Fjala në anglisht nga Eda Zhiti.

MOTHER TERESA CANONIZATION DAY.

We were in the Vatican, in the most beautiful square of the Catholic world, in Saint Peter’s, when Mother Teresa was to be canonized. I cannot say how blessed we were to be there, and in full disclosure, we were very much front and back, working on behalf of Albania there, as   my husband worked as the head of the Albanian Embassy in the Holy See at that time.

There was so much light and emotion that Sunday, September 4, 2016. More than 120,000 pilgrims, coming from all continents, waving the flags of the Vatican, but also of Albania, Kosova, India, Europe and America

The crowd stretched all the way to the Tiber River bridges and no one could see where the end was. It looked like a sea of people.

During the Canonization mass for Blessed Mother Teresa, Cardinal Amato – the Prefect of the Congregation for the causes of saints presented a biography of the Church newest Saint in the presence of Pope Francis. He said:

“This humble nun, to whom countless number of people turn, affectionately calling her “Mother Teresa”, is the Blessed Soul we are presenting to your Holiness today so…, the whole world may contemplate her, ask her intercession, and imitate her in charitable works. Throughout her life, following the example of Christ the Good Samaritan, she was always close to anyone she encountered who was in need, sharing in the suffering of those who live on the extreme outskirts of society and witnessing to God’s boundless love for His people. (Vatican Radio-Catholic news). 

Blessed Mother Teresa of Calcutta was born Agnes Gonxhe Bojaxhiu in Skopje, to a family of Albanian origin. As an adolescent she became ever more active in her parish while her vocation to give herself totally to the Lord grew. Leaving her family, she was received as a Postulant in the convent of the Blessed Virgin Mary of the Sisters of Loreto, near Dublin.

Sent to Darjeeling, in India, at the end of her novitiate, she made her final profession and took the name of Teresa. She served as a teacher and spent 17 years at Saint Mary’s Bengali Medium School, near Calcutta.

While travelling by train from Calcutta to Darjeeling, she received what she defined as “the call within the call”: an intuition to begin a religious institute that would “satisfy the infinite thirst of Jesus on the Cross for love and for souls by working for the salvation and the sanctification of the poorest of the poor”.

She opened houses of mercy first in India where not only the poverty was extreme, but so was also the thirst for God, to continue in Latin America, in Europe.

Then it was the turn of the Middle East: At Amari, at Gaza, then to Yemen where there had been no Catholics for many centuries. The government accepted Mother Teresa’s conditions and she said: “After six centuries Christ has returned among these people”. In Asia, In North America, In central America and Africa.

Mother Teresa said about herself and about the Missionaries of Charity: “I know that we are merely a drop in the ocean of human misery and suffering, but if it were not for this drop, human misery and suffering would be even greater…”

  Mother Teresa always sought to involve many people doing something good for God.

She founded various branches of her Congregation:

• The Missionaries of Charity Sisters;
• The Missionaries of Charity Brothers
• The International Association Co-workers of Mother Teresa, approved and blessed in 1969 by Pope Paul VI.
• The Missionaries of Charity Sisters – contemplative branch
• The Missionaries of Charity Brothers – contemplative branch
• The Missionaries of Charity Fathers…

Mother Teresa was canonized nine years after her death

According to the Vatican law, the first miracle attributed to a candidate for sainthood means beatification can be conferred. Recognition of her first miracle resulted in Mother Teresa’s beatification in 2003. Monika Besra’s healing, from an incurable stomach tumor happened after a sister placed a medal that had been touched to Mother Teresa’s body on Monica’s stomach.

        We attended as pilgrims the Beatification mass too. We also had with us the prayers of Mother Teresa, which my husband published for the first time in Albania. And a portrait of Mother Teresa, which our son had drawn when he was three and a half years old, with several crosses in a background of different colors, which the Vatican newspaper “Osservatore Romano” would publish, commenting that “those crosses represent the human races united by Mother Teresa, and the drawing of this child is stronger than the treaties of statesmen”.

Let’s continue with her canonization. A second miracle followed so canonization and entry into sainthood took place.

Mother Teresa’s second miracle was curing a man who had brain abscesses

In 2008, Brazilian Marcilio Haddad Andrino was close to death. An infection had left his brain with abscesses and accumulating fluids, and his worsening condition made him fall into a coma. His wife, Fernanda, prayed to Mother Teresa for help, she put Mother Teresa relic on Marcilio’s head, where he had the abscesses. 

While Andrino was taken into surgery room, he woke up and stated, “What I am doing here?” His wife’s prayers were answered as Andrino made a fast and complete recovery. 

As before, the Congregation for the Causes of Saints and a medical committee examined the case. No medical explanation was discovered for how Andrino had been cured. In 2015, his recovery was deemed to be Mother Teresa’s second miracle.  

This is what the Holy Father said that day:

“Mother Teresa, in all aspects of her life, was a generous dispenser of divine mercy, making herself available for everyone through her welcome and defense of human life, those unborn and those abandoned and discarded. She was committed to defending life, ceaselessly proclaiming that “the unborn are the weakest, the smallest, the most vulnerable”. She bowed down before those who were spent, left to die on the side of the road, seeing in them their God-given dignity; she made her voice heard before the powers of this world, so that they might recognize their guilt for the crime – the crimes! – of poverty they created. For Mother Teresa, mercy was the “salt” which gave flavor to her work, it was the “light” which shone in the darkness of the many who no longer had tears to shed for their poverty and suffering. Her mission to the urban and existential peripheries remains for us today an eloquent witness to God’s closeness to the poorest of the poor. Today, I pass on this emblematic figure of womanhood and of consecrated life to the whole world of volunteers: may she be your model of holiness!”

I wanted to collect the emotions and sentiments of everyone who was there, but that would have been impossible. Then I thought: What about the women? There were thousands of them too. That was also impossible. I suddenly had the idea to make an anthology with the impressions of the women of the Diplomatic Corps only, of the women ambassadors and the wives of male ambassadors. I thought taking even a sentence from each one would be a great testimony about that great day.

I felt it was my duty as a Catholic, also as a compatriot of Mother Teresa. And I started writing to all of them. And they were kind enough to answer me.

Thus, a book was created. 

The women who brought their impressions and reflections about Mother Teresa included the wife of the Ambassador of Italy to the Holy See and the wives of other ambassadors from Japan, Austria, Poland, France, Slovenia, etc… the 

Ambassador of the United Kingdom, Bosnia, the European Union, from African countries.

I also included thoughts and reflections of two Albanian nuns, Elena and Majlinda, as they are truly spiritual ambassadors of Saint Mother Teresa.

  The women authors brought a variety of memories, prayers in the presence of and with Saint Mother Teresa, their meetings with her; one of them even shared about a not so pleasant moment , when she had been arrested, in  a former socialist country; another recalled what the Cardinal of her country had told her when he had come with Mother Teresa to Albania, even sharing how they had met the widow of dictator Hoxha, and how Mother Teresa had asked her for a house for her sisters of charity. 

“The one who pays the most will get it,” the widow of the dictator had said, implying that this was the nature of your system, in a capitalist world.

And Mother Teresa replied: “Don’t you understand that I want to give you the chance to show kindness?”

  Albania has paid the highest price of all. But blessed be the land that also gave the world Mother Teresa, who not only is an example of how to not let go the chance to show kindness, but it brings goodness and spreads it.

                                                        ***

On the day of her canonization “The voice of Pope Francis seemed to spread with the white wings of doves and stopped in the nest of every heart”, – that was a sentiment I entered in my book:

My book was published in Italian by “Libreria Editrice Vaticana” under the title “Day of Saint Mother Teresa” and I shared few things from the book here.

