Prof. Dr. Muhamet Racaj/
Që prej agresionit rus ndaj Ukrainës, një pyetje e thjeshtë, por e tmerrshme, endet në korridoret e diplomacisë perëndimore: a do ta mbrojë NATO realisht Ukrainën, apo do ta ushqejë me shpresa derisa ajo të rrëzohet nga lodhja dhe gjaku?
Premtimet e vjetra, tradhtitë e reja
Në vitin 1994, Perëndimi i dha Ukrainës fletë premtimi në këmbim të arsenalit bërthamor. Sot, këto letra janë bërë turpi i diplomacisë moderne. Krimea u humb pa asnjë breshëri mbrojtëse, e më 2022 tanket ruse shkelën tokën ukrainase ndërkohë që në Bruksel dhe Uashington ende flitej për “mbështetje politike”. Sa vlen një premtim i tillë?
NATO: Aleancë e fortë në fjalë, e kujdesshme në vepra
Dyert janë të hapura, por dera nuk hapet. Samitet e njëpasnjëshme prodhojnë deklarata dhe fotografi familjare, por jo nenin 5 për Ukrainën. Arsyeja është e qartë: disa shtete-anëtare kanë frikë nga një përballje e drejtpërdrejtë me Moskën. Pra, Ukraina është e mirë për t’u përdorur si mburojë, por jo për t’u pranuar si aleate.
Garancitë që kërkojnë trupa, jo fjalë
Sipas Institutit Gjerman për Çështje Ndërkombëtare dhe të Sigurisë (SWP), një siguri e besueshme përgjatë vijës së frontit kërkon 150,000 trupa – një barrë që askush s’po e merr përsipër. Të gjithë duan paqe në letër, por askush nuk po jep garanci në terren. Pyetja e hidhur: a është Ukraina vetëm një peng në shahmatin gjeopolitik, që mbahet gjallë aq sa i shërben strategjisë perëndimore?
Ballkani: të mësuar nga dështimet e mëdha
Ne në Ballkan e kemi parë këtë film: premtime të mëdha, ndërhyrje të vonuara, lodhje perëndimore dhe një rajon që lihet peng i interesave të huaja. Nëse Ukraina mbetet pa garanci, precedentët për destabilizim rriten edhe për Bosnjën, Kosovën, apo Maqedoninë e Veriut. Çfarë vlere ka atëherë ombrella e NATO-s për ne, nëse nuk mund ta mbrojë as pikën më të nxehtë të kontinentit?
Mjaft më me iluzione!
Është koha që Perëndimi të zgjedhë:
• Ose e mbron Ukrainën me garanci të prekshme – me trupa, armë dhe marrëveshje detyruese.
• Ose e pranon publikisht se nuk do ta bëjë, duke mos i ushqyer shpresa të rreme.
Gjysma e rrugës është më e rrezikshme se refuzimi i hapur.
Çfarë i duhet Ukrainës (dhe neve)?
• Një pakt real sigurie me shtetet kyçe: SHBA, Britania, Gjermania, Polonia – jo thjesht deklarata.
• Modernizim i plotë ushtarak që e bën të vetëqëndrueshme, edhe pa nenin 5.
• Pragmatizëm rajonal: Ballkani duhet të kërkojë që Ukraina të mos lihet peng, sepse siguria e saj është parathënie e sigurisë sonë.
Përfundimi
Garancitë e NATO-s për Ukrainën nuk janë më çështje morale, janë çështje mbijetese për gjithë arkitekturën euroatlantike. Nëse Ukraina bie, iluzioni do të kthehet në precedent – dhe radhën e radhës e dihet kush e ka.