-Jubileun e 110 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë të shpallur në Vlorë në 28 Nëntor 1912 Kosova shtet më shumë se 14 vjet me Pavarësinë e shpallur në 17 Shkurt 2008 e feston edhe me Këshill Organizativ të themeluar nga Qeveria/

– Në Kosovë 28 Nëntori – Dita e Pavarësisë së Shqipërisë dhe e Flamurit Shqiptar festohej edhe kur ishte e ndaluar…/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI

 PRISHTINË, Nëntor 2022/ Shqiptarët kanë dy festa të pavarësisë, të Shqipërisë dhe të Kosovës. Jubileun e 110 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë të shpallur në Vlorë në 28 Nëntor 1912 Kosova shtet më shumë se 14 vjet me Pavarësinë e shpallur në 17 Shkurt 2008 e feston edhe me Këshill Organizativ të themeluar nga Qeveria.

Në veprimtaritë festive dhe nga të gjithë shqiptarët përkujtohet përgjithmonë edhe ajo që shkruan e flet historia jonë se para 110 viteve Heroi Kombëtar, Isa Boletini, në Nëntorin e madh 1912 nga fshati Boletin në rajonin e Mitrovicës – nga Kosova me 400 bashkëluftëtarët e tij shkoi në Vlorë në krah të Ismail Qemalit për shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë.

Në Vlorë, Isa Boletini me bashkëluftëtarët nga Kosova përbënin forcën e parë ushtarake të Qeverisë së parë Shqiptare të kryesuar nga Kryetari i saj Ismail Qemali, themeluesi i Shtetit Shqiptar, firmëtari i parë i Deklaratës së Pavarësisë Shqiptare…

E para 30 viteve,  i sapo zgjedhur President i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova  jubileun e 80 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë e ka festuar në Vlorë.

Edhe nga Vlora, edhe në festimet e urimet nëpër vite të 28 Nëntorit, edhe në intervistat ekskluzive që kam zhvilluar, Presidenti Rugova theksonte edhe mesazhin se Pavarësia e Kosovës është plotësim i Pavarësisë Shqiptare.

Në 80 vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë – Ditën e Flamurit, në 28 Nëntor 1992, Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, uronte të gjithë shqiptarët në botë.

“Një  URIM I MADH në këtë kremtim jubilar për të gjithë shqiptarët edhe në Shqipëri, edhe në Kosovë, edhe në viset e tjera etnike dhe në diasporë, duke filluar nga Zelanda e Re, Australia, Evropa dhe Amerika, të cilët gjithmonë kanë qenë të lidhur me Shqipërinë dhe me trojet etnike shqiptare dhe me çështjen shqiptare”.

Ky ishte urimi i parë për 28 Nëntorin i Dr. Ibrahim Rugovës si President i Kosovës i zgjedhjeve të para pluraliste presidenciale e parlamentare të 24 Majit 1992 – vitit të 80 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë. Ishin ato zgjedhje të rezistencës gjithëpopullore kosovare të shqiptarëve që krijuan një rend demokratik dhe forcuan institucionalisht Republikën e shpallur të Kosovës në zhvillime historike, që pasonin Deklaratën e Pavarësisë të 2 Korrikut e Kushtetutën e 7 Shtatorit 1990, si dhe Referendumin e 26 deri 30 Shtatorit 1991, në të cilin për Kosovën Shtet Sovran dhe i Pavarur u deklaruan 99,87 përqind e qytetarëve pjesëmarrës masivisht në votim – 87,01 përqind… 

Dr. Rugova vlerësonte arritjet e shqiptarëve dhe theksonte aspiratat e idealet shqiptare:

“Në këtë moment jubilar dhe të rëndësishëm mund të them se sot shqiptarët, pa marrë parasyshë kufijtë aktualë, janë më të bashkuar se asnjëherë dhe sot, pas 50 vjet ndjekjesh dhe persekutimesh që përjetuan edhe në Shqipëri e edhe në Kosovë dhe represionit që kemi këtu, kremtojmë së bashku këtë festë kombëtare, e mund të themi edhe me rezultate të mëdha, sepse Shqipëria aktuale këtë vit ka hyrë definitivisht në proceset demokratike, gjithnjë e më shumë po bëhet një vend i hapur edhe në pikëpamje politike e edhe në pikëpamje ekonomike dhe po integrohet në proceset evropiane dhe ndërkombëtare, ndërsa Kosova, me shpalljen e pavarësisë së saj shtet i pavarur dhe neutral, po afirmohet gjithnjë e më shumë në planin ndërkombëtar, po ashtu edhe trojet e tjera etnike të shqiptarëve në Maqedoni, si grupacion i dytë nacional, pastaj në Mal të Zi dhe në Serbinë Jugore. Mund të themi se me politikën e rezistencës dhe të qëndresës paqësore, shqiptarët e Kosovës dhe të viseve tjera janë afirmuar sot në botë. Në kohën kur po shkatërrohet e që u shkatërrua ish-Jugosllavia e po ashtu edhe në kohën e një organizimi të ri në Ballkan, edhe shqiptarët e Kosovës e të viseve tjera etnike kërkojnë vetëvendosje për ardhmërinë e tyre.

