Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Të dhënat për vaksinën e re të Covid-it

by

Rafaela Prifti/

Dy vaksina të reja të Covid-it kanë kaluar inspektimin e Food and Drug Adminstration (Agjencia për Ushqime dhe Medikamente) si edhe kanë hyrë në rekomandimet e Qendrës për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve për moshat 6 muaj e lart. Njoftimi u dha në konferencën për shtyp ditën e hënë. Tashmë vaksinat janë gati dhe po administrohen për publikun në qendrat mjekësore apo farmaci, sipas rasteve.

Numri i rasteve të shtrimeve në spital dhe vdekjeve është pakësuar gjatë vitit të kaluar, thonë ekspertët, por virusi ka evoluar duke krijuar mutacione të reja të më shumë se dhjetëra variacione që qarkullojnë në Shtetet e Bashkuara. Ndërkohë imuniteti i fituar nga vaksinimi apo infektimi ka rënë. Numri i shtuar i rasteve me Covid gjatë verës ka shkaktuar shqetësime për ‘rikthimin e virusit’ por ekspertët thonë se nuk do të kthehemi në situatën e jashtëzakonshme të viteve të kaluara.

A ka ndryshim vaksina e re nga të kaluarat? Vaksina e re është monovalente, e krijuar për mbrojtje ndaj një varianti XBB.1.5 – pasardhës i Omicronit që ishte dominant në fillim të këtij viti. Sipas hulumtimeve të deritanishme, vaksina është efektive ndaj variantit aktual. Virologjistët thonë se vaksina e re krijon mbrojtje nga EG.5 and BA.2.86, që janë dominuese në këtë periudhë. 

Rregullatorët do të shqyrtojnë edhe një vaksinë monovante tjetër nga kompania Novavax në muajt e ardhshëm. Kjo nuk është vaksinë e tipit mRNA, dhe si e tillë nuk përmban protein nga virusi origjinal, gjë që, sipas ekspertëve, mund të krijojë mbrojtje më të zgjeruar ndaj varianteve të reja.

Numri i dozave të vaksinës së re varet nga imunizimi i mëparshëm. Përfaqësuesit e Walgreens dhe CVS thanë se vaksinat do të jenë gati për të gjithë ata që plotësojnë kriteret e rekomanduara nga CDC. Kostoja për vaksinën do të ri negociohet por sipas të dhënave do të jetë falas për të gjithë ata që kanë sigurim shëndetësor privat dhe publik, duke supozuar se administrohet brenda rrjetit që e përfshihet në planin tuaj shëndetësor. Personat pa sigurim mjekësor mund të drejtohen në qendra të caktuara shëndetësore. Kompanitë do dhurojnë një sasi të dozave falas për ta.  

Zyrtarët rekomandojnë se vaksinimi kundra gripit dhe Covid-it mund të bëhet në të njëjtën kohë. 

‘Diaspora për Shqipërinë e Lirë’ paraqet Projektligj për ndryshimin e Kodit zgjedhor të Shqipërisë

by

Sot në Tiranë ‘Diaspora për Shqipërinë e Lirë’ ka paraqitur një Projektligj për ndryshimin e Kodit zgjedhor të Republikës së Shqipërisë për votën e diasporës. Përfaqësuesi i lëvizjes Florjan Haçkaj tha përpara përfaqësuesve të KQZ-së, OSBE-së, Avokatit të Popullit dhe institucioneve e organizatave të tjera se projektligjin do ta dorëzoj në tryezën e reformës zgjedhore në Parlament.

Projektligji, të cilin Haçkaj e quajti të plotë, është punuar nga ekspertët e lëvizjes. “Ne duam që ta parashtrojmë dhe ta prezantojmë te 140 deputetët, OSBE, KQZ, Presidenti, Avokati i Popullit, Këshilli i Ministrave, pra që kjo të ketë shkuar në çdo institucion të rëndësishëm në vend,” tha ai në tryezën e sotme.

“Gjykata Kushtetuese e ka njohur të drejtën e diasporës për të votuar dhe i ka dhënë kuvendit një vit kohë për të plotësuar kuadrin ligjor më 9 janar 2023,” tha Haçkaj. Kjo do të thotë se “çdo palë zgjedhje pas këtij afati janë antikushtetuese.”

