shkruante në një letër me shkrim dore, jo me kompjuter. Më tha menjëherë Po! Por duhet të më japësh pak ditë kohë dhe unë do ta shkruaj dhe do e sjell.

Pas pesë a gjashtë ditësh më mori në telefon dhe më tha: E kam gati. U takuam sërish.

E pashë që e kishte shkruar me detaje. Më kërkoi që të mos e bëja publike përsa kohë të ishte gjallë. “Jam i moshuar, i lodhur e i sëmurë dhe nuk jam në gjendje të suportoj dot debatin që mund të bëhet në media për këtë gjë”.  I dhashë fjalën që nuk do ta botoj në media për sa kohë ishte gjallë. Unë e mbajta fjalën dhe nuk e botova. Tani kam vendosur ti publikoj letrën e tij dhe atë të Jani Vasilit, në një libër për jetën e xhaxhait tim, Dom Shtjefen Kurtit.

Letra

“Në takimin e parë të datës 2 qershor 2011, unë të shpreha keqardhjen time të thellë, për gjithçka ndodhi në Shqipëri, në periudhën e regjimit komunist ndaj qindra e mijëra shqiptarëve, përfshirë dhe rastin konkret, të cilët u persekutuan dhe u martirizuan vetëm e vetëm pse u përpoqën dhe luftuan për lirinë e mendimit dhe të fjalës së lirë.

Unë e kam ndjerë dhe e ndjej si detyrim të vazhdueshëm që të shpreh ndjesë ndaj gjithë atyre personave që, në tërë këtë që ndodhi në Shqipëri, humbën njerëzit e tyre më të dashur. Duke lexuar, brenda dy ditëve, njërin nga librat që më dhuruat, unë munda të njihem realisht me figurën e shquar të Dom Shtjefnit, si një patriot, atdhetar, personalitet dhe luftëtar i paepur për çështjen kombëtare, për arsimin dhe gjuhën e vendit tonë. U përgëzoj për atë punë të lavdërueshme që keni bërë për njohjen dhe përjetësimin e figurës së këtij martiri. Këtë e them me sinqeritet dhe të më besoni.

Kanë kaluar diçka më shumë se dyzetë vjet në largësinë e viteve dhe do të përpiqem të jem i saktë në kujtesën time….”, është ky fillimi i një letre të gjatë të Hajredin Fugës për nipin e Dom Shtjefën Kurtit, për të cilin dikur, kishte kërkuar dënimin me pushkatim.

Në letër, ai sqaron detaje të rëndësishme, ku vërtetohet falsiteti me të cilin diktatura vriste njerëz të pafajshëm. Në fund të letrës, ish-prokurori i çështjes së Dom Shtjefën Kurtit, i kërkon nipit të viktimës së tij të mbeten miq përjetë. Në atë kohë, Hajredin Fuga po mbyllte një karrierë të spikatur në sistemin e drejtësisë në Shqipërinë postkomuniste. Kishte qenë anëtar i Gjykatës Kushtetuese.

Takimi me gjykatësin

Jani Vasili ishte caktuar nga regjimi për të drejtuar seancën gjyqësorë për Dom Shtjefën Kurtin, për të cilin prokuroria kishte kërkuar dënim me pushkatim. Gjyqi zhvillohej në Kishën e Zojës së Këshillit të Mirë në Gurrëz, godina e kthyer në vatër kulture pas prishjes vendimit të diktatorit për të ndalur besimin fetar. Jani Vasili dhe trupa gjykuese dha vendimin për pushkatimin e priftit të famshëm Dom Shtjefën Kurti, i cili në fakt nuk kishte kryer asnjë krim, përveçse kishte guxuar të pagëzonte ilegalisht një fëmijë.

Takimi i Nikolin  Kurtit me Jani Vasilin është i ngjashëm me takimin e tij me prokurorin, Hajredin Fuga.

“Jani Vasili kishte dijeni me sa duket nga Hajredini se unë do ta kërkoja dhe sapo e kontaktova, me tha menjëherë po për takimin. Ishte pak javë pasi kisha takuar Hajredinin. U ulem në kafe. I tregova vendimin e tij për pushkatimin e Dom Shtjefën Kurtit, ku kishte qenë relator.

Po më tha, është e vërtetë. I kërkova detaje se si ishte e vërteta e atij gjyqi. I kërkova që ta shkruante me dorë dhe ma solli. Më kërkoi gjithashtu të mos e botoj për sa kohë të ishte gjallë”.

Letra e Gjykatësit 

“Jani Vasili, anëtar i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë.