Mother Teresa is the most famous woman on the planet thanks to the divine love she still spreads, but how does she unite the world? With her prayers. With the mission she fulfilled.

Faith in action – would become Mother Teresa’s mission and she would later be called the greatest investor of smiles.

I also like to call this day “A holy day of Mother Teresa” All days, in fact, are like this: they carry the light of her soul, that spirit. 

I close by praying every day with love:

May Saint Mother Teresa be our model of holiness.

Thank you!

Dy mjekët e shquar të ortopedisë, Selmani dhe Gjonej, të dedikuar me një dashuri gati  hyjnore ndaj fëmijëve me “pes equinovaris”

Arben Iliazi/

Dhjetra fëmijë lindin në Shqipëri me një anomali që quhet “pes equinovaris” (deformim i shputave të këmbëve) dhe njihet që nga lashtësia. Hipokrati, babai i mjeksisë, ishte i pari që përshkroi, teorikisht por edhe mjekoi deformimet e këmbës rreth viteve 300 përpara erës sonë.

Pes-equinovarus congenitalis, apo këmba e lindur e shtrëmbër, është emërtimi për një anomali kongenitale, e cila ende në ditët tona mbetet një shqetësim mjaft serioz për prindërit e fëmijëve që e vuajnë, për personelin mjekësor të kualifikuar të shërbimit ortopedik, që e trajton, sikundër edhe për vetë fëmijët të cilët, në moshën e rritur, do të ndjejnë anët negative të këtij deformimi të lindur. Është pozicionimi rigid i këmbës në pozicion karakteristik si këmba e kalit. Mendohet se janë dëmtimet gjenetike në strukturat e ligamenteve që e shkaktojnë këtë deformim muskulo-skeletor. Nëse nuk diagnostikohet dhe trajtohet herët, personi e ka të pamundur të ecë. Ndonëse patologjia teorikisht është përshkruar nga koha e Hipokratit, natyrisht është bërë një progres i konsiderueshëm në trajtimin e kësaj anomalie. E gjithë jeta e mjekëve të shquar ortopedë, Prof. Edvin Selmani dhe Dr. Arben Gjonej ka qenë një dedikim i plotë ndaj fëmijëve me anomali të tilla, të cilët i kanë trajtuar me një dashuri gati  hyjnore, duke i ngritur në këmbë si me magji, madje duke i bërë edhe sportistë. Këta janë shembuj të rrallë që vijnë nga mjekësia shqiptare. Është privilegj të njohësh dhe të bisedosh nga afër me këta mjekë me mendje dhe duar të arta.

Ka ndodhur shpesh që, kur nënat e mësojnë që në ekon morfologjike, se fëmija e tyre mbart këtë anomali, ato e kanë braktisur foshnjën duke e abortuar. Dy mjekët e ndjejnë për detyrë humane t’u bëjnë apel grave shtatzana të mos tentojnë të bëjnë abort, sepse “pes equinovaris” është një deformim plotësisht i korrigjueshëm. Menjëherë pasi të lindë fëmija duhet të paraqiten menjëherë tek ne për të filluar trajtimin sa më herët.

“Pes equinovarus, sipas mjekëve të spitalit të Traumës, është i shpeshtë.  Metoda “Ponseti” është metoda më superiore ndër metodat konservative.

Profesori me një përvojë të gjatë dhe unike në trajtimin e kësaj patologjie, Edvin Selmani, pedagog në fakultetin e Mjekësisë dhe mjek ortoped në Spitalin Universitar të Traumës, thotë për “Diellin”: “Afërsisht kemi 100 raste në vit me këtë deformim të lindur. Kërkon çdo javë një trajtim me allçi, që zgjat tre muaj, dhe ndonjëherë kërkon edhe ndërhyrje të vogël për zgjatjen e tendinës së Akilit. Teknologjia trajtimit është bashkëkohore dhe rastet janë gjithmonë të suksesshme. Në përgjithësi shkojnë shumë mirë si raste. Është një deformim që për fat të mirë trajtohet shumë mirë dhe nuk lë asnjë pasojë,” siguron Profesor Selmani.

Specializimet dhe trajnimet që Prof. Edvin Selmani ka kryer janë të shumta në qendrat spitalore të njohura në SHBA, Hollandë, Gjermani, Austri, Poloni, etj. Pjesëmarrës në kongrese dhe konferenca kombëtare dhe ndërkombëtare Prof. Selmani është autor dhe bashkautor i shumë publikimeve në fushën e ortopedi-traumatologjisë si dhe ka qenë anëtar i bordeve të Editoriale të Revistave Mjekësore si: Journal of European Orthopaedics and Traumatology EOTR (Lialison Editor member 2012 – 2016); International Journal of Orthopaedics (IJO) (Editorial Board member 2012); Open Journal of Orthopaedics (OJO) (revieëer 2013); American Research Journal in Orthopaedics and Traumatology (ARJOT) (Editorial Board member dhe revieëer 2014); Albanian Journal of Trauma and Emergency Surgery (ASTES) Editor in Chief 2017.

Përvojën mbi 20 vjecare dhe sfidat e kaluara gjatë trajtimit të qindra femijëve me këtë sëmundje, duke u konsultuar edhe me literaturën e huaj bashkëkohore, Prof. Edvini e ka paraqitur edhe në  librin “trajtimi kirurgjikal i “Pes Equinovarus”, botuar kohët e fundit.

Në literaturën mjekësore shqiptare nuk ka ndonjë botim të plotë në këtë fushë dhe kjo e bën këtë libër me vlera të vecanta. Megjithëse është fushë tepër specifike ky libër është ndihmës gjatë praktikës për studentët e Fakultetit të Mjekësisë, specializantët e ortopedisë. “Vijnë të porsalindur tek ne. I trajtojmë për një periudhë tremujore sipas metodës ‘ponsete’ që ka një rezultat shumë të mirë, thotë Doktori i Shkencave Mjekësore Arben Gjonej, teknik i gjipsimit ortopedik pranë Klinikës së Ortopedisë e Traumatologjisë, Tiranë, i cili ka mbrojtur gradën e lartë “Doktor i Shkencave” (dhe është në prag të marrjes së titullit profesor i asociuar) pikërisht me temën: “Pes Equinovarusi kongenital, eksperienca nëpërmjet trajtimit konservativ nga tekniku i gipsimit ortopedik”. Ponseti, ka një kontribut të jashtëzakonshëm në trajtimin e pes equinovarusit dhe një aktivitet të gjatë mjekues të kësaj patologjie invalidizuese, informon Dr. Gjonej për profesorin e shquar, metoda e të cilit është parimi shkencor i së sotmes në trajtimin e kësaj patologjie. Profesor Ponseti ishte kirurg ortoped pediater, lindur në Spanjë në vitin 1915. Gjatë karrierës së tij praktike u bë Profesor i Ortopedisë në Universitetin e Ioua-s, (Spital Ortopedik i Fëmijëve-Shtetet e Bashkuara,) ku punoi si Profesor, më pas Profesor Emeritus dhe së fundi si Presidenti Fondacionit që mban emrin e tij. Gjatë punës së tij, filloi të studiojë, në mesin e shumë sëmundjeve të tjera ortopedike të fëmijërisë, edhe këmbën e shtrembër ( P.E.V.) dhe në vitin 1948, përshkroi metodën e ideuar dhe vënë në zbatim prej tij duke hedhur poshtë të gjitha konceptet e njohura deri në atë kohë. Metoda, është bazuar në trajtimin konservativ të patologjisë. Kjo metodë është bazuar në manipulimin gradual të korrigjimit të elementëve deformativë të strukturave të këmbës e pasuar me një prerje të tendinit të Akilit dhe me plotësim e mjekimit duke mbajtur një shinë të posaçme për të konsoliduar korrigjimin e arritur nëpërmjet redresimeve në gips.