Drejtuesi i lëvizjes ‘Diaspora për Shqipërinë e Lirë’ ju kujtoi të pranishmëve se ka një vendim gjykate për votën e diasporës dhe se “ne jemi grupi i interesit që e përfaqësojmë dhe duhet ta realizojmë. Është një proces i gjatë, por koha është e shkurtër.” Për sa i takon përmbajtjes së projektligjit, ai tha se aty “kemi sjellë një risi, shtesa në nenet ekzistuese, nene shtesë dhe një krye shtesë që është kreu 10.” P

Ai ftoi në dialog palët dhe shoqatat që mbështesin votën e diasporës.

Nga ana e autoriteteve shqiptare në qershor 2022 u njoftuan disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr.16/2018 “Për Diasporën” si rezultat i vendimit të Këshillit nr. 81, ku në vend të Ministrisë për Diasporën institucioni përgjegjës është Ministria për Evropën dhe Punët e Jashtme.

E drejta e diasporës për të votuar në zgjedhje të përgjithshme është e sanksionuar me ligj. Mekanizmat dhe institucionet përgjegjëse për realizimin e saj janë bërë ngërçi politik në Shqipëri. Partitë politike parimisht pajtohen por praktikisht gjejnë vështirësi në llogaritjen e mbështetjes nga një diasporë e shpërndarë dhe ‘pa garanci’ se ku e jep votën, tha Haçkaj.

Duke e ripërsëritur rëndësinë e votës së diasporës, ai se pa të “zgjedhjet do quheshin nul”.

Ndonëse vota e diasporës gëzon përkrahje të përgjithshme, si brenda dhe jashtë Shqipërisë, ka kritikues që thonë se Haçkaj po e përdor lëvizjen që ka krijuar dhe kërkon të faktorizohet dhe të bëhet deputet, i mbështetur nga shpresa që kanë shqiptarët te diaspora. Në përgjigje të tyre, Florian Haçkaj, Drejtues i kompanisë Ontinue Cybersecurity në Zvicër, thotë se i ka pasur mundësitë të bëhet deputet. “Synimi im është të bëhet vota e diasporës, demokratizimi i vendit dhe t’i iki nga dora partive kalkulimi që bëjnë me shqiptarët kur vjen puna e zgjedhjeve, të tjerat janë të gjitha dytësore,” tha Haçkaj për Diellin.

Ndërkohë Dielli kërkoi ta lexojë projektligjin e përgatitur nga Diaspora për Shqipërinë e Lirë. Haçkaj tha se do t’ju dërgohet mediave sapo të paraqitet në parlament.

Në maj 2022 themeluesit e Lëvizjes Diaspora për Shqipërinë e Lirë, Florian Haçkaj dhe Aisel Omerbashi u mirëpritën në Vatër. “Federata Pan shqiptare e Amerikës Vatra mbështet fuqishëm projektin e Lëvizjes Diaspora për Shqipërinë e Lirë me qëllim garantimin e të drejtës së votës për shqiptarët që jetojnë jashtë kufijve territorial të shtetit shqiptar.” https://gazetadielli.com/vota-e-mergates-vatra-mbeshtet…/

Shoqata Humanitare “Duart e Hapura” në New York dhurata për fëmijët me rastin e vitit të ri shkollor

by

Në ditën e shenjtërimit të Nënë Terezës, Shoqata Humanitare Shqiptaro-Amerikane “Duart e Hapura” në Bronx, New York, me rastin e fillimit të vitit të ri shkollor dhuroi rreth 480 çanta shkollore me mjetet e përshtatshme didaktike për fëmijët. Të shoqëruar nga prindërit fëmijë shqiptarë dhe të kombësive të tjera u shërbyen më gëzim të veçantë prej skuadrës së vullnetarëve që udhëhiqet prej bamirësit Aleksandër Nilaj. Përveç mjeteve mësimore, për fëmijët dhe prindërit e tyre u shpërndanë produkte ushqimore të ndryshme. Me ndihmën dhe përkrahjen e vazhdueshme të miqve e mbështetësve shqiptaro-amerikanë, Shoqata Humanitare Shqiptaro-Amerikane “Duart e Hapura” në Bronx e drejtuar nga Aleksandër Nilaj dhe ekipi i vullnetarëve prej 11 vitesh është e përfshirë në aktivitete komunitare bamirësie. Shqiptarë që shërbejnë, ndihmojnë e ofrojnë kapacitetet, infrastrukturën e kohën e tyre në shërbim të njerëzve në nevojë, përbëjnë një krenari kombëtare në mërgatën e Amerikës.