Në këto momente të rëndësishme, Shqipëria si shtet ndihmon mjaft çështjen e Kosovës dhe çështjen e shqiptarëve në përgjithësi në planin diplomatik dhe në planin politik dhe mbron interesat e shqiptarëve.”

Presidenti historik Rugova ka folur kështu në një deklaratë ekskluzive për gazetën e rezistencës “Bujku”, kryeredaktor i parë-themelues i së cilës isha, që kishte nisë të dalë në Prishtinë nga 18 Janari 1991, pjesë e lëvizjes e luftës për liri, pavarësi e demokraci, me orientim e përcaktim të fuqishëm properëndimor euroatlantik, e që sfidonte ndalimin e dhunshëm nga Serbia të gazetës Rilindja – të vetmes së përditshme shqipe në atë kohë në Kosovë.

Me titullin “Shqiptarët sot janë më të bashkuar se asnjëherë” deklarata ekskluzive gazetës “Bujku” botohej në numrin e 28 Nëntorit 1992 në ballinë, ku me titullin “Urojmë që përvjetorët e ardhshëm t’i festojmë bashkërisht” botohej edhe përgëzimi i Presidentit të Kosovës Dr. Ibrahim Rugova  Presidentit të Shqipërisë Sali Berisha:

“I dashuri President,

Sot, në ditën e 80-vjetorit të shpalljes së Pavarësisë shqiptarët festojnë kudo. Më 28 nëntor mbushen plot 80 vjet kur në Vlorë Ismail Qemali ngriti Flamurin e Kastriotit, Flamurin  shqiptar. Ishte ditë e Pavarësisë së Shqipërisë, ditë e çlirimit dhe ditë për të hyrë në jetën e lirë shqiptare e qytetare. Por, për fat të keq, Shqipëria u nda dhe Kosova e trojet e tjera etnike ranë prapë në robëri. Të gjithë shqiptarët nuk e gëzuan pavarësinë dhe lirinë.

Shqipëria demokratike dhe e lirë sot po bëhet një faktor i integrimeve kombëtare dhe i stabilitetit në Ballkan. Ajo Kosovës po i jep ndihmë të madhe politike dhe diplomatike në rrugën e saj të Pavarësisë, po i mbronë interesat e të gjithë shqiptarëve.

Urojmë që Shqipëria të bëhet një shtet edhe më i fortë edhe më i zhvilluar ekonomikisht, Urojmë që përvjetorët e ardhshëm t’i festojmë bashkërisht.

Zoti e bekoftë Shqipërinë!

Kryetari i Republikës së Kosovës,

Dr. Ibrahim Rugova”

 Në 28 Nëntor 1992, “Në mbarë Shqipërinë manifestime madhështore” ishte kryetitull balline i raportimit nga Tirana i gazetës “Bujku”, e cila  në numrin vijues raportonte edhe se, Presidenti i Republikës së Kosovës Dr. Ibrahim Rugova ishte në Shqipëri në kremtimin e 80 vjetorit të Pavarësisë.

“Dr. Rugova mori pjesë së bashku me presidentin e Shqipërisë dr. Sali Berisha në solemnitetin qendror të përvjetorit jubilar në Vlorë, ku 80 vjet më parë Ismail Qemali ngriti Flamurin e Pavarësisë…Në kuadër të vizitës në Shqipëri, dr. Rugova zhvilloi bisedime me presidentin Berisha dhe me udhëheqës të tjerë të Shqipërisë”, shkruante gazeta e vetme e përditshme shqipe e Kosovës në atë kohë “Bujku”.

E, para 20 viteve, në fundvitin 2002 të  jubileut të 90 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë Presidenti historik i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova në Rezidencën Presidenciale në lagjen Velania të Prishtinës kishte në tavolinë dhe mbante në duar gazetën tradicionale e historike shqiptare të Kosovës Rilindja që kishte kryetitull “Kosova për herë të parë feston 28 Nëntorin me institucionet e saja të njohura ndërkombëtarisht”, derisa si kryeredaktor i saj zhvilloja edhe një tjetër intervistë ekskluzive e cila u botua në numrin festiv të ndërrimit të moteve me kryetitull “Kosova e pavarur në NATO e në BE dhe në miqësi të përhershme me SHBA”.

Në jubileun e 90 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë, në 28 Nëntor 2002, gazeta tradicionale e Kosovës Rilindja doli me botim special festiv, siç theksonte në ballinë, me shkrime të autorëve dhe personaliteteve të shquara nga gjithë bota shqiptare, ndërsa u shpërnda në të gjitha trojet etnike shqiptare – në Kosovë, Shqipëri, Maqedoni, Luginë të Preshevës, Ulqin e lokalitete tjera në Mal të Zi.