Në Spitalin Universitar të Traumës ka teknika dhe procedura, që realizohen në çdo vend të botës, thotë në vijim të bisedës Dr. Arben Gjonej, Fëmijët kthehen drejt normalitetit. Vajzat për t’i bërë balerina dhe çunat sportistë”, Në rast se sëmundja nuk do të mjekohet në kohë, pasojat invalidizuese janë të përjetëshme, ndaj merr përkushtimin e domosdoshëm mjekësor, me mjeshtëri e profesionalizëm infermieror, sidomos në vlerësimin e etapave të redresimit të elementëve përbërëse të deformimit që njëherësh janë edhe objektiva të trajtimit.

Dy mjekët gjatë një procedure trajtimi 

Prof. Edvin Selmani

Dr. Arben Gjonej

Gëzim Zilja/

Më 08.11.2024 u mbushën katër vjet, nga vdekja Koço Devoles (28.11.1945-08.11.2020) një nga personalitet e shquara të humorit shqiptar: aktor i madh, karikaturist, skenarist, regjisor dhe prezantues spektaklesh. Pak kush do të besonte sot se filmi “Gjuetia e fundit” me skenar e regji të Koço Devoles, është prodhuar në vitin 1992, vit kur ra diktatura në Shqipëri!? Njerëzit nuk ngopeshin së pari figurën e Enver Hoxhës,të zhveshur nga gjithë ajo lavdi idiote, që i ishte imponuar shqiptarëve për 45 vjet me rradhë. Është një telekomedi që zgjat vetëm 46 minuta. Aty shqiptarët të detyruar t’i thoshnin këmbës dorë, e barit bukë, e panë diktatorin ashtu si ishte vërtetësisht: gjakatar, mizor, gënjeshtar, injorant dhe njëherazi qesharak. Merita e skenaristit qëndron, se ndërsa shikon filmin, njeriu qesh e qesh pa mbarim me personazhet sidomos ato të krijuara nga Vasillaq Vangjeli (diktatori), Koço Devole (Sillo), Marjana Kondi, (Nafija), Mehdi Malko, (Xha Braho) etj. Qesh me njeriun, që për 45 vjet e mbajti vendin të rrethuar, të izoluar dhe në mjerim. Po thellë në shpirt ndërsa qesh, njeriu shqiptar ndjen ulërimën therrëse, që i vjen nga thellësia e shpirtit: Si është e mundur të kemi duruar një rregjim të tillë kriminal? Si është e mundur të kemi përplasur duart e të kemi buzëqeshur aq shumë për një tufë kriminelësh, që e zhytën vendin në mjerim e varfëri e i detyruan njerëzit të ktheheshin në qen gjahu për të kënaqur udhëheqësin? Të qeshësh kur të vjen të ulërish e kur thellë në zemër ndjen trishtim për vitet e kaluara dëm, të qeshësh ndërsa sheh veten tënde që edhe bukën e gojës ia fal ‘’i lumtur’’ shtypësve të tu, të qeshësh kur të varrosin së gjalli e nuk ngopen së poshtëruari… Për mua ky është art i mirëfilltë, maja e groteskut jo vetëm për temën që trajton. Ndërsa filmat “’Kapedani’’, ‘’Pallati 176’’ apo ‘’Shi në plazh’’ i sheh në të gjitha stacionet televizive kombëtare e lokale, kohë e pa kohë, ‘’Gjuetia e fundit’’ e ’’Sillo 2’’, shfaqen shumë rrallë. Nuk jam përkrahës i teorive konspirative, por mendoj se nuk është harresë mos dalja më shpesh në ekrane e filmave të Koço Devoles. Ka kohë që figura e diktatorit, nga disa media po mëtohet të jepet në përmasat e dikurshme si luftëtar, ideolog dhe filozof jo vetëm kombëtar por edhe ndërkombëtar. Korrente të caktuara me pushtet e para, duan të ndryshojnë historinë e të na mbushin mëndjen sidomos të rinjve se ajo kohë nuk ishte aq e keqe, se janë bërë gabime por ka patur edhe të mira se diktaturat duken të këqia por janë të nevojshme etj, etj. Mallakastra madje shpalli qytetar nderi, Mehmet Shehun, një nga kriminelët më të mëdhenjë të Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri. Asnjë insitucion shtetëror e shoqëror nuk reagoi. Ka një dorë precise, që kontrollon e drejton këtë lloj propagande. Kjo ka të bëjë me një grup jo të vogël njerëzish, pasardhës të drejtpërdrejtë të diktaturës dhe figurave kryesore të saj, që qeverisin këto 30 vjet Shqipërinë. Nuk mund të pranojnë që vetë ata, baballarët e gjyshërit e tyre ishin kriminelë, ndryshe do t’u hiqnin dekoratat ‘’Hero i Popullit”, do të hapnin dosjet me kohë, do t’iu duhej t’i ndëshkonin, dënonin e të kërkonin falje publike. Mendoj që ishte taktikë e strategji e rafinuar tipike komuniste, që figurën e Koço Devoles e godisnin, përgojonin dhe e linin në harresë, herë pas here, diku në një cep. Gjatë viteve 1970-1977 Koçua është dërguar disa herë në punë të detyruar për “gabime” ideologjike në artin e skenës. Në vitin 1978 ai nis punën në Televizionin Shqiptar si redaktor, skenarist dhe regjisor i programeve artistike. Pothuaj 20 vjet më vonë më 1997, me marrjen e pushtetit nga socialistët drejtori i atëhershëm i RTSH-së e shkarkon si të paaftë. Koçua detyrohet të emigrojë me familjen në SHBA. Çfarë nuk shpikën e thanë për të! Iu qepën këmba-këmbës këtij krijuesi e aktori të madh, duke e lënë pa punë për shumë kohë kur ishte në kulmin e tij. Ndoshta sot do të kishim Sillo 3, Sillo 4, Sillo 5, për gjithë drejtuesit shqiptarë të demokracisë sikur të mos e mënjanonin. Tashmë shqiptarët janë bindur, që Shqipëria vazhdon të qeveriset nga sillot e soji e sorollopi i tyre. Koçua nuk është më. Po jeta e tij është një shkollë më vete për artin skenik e historinë. Një film dokumentar ashtu shpejt e shpejt për të është shumë pak. Rilindasit e rinjë vazhdojnë të tjetërsojnë qendrat e qyteteve e njëherazi të rrafshojnë kulturën, traditën, historinë, duke ngritur kulturën e betonit e ndërtesave që të marrin frymën, po perfeksionojnë e përjetësojnë shkollën e hajdutëve e të antishqiptarizmit. Kemi një monument të këndshëm të Ollgës (Violeta Manushit) në Pogradec. Po ku e ku figura e saj me atë të Sillos. Nuk mendoj se nesër do të ketë një monument për Edi Ramën, Fatos Nanon, Sali Berishën, Ilir Meten, Lul Bashën apo Spiropalin e Dumën. Por për Koço Devolen dhe veprën e tij duhet të ketë madje në një nga sheshet më të dukshëm të kryeqytetit. Ai jo vetëm na dha figura dhe skenarë të papërsëritshëm por nga të parët me veprën e tij të pavdekshme “Gjahu i fundit” vrau frikën në fillimet e demokracisë. Edhe sa vjet duhet të presim të ngrihet një monument për të? Do pyesni: kush do e ngrejë monumentin?! Zamirët? Shefqetët? Nuk besoj. Pushtetarët? Kurrë! Piedestalët në Shqipëri mjerisht do të ngelen edhe për shumë kohë bosh, derisa shoqëria shqiptare të kuptojë e vlerësojë bijtë e saj të vërtetë. Sqarim për gjarprinjtë e hijenat, që helmojnë e kafshojnë orë e çast për tu nxirë jetën njerëzve të suksesshëm e të pafajshëm. Në 26 nëntor të vitit 2002, Koçua së bashku me një mikun e tij, kapet nga policia italiane. Akuza: transport i 3 kg. heroinë. Pas tetë muajsh më 24 korrik 2003 lirohet nga burgu italian dhe pas gjyqit në Gjykatë e Riminit merr pafajësinë e më pas dëmshpërblimin për muajt e burgut.