Me kërkesë të z.Nikolin  Kurti, i deklaroj se vendimi i Gjykatës së rrethit të Krujës me Nr. 54 datë 31.7.1971, me të cilin, ndër të tjera është dënuar me vdekje për të ashtuquajturin krim sabotim, si dhe vendimi i Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë, në të cilën kam marrë pjesë edhe unë, janë tërësisht të padrejtë. Në të dy vendimet e sipërme, është pranuar pa asnjë bazë ligjore, ndër të tjera, dënimi me vdekje i të gjykuarit Shtjefën Kurti për krimin e sabotimit. Në të dy arsyetimet e vendimeve, është qartësisht e vërtetuar se veprimtaria e pranuar nga Gjykata në ngarkim të të sipërmvet rezulton qartë se nuk ka asgjë të përbashkët me sabotimin, por është interpretimi i qëllimshëm, tejet i zgjeruar i diktaturës komuniste, për të zhdukur veprimtarinë shoqërore e fetare, sikurse i dënuari Shtjefën Kurti. Është më se e qartë, se në këtë vendim çdo gjë ish e paragjykuar dhe e vendosur nga diktatura komuniste. I kam shprehur dhe i shpreh keqardhjen time të thellë familjes për këtë rëndesë të madhe shpirtërore, edhe për pamundësinë time për të shprehur hapur bindjen time në atë kohë, bindjen time për të vërtetën në atë vendim.

prill-maj 2012”.

Hajredin Fuga dhe Jani Vasili  kanë ndërruar jetë pak vite më parë. Pas rënies së sistemit komunist, ata vazhduan karrierën e tyre në sistemin e drejtësisë, duke kapur majat deri në Gjykatën Kushtetuese. Për të respektuar marrëveshjen me ta, Nikolin  Kurti nuk i botoi dy letrat e tyre për sa kohë ata ishin gjallë. Letra e Hajredin Fugës dhe Jani Vasilit, me ndjesën që i kërkojnë nipit të viktimës së tyre, botohet për herë të parë në Kujto.al, me lejen e Nikolin  Kurtit, nipit të Dom Shtjefën Kurtit.

Dom Shtjefën Kurti, ishte një prift katolik, lindr në Ferizaj të Kosovës më 24.12.1898. Studioi në Seminarin e Shkodrës, më pas në Insbruk të Austrisë, në Kolegjin Canisianum dhe, në fund, në vitin 1919, në Romë pranë Kolegjit të Kongregatës Propaganda Fide. U shugurua meshtar në Romë më 13.05.1921. Në vitin 1930 u kthye në Shqipëri për Dioqezën e Durrësit. Në Kosovë kishte qënë famullitar në Ferizaj e Novoselë. Në Shqipëri qe famullitar i Zhejës, Gurrëzit e Tiranës. U arrestua dy herë: herën e parë në Tiranë më 27.10.1946 dhe u dënua me 20 vjet burg, prej të cilëve bëri 17, në burgun e tmerrshëm të Burrelit; herën e dytë u arrestua në Gurrëz më 11.06.1970. U dënua me vdekje. Ky vendim u shqyrtua nga një trupë gjyqësore e Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë, ku bënin pjesë: Llazi Stratobërdha, zëvendëskryetar i Gjykatës së Lartë, Ali Zenko antar dhe Jani Vasili antar, të cilët me datë 8.9.1971, mori në shqyrtim çështjen Nr.806, që i përket të gjykuarit Shtjefën Kurti: Për krimin e sabotimit dhe të agjitacionit e propagandës kundër pushtetit popullor, d.m.th. për krime të parashikuara nga neni 72 dhe paragrafi i parë i nenit 73, në bazë të cilave gjykata e Krujës e ka dënuar me vdekje, me pushkatim dhe e konsideroi atë vendim të mbështetur në ligj. Në vendimin e Gjykatës së Lartë theksohet se “Për të gjykuarin Shtjefën Kurti vendimi nuk mund të ekzekutohet, pa pritur përgjigjen e lutjes që ai, sipas nenit 349 të Kodit të Procedurës Penale ka të drejtë t’i drejtojë Presidiumit të Kuvendit Popullor për faljen e jetës. I akuzuari Kurti nuk i kishte bërë kërkesë falje Presidiumit të Kuvendit Popullor, megjithatë ai organ ishte njoftuar me vendimin përmes Gjykatës së Lartë. Një ditë të ftohtë shkurti të vitit 1972, Dom Shtjefën Kurti merret dhunisht nga qelitë e burgut për t’u vënë para togës së pushkatimit. Kur e pyetën nëse i vinte keq për jetën, ai i qetë përgjigjet: “Nuk më vjen keq se po vdes, po më vjen keq se jetën po ma merrni ju”. U pushkatua në Gurrëz më 20.10.1971.

Më poshtë botohet e plotë faksimile e letrës së ish-prokurorit Hajredin Fuga dhe ish-gjyqtarit Jani Vasili./kujto.al/

Kortezi Alb Spirit

Në kujtim të Monsinjor Zef Oroshit, Nxënësi i Ndre Mjedës

by

NGA FRANK HKRELI/ Ishte viti 1970, kur për herë të parë e takova Mons Dr. Zef Oroshin, në lagjen Bronks të Nju Jorkut.   Gjatë qëndrimit tim si refugjat në Itali, (1969-1970), për Dom Zefin dhe për aktivitetin e tij fetar dhe atdhetar në komunitetin shqiptaro-amerikan në Nju Jork, më kishte folur miku im në Romë, Dom Prenkë Ndrevashaj.   Por edhe në dy tre takime që kisha pasur me Ernest Koliqin në Romë, më kishte këshilluar që kur të arrija në Amerikë të takohesha menjëherë me Dom Zef Oroshin dhe t’i rrija afër, pasi mund të më ndihmonte në vazhdimin e studimeve në Amerikë, duke marrë parasyshë moshën time të re.

