GREQIA- SHQIPËRIA… RRUGË TË KUNDËRTA HISTORIKE…

Nga Kristo Zharkalliu/
Greqia është Atdheu im i dytë ku unë gjeta strehim, dashamirësi dhe, kryesorja, liri, kur bashkëvëndasit e mi në Shqipëri më kishin vënë në shënjestër, jo duke më rrëmbyer pasurinë dhe lirinë si dhe të drejtën e shkollimit, por në fund dhe mundësinë e lëvizjes në vetë Atdheun tim ku kisha lindur e rritur me kaq mundime. Për disa vjet familja jonë u izolua në Shtyllas të Levanit, ndërkohë kur im atë kishte vdekur në burgun e Vlorës, (faji i tij i vetëm ishte se kishte aënë i pasur)ku asnjëherë nuk u mësua se ku ishte varri i tij. Megjithatë unë, si u detyrova ta braktis vëndlindjen time, askurrë nuk e mohova dhe grekët, “bashkatdhetarët” e mi të rinj, nuk më kërkuan kurrë një gjë të tillë. Jo vetën respektuan ndienjat e mia për Shqipërinë, por asnjëherë nuk më ofenduan as më konsideruan të huaj. Në Athinë më përqafuan dhe më ndihmuan njerëzit më të shquar të artit dhe të kulturës helene (nga këto ka me shumicë Greqia, apo jo?) por respektuan, diskutuan me gjakftohtësi, madje pranuan pa me ofenduar kurrë kundërshtimet e mia ndaj mendimeve të tyre dhe akuzat që bëheshin në vendin e tyre kundër vendit tone dhe ndaj kombit arbëror. Sigurisht nuk ishte çdo gjë e bukur, jeta nuk ishte fushë me lule në Greqinë e atëherëshme. Madje edhe demokracia e tyre ishte e cunguar dhe shumë here vërenim dukuri antidemokratike, por gjithsesi na jipej e drejta t’i vinim në dukje këto dhe t’i kritikonim. Këtë të drejtë ma kishin dhënë dhe mua të “huajit” ashtu si do të më ndëshkonin, kur të vinte koha, si ndëshkoheshin të gjithë qytetarët e vërtetë grekë…që luftonin për demokraci. Duke qënë i ri dhe i vrullëshëm u bashkova me ata që “luftonin për demokraci të vërtetë” dhe kështu, sit ë gjithë grekët, kisha dhe unë dosjen time…antikombëtare, si quheshin atëhere të gjithata që përpiqeshin për një demokraci europjane në vendin e demokracisë më të lashtë. Por ajo që ka rëndësi, është se asnjëherë nuk më veçuan, nuk më poshtëruan nuk më bënë ta ndieja veten jashtë klimës helene, ndonse kisha një të”metë” të madhe për atë kohë: mbroja me fanatizëm kombin shqiptar dhe nuk lija kurrkënd ta ofendonte gjë që jo njëherë më bënë të prrish miqëainë me njerëz, të cilët përsëri kur do ta donte nevoja do të më mbronin…pa marrë parasysh aspak “mosmarrëveshjet” tona etnike.
Por kryesorja më dhanë mundësinë të jetoj i lire, më dhanë mundësinë të krijoj një familje të mire, më dhanë lirine të studjoja, të shkruaja mendimet e mia, të shkollohesha më tej dhe, më e rëndësishmja më hapen rrugënn që fëmijët e mi të shkolloheshin dhe të dalloheshin, gjë që gëzoi shumë nga miqt e mi helenë.Megjithatë unë askurrë nuk bëra kompromis, askurrë nuk u bëra qejfin, gjithnjë më gjenin përpara kur cënohej nderi i vëndlindjes sime. Në këtë drejtim pra nuk mundim kurrsesi të paralelizojmë të dy vendet fqinjë: Shqipëria (ata që e drejtonin se vendi nuk ka kurrë faj) më kishte mohuar gjithçka, akoma dhe vetë jetën, kurse Greqia m’i siguroi të gjitha, madje dorëlëshuar…
Edhe kur diktatura u shëmb në Shqipëri dhe bashkë me të u shëmb dhe vetë vendi, se ata që morën pushtetin, u treguan kusararë,kriminelë, mafjozë dhe, pse jo tradhëtarë dhe kjo sepse ata vetë kishin qënë komunistët më ekstremistë gjë që detyroi më shumë se gjysmën e popullsisë të largohet nga vendi dhe këtu barrën kryesore-(afro një million frymë të uritur e të rraskapitur) e mbajti Greqia dhe populli grek duke u dhënë shqiptarëve të rreckosur dhe të babëzitur për pasuri dhe “liri të pakufizuar”,bukë, veshmbathje, strehim dhe tekefundit punë. Edhe në atë kohë kur në Greqi ngriti krye racizmi antishqiptar dhe kjo e nxiste edhe sjellja e pahijëshme dhe kriminale të një pjesë të vogël shqiptarësh, unë u dola në mbrojtje ish bashkëvendesve të mi duke u kacafytyur shumë here me “bashkatdhetarët” e rinj helenë, duke mos u a kursyer kritikat, ashtu si ngjau dhe më vonë gjatë