Dr. Shefqet Deliallisi/

Në vitin 1923, një ndër shkrimtarët francezë më të mirë të gjeneratës së tij, Jules Romain, shkroi dramën ‘Knock, ose Triumfi i Mjekësisë’ në të cilën satirizonte mjekësinë moderne. Përmes humorit dhe ironisë ai denonconte medikalizimin e jetës. Personazhi kryesor i dramës, Doktor Knock, ndërtoi një biznes mjeksor të fuqishëm duke i kthyer gjithë banorët e fshatit ku punonte di mjek, në pacientë duke i terrorizuar me frikën e sëmundjeve. “Njeriu që ndihet mirë, – thonte Doktor Knock, – në të vërtetë është i sëmurë, por nuk e di”. Një shekull pas, profesori i bioetikës në Universitetin e Pensilvanisë, Arthur Caplan, shkruan:

“Nëse doni të ngjallni shqetësim në publik dhe keni dollarë për t’i bërë reklamë, ju mund të shndërroni pothuajse çdo gjë në sëmundje”.

NJË ANALOGJI UTOPIKE…

Mjeksia e “mirëmbajtjes”

Sipas ekonomistit shëndetësor amerikan, Dale Tussing, qeniet njerëzore duhet t’i nënshtrohen kontrolleve të mirëmbajtjes së shëndetit, ngjashëm me kontrollin fizik të makinave, pas çdo “x km”, imunizim, pas çdo “y km”, egzaminim për kancer të qafës së mitrës, pas “z” km” testim për kancerin e…e me radhë…

Është utopi të besosh se sëmundjet do të parandalohen në këtë mënyrë. Ka një ndryshimin thelbësor mes makinës dhe organizmit tonë.

Filip Mudgrove një ekonomist me karrierë të gjatë në forcimin e sistemeve globale shëndetësore, fitues i çmimit Nobel në ekonomi 2011, shkruan :

“Shëndeti është një aset i veçantë, që s’mund të shitet, s’mund të dhurohet, s’mund të merren pjesë këmbimi për të. Kur organizmi ndodhet në spital, nuk mund të merret hua një tjetër, si në rastin kur makina juaj është në servis…”

MJEKSIA PARASHIKUESE…

Prej disa dekadash mjekësia parandaluese është pasuruar me një variant të ri, Mjekësinë Parashikuese e cila ka si objekt jo njerëzit e sëmurë por njerëzit e shëndetshëm. Ajo nuk kontrollon agjentët e identifikueshëm të sëmundjeve, por përpiqet të zbulojë faktorë të mundshëm risku për sëmundje në të ardhmen. Në këtë kuptim mjeksia parashikuese vetëm premton parandalimin e sëmundjeve mbasi me siguri s’mund të parashikojë se sëmundja do të ndodhë ose jo. Shumë tërheqëse mjeksinë parashikuese e bën premtimi se do të sigurojë zgjatje të konsiderueshme të jetëgjatsisë por dhe një kursim të madh të shpenzimeve shëndetësore !

DY KËNDVËSHTRIME…

Pa dyshim që mjeksia parashikuese synon të na bëjë më të shëndetshëm, por dhe s’duhet të konsiderohet rastësi që është dhe një biznes mjaft fitimprurës.

Skeptikët ngrenë pyetje : pse kur jemi me shëndet të mirë, kur s’kemi asnjë shqetsim duhet të testohemi ?

Parashikuesit përgjigjen : “Jeni normal vetëm se nuk jeni testuar sa duhet. Duke qenë pre e kaq shumë sëmundjeve, sa më shumë të egzaminoheni aq më mirë.” Skeptikët : mbështetur në statistikë sa më shpesh të kontrollohemi, aq më e mëdhe është dhe mundësia për të zbuluar diçka të gabuar. Testet nuk janë domosdoshmërisht të padëmshme, në një numër jo të pa konsiderueshëm, mund të jenë false duke u bërë shkak për operacione të panevojshme në njerëz të shëndetshëm.

Duhet aplikuar mjeksia parandaluese, pa një indikacion klinik ?

NJË DILEMË…

Doktor M.Durand 65 vjeçar është në dilemë :

“Mendoj se jam me shëndet të mirë. Por a jam vërtetë ? Flokët më janë zbardhur. Më kanë rënë krejtësisht në disa pjesë. Shikimi më është vështirësuar. Kur sapo ngrihem nga shtrati në mëngjes, lëviz me vështirësi, kam dhimbije të tendineve. S’mbaj mend emra. Mos fshihet diçka në genet e mija ? Nëna ime, ashtu si nëna e saj më parë, është me demencë. Më tej ai vazhdon : “Nuk pi duhan. Pi pak alkool. Lëviz shumë në këmbë, por ushtrime fizike bëj pak. Kam kohë që s’kam matur presionin e gjakut. As yndyrnat. Dyshoj se më është zmadhuar prostata. S’e kam egzaminuar. As antigjenin specifik për prostatën s’e kam matur… Duhet ta vë ujin në zjarr për të zbuluar ndonjë tensionin e lartë të gjakut, apo ndonjë kancer të heshtur i cili mund të jetë gati për të më hequr qafe, apo të vazhdoj pa u shqetsuar…?

DHE NJË PËRGJIGJE

Në vend të mbylljes…

Në best-seller-in e tij “Alkimisti“, shkrmtari i shquar Paulo Koelho, pyetjes pse duhet të interesohemi kaq shumë për të ditur të ardhmen, i përgjigjet :

“Për të bërë disa gjëra që t’i paraprinë të keqes, për tu përgatitur për atë që do të ndodhë…

Do ishte mirë nëse parashikimet do të ishin të mira, por nëse do të ishin të këqia, çfarë do të ndodhte ? S’do bënim gjë tjetër veçse do fillonim të vuanim shumë kohë para se vuajtja të ndodhte. Dhe frika nga vuajtja është më e keqe se vetë vuajtja.”

Ja vlen të kërkojmë të dimë të ardhmen e shëndetit tonë ndërkohë që pa-parashikueshmëria e së ardhmes përbën një ngushëllim të madh për racën njerzore ? Mban gjallë shpresën e shumë njerëzve.

Askush me saktësi nuk di çfarë nesër do të ndodhë. Dimë shumë rreth probabilitetit, por probabiliteti është larg të sigurtës.

Nëse do të qëndrojmë gjithmonë në të sotmen do të jemi njerëz më të lumtur…

Mësimdhënësi Fatmir Krasniqi shërben si model i dalluar dhe udhëheqës në rrugëtimin e tij shumëvjeçar të punës edukativo-arsimore. Ai mbetet shembull frymëzues për nxënësit dhe kolegët e tij. Ndaj në kemi zhvilluar me të një intervistë për jetën e tij profesionale, aq mbresëlënëse!