Ashtu edhe u bë!   Më të ardhur në Nju Jork, në fund të vitit 1970, kushëriri i nënës time Ndoc Vulaj, mik i ngushtë i Dom Zefit, më prezantoi tek Monsinjori të dielën e parë pas arrijtjes time në Amerikë — tek Kisha e parë Katolike Shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, e themeluar prej tij në Bronks të Nju Jorkut.  Ishte një takim, pas meshës, me Dom Zefin dhe me Ndoc Vulajn në qëndrën e kishës, sipër ndërtesës ku zhvillohej ceremonitë fetare.   Pyetja e parë që më bëri Monsinjor Oroshi, pasi u përshëndetëm ishte: si je me anglishten?   Unë ju përgjigja se kisha filluar ta mësoj anglishten gjatë qendrimit tim si refugjat në Romë, por jam i vetdijshëm, i thashë, se do të më duhet kohë që ta përvehtësojë si duhet.   Pa asnjë vonesë, madje edhe pa më pyetur fare, Dr. Oroshi merr telefonin dhe i telefonon dikujt.   Flet me të në anglisht për nja 5-6 minuta.

Merrja vesh ndonjë fjalë aty këtu, por thelbin e bisedës nuk e kuptova fare.   Sidoqoftë, Dom Zefi i kishte telefonuar një prifti jezuit që e njihte, në Universitetin e njohur Fordham në Nju Jork, i cili administrohet nga Kuvendi Jezuit.   Pas bisedës me të, Dr Oroshi më shpjegon se e kishte njoftuar profesorin amerikan se  në zyrën e tij kishte një djalosh të ri shqiptar refugjat i posa ardhur nga Evropa dhe se i kishte kërkuar atij të bënte çmos që të më mundësonte me çdo kusht dhe sa më parë,regjistrimin në Universitetin Fordham për kurse anglisht –për të mësuar anglishten sa më mirë dhe sa më shpejt, me objektivin për të vazhduar studimet që i kisha ndërpre, si përfundim i arratisjes.  “Nëqoftse dëshiron të përparosh në këtë vend”, më këshilloi Dom Zefi në takimin e parë me të, “Duhet të mësosh gjuhën e vendit, sepse pa gjuhën anglishte ke me mbetë mbrapa”, mu drejtua ai me një fytyrë serioze.

Monsinjor Oroshi ishte në dijeni se unë kisha kryer 5-vjet në një seminar katolik në Kroaci dhe natyrisht ia dinte vlerën gjimnazit klasik dhe donte që të mos habitesha duke gjetur çfardo pune në Amerikë, si të gjithë të rinjë shqiptarë të moshës time në atë kohë, sepse ashtu ishin rrethanat – shumë të vështira për imigrantët e rinj.   Dom Zefi më porositi të mos ndërprisja shkollën, por të vazhdoja studimet me çdo mënyrë.

Në të vërtetë, ashtu edhe ndodhi.   Me rekomandimin e Mons Zef Oroshit u regjistrova në Universitetin Fordham për kurse fillestare për gjuhën anglisht dhe mbrenda 6 muajsh e përvehtësova anglishten në nivelin e duhur, sa që u regjistrova si student i rregullt në Kolegjin shtetëror Lehman, në Bronks, pasi Univresiteti Fordham, si universitet privat, ishte shumë i shtrenjtë dhe nuk i kisha mundësitë financiare për tu regjistruar aty.

Në këtë ndërkohë, si në shenjë falënderimi dhe mirënjohjeje për mbështetjen që Mons. Oroshi tregoi ndaj meje — në atë kohë kritike për mua në një vend të huaj — unë bëja çmos që t’i gjëndesha pranë kishës, për të ndihmuar me çfardo mundësie që kisha në dispozicion, atë dhe aktivitetet e qendrës së parë katolike shpiptare në Shtetet e Bashkuara.   Unë kisha filluar të tregoja shënja interesimi për gazetari, pasi edhe në Lehman College kisha marrë disa kurse në këtë degë dhe madje kisha filluar të shkruaja edhe artikuj modest, në anglisht, për gazetën studentore të kolegjit Lehman.

Mbështetjen e Mons Oroshit për mua, gjatë atyre viteve fillestare kritike për çdo immigrant në një vend të huaj, sidomos për një të ri si unë në atë kohë — e ruaj si një kujtim të pashlyeshëm dhe si një ndihmë të pazëvendsueshme për të ardhmen time, të cilën e kam vlerësuar gjithmonë si një besim të tij në mua personalisht, por edhe në breznitë e ardhëshme të shqiptarëve në këtë vend dhe në cilësitë dhe aftësitë e tyre pozitive për të ndërtuar një jetë të re dhe më të mirë në një vend të lirë e demokratik, siç janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku kishim gjetur strehim e mbështetje nga ky vend

Autori me Mons. Zef Oroshin në demonstratë kundër regjimit komunist të Enver Hoxhës — për të protestuar vrasjen barbare të Dom Shtjefën Kurtit nga regjimi komunist në vitin 1973 — para Organizatës së Kombeve të Bashkuara dhe përball Misionit të Shqipërisë Komuniste në OKB.

