Analizë nga Rafael Floqi/
Në një zhvillim të tensionuar politik e institucional, administrata e presidentit Donald Trump ka urdhëruar dërgimin e trupave të Gardës Kombëtare nga Teksasi në shtetin e Illinois, duke ndezur një tjetër valë polemikash mbi përdorimin e ushtrisë në territorin amerikan për qëllime të brendshme. Trupat u panë të martën, më 7 tetor 2025, në qendrën rezerviste të ushtrisë amerikane në Elwood, rreth 90 kilometra në jugperëndim të Çikagos — shenjë e qartë e vendosmërisë së Shtëpisë së Bardhë për të zbatuar planin e vet pavarësisht padive gjyqësore dhe kundërshtimeve të hapura nga guvernatorët demokratë.
Konflikt institucional dhe politik
Guvernatori i Illinois, JB Pritzker, reagoi ashpër, duke akuzuar presidentin Trump se po përdor trupat si “vegla politike” dhe “pengje në një lojë elektorale”. Ai theksoi se nuk ishte njoftuar nga Pentagoni për vendosjen e trupave, ndërsa Washington-i ka refuzuar të komunikojë drejtpërdrejt me administratën e tij. Një situatë e ngjashme po zhvillohet edhe në Oregon, ku një gjykatës federal ka ndaluar përkohësisht dërgimin e Gardës Kombëtare në Portland pas protestave të zgjatura pranë zyrave të emigracionit.
Paditë e ngritura nga shtetet e Illinois, Oregon dhe Kalifornia e akuzojnë presidentin për tejkalim të kompetencave dhe përpjekje për të ndërtuar një “polici federale paralele”, në shkelje të ligjit 150-vjeçar Posse Comitatus Act, që ndalon përdorimin e ushtrisë për zbatim të ligjit civil. Trump, megjithatë, ka paralajmëruar se është gati të aktivizojë Insurrection Act, i cili i jep të drejtë presidentit të dërgojë trupa aktive në shtetet që “refuzojnë të zbatojnë ligjin federal”.
Konteksti i brendshëm: imazhi i qyteteve demokrate dhe politika e frikës
Trump ka goditur vazhdimisht qytetet e drejtuara nga demokratët si “qendra të krimit dhe kaosit”, duke përdorur retorikë të ashpër kundër Çikagos, të cilën e ka quajtur “një ferr i krimit”. Megjithatë, statistikat zyrtare të policisë tregojnë një rënie të ndjeshme të krimeve të dhunshme: vrasjet në Çikago kanë rënë me 31% deri në gusht të këtij viti, ndërsa në Portland numri i tyre është përgjysmuar krahasuar me vitin 2024.
Këto të dhëna e vënë në dyshim arsyetimin zyrtar të administratës për “nevojë emergjente sigurie”. Kritikët e shohin këtë lëvizje si pjesë të strategjisë politike të Trump-it për të demonstruar forcë ndaj “kaosit urban” në shtetet demokrate dhe për të fituar terren në elektoratin konservator që kërkon ligj dhe rend të hekurt.
Reagimet lokale dhe kundërshtimet ligjore
Kryetari i Bashkisë së Çikagos, Brandon Johnson, ka firmosur një urdhër ekzekutiv që ndalon përdorimin e pronave bashkiake nga agjencitë federale për qëllime arrestimi ose ndalimi emigrantësh. Ai e cilësoi vendosjen e trupave si “një provokim të panevojshëm që minon rendin kushtetues”. Ndërkohë, banorët e zonës së Elwood, ku janë dislokuar trupat nga Teksasi, shfaqin përzierje ndjenjash. Disa e konsiderojnë një masë të tepruar, duke paralajmëruar për “militarizimin e jetës civile”. Siç tha një banor lokal: “Presidenti po e tejkalon kufirin e kompetencave të tij.”
Një strategji kombëtare për shtrirje federale të kontrollit
Ky është vetëm një fragment i një strategjie më të gjerë që Trump ka nisur gjatë mandatit të dytë, duke përfshirë dislokime trupash ose diskutime për vendosje në të paktën 10 qytete: Baltimore, Uashington D.C., New Orleans, Memphis, si dhe në qytete të mëdha të Kalifornisë si Oakland, San Francisko dhe Los Angeles. Në disa raste, gjykatat federale kanë gjetur se Shtëpia e Bardhë ka “shkelur me vetëdije” ligjin federal, siç ndodhi me vendosjen e Gardës Kombëtare në Los Angeles në shtator.
Në Tennessee, guvernatori republikan Bill Lee ka konfirmuar se trupat do të “deputizohen” nga Shërbimi i Marshalëve për të ndihmuar policinë lokale — edhe pse roli i tyre nuk është sqaruar plotësisht. Në anën tjetër, guvernatorja e Oregonit, Tina Kotek, ka deklaruar publikisht se “nuk ka asnjë kryengritje në shtetin tonë” dhe se “Oregon është i bashkuar kundër militarizimit të komuniteteve”.
Përfundim: Një përplasje për pushtet dhe simbolikë
Kriza e re e Gardës Kombëtare po shndërrohet në një përballje simbolike mes një presidenti që kërkon të projektojë autoritet të pakufizuar dhe një blloku shtetesh demokrate që mbrojnë autonominë e tyre kushtetuese. Kjo përplasje nuk është vetëm juridike, por edhe ideologjike — mes konceptit të një shteti federal që synon të kontrollojë territorin përmes forcës dhe vizionit të një Amerike ku shtetet gëzojnë vetëqeverisje të garantuar. Në sfond, mbetet pyetja thelbësore: a po rikthehet SHBA drejt një modeli autoritar të qeverisjes së brendshme, ku ushtria përdoret për kontroll politik, apo kjo është thjesht një manovër për të forcuar bazën elektorale në prag të një klime të re politike të polarizuar? Në çdo rast, dislokimi i trupave në Illinois dhe përplasja me gjykatat federale sinjalizojnë një fazë të re tensioni midis qeverisë federale dhe shteteve — një test serioz për kufijtë e pushtetit presidencial në demokracinë amerikane.