Gazeta Rilindja në ballinë botonte mesazhin e Presidentit historik Rugova me  mbititull “Mesazh i Presidentit të Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, për  28 Nëntorin, Diten e Flamurit”, me titull “Shqiptarët forcohen në të gjitha viset” dhe me nëntitull “Një Kosovë e pavarur, e integruar në NATO, në BE dhe në miqësi të përhershme me SHBA-të është përcaktimi i popullit të saj”.

Teksti i plotë i mesazhit të Presidentit Rugova në 90 vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë ishte ky:

Qytetarë të nderuar, zonja dhe zotërinj

Për Ditën e Flamurit, 28 Nëntorin, ju shpreh urimet e mia të sinqerta dhe krenare, ashtu siç e ndiejmë dhe e nderojmë të gjithë ne këtë ditë.

Dita e 28 Nëntorit është data më e shënuar në historinë moderne shqiptare pas 28 Nëntorit të Gjergj Kastriotit – Skënderbeut.

Dita e 28 Nëntorit e vitit 1912 është po ashtu Dita e Pavarësisë shqiptare, e cila u cungua pa vullnetin e shqiptarëve.

Në këto 90 vjet, shqiptarët u forcuan në të gjitha viset e tyre. Pavarësia e Kosovës, që bazohet në vullnetin e shprehur të popullit, do të qetësonte Kosovën, të gjithë shqiptarët dhe këtë pjesë të Evropës e të botës.

Pra, një Kosovë e pavarur, e integruar në NATO, në BE dhe në miqësi të përhershme me SHBA-të është përcaktimi i popullit të saj.

Në Ditën e Flamurit, do theksuar se forcimi i shqiptarëve në Maqedoni, në Luginën e Preshevës dhe në Mal të Zi, është evident dhe në progres e sipër.

Po ashtu, edhe Shqipëria është në rrugë të mirë të konsolidimit demokratik dhe ekonomik.

Për këto tri vjet pas luftës, Kosova ka pasur një progres të madh në të gjitha fushat e jetës. Kjo është bërë me përkrahjen e miqve tanë dhe në bashkëpunim me UNMIK-un dhe KFOR-in. Kështu, Kosova po forcohet gjithnjë e më shumë si shoqëri dhe shtet demokratik, për të mirën e të gjithë qytetarëve të saj, dhe pret njohjen formale, që do t’i shpejtonte proceset demokratike dhe ekonomike.

Me fat Dita e Flamurit!

Zoti i bekoftë të gjithë shqiptarët!

Zoti e bekoftë Kosovën dhe popullin e saj të qytetëruar!

Dr. Ibrahim Rugova

President i  Kosovës”

 Në Kosovën e lirë nga Qershori 1999, të parat zgjedhje parlamentare u mbajtën në 17 Nëntor 2001 dhe pas tyre Kuvendi zgjodhi President Dr. Ibrahim Rugovën.  

Rilindja festive në 28 Nëntor 2002 në ballinë paralajmëronte edhe dy intervista ekskluzive që botoheshin në brendi të gazetës, që i kisha zhvilluar me atëherë Kryeparlamentarin Nexhar Daci me titull “Statusi përfundimtar i Kosovës do të përcaktohet sipas vullnetit të popullit dhe me Kryeministrin Bajram Rexhepi me titull “Pavarësia e Kosovës është në  çdo hap, në çdo lëvizje, në çdo proces që i shpie gjërat përpara”.

Si në një kartolinë, me foton e Shtatores së Gjegj Kastriotit – Skenderbeut në Prishtinë, të ngritur një vit më parë në 28 Nëntor 2001 në Kosovën e lirë, dhe me Flamurin Kombëtar Shqiptar në ballinë shkruhej: “Rilindja” ua uron Festën e 28 Nëntorit.

Dhe, në ballinë botohej edhe editoriali im – Kryeredaktorit të gazetës Rilindja:

KOSOVA FESTON LIRINË

 Behlul JASHARI

Kosova feston 28 Nëntorin e katërt në liri. Liria e Kosovës është ngjarja më e madhe e botës shqiptare pas shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, që ndodhi para 90 vjetësh.

Kosova në rrugën e demokracisë e të pavarësisë së vet ka vullnetin e popullit dhe manifeston fuqishëm përcaktimin për përmbushjen e standardeve për një Kosovë Euroatlantike, të integrimeve dhe të zhvillimeve moderne.

Duke manifestuar fuqishëm përkushtimin për këtë rrugë të Kosovës e të popullit të saj “Rilindja” del sot botim special për Festën edhe në kushtet kur nuk mund të dalë rregullisht, edhe për të treguar se çfarë do të jetë kjo gazetë tradicionale e simbol i Kosovës kur të krijohen kushtet për të ridalë.

“Rilindja” histori e shkruar e Kosovës kështu shënon e feston edhe një Ditë Historike.

“Rilindja” është gazetë e popullit të Kosovës, e ndërtimit të institucioneve, demokracisë, lirisë dhe pavarësisë.

Në këtë ditë kur të gjitha shqiptarët festojnë “Rilindja” për të gjithë ka një urim të madh: Gëzuar!