Kisha Katolike Shqiptare dhe Lidhja Katolike botonin në atë kohë – revistën, “Jeta Katolike Shqiptare”, revistë e cila vazhdon të botohet edhe sot.   Monsinjor Oroshi, ndërkaq,më kërkonte ndihmën time në përgatitjen e shkrimeve nga autorë të ndryshëm që dërgonin artikujt e tyre për botim në revistën e Lidhjes Katolike – siç e kuptova më vonë, më shumë për të ndihmuar zhvillimin tim në këtë fushë, se sa i ndihmojshe unë atij, por në të vërtetë, qëllimi i tij përfundimtar ishte që të merrja përvojën e duhur në përgatitjen e revistës, ndërsa njëkohësisht më inkurajonte të shkruaja edhe artikuj me subjekte që preferoja unë.   Kështuqë, me ndihmën e Mons. Oroshit, unë hodha hapat e para drejtë gazetarisë, duke shkruar edhe artikuj në gjuhën shqipe për një organ, siç ishte revista Jeta Katolike e Nju Jorkut.   Kjo nismë, për një 20-vjeçar, më dukej mua një arritje e madhe duke marrë parasyshë se përveç shkollës 8-vjeçare unë nuk kisha përdorur gjuhën shqipe në shkollë ndërkohë që shqipja ime linte shumë për tu dëshiruar.   Me hapa të ngadalshëm por të sigurtë, nën mbikqyrjen e Mons Oroshit, revista filloi të botonte aty këtu ndonjë shkrim timin dhe eventualisht, falë edhe interesimit tim për këtë fushë veprimtarie, arrijta të bëhem edhe anëtar i redaksisë.   Kështuqë, jepja kontributin tim modest në përgattijen e secilit numër të Jetës Katolike, për atë kohë që isha pranë Kishës Katolike Shqiptare dhe nën mbikqyrjen e Drejtorit Përgjegjës, Mons Zef Oroshit.   Kjo situatë vazhdoi deri në vitin 1974, kur u largova për në Washington për të filluar punën pranë Zërit të Amerikës, në gjuhën shqipe.

Kanë kaluar pra pothuaj 50-vjet ç’prej asja kohe kur Dom Zefi më ndihmoi të hidhja hapat e parë drejtë gazetarisë – një fushë veprimi kjo, që eventualisht u bë profesioni im i jetës për më shumë se 30-vjetë, për një ent ndërkombëtar lajmesh dhe informacioni, me fame botërore, siç ishte Zëri i Amerikës. – duke më hapur kështu rrugën e punësimit në Zërin e Amerikës.   Ishte Dom Zef Oroshi ai që më dha mundësitë e para për të zhvilluar mëtej interesimin tim në fushën e gazetarisë, duke më bërë pjesë të redaksisë së revistës, “Jeta Katolike”, të cilën ai me disa bashkpuntorë të tij e kishte themeluar disa vite më parë.   Mund e them pa asnjë dyshim, se përvoja ime fillestare në gazetari — me mbështetjen dhe durimin e Monsinjor Oroshin — në revistën Jeta Katolike, më ka hapur përspektiva të pa imagjinueshme në jetën dhe në karierën time prej më shumë se 30-vitesh në Zërin e Amerikës, ku kam ushtruar detyra të ndryshme në fushën gazetareske, si korrrespondent, si redaktor, producent, shef i Shërbimit shqip të VOA-s dhe detyra të tjera më të larta, përfshirë, ndër të to, edhe Drejtor i Divizionit Evropian dhe zëvëndës Drejtor për ish-Bashkimin Sovjetik, gjatë periudhës ndoshta më interesante të historisë së shekullit të kaluar, atë Luftës së Ftoftë dhe më vonë, pas pensionimit nga qeveria federale, si autor e publicist modest, që falë të Madhit Zot, vazhdoj edhe sot, sipas mundësive.

Nuk jam i sigurt se cila do të kishte qenë kariera ime dhe çfarë drejtimi do të kishte marrë jeta ime në përgjithësi, po të mos kisha pasur ndihmën dhe këshillat e Mons. Zef Oroshit dhe bashkpuntorëve të tij në atë kohë.   Për këtë ndihmë dhe mbështetje fillestare, Monsinjor Oroshit i mbetem mirënjohës për gjithmonë.   Ai ishte burrë, fetar dhe patriot, ashtu siç ishin shumë burra të brezit të tij të pas Luftës së dytë Botërore– në kuptimin e vërtetë të fjalës — mësimet e të cilit për gazetari dhe këshillat e tija për jetën dhe dashurinë për Atdheun, në përgjithësi, për një refugjat 20-vjeçar në atë kohë, ishin të pazëvendësueshme.   Por mbi të gjitha, atdhedashuria e tij dhe veprimtaria e tij fetare dhe patriotike, pa asnjë interes personal — ishin dhe mbeten një mësim tjetër jetësor për mua – një përvojë që më ka ndjekur gjithë jetën dhe karierën time.