Fatmir Krasniqi ishte mësues i shquar në fushën e arsimit në Kosovë. Pasioni i tij mbetet të ndihmojë nxënësit të zhvillojnë aftësitë e tyre për të qenë të aftë në profesionet që zgjedhin në fusha të ndryshme të jetës. Me një përvojë të gjatë dhe njohuri të thelluara, Krasniqi është spikatur për njohuritë e tij inovative dhe teknika të reja për të përmirësuar cilësinë e mësimit dhe për të përshtatur metodat e tij në përputhje me kërkesat e ndryshme në mësimdhënie. Krasniqi shërben si model i dalluar dhe udhëheqës në rrugëtimin e tij shumëvjeçar të punës edukativo-arsimore. Ai mbetet shembull frymëzues për nxënësit dhe kolegët e tij. Fatmir Krasniqi është diplomuar në Shkollën e Lartë Pedagogjike në Gjakovë, në degën e Gjuhës dhe Letërsisë shqipe. Krasniqi është përfshirë në projekte dhe hulumtime akademike, duke pasur një ndikim të rëndësishëm në rritjen e standardeve arsimore dhe përmirësimin e cilësisë së arsimit në vendin e tij.Ndaj në kemi zhvilluar me të një intervistë për jetën e tij profesionale, aq mbresëlënëse!  Ju ftojmë ta lexoni më poshtë! 

I nderuar prof.Fatmir Krasniqi, dimë se ju keni punuar në kohë lufte dhe në paqe, keni punuar në “Shtëpitë shkolla”, keni spikatur për gjuhën dashamirëse përballë çdo vështirësie akademike. Ndaj, bazuar në përvojën tuaj të gjatë në mësimdhënie, por edhe si profesionist i devotshëm tanimë, a keni vërejtur ndonjë ndryshim në pranimin dhe përdorimin e teknologjisë në mësimdhënie nga kolegët dhe nxënësit tuaj? 

Në vitin 1981, në vitin kur filluan Demonstratat e studentëve në Prishtinë, e madje edhe në qytetet tjera të Kosovës, i dhe ngjarjet dramatike të asaj kohe që zhvilloheshin në Kosovë nën regjimin serbo- sllav, fillova të punoj në shkollën e vendlindjes sime, në Shkollën” Hasan Prishtina”, të Tërpezës së Malishevës, në shkollën ku isha nxënës i fillores.

Për mua ishte një ndjenjë e veçantë se me ish arsimtarët e mi u bëra shok e kolegë të profesionit, ku më mirëpritën, më mbështetën e më përkrahën shumë! Përkundër gjendjes dhe situatës së rëndë punonim me shumë dashuri, përkushtim e motiv për profesionin tonë të shenjtë që kishim. Nxënësit në atë kohë jo vetëm që dalloheshin në procesin mësimor, por shquheshin e veçoheshin në veprimtari të lira në kuadër të shkollës, të komunës, (atë botë i përkisnim komunës së Drenasit) e të Kosovës. 

Kishim nxënës shumë të zgjuar e talente në lëndë të caktuar mësimore. Organizonim gara mësimore. Ndërsa me veprimtari të lira nxënësit e shkollës sonë me talentin e vullnetin që kishin dalloheshin si lexues të pasionuar, poetë të vegjël e recitues të dalluar, piktorë, këngëtarë e valltarë që i dridhnin skenat e improvizuara të shkollave, e të sallave të Shtëpive të Kulturës. Këta nxënës të talentuar i sollën shumë mirënjohje shkollës në gara e manifestime të ndryshme në Drenas, Prishtinë e Ohër. Në vitin 1986, për shkak të ngjarjeve që ndodhën si dhe kërkesës për Republikën e Kosovës, atë kohë Kosova ishte krahinë në kuadër federatës jugosllave, ne mësimdhënësit akuzoheshin nga regjimi serbo- jugosllav, se ne te nxënësit po nxisnim nacionalizëm e irredentizëm! Filluan ta sulmonin e mohonin çdo gjë tonën që ishte kombëtare, si gjuhën, historinë e trashëgimin tonë kulturore e kombëtare. Bënin presionin në ndryshimin e përmbajtjeve të teksteve mësimore, si librat e gjuhës shqipe e të historisë, si dhe disa lëndë të tjera mësimore!

Kërkonin që veprat dhe njësitë mësimore të shkrimtarëve nga Shqipëria, e edhe ata nga Kosova që ishin të papërshtatshëm për regjimin, të largoheshin menjëherë! Mirëpo, ne ishim të vendosur përkundër masave që do të merreshin, ne do të vazhdonim me plan-programet tona.

Nga përvoja e asaj kohe te nxënësit u munduam ta kultivojmë ndjenjën e atdhedashurisë, të gjuhës, të fisnikërisë e të humanizmit! Në ato vite përkundër presioneve të ashpra e frikësuese, kërcënimeve e keqtrajtimeve, vrasjeve e burgosjeve masive, te nxënësit e mësimdhënësit ngrihej morali e motivi për të vazhduar, punuar, kontribuar e flijuar për Kosovën! Nuk ndaleshin Programet kulturo-artistike të shkollave, u formuan edhe shumë Shoqëri Kulturo-artistike, ku luajtën një mision të madh kombëtar!

Çuditërisht e mrekullisht lindi e lulëzoi Epoka e Artë e Pagëzimit të fëmijëve me emra shqip mbi bazën e ilirishtes, emra kuptimplotë shqip që tingëllojnë ëmbël, emra gjeografikë të lumenjve, qyteteve e trevave shqiptare. Shqipëria këtë vit me plot të drejtë e ka shpallur Vit të Gjuhës shqipe. Këtë duhet ta bëjë edhe Kosova.

Gjuha shqipe viteve të fundit po shëmtohet e shpërfytyrohet nga njerëz të pandërgjegjshëm. Gjuha shqipe është një nga gjuhët më të bukura e më të lashta të Kontinentit, bijë e ilirishtes dhe bën pjesë në familjen gjuhësore indoevropiane. Dy nga vargjet e Filip Shirokës janë aktuale edhe sot për fatin tonë të hidhur e ironik:

“Dhe kështu gjuha po shëmtohet

Dhe kështu kombi po mjerohet”.

E poeti ynë i madh Gjergj Fishta, në disa nga vargjet e tij shpërthen me shumë mllef:

Edhe atij iu thaftë, po, goja, 

qi përbuzë këtë gjuhë hyjnore, 

qi n’gjuhë t’huej kur s’asht nevoja

flet e t’veten e len mbas dore.”

Pra, gjuhën tonë të shenjtë e të bekuar ta ruajmë si sytë e ballit, ta kultivojmë e pasurojmë me fjalë shqipe e përherë ta mbrojmë.

Situata politike në fillim të viteve të 90-ta filloi të përkeqësohej shumë. Regjimi serb shpërbëri Kuvendin e Kosovës, të gjithë punëtorët shqiptarë dhunshëm i largoi nga puna, mbylli të gjitha institucionet më të larta publike e shtetërore. Nxënësit dhe mësimdhënësit i larguan nga shkollat. Por, shumë shpejt mësimdhënësit u organizuan dhe nuk u dorëzuan e as nuk u frikësuan nga regjimi i egër barbar, por të mbështetur nga prindërit e populli si dhe veprimtarët e vullnetarët e guximshëm organizuan mësimin në shtëpitë shkolla, dhe arsimi shqip mbijetoi.

Kemi përjetuar keqtrajtime e shumë peripeci, ekonomikisht e materialisht të dërmuar, por moralisht, shpirtërisht e emocionalisht të fortë e të pathyeshëm. Në Tërpezë mësimi mbahej në lokalet e shkollës! Unë, gjatë këtyre viteve udhëtoja me shumë vështirësi për çdo ditë mësimi Prishtinë-Tërpezë.