***

 “Kosova e pavarur në NATO e në BE dhe në miqësi të përhershme me SHBA”, “Pavarësia e Kosovës është e mira e të gjithë qytetarëve dhe do ta qetësojë rajonin” dhe “Politikë globale që sa më parë të bjerë muri mes shqiptarëve”, janë titujt e tre nga intervistat ekskluzive që kam zhvilluar nëpër vitet e rezistencës, luftës e lirisë me Presidentin historik të Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, derisa isha kryeredaktor i gazetës Rilindja dhe korrespondent në Kosovë i Agjencisë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë nga 24 Maji 1992.

Këto tre intervista janë ribotuar në gazetën tradicionale të Kosovës Rilindja, e cila për 17 Shkurtin historik 2008 doli numër i jashtëzakonshëm festiv me kryetitullin me shkonja ngjyrë ari: Kosova shpalli pavarësinë bota e njeh shtetin më të ri.

Po në ballinë, nën imazhet e nënshkrimit të Deklaratës së Pavarësisë së Kosovës, të Flamurit e Stemës së shtetit të ri evropian dhe fishekzjarreve të festimeve në Prishtinë, Rilindja shkruante poashtu me shkronja ngjyrë ari: 17 Shkurti 2008 dita më e madhe shqiptare pas 28 Nëntorit 1912 të Pavarësisë së Shqipërisë.

Lart te logoja po në faqen e parë shkruante: Rilindja ju uron shpalljen dhe njohjen e Kosovës Shtet i Pavarur.

 ***

 Në Kosovë Dita e Pavarësisë së Shqipërisë dhe e Flamurit Shqiptar festohej edhe kur ishte e ndaluar, festohej edhe me demonstrata në vitin 1968 në Prishtinë e qytete tjera me kërkesa për Kosovën Republikë, për Kushtetutë, për Universitet e të tjera për të drejtat e shqiptarëve. Atëherë, marshi i  fillimtarëve të demonstrates, ndër të cilët isha edhe unë nxënës i klasës së tretë të Shkollës Normale nisi në orët e pasditës  nga Fakulteti Filozofik (tash Fakulteti Filologjik i Univerisitetit të Prishtinës), dhe më pas deri natën vonë u mbushën përplot demonstrues rrugët dhe sheshet e kryeqytetit të Kosovës. Për ato demonstrata në 24 vjetorin e tyre “Nata që bënte dritë” ishte titulli i shkrimit tim në gazetën “Bujku” të 28 Nëntorit të 80 vjetorit të Pavarsisë së Shqipërisë, ku në legjendën e fotografisë theksoja: “Pas Krujës, Vlorës…edhe në Prishtinë, në demonstratat e vitit 1968, në prag të Ditës së Flamurit, u ngrit flamuri për pavarësinë shqiptare…”

“Valonin shumë flamuj kombëtarë shqiptarë, valonin edhe për Festën e Flamurit që ishte e ndaluar bashkë me flamurin”, përshkruaja pamjet madhështore…Tregoja edhe se si në 28 Nëntorin 1968  për  demonstrat shqiptare në Kosovë dhe për Flamurin Shqiptar në ditën e madhe historike kisha shkruar vargje – vjershën “Himni i Flamurit”, të cilën ma botoi gazeta studentore “Bota e Re”…

E para vitit 1968, në vitet kur Flamuri Kombëtar Shqiptar ishte i ndaluar në Kosovë, 28 Nëntorin e Pavarësisë së Shqipërisë e festoja edhe te Guri i Madh në majë të Malit Qyqavica ku ngrihej Flamuri kuqezi me Shqiponjën dykrenare, prej nga, duke dëgjuar Radio Tiranën në një radio të vogël – transistor me bateri,  përtej krahinave kosovare të Drenicës e Dukagjinit shikoja tokat e malet e Shqipërisë, nga të cilat na ndante kufiri i hekurt – “Muri ndërshqiptar si ‘fundi i botës’”, si e përshkruaja në tutullin e një reportrazhi…

E, në pranverën e vitit 1996, në 1 Prill, nga vendkalimi kufitar Kosovë-Shqipëri, në Vërmicë-Morin kam shkruar këtë skicë:

KRONIKË KUFIRI

Kufiri Kosovë-Shqipëri nuk është më si fundi i botës. Pas shumë vitesh kalohet sot për herë të parë pa viza dalëse nëpër pikën kufitare të Vermicës. Po, megjithatë, aty ende ndalojnë forcat serbe dhe është një kontroll i hekurt.

Në njërën anë – bunkerët e betonit, që kanë mbetur si të harruar e janë mbuluar nga ferrat e bari.

Në anën tjetër – “piramidat e betonit”, kaherë të vendosura në zonën kufitare si “pengesa antitanke”.

E, mbi të gjitha pejzazhet shqiptare, midis të cilave sikur mbytet vija e mallkuar e kufirit të aq shumë ndarjeve. Mbi malet e ashpra me borë të Sharrit, Pashtrikut e Koretnikut fluturon një Shqiponjë, nëpër qiellin e përflakur nga dielli në pranverë si në sfondin e flamurit.