Si njëri që ka shërbyer në moshë të re, si Sekretar i Lidhjes Katolike Shqiptaro-Amerikane (LKSHA) dhe si anëtar i Këshillit Redaktues të organit Jeta Katolike të LKSHA, në fillim të 1970-ave – pra, si një bashkpuntor i ngusht i Mons Oroshit në botimin e revistes Jeta Katolike Shqiptare — e ndjejë veten të nderuar dhe të privilegjuar me ftesën që më bëri autori Tomë Mrijaj për të kujtuar me pak fjalë Mons Zef Oroshin, në librin e tij të posa botuar, në këtë 50-vjetor jubilar historik – veprimtaria e të cilit mbetet trashëgimi e pashlyeshme jo vetëm për Kishën Katolike Shqiptare në mërgim, por edhe për Kishën e shumë vuajtur në Shqipëri dhe në të gjitha trevat shqiptare.   Dom Zef Oroshi, me rastin e themelimit të Lidhjes Katolike Shqiptaro-Amerikane, (LKSHA) më 16 Qershor, 1962, në një kohë kur Kisha Katolike Shqiptare po martirizohej nga regjimi komunist i Enver Hoxhës – ish-udhëheqsi i komunitetit katolik shqiptaro-amerikan, me fjalë optimiste dhe profetike, ishte shprehur se me themelimin e kësaj qendre:“Jemi nji shkëndi e vogël, që me ndihmë të Zotit do të bahemi dritë e madhe, me shëndritë dhe votrat e errësueme në Atdhe.”   Në të vërtetë ashtu edhe ndodhi.   Ishte Mons. Rrok Mirdita, të cilin Mons Oroshi e kishte sjellur nga trojet shqiptare nën Malin e Zi  për të punuar me të në Nju Jork–ai i cili pas shembjes së komunizmit u caktua nga Vatikani për tu këthyer në Shqipëri për të ngritur Kishën Katolike në Shqipëri, të shkatërruar nga komunizmi.

Profecia e tij u vërtetua.   Veprimtaria fetare dhe atdhetare e Monsinjor Zef Oroshit ishte vendimtare, jo vetëm për mbajtjen gjallë të traditës dhe historisë së Kishës Katolike Shqiptare në mërgim, por edhe për Kishën e shumë vuajtur në Shqipëri dhe në të gjitha trevat shqiptare.   Themelimi i Lidhjes Katolike Shqiptare në vitin 1962 dhe themelimi më vonë i Kishës së parë Katolike Shqiptare në Amerikë, nga Mons. Oroshi me ndihmën e At Andre Nargaj, me shumë bashkpuntorët e tyre, i parapriu, jo vetëm, asaj që sot është famullia e parë katolike shqiptare në Amerikë, “Famullia e Zojës së Shkodrës” në Hartsdale të Nju Yorkut, që  sot është një qëndër veprimtarie të larmishme fetare, kombëtare, gjuhësore e kulturore për komunitetin shqiptaro-amerikan në pëgjithësi dhe pa dallime fetare as krahinore – por edhe simbol i ringjalljes së Kishës Katolike Shqiptare në Amerikë, në Shqipëri dhe anë e mbanë trojeve shqiptare, pas pothuaj 50-vuajtjesh e persekutimesh komuniste — ndër më të egërat në ish-vendet komuniste.

Rëndësinë fetare, kulturore dhe kombëtare të përurimit të Kishës së parë Katolike Shqiptare në Nju Jork, e ka shprehur, ndoshta, më së miri në atë kohë, Ernest Koliqi, i cili në revistën “Shëjzat” ka shkruar me atë rast, se përveç dobisë shpirtërore, kisha e re do të shërbente edhe si qëndër veprimtarishë kombëtare: “Na tue u nisë nga pikëpamja shqiptare, dëshirojmë të theksojmë këtu vlerën e një organizimi i cili, në flakë e në dritë të fesë – nevojë urdhënore e njerëzve sidomos kur mjerohen nga goditjet e fatit si janë të mërguemit – synon të mbajë gjallë zakone e doke, thjeshtë kombëtare, dmth. të ruaj në vend të huaj pasuninë ethnike të trashigueme nga të parët, pasuni që na lejon m’u quejtë Shqiptarë në botë.’’

Nuk kam asnjë dyshim se përveç nevojave shpirtërore të besimtarëve katolikë shqiptarë, themelimi i Kishës dhe Qendrës Katolike Shqiptare në Nju Jork, në mendjen dhe zemrën e Mons. Zef Oroshit, kishte për objektiv gjithashtu edhe ruajtjen e trashëgimisë fetare dhe të traditës kombëtare, përfshir gjuhën dhe kulturën shqiptare.   Një prej kontributeve të Mons. Oroshit në fushën e gjuhës dhe letërsisë shqipe – është edhe botimi i Katër Ungjijve, sipas Matheut, Markut, Lukës e Gjonit, si edhe Punët e Apostujve – një përkthim  ky që Martin Camaj e kishte cilësuar si një “ngjarje kulturore”, në të cilin shton ai, Mons Oroshi ka ndjekur mjeshtrin e vet, Dom Ndre Mjedën, të cilit Oroshi edhe ia ka kushtuar atij ketë vepër fetaro-kulturore.