Dhe, në vitin shkollor1995-96, fillova të punoj në Shkollën “Hasan Prishtina”, të Prishtinës, për dy vite në zëvendësim të një arsimtareje! Objekti i shkollës ishte i ndarë me mure. Atë e kishin ndarë serbët meqë në këtë shkollë, si dhe në shumë shkolla të Prishtinës mësonin nxënësit serb. Ata kishin zgjedhur hapësirat më të mirë! Ndërsa, nxënësit e shkollës “Faik Konica i kishin larguar dhunshëm nga shkolla e tyre, e ku ishin të detyruar të shpërndaheshin në shkolla të tjera. Mikpritjen e ngrohtësinë e gjetën në Shkollën “Hasan Prishtina”. Drejtoria e mësimdhënësit e shkollës ua hapën dyert. Paramendojeni, mësimin nxënësit e “Faik Konicës”, mësimin e fillonin pas orës 16.00 deri në orën 20.00. Një vit shkollor pata mbajtur mësim me një klasë të 8-të. 

Më pas, në vitin 1997, kalova në Shkollën “Elena Gjika”, deri në maj të vitit 2022, kur edhe u pensionova. Edhe në shkollën “Elena Gjika”, mësimi zhvillohej në gjuhën shqipe, serbe, e turke! Serbët edhe pse me numër më të vogël nxënësish kishin zgjedhur hapësirat më të mira të shkollës, katin e dytë e të izoluar nga nxënësit shqiptarë.

Ne shfrytëzonim vetë katin e parë me më pak dhoma mësimi e me numër të madh nxënësish, me një sallë shumë të vogël të arsimtarëve, por që ne arsimtarët me vullnetin tonë të çeliktë e të pathyeshëm e me motiv shumë të lartë atdhetar e kombëtar për të mbajtur e për të mos e ndërprerë mësimin për asnjë ditë, e zbukuronim dhe e hijeshonim sallën!

Ndërsa hijeshinë, harenë e dashurinë, buzëqeshjen e krenarinë klasave e korridorit të ngushtë e të errët të shkollës ia jepnin nxënësit me plot shkëlqim e rrezatim, me shpresë e ngadhënjim se agu i lirisë po afrohej e po lind një ditë e re me plot diell e rreze të ngrohta!

Ndërsa, një kënd e hapësirë shumë e ngushtë që shërbente për mjete pune ishte shndërruar në zyre për një Zonjë të rëndë, për drejtoreshën shumë të suksesshme, të dashur shumë për nxënës e mësimdhënës, për një reformatore e largpamëse të arsimit- Greta Kaçinarin, dhe sekretarin e shkollës, të urtin e veprimtarin Sherif Jaha.

Edhe pse punonim në kushte e rrethana të jashtëzakonshme mësimi zhvillohej normalisht. Nxënësit ishin shumë të edukuar e të respektuar, të përkushtuar për mësim e dije dhe veprimtari të lira.

Po, e ndaj edhe një përvojë timen shumëvjeçare në arsim, ku diku rreth mesit të viteve të 80-ta, u provua me Mësimin e Orientuar, Shuvarizmin, e që në fakt pas një kohe doli se nuk pati rezultate, dhe ishte shndërruar në Mësim të ç’orientuar?! Po ashtu edhe pas luftës u provua me Daksnerizmin, ku nga Orari i rregullt mësimor u hoq e u largua Ora e Kujdestarisë, ose më herët ishte e emërtuar si orë e Edukatës morale, që është shumë e vlefshme dhe e domosdoshme në ditët e sotme.

Paramendojeni çfarë prove u bë me klasat e 9-ta, në vend se të përgatiteshin e udhëzoheshin për orientimin e tyre profesional, ata, pra nxënësit u përballën me 22 lëndë mësimore, pa i shikuar e studiuar mirë e me kujdes plan-programet mësimore?!

Madje Klasa e 13-të dëshmoi se nuk pati sukses?!…

Prova të panevojshme që nuk dhanë rezultate, por që e pësuan shumë nxënësit në atë kohë.

Nga eksperienca që ju keni pasur gjatë binjakëzimit të shkollës Shqipëri-Kosovë, cilat veçori do t’i identifikoni si të domosdoshme? Për çfarë shërbejnë këto eksperienca?

Në përvojën time shumëvjeçare në arsim jam munduar të jap një kontribut modest në mbështetje të veprimtarive të lira duke i zbuluar nxënësit e zgjuar e talente, dhe duke ua krijuar mundësinë që dhuntinë e tyre ta shprehin e shfaqin në programet e ndryshme kulturo-artistike në nivel të shkollës, Prishtinës e Kosovës, e sidomos kulminacioni arriti në kohën kur filluam veprimtaritë e përbashkëta mbarëkombëtare. Ky në përvojën time jetësore është dhe do të mbetet kulmi dhe përmbushja e ëndrrës shekullore e bashkimit fizik, shpirtëror e emocional, arsimor e kulturor me Shqipërinë dhe shkollat e Shqipërisë!

Bashkëpunimi me Shqipërinë ishte një rrugëtim i gjatë e me shumë peripeci, por mbi të gjitha ishte një bashkëpunim shumë i frytshëm e i suksesshëm, i pakrahasueshëm e me vlerë të madhe kombëtare.

Për mua, nxënësit e mësimdhënësit që bashkëpunuam me Shqipërinë janë momentet më mbresëlënëse e të paharruara për jetë.

Dhe, për herë të parë nxënësit e ShM “Andon Zako Çajupi”, të Tiranës, së bashku me nxënësit e Shkollës fillore “Elena Gjika” të Prishtinës, si dhe të rinjtë nga Free Youth Club Vidin nga Bullgaria, shfaqën legjendën shqiptare në Teatrin Ballkanik “Kush e solli Doruntinën”, më 30 maj 2006, në Sallën e Kinemasë së Qendrës Ndërkombëtare të Kulturës, në Tiranë.

Rolin kryesor të Doruntinës e luajti me një mjeshtri të lartë artistike nxënësja e shkollës sonë që ishte në klasën e 8-të, Fiona Gllavica, ku mori duartrokitje të gjata e frenetike duke e ngritur në këmbë publikun e duke ua rrëmbyer zemrat e tyre. Ishte shfaqja e parë e përbashkët mbarëkombëtare e ndërkombëtare, ku na i hapi rrugët e shtigjet e bardha drejt një bashkëpunimi të çiltër e vëllazëror edhe në shumë veprimtari të tjera. Koordinatorë të këtij projekti madhor ishin Ina Kasimati, profesoreshë e dalluar dhe shumë e respektuar e Gjimnazit “Andon Zako Çajupi”, veprimtare e koordinatore e palodhshme dhe shumë e suksesshme! Ina, tani është duke u përballë me një sëmundje të rëndë, por që do ta mund edhe kësaj radhe. Lutemi për shërimin e plotë të saj!

Ardita Repishti, ish profesoreshë e Gjimnazit, si dhe drejtoreshë QKK të Fëmijëve të Tiranës, veprimtare e palodhshme që e donte shumë Kosovën. Nga Prishtina, isha unë së bashku me Lindita Loshin, një veprimtare e re, energjike dhe e palodhshme, ish drejtoreshë e Qendrës Rinore të Prishtinës!