E, jo vetëm stinën, por edhe kohën që vjen, sikur e paralajmërojnë dallëndyshet e lejlekët që fluturojnë mbi syprinat e kaltra të lumit të Drinit.

Megjithatë, vetëm zogjtë kalojnë kufirin pa pengesa…(Vermicë, 1 prill 1996)

NGA REPORTAZHI IM I MARSIT 1996 “MURI NDËRSHQIPTAR SI ‘FUNDI I BOTËS’”:

E më pak se dy javë para 1 Prillit 1996, jo rrugës po nëpër male fshehtas nëpër shtetrrethimin e forcave serbe shkova deri afër kufirit Kosovë-Shqipëri dhe nga një kodrinë shihja si dukej e çka ndodhte në vendkalimin kufitar në Vermicë-Morinë, prej nga shkrujta reportazhin “Muri ndërshqiptar si ‘fundi i botës’”, të cilin e botova në gazetën e rezistencës “Bujku” më Prishtinë para 26 viteve, në 18 Mars 1996.

Reportazhin e dërgova edhe në Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë. Në “Paraqitje e shkurtër e regjistrimeve të gjetura” të Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë e gjejë se reportazhi është botuar në 19 Mars 1996 edhe në gazetën Rilindja që dilte në Tiranë pas ndalimit nga regjimi okupues serb në Prishtinë. Në atë reportazh mes tjerash, kam shkruar:

“Një grup i të rinjëve dhe të rejave nga rrethi i Prizrenit, ditë më parë ishin penguar të shkojnë në Shqipëri, meqë nuk iu ishin dhënë vizat dalëse nga administrata e instaluar policore serbe në Prizren.

Qëllimi i udhëtimit të tyre në Shqipëri ishte të marrin pjesë në festën e njohur të qytetit të Elbasanit-të Ditës së Verës, Ditës së Luleve, të 14 Marsit.

Donin të shihnin se si kremtohet në Elbasan e njëjta festë që është edhe në Prizren e rrethinë”…

***

Pas botimit të reportazhit “Muri ndërshqiptar si ‘fundi i botës’”, që edhe u përkthye dhe arriti edhe te diplomatë më erdhi edhe mesazhi se kurrë më nuk do të jetë ashtu ai kufi…

Hazir Mehmeti, Vjenë/

“Pena e Artë – Martin Camaj” iu nda poetit Sylë Bajrami, Çmimi vjetor “Fran Tanushi”, në poezi iu nda Xhevat Muçakut kurse në prozë shkrimtarit Muharrem Blakaj. Pjesëmarrës nga disa vende të Evropës. Organizuar nga Lidhja e Krijuesve Shqiptarë në Mërgatë në bashkëpunim me Klubin Letrar “Martin Camaj“ dhe Klubin Letrar “Bekim Berisha – Abeja“ në Moosburg u mbajt aktivitet i dhjetë letrar shoqëruar me elemente artistike të traditës së lashtë shqiptare. Takimin e drejtoi Mentor Thaqi, sekretar i Lidhjes së Shkrimtarë në Mërgatë, duke i përshëndetur në emër të organizatorit uroi një mbrëmje të frytshme me letrat dhe artin e kulturës sonë. Kurse Musa Jupolli, Kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve në Mërgatë mbajti fjalën e hapjes. Ai mes tjerash tha: “Nëntori dhe Qershori janë dy muaj të shenjtë të Arbërisë, janë muaj të shenjtë të kombit, janë gjuha dhe historia e trojeve Arbërore. Janë muaj dhe data të veçanta, që ndryshe nuk mund të ndodhte. Rruga ishte e gjatë, e mundimshme për ta shpëtuar kombin nga pushtues të egër, për t’i ruajtur vlerat Ilire-Arbërore, gdhendur në gur me shkronja ari. Është Flamuri që na e përkujton shpëtimtarin e kombit, që bota e njeh me emrin Gjergj Kastrioti, është mu ky Flamur që u ngrit në Krujë me 28 Nëntor 1443 e që na e ruajti gjuhën dhe emrin, po me këtë Flamur me 28 Nëntor 1912 u shpall Pavarësia e Shqipërisë, po me këtë Flamur u themelua Lidhja e Prizrenit me 10 qershor 1878, po me këtë Flamur me 10/12 Qershor 1999 erdhi liria e Dardanisë”. Të pranishëm ishin edhe figura politike nga Atdheu, mes tyre Faton Peci, Ministër Bujqësisë i Republikës së Kosovës, Shaip Kamberi, Deputet në Parlamentin e Serbisë nga Lugina e Preshevës, Medvexhës dhe Bujanovcit. Afrim Nura, Kosull nga Repulika e Kosovës në Bavari. Të tre zyrtarët e ftuar nga Atdheu përshëndeten mërgimtarët dhe aktivitetin e bukur letrare të traditës. Ata shprehën fjalë respekti për mërgatën si pjesë e një trupi të përbashkët të Atdheut. Sylë Bajrami, kryetar i Shoqatës … i përshëndeti të pranishmit dhe ofroj të incizuar në zë Martin Camajn, një përshëndetje e ngrohtë historike e ruajtur me kujdes. Kjo përshëndetje u prit me duartrokitje të gjata nga të pranishmit.
Në orën letrare prezantuan veprat e tyre letrare nga të cilat autoret/ët lexuan pjesë të zgjedhura përcjellë me muzikë e cila i dha ngjyrë e shije fjalës artistike. Krijimtaria e përcjellë nga juria e Lidhjes së Shkrimtarëve në Mërgatë ndau shpërblimet tradicionale vjetore.
Çmimin vjetor në poezi “Pena e Artë – Matin Camaj” iu nda krijuesit të njohur Sylë Bajrami. Çmimi i LKSHM “Fran Tanushi” për poezi Xhevat Muqaku, ndërsa për prozë shkrimtarit Muharrem Blakaj. Çmimi “28 Nëntori”, piktorit Milazim Ukëhaxhaj, Çmimi “Kongresi i Alfabetit” e mori Shkolla Shqipe në Freising, respektivisht mësuesja Nife Arifaj. Mirënjohje të veçanta iu ndanë: z. Shaip Kamberit, Faton Pecit, Ministër, Konsullatës së Republikës së Shqipërisë dhe Konsullatës së Republikës së Kosovës. Mirënjohje iu nda Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve në Austri “Aleksandër Moisiu”, për aktivitet e saja botuese me rëndësi gjatë vitit. Kurse kryetarit të kësaj Hazir Mehmeti iu nda mirënjohje për botime të dy veprave letrare e publicistike. Mirënjohje morën edhe Milaim Krasniqi, Gazmend Dashi, nxënësja 12 vjeçe Lorina Nebihi. Mirënjohje e veçantë për promovim kulture dhe ruajtje tradite, për vallen burimore Familjes Kurti; Imer e Zyla Kurti dhe pesë fëmijët e tyre. Mirënjohje të veçantë iu nda veprimtarit atdhetar Brahim Gërvalla,
Tetë vite me radhë “Pena e Artë – Martin Camaj”, punohet dhe sponsorizohet nga artisti Sokol Ahmetaj i cili jeton në Francë.