Veprimtaria e përgjithëshme prej dekadash e Mons. Zef Oroshit duhet të shikohet nga kënd-veshtrimi i punës së tij me moton e Lidhjes Katolike Shqiptare, për objektivin e rëndësishëm për të ardhëmen — “Për Fe e Atdhe” — të lidhura e të bashkuara ngusht me unazën, “Përparim”, trashëguar nga para-ardhësit e tij kishtarë dhe atdhetarë shqiptarë, edukatorët e tij, si Dom Ndre Mjeda dhe At Gjergj Fishta.   I frymëzuar nga mësuesit e tij, Fishta e Mjeda, Dom Zefi ishte një vijues i denjë i traditave të mira Kombëtare, të gërshetuara me kulturën e shëndoshë perëndimore-amerikane.   Ky pra ishte Monsinjor Oroshi që kam njohur unë dhe të cilin e kujtoj gjithmonë me nderim dhe respekt, i cili ka patur një influencë jashtzakonisht të madhe në jetën, karierën dhe veprimtarinë time në përgjithësi.

I lavdishëm qoftë sot dhe gjithmonë kujtimi i Mons Dr. Zef Oroshit dhe i të gjithë atyre burrave dhe burrneshave të asaj gjenerate – të cilët u detyruan të largoheshin nga regjimi komunist enverist prej Atdheut të tyre, të cilin e donin pa asnjë kusht., e për të cilin nuk pushuaan kurrë së punuari për t’ia ruajtur nderin dhe emrin e mirë në botë – burra këta që sot i mungojnë kombit dhe që, fatkeqësisht, nuk jam i sigurt nëse vinë më në trojet tona.

*Këto kujtime janë pjesë e librit, “Mons Dr. Zef Oroshi-Në Jubileun e 50-Vjetorit të meshës së parë shqip në Shtetet e Bashkuara”,të autorit, Tom Mrijaj, botuar këtë fund jave në Shkodër, e të cilin e falënderoj që më dha mundësinë të bëhem pjesë e kësaj nisme, për të nderuar, Mons. Dr. Zef Oroshin.

Përfaqësia e Kishës Katolike Shqiptare me në krye Monsinjor Dr. Zef Oroshin, në paradën kushtuar Ditës së Bronksit, 1972

Darkë e shtruar nga Këshilli i Kishës Katolike Shqiptare në Bronx me në krye Monsinjor Dr. Zef Oroshin në shenjë mirënjohjeje dhe falënderimi për Sekretarin e Lidhjes Katolike Shqiptare, Frank Shkreli me rastin e largimit të tij nga Nju Jorku për në Washington, për të filluar punën në Zërin e Amerikës, Qershor, 1974

Frank Shkreli falënderon me këtë rast, Monsinjor Dr. Zef Oroshin për ndihmat dhe këshillat e tija dhe njëkohësisht edhe Këshillin e Kishës Katolike Shqiptare për bashkpunimin dhe ndihëmesën e tyre gjatë periudhës që kishte shërbyer si Sekretar i Lidhjes Katolike, të themeluar nga Monsinjor Dr. Zef Oroshi.

*Këto kujtime janë pjesë e librit, “Mons Dr. Zef Oroshi-Në Jubileun e 50-Vjetorit të meshës së parë shqip në Shtetet e Bashkuara” e autorit, Tom Mrijaj botuar këtë fund jave në Shkodër “

Frank Shkreli duke mbajtur fjalimin e rastit në demonstratën — kundër regjimit komunist të Enver Hoxhës –protestë e udhëhequr nga Mons. Dr. Zef Oroshi —- para Organizatës së Kombeve të Bashkuara dhe përball Misionit të Shqipërisë Komuniste në OKB, për të protestuar vrasjen barbare të Dom Shtjefën Kurtit nga regjimi komunist shqiptar në vitin 1973.

Sharlatanizmi i të ashtuquajturve historianë

by

Nga Reshat Kripa/

Klithmat e korbave të zinj po dëgjohen gjithmomë e më tepër, me një mllef të paparë edhe sot, për të ringjallur atë epokë që populli shqiptar e përmbysi njëherë e përgjithmonë në fundin e viteve 90-të. Këto klithma vijnë nga “shakaxhinjtë e përparimit” siç i quante Noli këta pelivanë. Flamurin e këtyre klithmave sot e ka marrë një zotni me gradë shkencore “Doktor” dhe dhe titull “Profesor”, një zotni që ka kryer shumë detyra të larta shtetërore si ministër, deputet i Kuvendit të Shqipërisë, kryetar apo sekretar komisionesh të kuvendit, një zotni që kryen shumë detyra si përgjegjës katedre, dekan fakulteti, anëtar i shumë këshillave shkencore, një zotni që ligjëron në shumë universitete shqiptare dhe të botës mbarë. E pra ky zotni,  kryetar i një partie, që ka gati njëzetepesë vjet që është krijuar dhe nuk ka zhvilluar asnjë kuvend por që ka vetëm një kryetar dhe asnjë anëtar. Medet që nuk na u ndanë këta kryetarët e përjetshëm që nuk i luan as topi nga postet e tyre. Megjithatë ky individ vazhdon ta quaj veten, madje kështu e quan edhe media shqiptare , “historian”.  Më falni, por a keni dëgjuar në ndonjë vend të botës, që një kryetar partie të jetë edhe historian i pavarur. Cilën histori do të studiojë dhe do të shkruaj ai? Atë të botës mbarë, të vendit të tij apo të partisë që drejton? Më falni që nuk po ia përmend emrin sepse është bërë fare qesharak por  besoj se ju e kuptoni se për kë e kam fjalën.Përkrah tij janë edhe një grup korbash që u ka mbetur ora më 8 nëntor 1941.