luftës në ish Jugosllavi dhe, kryesisht për qëndrimin e grekëve të mi kundër shqiptarëve dhe në favor të Sërbisë. Për këtë u grinda me figura të tilla si ishte Miqis Theodhoraqis, Manolis Glezos akoma dhe me poeteshën Kiki Dhimulla…Megjithatë askush nuk më shau, askush nuk më quajti “anti Helen, as edhe…i poshtër!” as më kërcënoi, si do të ndodhte shpesh me kundërshtarët e mi shqiptarë… Nuk jam penduar për qëndrimin tim, ashtu si nuk do të pendohem për ato që kam shkrojtur, megjithse nuk u pëlqen disa shqiptarëve që gjoja shajnë komunistët se nuk lejonin lirine e fjalës, ndërsa vetë, si fashistë, më të egër, nuk pranojnë një mendim që nuk pajtohet ne marrëzitë ose gënjeshtrat e tyre. Këta pseudodemokratë i rezervojnë vetes të drejtën të mohojnë të drejtat e të tjerëve, të përkrahin një mendim që shkon në kundërshtim me marrëzitë e tyre, të cilët nxijnë gazeta të tëra,ekrane të panumërta me gënjeshtra, poshtërsira akoma dhe me përpjekje të rrezikëshme për përçarjen e vendit dhe të kombit duke treguar fytyrën e tyre të vërtetë prej tradhëtarit dhe antishqiptarit, madje në këtë mënyrë na bën të besojmë se, për shumë nga këta, kishte të drejtë Enver Hoxha që i kishte ndëshkuar (në se me të vërtetë qenë ndëshkuar se unë shoh se të përndjekurit e vërtetë kanë mbetur udhëve të uritur dhe të braktisur pikërisht nga ata që rrëmbyen pushtetin pas shëmbjes komuniste dhe mashtrojnë vazhdimisht popullin me gjoja antienverizmin dhe antikomunizmin i tyre të rreme)
Kohët e fundit po bëhet shumë zhurmë për të ashtuquajturën ditën e çlirimit të vendit Dihet se i vetmi vend që nuk feston ditën e çlirimit nga okupatorët nazifashistë është Greqia, e cila bëri luftën më heroike kundër pushtuesve. Ajo e ka zëvendesuar këtë ditë me datën e 28 Tetorit kur Italia fashiste sulmoi nga Shqipëria Greqinë dhe kjo, se populli grek jo vetëm nuk lejoi të pushtohej, por korri një fitore krenare kundër fashistëve italianë duke i sprapsur e ndjekur deri në thellësi të Shqipërisë. Megjithatë mosfestimi i ditës së çlirimit ka arsyet e saj tragjike.Shkaktar për këtë u bë shpërthimi i luftës vëllavrasëse civile në këtë vend. Dihet se në Jaltë Çërçilli kërkoi me këmbëngulje që Grseqia të mbetej nën ndikimin perëndimor duke e bindur Stalinin, kurse Shqipëria nuk u përmend aspak, duke e lënë edhe njëherë popullin shqiptar në fatin e vet. Është e vërtetë se forcat që drejtoheshin nga komunistët(EAM) edhe në Greqi bënë rezistencën kryesore kundër nazistëve, por në Greqi edhe forcat nacionaliste krijuan frontin e tyre antinazist (EDES) dhe kur u desh nevoja të dy palët bashkëpunuan, bashkë me anglezët, sidomos në shëmbjen e urës strategjike të Gorgopotamit. Nga ana tjetër kishin një qeveri të “ligjëshme” në Kajro dhe forca ushtarake në Lindjen e Mesme që luftonin bashkë me britanikët. Në Greqi u krijua një qeverë e përkohëshme që njihej edhe nga britanikët, duke nxitur të gjitha forcat politike, nacionaliste dhe komunistë të nënëshkruanin një marrëveshje për demokraci dhe bashkëpunim pas “çlirimit”. Kjo ishte marrëveshja e shumënjohur e Varqëzës (kujtoni pak Mukjen shqiptare! Por nacionalistët grekë nuk hynë në shërbim të nazistëve gjermanë!) E keqja ishte se komunistët nuk e mbajtën fjalën dhe kur pane se po humbisnin pushtetin, rrëmbyen përsëri armët. Nuk ka dyshim se po të mos kishin ndërhyrë britanikët e general Skobi në dhjetorin e 1944-ës, komunistët do të kishin marrë pushtetin si ngjau në të gjitha vendet e tjera ballkanike. Që këtej e tutje asgjë nuk ishte e mundur të kontrollohej. Përçarja ishte e plotë dhe lufta civile,jo për fajin vetëm të komunistëve, duhet theksuar, dukej e pashmangëshme. Kjo luftë absurde vëllavrasëse që filloi në fund të vitit 1946, mbaroi në gusht 1949, kur të gjithë luftëtarët e së majtës që kishin mbetur, kaluan në Shqipëri. Në këtë luftë të tejzgjatur u vranë,midis tyre, me dhjetra mijra grekë madje thuhet se ishte më e egër akoma dhe nga lufta me