Kjo shoqatë me vullnetarët e stafin e ngushtë lartësojnë çdo ditë emrin, vlerat, historinë dhe krenarinë tonë kombëtare. Në veprimtarinë e tyre patriotike dhe komunitare shqiptarët gjithmonë shkëlqejnë dhe tregojnë vlerat më të çmuara si popull, si kulturë dhe si komb karshi kombeve e popujve të tjerë. Bamirësia i ka kthyer sytë e botës te shqiptarët si vazhdues të misionit e shpirtit human global të Nënë Terezës. Pikërisht në këtë ditë të shenjtërimit të Nënë Terezës, shqiptarët zhvilluan një akt bamirësie me shumë zemër dhe devocion.

Pema

by

Astrit Lulushi/

Pema përkufizohet si një bimë që ka një kërcell ose trung të gjatë. Pra, është trungu që ndan pemët nga shkurret, lulet dhe bimët e tjera. Ka rreth tre trilion pemë në Tokë, që arrin në rreth 420 pemë për person. Pyjet mbulojnë rreth 30% të sipërfaqes së Tokës.

Pema më e famshme në botë është Pema Bodhi, e vendosur në Bodh Gaya, Indi. Budistët besojnë se Pema Bodhi është vendi ku Buda mori ndriçimin. Pemët janë spermatofite ose bimë me farëra. Mund të duket e çuditshme, por organet seksuale të pemëve janë të dukshme – lulet e tyre.

Protoshqipishtja *druwa, nga proto-indoevropianishtja *druh nga *dóru u bë dru. Krahasoni greqishten e vjetër drus me kuptimin pyll dhe Druid ishte prift që jetonte në pyll, magjistar ose falltar në fenë e lashtë; fjala është regjistruar për herë të parë nga mesi i shekullit të 16-të në burimet angleze dhe vjen nga latinishtja druidae, druides (drutë), nga galishtja, që lidhet me draoidh ‘tempull në pyll’ .

Sipas Plinit plak, dushku ishte pema e shenjtë e Druidëve, të cilët e prisnin atë ritualisht me një drapër të artë si pjesë e ceremonive të flijimit. Lidhja popullore e druidëve me pemët e lisit rrjedh kryesisht nga tregimi i Plinit.

Përdorimi i Druidit për një anëtar të një grupi që pretendon se përfaqëson ose rrjedh nga kjo fe është regjistruar në fillim të shekullit të 18-të.

Një pyll boreal është një pyll pishe në gjerësinë veriore që njihet shpesh me termin rus, taiga. Nuk ka pyje natyrore boreale në hemisferën jugore. Pemët e dushkut janë anëtarë të familjes së ahut. Me më shumë se 500 lloje, dushqet janë më të bollshme në Amerikën e Veriut: Meksika ka rreth 160 lloje dhe në SHBA rreth 90.

Methuselah është emri i një peme pishe me qime në Kontenë Inyo, Kaliforni që besohet të jetë më e vjetra në botë treth 4,853 vjeç.

Më shumë se gjysma e pyjeve të botës janë brenda kufijve të Rusisë, Kinës, Shteteve të Bashkuara, Brazilit dhe Kanadasë. Në të kundërt, shtetet sovrane të qytetit të Vatikanit, Monakos dhe Naurut nuk kanë pyje.

Madhësia nuk është gjithçka. Edhe pse pemët priren të jenë më të mëdha se shkurret, kjo nuk është gjithmonë kështu. Dallimi kryesor është se shkurret nuk kanë një trung të vetëm. Rreth 15 miliardë pemë priten çdo vit në planet. Me ritmin aktual, do të duhen rreth 200 vjet për të prerë çdo pemë në planet.

“Larja në pyll” është një formë e terapisë natyrore të shëndetit mendor ku një person thjesht kalon kohë në pyje. Aktiviteti është sanksionuar zyrtarisht nga qeveria japoneze, e cila e quan atë ‘shinrin-yoku’, rain forest, pylli i shiut përkufizohet si një pyll që ka një tendë të vazhdueshme, bimësi që varet nga nivelet e larta të lagështisë. Pyjet e shiut mund të jenë tropikale ose të buta.

Sipas gjeologjisë, Toka është rreth 4.5 miliardë vjet e vjetër, por vetëm rreth 385 milion vjet më parë evoluan pemët e para të vërteta.

Ju mund ta mendoni Australinë si pothuajse tërësisht shkretëtira dhe plazhe, por kjo është vetëm një pjesë e tablosë. Pyjet mbulojnë rreth 19% të sipërfaqes së tokës së Australisë. Një dru i vetëm pambuku mund të lëshojë 40 milionë fara në një sezon. Farat më pas mund të notojnë në ajër për ditë të tëra, shumë më gjatë se çdo lloj tjetër farë.