Ky xhongler nuk rresht së foluri dhe së shkruari për krimin që na paska kryer kryetari i qeverisë duke i hequr stadiumit te ri që po ndërtohet emrin e Qemal Stafës apo duke sjellë në atdhe eshtrat e dishepullit të shqiptarizmës, Mid-hat bej Frashërit.

            Lexojmë shpesh mendimet e mykura të këtyre hienave që e mbajnë veten për historianë të paanshëm por që,  në të vërtetë,  i gryen nga brenda krimbi i komunizmit. I dëgjojmë t’i derdhin bateritë e tyre të shkarkuara mbi figurat më të shquara të këtij kombi, Mithat Frashërit, Safet Butkës, Hasan Dostit, Ramazan Jaranit, Hysni Lepenicës dhe plot luftëtarëve të tjerë të lirisë. Për vlerësimin e tyre unë nuk kam nevojë të gërmoj nëpër arkivat që, shpesh herë, janë të manipuluara. Unë kam kujtimet e mia të rinisë kur ata burra të shquar, të cilët u bënë mësuesit e mi në konditat e ferrit komunist, më flisnin për drejtuesit e pakrahasueshëm të nacionalizmit shqiptar, me të cilët kishin luftuar krah për krah

Nje shembull që provon se kush ishte ngritur kundër pushtimit fashist e tregojnë emrat e të internuarve nga Italia fashiste në kampin e Ventotenes. Kush u internuan atje? Ishin pikërisht krerët e Ballit Kombëtar Safet Butka, Abaz Ermenji, Isuf Luzaj, ishin Abdurrahman Kreshpa, Myzafer Pipa, Stavro Skëndi, Fazlli Frashëri, Selman Riza që nuk duronin dot zgjedhën fashiste, ishin luftëtarët e Kosovës kreshnike Gani, Hasan dhe Seit Kryeziu. Ishin pikërisht këta që e kundërshtuan më shumë se kushdo pushtimin fashist. Po komunistët  ku ishin? Nga këta dallohen vetëm emrat e atyre që ishin idealista dhe që më vonë do të pushkatoheshin apo dënoheshin me burgime të rënda nga vetë krerët e tyre si Llazar Fundo, Sinan Gjoni, Zef Mala.  Po ata që urdhëruan vrasjen apo burgosjen e tyre ku ishin? Ku ishte kreu i tyre, diktatori Enver Hoxha? Ai rrinte fshehur në shtëpinë e të kunatit të cilit, pak vite më vonë, do t’i dhuronte plumbin ballit dhe do ta etiketonte si “kolaboracionist”, si shpërblim të mikpritjes. pasi e tillë ishte ujdia me padronin e tyre jugosllav.

A ju kujtohet kënga që këndonin komunistët gjatë periudhës së luftës për çlirim?

Bijt’e Stalinit jemi ne,

            Që derdhim gjakun an’e mbanë

            Sa të valojë përmbi dhe,

            Flamuri drapër e çekan!

            Vini veshin! Komunistët dhe partzanët nuk luftonin për flamurin kuq e zi me zhgabën dykrenore në mes por për flamurin me drapër e çekan të vendit ku sundonte diktatura komuniste, të vendit që kishte në krye tiranin Stalin, që  synonte të pushtonte të gjithë botën.

Kjo gjë solli si pasojë fillimin e luftës civile, një luftë numri i viktimave të të cilit e kalon disa herë atë të luftës kundër okupatorit, nga të dyja forcat ndërluftuese. Nuk kishte më luftë çlirimtare. Nuk kishte më luftë kundër okupatorit. Lufta ishte e shqiptarit kundër shqiptarit, një luftë e egër për pushtet.  