Falënderoj për mbështetje të pakursyer e bashkëpunim ish drejtorin e shkollës, Osman Vitia, që ishte i gatshëm kurdoherë që kisha veprimtari të përbashkëta me nxënësit e shkollës sonë me nxënësit e shkollave të Shqipërisë, të më zëvendësojë vet personalisht, meqë ishim të të njëjtit profesion, ish zëvendës drejtoreshën Shpresa Gashin,  mësimdhënësit Arstina Kadiun, Isuf  Pirrakun, Miradije  Qehajën, Lule Llalloshin, Fitore Ahmetin, Florim Gashin, sekretarin Nazif Biçkun, si dhe të gjithë mësimdhënësit tjerë të shkollës, prindërit, kryetarët e Këshillit të Prindërve, përfaqësuesit e Ministrisë së Kulturës, Ministrisë së Arsimit, Drejtorisë Komunale të Prishtinës, e në veçanti nxënësit e mi më të cilët bashkëpunuam, dhe ata janë kurorëzimi i të gjitha sukseseve të përbashkëta mbarëkombëtare!

Falënderojmë Teatrin, “Dodona”, në veçanti Valdet Ramën, si dhe Teatrin Kombëtar. 

Po ashtu falënderim e mirënjohje të thellë për veprimtarinë tonë të përbashkët mbarëkombëtare edhe për të gjithë mësimdhënësit, udhëheqësit e shkollave, profesorët e kompozitorët e mirënjohur të Tiranës, Durrësit e Gjirokastrës.

Liri Shkëmbi, e ndjerë, ish drejtoreshë e suksesshme, veprimtare e atdhetare e shkollës së binjakëzuar “Niket Dardani”, Tiranë.

Liliana Zaimi, një zonjë e rëndë, shumë fisnike e bujare, ish nëndrejtoreshë. Mësimdhënësin Astrit. Ariana Maçin, drejtoreshë e suksesshme në disa shkolla të Tiranës, miken e dashur të shkollës sonë.

Kozeta Noti, e ndjerë, profesoreshë universitare, veprimtare e palodhshme, ish drejtoreshë e Qendrës Evropiane të Edukimit. Kompozitorin e mirënjohur e mikun e dashur të shkollës sonë, Agim Rrezën. Zija Zaimin, Migena Rizën, Jeta Dedën, Gjergj Memën, si dhe Babain e dëshmorit të kombit, luftëtarin e tri luftërave të të gjitha trojeve shqiptare, Skerdilajd Llagami, “Komandant Shpendin”, profesorin, veprimtarin e atdhetarin e shquar, Bardhyll Llagamin. Shkollën Dora D’Istria”. Shkollën e binjakëzuar “Hamza Muça”, Fatmira Mulliqin, drejtoreshën e miken e madhe të shkollës sonë, si dhe shumë personalitete të tjera, e në veçanti nxënësit dhe të rinjtë, ardhmërinë tonë të ndritshme të përbashkët. Për shkak të hapësirës së intervistës, duke ju kërkuar ndjesë për kohën, më duhet shkurtimisht t’i pasqyrojë edhe shumë veprimtari të tjera kombëtare.

Prej datës 18-23 shtator 2006, në vizitë në shkollën tonë ishin 8 nxënës dhe dy profesoresha të ShM “Andon Zako Çajupi, nga Tirana, Ina Kasimati dhe Ardita Repishti. Nxënësit tiranas u sistemuan në familjet mikpritëse e bujare të nxënësve të shkollës sonë.

Më, 23 shtator 2006 në Teatrin Kombëtar u dha shfaqja e përbashkët “Kush e solli Doruntinën”.

Më, 19 mars 2007 në Prishtinë, në bashkëpunim me QKK të Fëmijëve të Tiranës, dhe nxënësve të shkollës sonë u mbajt Festivali i Zërave të Rinj.

Më 27 mars 2007 në Tiranë ndodhi mrekullia.

U bë binjakëzimi i ndërmjet Shkollës “Niket Dardani”, Tiranë dhe Shkollës “Elena Gjika”, Prishtinë. Atmosferë e përzemërt e pritje e paparë ndonjëherë, e që përjetësisht nuk do të harrohet!

Prej datës 23-29 prill 2007, në Tiranë, nxënësit e shkollës sonë së bashku me nxënësit e ShM të Gjimnazit “Abdyl Frashëri”, të Malishevës, përfaqësuam Kosovën në Javën Ndërkombëtare të Sigurisë Rrugore. Fëmijë dhe të rinj të sigurt në rrugë të sigurta.

Nxënësit tanë së bashku me arsimtarët ishin mysafirë të shkollës së binjakëzuar, “Niket Dardani”. Nxënësit tanë qëndruan dhe u vendosën në familjet shumë mikpritëse e bujare të nxënësve të Tiranës, fal organizimit, angazhimit e mikpritjes së përzemërt të Liri Shkëbit, drejtoreshë e shkollës.

Ajo me pritjen e ngrohtë dhe shumë të përzemërt që kishte organizuar për ne, na tha duke m’u drejtuar mua personalisht kështu: “Gjatë këtyre ditëve sa do të qëndroni, nxënësit e ‘Elena Gjikës’, janë tanët, dhe se unë personalisht do të kujdesem për ta”. 

Nxënësit dhe arsimtarët e shkollës sonë prezantuan në orët mësimore dhe në aktivitetet e përbashkëta me nxënësit dhe mësimdhënësit e Shkollës “Niket Dardani”.

Më 9 Maj 2007, në Tiranë, me rastin e Ditës së Evropës, nxënësit tanë me shumë sukses u paraqitën me këngë, ese e pikë baleti.

Më 30 shtator 2007, në Prishtinë, nxënësit e ShM “Andon Zako Çajupi”, së bashku me Ina Kasimatin, Gjergj Mema, profesor e regjisor i njohur, së bashku me nxënësit e shkollës sonë bashkërisht dhanë shfaqjen “Mashtrimi”, në Teatrin”Dodona”.

Më 17 nëntor2007, në Prishtinë, organizuar nga shkolla jonë u mbajt Festivali i Zërave të Rinj, Edicioni i Prishtinës, që do ta përfaqësojë Kosovën në Festivalin Mbarëkombëtar të Zërave të Rinj, që do të mbahet në Finalen e madhe në Tiranë.

Ishin përfaqësuesit dhe personalitetet e shquara nga Tirana, si Ardita Repishti, Agim Rrëza, profesor e kompozitor i nderuar, një grup nxënësish nga Tirana, me mësuesen e tyre të Baletit, Fridën.

Më, 25, 26, 27 nëntor 2007, në Tiranë, tri nxënëse të Shkollës sonë përfaqësuan shkollën e Kosovën, në Festivalin Mbarëkombëtar të Zërave të Rinj, ndërsa në finale që u mbajt më 27 Nëntor, në Sallën e Akademisë së Arteve, nxënësja e shkollës sonë Bleranda Çitaku, zuri vendin e dytë.

Po ashtu gjatë vitit 2008, u realizuan edhe shumë aktivitete të nxënësve e të rinjve nga Tirana, Gjirokastra e Prishtina.

Më 2 dhjetor, 2008, në Gjirokastër qëndruam një grup nxënësish të shkollës sonë dhe rë gjimnazit të Malishevës, me rastin e 100 Vjetorit të Gjimnazit të njohur”Asim Zeneli”.

Nxënësja Filloreta Raçi, e njohur si Fifi, u paraqit me monologun e plakës Nicë të romanit “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, të shkrimtarit tonë të madh Ismail Kadare, ku ngriti në këmbë publikun gjirokastrit.

Ndërsa, Agur Shala, Genta Deva dhe Fiona Gllavica, me potpuri vallesh popullore e dridhën skenën e Gjirokastrës.