Mbrëmja letrare përveç ndarjes së çmimeve vjetore u shoqërua me lexime poetike nga autorë: Sylë Bajrami, Xhevat Muqaku, Mentor Thaqi, Musa Jupolli, poezi nga Fran Tanushi në shenjë kujtimi me rastin e njëvjetorit të ikjes në amshim.
Darka e Lamës u shoqërua me ceremoni nga tradita kombëtare shoqëruar me kostume kombëtare dhe në veçanti plisi si simboli i vjetër, vegla muzikore frymore: fyej, kavall, okarina të punuara nga legjenda e folklorit burimor Shaqir Hoti. Tradita e pritjes së të ftuarve, ngritja e dollisë festive, fjala e mysafirit dhe nikoqirit, përkujtuan odat tona në kullat e njohura shqiptare. Regjisor i të gjitha këtyre ishte poeti i njohur Mentor Thaqi me ndihmën e grupit të tij.
Pjesa folklorike u shoqërua me këngë e valle të luajtura me vegla muzikore tradicionale shqiptare: lahutë, sharki, çifteli, def, okarinë, kavaj fyej etj. Në mbrëmje u promovua filmi “Mesazhi i Dëshmorit” me regji nga Nexhat Nebihi.
Tradita dhjetëvjeçare e Penës së Artë – Martin Camaj është pasuri letrare e artistike e cila e meriton mbështetjen e të gjithëve, në veçanti institucioneve tona dhe bizneseve. Kjo do ta pasuronte ruajtjen e traditës, kulturës dhe mbi të gjitha gjuhën shqipe brezave në mërgatë, aq e domosdoshme. Përgëzime!

Gentian Shero President i Shoqatës “Nënë Tereza” në Trento, Itali, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit, historisë, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Trento, Itali, nëpërmjet mësimit të gjuhës e kulturës shqipe. Me Gentian Sheron bisedoi Editori i “Diellit” Sokol Paja.

SHOQATA “NËNË TEREZA” NË NDIHMË TË MËSIMIT SHQIP

Shoqata Nënë Tereza në Trento u themelua në vitin 2017 me qëllimin e vetëm të ruajtjes së gjuhës dhe kulturës shqiptare në Trentino Alto Adige Itali. Bashkë me disa bashkëatdhetarë patriotë këtu në Trento vendosëm që t’u japim mundësinë brezit të ri të mësojnë gjuhën shqipe duke krijuar kurse të gjuhës shqipe falas të investuara direkt nga stafi ynë. Stafi i shoqatës përbëhet nga Presidenti Gentian Shero, stafi Adnand Jovani, Përparim Shaba, Klodian Topi, Taulant Purbollari, Xheik Shero, Dilaver Bajrami, Sajmir Toshkallari dhe Kujtim Mataj. Artur Lleshi ishte një nga shtyllat kryesore të shoqatës “Nënë Tereza” Trento u nda nga jeta në Dhjetor të vitit 2020 në moshën 48 vjeçare. Stafi i shoqatës vendosi që emri i shkollës të ishte ai i Arturit si mirënjohje për punën patriotike që bëri dhe përkushtimin për mësimin shqip e komunitetin shqiptar në Trentino Alto Adige Itali.