            Një faqe tjetër e historisë së nacionalizmit shqiptar do të shkruhej pas vendosjes së pushtetit të regjimit komunist në vendin tonë.  Një histori e paparë në asnjë vend tjetër të Europës Lindore, do të jetë ajo e rezistencës shqiptare kundër këtij regjimi. Krahina të tëra si Postriba, Malsia e Madhe, Zhabokika e të tjera do të ngriheshin në këmbë për liri e demokraci. Grupe të tëra luftëtarësh të lirisë do të pranonim më mirë plumbat në gjokset e tyre apo prangat e rënda të burgjeve në vend të lirisë së mohuar. Të tjerë do të braktisnin lehtësirat që mund t’u jepte bota e lirë dhe do të ktheheshin në atdheun e tyre, në kuadrin e batalionit 4000 të Nato-s për t’u sakrifikuar për të. Dhe ishin pikërisht këta, që propaganda komuniste vazhdonte t’i quante “kolaboracionistë dhe bashkëpuntotë të pushtuesve“, në një kohë kur vetë bota e lirë i kishte strehuar në gjirin e saj. Çuditërisht, idetë e këtyre martirëve rezistuan për 46 vjet, megjithë shtypjen e egër që ushtronte regjimi. Ata i treguan atij regjimi se do të vinte dita e përmbysjes së tij dhe fitores së idealeve demokratike. Dhe, me të vërtetë, në saj të kësaj rezistence dhe goditjes që i dha së fundi lëvizja studentore e viteve 90-të, sistemi komunist u përmbys dhe u vendos sistemi demokratik. Për të gjitha këto, historianët sharlatanë heshtin. Përse?

            Ka vite që në median shqiptare po zhvillohet nje debat i madh se kush janë në të vërtetë nismëtarët e ndërrimit të sistemit. Mendimet janë të ndryshme. Këto debate zhvillohen nëpër faqet e shtypit të shkruar por më tepër ndiqen nëpër debatet televizive që kanë mbushur faqet e televizioneve të ndryshme. Pseudohistorianët sharlatanë të regjimit të përmbysur deklarojnë se Mithat Frashëri dhe Abaz Kupi dolën të humbur nga beteja. Jo, mor zotërinj! Historia na mëson se Spartanët e mundën Athinën, por fitimtarët e vërtetë ishin Athinasit pasi janë ata që hynë në histori dhe vazhdojnë të kujtohen dhe të nderohen edhe në ditët tona. Mithat Frashëri dhe Abaz Kupi hunbën vetëmn një betejë dhe këtë e humbën sepse nuk ishin vrasës prapa krahëve si ju, nuk ishin të prapaskenave të pështira si ju. Ata ishin për një Shqipëri të lirë demokratike si shumica e vendeve të  botës së lirë. Ata nuk donin të derdhnin gjak shqiptari si ju. Nuk donin të ngjallnin ndjenjën e vllavrasjes midis shqiptarve si ju. Donin bashkimin dhe vëllazërimin e të gjithë kombit në një të vetëm dhe jo si ju që braktisët Kosovën martire për hir të interesave tuaja të pështira. A nuk ishit ju që dërguat brigadat partizane në Kosovë për të ndihmuar armatën jugosllave ta ripushtonte atë vend? A nuk ishin Ramiz Alija dhe Rahman Perllaku që përcillnin nacionalistët kosovarë, nëpërmjet tokës shqiptare, drejt Tivarit ku i priste një masakër e pashembullt? Madje “Apostulli i Shqiptarizmës”, Mithat Frashëri, edhe në çastet e largimit nga atdheu, deklaronte:

            “Ne   po   largohemi  nga  Shqipëria  jo për   tëshpëtuar kokën,  por për  të  vazhduar luften  për çlirimin e saj nga thundra komuniste dhe për të vendosur sistemin demokratik.”

Unë meditoj dhe pyes:  

– A kemi vrasës midis nesh?

            Përgjigjen e jap po vetë: Po, janë ish-prokurorët dhe ish-gjykatësit, janë punonjësit e ish-Sigurimit  të Shtetit  dhe organeve të tjera të dhunës komuniste që sot  janë  në krye  të  skakierës shtetërore. Ata janë në krye të një kori të përbashkët me pseudodemokratët, pseudohistorianët dhe korbat e tjerë të zinj. 

          Atëherë, kush qenka fajtor për tërë atë katrahurë që kaloi vendi   ynë?  Mos  vallë qenkemi  ne që e paguam me jetët tona? Mos vallë tani, pas njëzetenëntë vitesh që komunizmi është përmbysur, duhet të drejtohemi pikërisht prej atyre që ishin ithtarët e atij sistemi? Mos vallë nuk paska Shqipëria djem dhe vajza të reja, që kanë mbaruar studimet në universitetet më në zë të botës dhe nuk janë të infektuar nga ideologjia komuniste, pavarësisht cilit krahu i përkasin,  për t’i vendosur në postet e ishve të kompromentuar?

Jam i bindur, megjithëse unë, për moshën që kam, nuk besoj t’ia arrij asaj dite por mendoj se këto hiena më në fund  do të shembetn. Jam i bindur sedo të vijë dita që e vërteta do të triumfojë mbi gënjeshtrën dhe hipokrizinë. Do të vijë dita kur emrat e këtyre pseudodemokratëve dhe pseudohistorianëve do të hidhen  në  koshin e  plehrave, ndërsa  emrat e martirëve të nacionalizmit shqiptar do të ngrihen në piedestalet më të larta. Do të vijë dita kur nxënësit tanë nuk do të dëgjojnë më pallavrat tyre por do të mësojnë historinë e vërtetë të popullit tonë martir. Atëherë ata i  prêt vetëm një gjë,  ndëshkimi i drejtësisë njerëzore, ndëshkimi i drejtësisë qiellore. 

Kjo ditë do të vij!