nazistët. Pas kësaj gjyqet dhe ekzekutimet, bëheshin pa ndërprerje,-askush nuk e di sa u ekzekutuan- ishujt e shkretë u mbushën me të “internuar” (këto internime të shikonin shqiptarët!) kurse disa qindra mijra njerëz, si kaluan në Shqipëri, u shpërndanë në të gjitha vendet lindore, kryesisht në B.S. Në Greqi u vendos njëfarë demokraci borgjeze, P.K. u nxor jashtë ligjit(me të drejtë) dhe njerëzit ishin ngaherë të frikësuar se mos karakterizoheshin të majtë. I fundit u ekzekutua Bellojanis bashkë me shokët e tij dhe pas marrje së pushtetit nga Karamanlisi (plaku) ekzekutimet u ndaluan. Nga ishujt të internuarit u liruan në vitin 1964, kur pushtetin e mori Jorgos Papandreu (plaku) që të hapeshin pas tre vjet kur pushtetin e mori me grrusht shteti junda fashiste. Njëri nga të internuarit në Jaro dhe i përndjekur egërsisht nga junda fashiste ishte dhe shkruesi i këtyre radhëve.. Në vitin 1974, kur u shëmb junda fashiste, u bë i ligjëshëm menjëherë P.K. dhe u arrit pajtimi kombëtar, duke harruar fajet e së kaluarës nga të gjitha palët. U njoh zyrtarisht rezistenca antifashiste, u kthyen të gjithë ish luftëtarët e luftës civile në Atdhe dhe u vendos që të gjithë ish luftëtarët të pensonoheshin dhe të shpalleshin të nderuar!
Besoj se u bë e kuptueshme pse Greqia nuk ka ditë çlirimi. Po në Shqipëri? Dihet se të gjithë vendet e tjera kanë ditë të tillë, pse po diskutohet kaq shumë në vendin e shqiponjave? Ne nuk mundnim të dinim atëhere se ç’do të bënin fituesit më vonë dhe këta fituan kryesisht për fajin e nacionalistëve që bënin pallavra me politikën e madhe dhe që, kur e pane pisk,i u bashkuan okupatorit. Megjithatë dita kur okupatorët nazistë u larguan nga vendi duhet patjetër të nderohet dhe të respektohet, ashtu si duhet të nderohen të gjthata që derdhën gjakun e tyre për çlirimin e vendit nga pushtuesit. Nuk është e mundur, akoma dhe sot, pas 23 vjet “demokraci” dhe 29 vjet pas vdekjes së diktatorit, mbi çdo gjë në Shqipëri të mbizotërojë hija e tij! Nga ana tjetër duhet të kemi parasysh se gjysma e më shumë të kohës së diktaturës e kemi kaluar në demokraci dhe jemi të detyruar të pyesim: Çfarë të mira i solli popullit shqiptar kjo demokraci? Çfarë prodhohet në vend sot përveç hashashit? Ku janë veprat e mëdha që do t’i ndryshonin pamjen vendit, përveç disa rrugë të këqia ku vriten përditë kaq njerëz? Pse kaq mllëf dhe kaq urrejtje në vend? Dhe pse duhet të harrojmë kuotën famëkeqe zero të atij që beson edhe sot se duhet të marrë pushtetin?Apo duhet të harrojmë gjakmarrjen dhe qindra fëmijë të ngujuar? Përse mund të krenohet kjo demokraci shqiptare? Mos se ish bashkëpunëtorët e nazifashistëve kërkojnë të mbizotërojnë përsëri duke u përpjekur të mbajnë gjallë fantazmën e diktatorit? A nuk duhet që ky popull të shikojë përpara, të shpresojë për një të ardhme më të mire? Ç’kujtojnë pinjollët e tradhëtarëve të kombit se duke njollosur historinë e vendit që nga koha e Gjergj Kastriotit dhe deri sot, do të mundin të mbytin çdo ndienjë kombëtare të vendit? A nuk ka ardhur koha të harrojmë Enverin-ndëshkimi më i mire është harresa- dhe t’i përvishemi punës për diçka më të mire dhe njerëzit të kenë shpresa, mendime pozitive dhe jo të ushqehet vazhdimisht me propaganda helmuese negative? Si, kështu do të shkojë në Europa Shqipëria? Duke mohuar vetveten?
Shkruesi i këtyre radhëve nuk ka asgjë të shpresojë nga Shqipëria. Madje nuk ka ndërmend as mundësi të kthehet në ish Atdheun e tij. Sot jam qyetar i dy vendeve, i Shqipërisë dhe i Greqisë. Jam krenar që helenët më pranuan në radhët e tyre si qytetar i barabartë, akoma dhe kur zyrtarisht isha qyetar shqiptar. Por asnjëherë nuk do të mohoj krenarinë time për kombin shqiptar megjithse askush –ose shumë pak janë ata- nuk inetersohet për mua. Në këtë moshë, mund të them plotgoje, se e kreva detyrën time njerëzore si kundrejt ish atdheut tim ashtu dhe ndaj demokracisë greke që kaq më shumë nderoi dhe me respektoi.