THEMELIMI I SHKOLLËS SHQIPE NË TRENTO

Në vitin 2018 kurset e mësimit të gjuhës e kulturës kombëtare patën shumë sukses dhe me ndihmën e faqes tonë atëherë “Shkolla Shqipe Trento” u krijuan edhe në Bolzano, Merano BZ, Bressanone BZ, Levico TN, Mezzolombardo TN me një numër nxënësish të konsiderueshëm afërsisht 250. Një arritje e jashtëzakonshme për të gjthë komunitetin shqiptar. Nuk mund të lë pa përmendur shumë bisnese që nuk na lanë vetëm si Am Costruzioni, Artur Pavimenti, Pizza Grande, Pizza Rimi, Pizza Benyy, Anton Perskura, Enea Pitture, Alb Edil srl, Telecomunicazione Trentino, Landi Costruzioni, Ilir Duka, Nador Çami Bolzano, Auto Trasporti Celhaka Bolzano, Auto Trasporti Bllama Bolzano, Xhelil Xheleshi Merano e shumë patriot të tjerë që na dhanë një ndihmë shumë të konsiderueshme. Kurset e gjuhës shqipe vazhduan edhe në vitin 2019 rregullisht të financuara tërësisht nga stafi ynë. Vend kryesor për hapjen e kurseve të gjuhës shqipe e zë Adnand Jovani përfaqësues i sindakatës UIL TRENTO e cila hapi dyert e saj për të krijuar kushtet e nevojshme të Mësimdhënies në Trento, Bolzano, Merano, Mezzolombardo. Më pas mes vështirësive të ndryshme dhe pandemisë ku u ndalua rreptësisht organizimi i këtyre kurseve kjo mrekulli u zbeh pak. Në vitet e pandemisë vazhduam mësimin online në klasën e Bolzanes falë vullnetit të madh të mësues Esmeralda Sadiku dhe Elona Lapi. Doja të falënderoja Shkollën “Rreze Drite” dhe “Petronini Luarasi” në Tiranë të cilat na dhuruan sasi të konsiderueshme librash. Këto dy vitet e fundit na kanë furnizuar me libra Ministria e Diasporës, kjo është ndihma që ka pasur shoqata jonë. Rëndësi të veçantë në suksesin e këtyre kurseve të gjuhës shqipe e kulturës kombëtare kanë edhe prindërit të cilët na kanë mbështetur në çdo iniciativë. Mbështetja e tyre ka qenë frymëzim dhe emocion i veçantë për gjithë stafin tonë. Njëkohësisht me kurset e gjuhës shqipe u formua edhe grupi i valleve popullore shqiptare i cili pati shumë sukses deri në momentin kur pandemia na e ndërpreu zhvillimin.

NDIHMA HUMANITARE NGA SHOQATA “NËNË TEREZA”

Komuniteti shqiptar në Trentino Alto Adige na mbështeti edhe në rastin e termetit ku u mblodh një shumë e konsiderueshme monetare. Shoqata “Nënë Tereza” dhuroi një shtëpi në Budull, Bubq me vlerë 27000 euro. Atë po e gëzon një familje me një djalë invalid. Shoqata mblodhi 12 T ushqime dhe veshmbathje të cilat u shpërndanë nën drejtimin e stafit tonë dhe bashkisë Bubq në më shumë se 300 familje. Në dhjetor të vitit kaluar, dhuruam në shtëpitë e të moshuarve, të disa qyteteve, veshmbathje të reja (xhupa dimri, bluze, triko, pantallona e tij). Ndihma per nevojtaret dhe aktiviteti humanitar do te rritet ne muajt e ardhshem.

MBËSHTETJA E PRINDËRVE, RRITJA E AKTIVITETEVE TË SHKOLLËS SHQIPE

Falë punës së shkëlqyer të mësuesve dhe mbështetjes së prinderve, shkolla jonë po rritet çdo ditë. Shkolla Shqipe eshte nje krenari e veçantë per te gjithe ne. Në këtë moment kemi rifilluar mësimin në prezencë vetëm në Bolzano dhe Trento pas një pune të mrekullueshme të mësuesve Esmeralda Sadiku, Elona Lapi, Irfan Lumnishta Muslija dhe Lindita Halili. Kurset jane çdo të shtunë për fëmijët nga 5 deri 15 vjeç. Ata mundësohen falas në sajë të punës vullnetare të mësuesve tanë. Këtë muaj më 1 Tetor filluam në në Bolzano dhe 2 Tetor në Trento ishte dita e parë e shkollës shqipe “Artur Lleshi”. Ishte një fillim që na mbushi shpirtin plot. Në faqen tonë FB “Shkolla Shqipe Artur Lleshi” pasqyrojmë gjërësisht aktivitete tona të larmishme.