Në mitologjinë norvegjeze/Vikinge, Ygg-drasil ishte emri i një peme gjigante të jetës. Ygg-drasil (druri i jetës) formoi trungun rreth të cilit bazoheshin botët e njerëzve, perëndive dhe gjigandëve.

Mosha e të gjitha pemëve mund të përcaktohet duke parë unazat e tyre të rritjes përmes një seksioni kryq të trungjeve të tyre. Heqja e lëvores mund të deformojë unazat.

Pylli më i famshëm i Brazilit është pylli i shiut i Amazonës, por nuk është i vetmi pyll i shquar në vend. Pylli i Atlantikut shtrihet përgjatë bregut lindor të Brazilit, duke u shtrirë në brendësi të Argjentinës dhe Paraguajit. Ekorajoni përfshin qytete të mëdha si Rio de Zhaneiro dhe Sao Paulo dhe është shtëpia e më shumë se 148 milionë njerëzve.

Jo të gjithë anëtarët e familjes Arecaceae ose palmave janë pemë. Shumë palma janë në fakt shkurre dhe hardhi, por edhe palmat që konsiderohen si pemë, nuk kanë unaza pemësh.

Pyjet e dafinës njihen për lagështi të lartë, por temperatura të buta. Ato gjenden në zona në të gjithë SHBA-në juglindore. Laurel, Misisipi është afër pyjeve të dafinës.

Një pemë e vetme mund të thithë më shumë se 48 kilogramë dioksid karboni çdo vit dhe të lëshojë oksigjen përsëri në ajër. Kjo është arsyeja pse pemët janë të rëndësishme në zonat urbane.

Aktori dhe ikona amerikane, Mr. T, zemëroi banorët e lagjes së tij luksoze Lake Forest, Illinois kur personalisht preu 100 pemë lisi në pronën e tij.

Termi “xhungël” në përgjithësi i referohet pyjeve tropikale të shiut, gjë që është e çuditshme kur merret parasysh origjina e fjalës. Xhungla është fjalë sanskrite që do të thotë “tokë e thatë”.

IDALIA – PERMBYTJE, DEME, VIKTIMA NE KATER SHTETE 

by

Rafaela Prifti/

Uragani Idalia ka arritur shpejtësitë 150 milje në orë të mërkurën në Florida sipas njoftimeve të shërbimeve metereologjike dhe autoriteteve vendore, që e cilësuan atë si “jashtëzakonisht të rrezikshëm”. Idalia u fuqizua edhe më shumë prej ujërave të ngrohta të Gjirit të Meksikës dhe shkaktoi erëra të forta dhe shira të rrëmbyeshëm që dëmtuan struktura dhe kabina të elektricitetit, ndërprenë energjinë, përmbytën zona të bregut të Gjirit të Floridës. 

Uragani Idalia, që goditi rajonin Big Bend të Floridës, ka detyruar miliona persona të evakuuohen ose të strehohen në pika të sigurisë publike.  Njoftohet se shumica e 21 milionë banorëve të Floridës, dhe shtetet fqinje të Xhorxhias dhe Karolinës së Jugut, u paralajmëruan për uragane dhe masa të tjera të lidhura me stuhinë. Në të tria shtetet është njoftuar gjendje e jashtëzakonshme dhe ka pasur raporte për viktima.

Idalia shkaktoi ndërprerjen e energjisë elektrike për gati 500 mijë banorë në Florida dhe Xhorxhia, përmbyti zonat bregdetare dhe krijoi kushtet për një tornado në Karolinën e Jugut.

Gjatë ditës së sotme, Qendra Kombëtare e Uraganeve ka bërë të ditur se stuhia shkaktoi përmbytje të gjera në zonat bregdetare të Karolinës së Veriut. 

Presidenti Biden i siguroi guvernatorët e katër shteteve të dëmtuara Florida, Xhorxhia, Karolina e Veriut dhe e Jugut se kanë mbështetjen e plotë të administratës së tij. 

Sipas parashikimeve të Qendrës Kombëtare të Uraganeve, Idalia pritet të zhvendoset në Oqeanin Atlantik në vazhdim dhe më tej të mbërrijë në Bermuda, ndërkohë që aty ekspertët kanë njoftuar për formimin e një tjetër stuhie që është në vëzhgimin e tyre.

Ky ishte uragani i katërt i madh që goditi Floridën në shtatë vitet e fundit.

Photo: https://news.sky.com/