Deri në vitin 2018, kur më 9 nëntor shënuam 12 vjetorin e bashkëpunimit mbarëkombëtar, si dhe 550 Vjetorin e Gjergj Kastriotit Skënderbeut, janë mbajtur shumë veprimtari të përbashkëta, si festivale, programe kulturor-artistike, shfaqje, ekspozita e promovime edhe në ambientet e Kryeministrisë së Shqipërisë, pjesëmarrje në orët mësimore.

Është një përvojë e madhe dhe shumë e suksesshme. Kuptohet se lypset vullnet, punë, përkushtim, kohë e mund, por kur sheh rezultatet e sukseset, si dhe urat e lidhura të bashkëpunimit vëllazëror, na bën të gjithëve të ndjehemi krenarë. Për nxënësit e dalluar, të zgjuar e talente janë kujtime të paharruara, ndërsa njohja me njëri-tjetrin, miqësia, mikpritja e bujaria shqiptare mbeten përjetësisht!

Ftoj mësimdhënësit dhe nxënësit e Shqipërisë dhe Kosovës që ta vazhdojnë e thellojnë bashkëpunimin e tyre arsimor e kulturor, e veçmas Institucionet, si dhe drejtorët e shkollave, dhe koordinatorët e papërtueshëm.

Pas Pandemisë së mallkuar nuk po vërehet ndonjë vullnet e dëshirë e zjarrtë për të rifilluar me bashkëpunime e veprimtari të përbashkëta vëllazërore?!

Të filloni sa më parë!

Ju priftë e mbara!

Si mund të përdoret më efektivisht teknologjia në mësimdhënie për të përmirësuar përfshirjen dhe angazhimin e nxënësve?

Asnjë teknologji më bashkëkohore dhe më e përsosur nuk mund ta zëvendësojë një mësues të mirë që është shembull dhe profesionin e ka jo vetëm mision, por edhe pasion. Megjithatë disa metoda tradicionale të mësimdhënies për nxënësit e zgjuar e talente nuk kanë qenë fare tërheqëse, si dhe përmbajtja e teksteve në disa lëndë të caktuara mësimore. Pra, nuk kanë zgjuar interesim e as motivim, dëshirë për kërkim e hulumtim.

Puna në grupe një kohë nuk është punuar me përkushtim.

Ka munguar te disa mësimdhënës përkushtimi e qasja profesionale e nxitjes dhe përfshirjes të të gjithë nxënësve. Një pjesë e nxënësve kanë qenë pasiv dhe nuk janë angazhuar sa duhet.

Tani, Teknologjia në mësimdhënie po ua mundëson nxënësve të jenë më të pavarur në mendimin e tyre kritik, në aftësitë komunikuese, në ide, e veçmas në punën me grupe të kenë burime informacionesh të llojllojshme të vlefshme e shumë të suksesshme.

Nxënësve, u krijohet mundësia që në mënyrë të pavarur, por edhe me ndihmën profesionale të mësimdhënësve të bashkëveprojnë e komunikojnë lirshëm e të bashkëpunojnë në grupe me nxënës e shkolla të tjera, me rrethin, por edhe me studiues të kësaj lëmie nga mbarë bota.

A keni eksperimentuar me modele të ndryshme të mësimit, si p.sh. mësimi i personalizuar apo mësimi bazuar në projekte?

Kam provuar me metoda të ndryshme më bashkëkohore të mësimit të personalizuar, por po veçoj një përvojë timen jetësore fal nxënësve, idesë së tyre, përkushtimit e dëshirës për punën e realizimin e rrallë, e të veçantë te një Projekti madhor.

Viti 2018 ishte viti i Gjergj Kastriotit Skënderbeut.

Më, 17 janar 2018, me klasat e 8-ta organizuam veç e veç sipas orarit mësimor të shkojmë te Shtatorja e kryetrimit tonë legjendar, heroit tonë kombëtar Gjergj Kastriotit duke e nderuar e shpreh dashurinë e madhe për heroizmin e tij.

Nxënësit patën për detyrë që gjatë tërë javës orën e Gjuhës shqipe t’ia kushtojnë jetës dhe bëmave të tij me veprimtari të ndryshme e me punë të pavarur individuale e në grupe .

Më, 23 maj 2018, në Kryeministrinë e Shqipërisë, nxënësit e klasës së 8-të Elbion Redenica dhe Melos Kuçi prezantuan e promovuan aplikacionin “Scanderbeg”, me rastin e 550 Vjetorit të Gjergj Kastriotit Skënderbeut. Po ashtu disa nxënës u paraqitën edhe me një program të shkurtër e simpatik kulturo-artistik me një recitim artistik nga Rita Shala, dy ese përmbajtjesore nga Eliza Gjoshi e Lisa Sahatçiu.

Gjithashtu, Elda Osmani, Driola Krasniqi e Shkurta Selmani, Punimin e përgatitur me letra të rrotulluara të portretit të Skënderbeut, ia dhuruan kryeministrit Edi Ramës.

Simbolika: 25 beteja i zhvilloi Gjergj Kastrioti, dhe 25 Vjet veprimtari të bujshme të Shkollës”Elena Gjika”, me Shqipërinë.

Edhe, kjo është një dëshmi e veprimtarive dhe projekteve ideore e madhore të nxënësve.

Si mendoni se mund të përfitojnë nxënësit nga përdorimi i teknologjisë në mësimdhënie në të ardhmen?

Shumë! Veç të jenë të kujdesshëm në përdorimin e tyre, se u krijon mundësi e hapësirë shumë të madhe hulumtuese, zbuluese e një varg përfitimesh të dijes e të arriturave shkencore në të gjitha fushat e jetës. Ta ruajnë edhe gjuhën e komunikimit kulturor!

Dhe në fund, cila është porosia që u jepni mësuesve të rinj?

Para se të shkelni në pragun e shkollës, harrojeni çdo brengë personale e familjare tuajën. Përkushtim dhe vetëm përkushtim, durim dhe vetëm durim, dashuri dhe pasion për profesionin, se për ju fillon një rrugë e betejë e gjatë e dritës dhe diturisë. 

Rrëmbeni e pushtoni zemrat e nxënësve. 

Dhurojini atyre dashuri e ngrohtësi, buzëqeshje e çiltërsi, kënaqësi e qetësi, mësim e dituri, shkathtësi e lumturi. Ju mësuesit e ardhshëm para se të jeni mësues të mirë e të dalluar, të jeni edukatorë të mirë, të luani rolin e prindit, psikologut, pedagogut, po pse jo nganjëherë edhe të artistit. Të depërtoni thellë në botën shpirtërore e emocionale të nxënësve. Të keni kujdes të mos i lëndoni emocionet e tyre, dhe gjithmonë t’i kontrolloni emocionet tuaja. Në arsimin fillor edukimi e shkollimi duhet të jenë në radhë të parë. Për asnjë çast mos e lëni edukimin duke u mburrur me realizimin e plan-programit mësimor. Gjithmonë të jeni të përgjegjshëm dhe mësoni nxënësit edhe me shkathtësitë e jetës.

Të mos i ngarkojnë nxënësit me shumë detyra, e veçmas të jenë shumë të kujdesshëm në pyetjet e dhëna të ndërlikuara në disa tekste mësimore. Jo, për çdo ditë teste! T’i motivoni e shpërbleni nxënësit që lexojnë sa më shumë libra e lekturë shkollore. Të përqendroheni në zbulimin e mbështetjen e nxënësve të zgjuar e talent.

Intervistoi Ina Dede 

© Portali Shkollor– Të gjitha të drejtat e rezervuara. Ndalohet kopjimi pa lejen tonë.