AKTIVITETE NË KOMUNITETIN SHQIPTAR NË TRENTO

Përveç investimi tonë të madh për mësimin e gjuhës shqipe në Trento, si drejtues ligjor i shoqatës “Nënë Tereza” në Trento kemi edhe aktivitete sportive si një urë lidhese e komunitetit tonë mes vendit tonë të origjinës, ndërmjet njëri-tjetrit dhe Italisë. Vitin e kaluar krijuam ASD Iliria, ku jam dhe president i skuadrës sonë të shqiptarëve. Ky është viti i dytë që po luajmë në kategorinë dytë në Trento. Çdo ditë që kalon skuadra rritet në sajë të punës së djemve kuq e zi. Organizimi sportiv i ka dhënë shumë jetë e gjallëri komunitetit tonë. Skuadra e futbollit mbështetet nga shumë sponsor të cilët kanë një vend të veçantë në përballimin e detyrimeve të skuadrës. Në muajin shtator Shoqata “Nënë Tereza” në organizoi në Trento dhe Bolzano dy mbrëmje të Nostalgjisë, e cila na solli pas nga emigrimi i Arbëresheve më shumë se 600 vite më parë. Ne vazhdojmë të veprojmë e punojmë në komunitet me qëllimin për të bërë më të mirën për vëllezërit e motrat tonë tona e për vendin tonë.

Jacques Prevert/

Oh! Sa kisha dashur që t’i kujtosh

Ditët e lumtura kur ne ishim miq

Në atë kohë jeta ishte më e bukur

Dhe dielli flakëronte më fort se sot.

Gjethet e vdekura mblidhen me lopatë

E sheh, unë nuk kam harruar…

Gjethet e vdekura mblidhen me lopatë

Kujtimet e pendimet gjithashtu.

Dhe era e veriut i bart

Në natën e ftohtë të harresës

E sheh, unë nuk e kam harruar

Këngën që ma ke kënduar.

Ajo është një këngë që ne na përngjan

Ti, ti më ke dashur dhe unë të kam dashur

Dhe ne të dy jetonim së bashku

Ti që më ke dashur dhe unë që të kam dashur.

Por, jeta i ndanë ata që duhen

Qetas, pa bërë zhurmë

E deti i fshin mbi rërë

Hapat e dashnorëve të ndarë.

Gjethet e vdekura mblidhen me lopatë

Ashtu si kujtimet e pendimet

Por, dashuria ime e heshtur e besnike

Përherë buzëqesh e jetën falendëron

Sa të kam dashur, ti ishe aq e bukur

Si mund të dëshirosh që unë të të harroj?

Në atë kohë jeta ishte më e bukur

Dhe dielli flakëronte më fort se sot

Ti ishe mikja ime më e ëmbël

Por, unë nuk duhet të pendohem

Dhe këngën që ti e ke kënduar

Gjithmonë, gjithmonë do ta dëgjoj.

Përktheu nga frengjishtja: Sadik Elshani

Secila stinë e ka bukurinë, magjepsjen e vet, na sjell diçka të këndshme, na frymëzon, na bën të ndihemi mirë, na ngjallë kujtime, mall. Në këtë çast është stina e vjeshtës me tërë bukurinë e saj, ngjyrat e mrekullueshme, pemët plot fruta, vreshtat plot me rrush. Secili e përjeton këtë stinë ndryshe, secilit i ofron diçka të veçantë. “Les feuilles mortes”, që në gjuhë të ndryshme përkthehet si: “Gjeyhet e vdekura, “Gjethet e thara, “Gjethe e vjeshtës”, është një poezi shumë e njohur me motive vjeshte e poetit të shkëlqyer francez, Jacques Prevert (1900 – 1977). Është një poezi melankolike, nostalgjike, vargje që sjellin në kujtesë çastet e lumtura të një dashurie tani të ndëreprerë, të humbur dhe mungesën e së dashurës, sidomos në kohën kur gjethet e vjeshtës fillojnë të bien. Sikurse gjethet e thara që mblidhen me loppatë dhe era e ftohtë e veriut i bart në natën e harresës, ashtu edhe kujtimet e keqardhjet zbehen ngadalë. Por, kënga që e dashura i ka kënduar dikur poetit do të mbetet gjithmonë në kujtesën e tij, për t’i kujtuar ato ditë të lumtura, atë dashuri të zjarrtë. Poezia “Gjethet e vdekura” radhitet si njëra ndër poezitë më të bukura të të gjitha kohërave të letërsisë franceze. E shkruar me vargun e lirë e pa rima, ajo është e rrjedhshme dhe sjell atmosferën, ndjeshmërinë e stinës së vjeshtës. Po aq e bukur është edhe kënga me të njejtin titull, kënduar nga Yves Montand, Edith Piaf, Juliette Greco e shumë këngëtar të tjerë të njohur. Poezia dhe kënga “Gjethet e vdekura” sikur e begatojnë më shumë stinën e vjeshtës dhe ndjeshmërinë e shpirtit tonë, na frymëzon, na ngjall kujtime e mall.

Philadelphia, më 30 shtator, 2022

Sadik Elshani është doktor i shkencave dhe veprimtar i bashkësisë shqiptaro – amerikane.