Nga Valentin Lumaj
“Ah çfare bukurie hyjnore!!! Keto kostume popullore tradicionale te cilat sikur krijojne nje komunikim te pazeshem mes tyre, por qeflet nepermjet shenjave dhe ornamenteve te ndryshme dhe menyresse kombinimit, pelhurat shume ngjyrshe, trashegimia e qendisjes me ar apo argjend, tipare te cilat jane fjalori i nje gjuhe qe shprehet vetem ne sintaksen e kultures mijera-vjeçarete popullit shqiptar”.Në rrugën e tyrete mërgimit, shqiptaret morën me vete cilësitë dalluese, si njerëz të punës, intiligjentë dhe mënyrën e jetesës në bashkësi. Gjithashtu morën dhe po e ruajne gjuhen, kulturen, traditën dhe çdo element tjeter te identitetit te tyre. Ne kuader te aktiviteteve shoqerore te larmishme qe mbahen ne Michigan çdo vit, te cilat sherbejne per ruajtjen e traditave shqiptare dhe rezistences ndaj asimilimit, me datat 4,5 dhe 6 Shtator u zhvillua ne ambientet e Kishes Zoja Pajtore te Shqiptareve ne Southfield, Michigan, Festivali Tradicional Shqiptar.
Ky Festival ka me shume se 20 vite tradite qe organizohet dhe perkon me ardhjen me sherbim ne Kishen e Zojes Pajtore te famullitarit Dom Ndue Gjergji, ketij njeriu vigan dhe te jashtezakonshem, i cili me punen dhe vepren e tij i ka tejkaluar me kohe kufijte e misionit te tij kishtar dhe eshte kthyer ne nje promotor te aktiviteteve te shumta komunitare po ashtu edhe i paqes dhe beshkepunimit ne mes shqiptareve. Motivet e ketij Festivali si gjithmone ishin pasqyrimi i gjerë i gjinive të folklorit dhe vlerave të tij, mbrojtja, promovimi dhe popullarizimi i vlerave muzikore, koreografike, etnografike dhe edukative të krijuara prej shekujsh nga të parët tanë.Po ashtu ky festival perkoi edhe me 5 Vjetorin e Shenjterimit te Nene Terezes. Diten e Diele u organizua ceremonina e hapjes. Kjo ceremoni startoi me paraden e flamurite pregatitur me kujdes nga anetari i Keshillit te kesaj Kishe, z.Valentin Lumaj. Nje procesion i thjeshte por shume domethenes icili fillon nga Qendra Kulturore “Nene Tereza” me rreth 100 te rinj dhe femije shqiptare te veshur me veshje kombetare qe valevisin flamuj shqiptare dhe amerikane. Marshiivargut te gjate rinor, ndalet perpara shtatores se Shejtes Nena Tereze. Nje minute heshtje, perkulje me nderim dhe nje lutje nga famullitari DomNdue Gjergji. Aty para shtatores mbi nje tavoline me mbulese te bardhe, qendron ipalosur me kujdes nje flamur shqiptar.Dom Nosh Gjolaj, qe ishte i ftuari i nderit me kete rast, merr kete flamur te kuq gjigand me nje shqiponje dykrenare te qendisur ne mes, e shpalos, ia dhuron dy vajzave 5 dhe 7 vjeçare, Eliza dhe Sarah Lumaj. Dorezimi i flamurit kombetar si nje testament nga nje brez tjetrin ishte simbolika me e bukur e trashegimise dhe e ruajtjes se identitetit, qe keta femije te rriten me kete ndjenje kombetare dhe me kete flamur. Me pas, parada vazhdon me flamurin kuq e zi ne krye, dhe i drejtohet tendes qendrore te Festivalit, ku qindra pjesemarres e presin flamurin me duartrokitje. Jane te shumte personat qe kane nxjerre kamerat the memorizojne keto çaste mbreselenese dhe te paharruara. Te rinjte te rejat dhe femijet bashke me flamurin rreshtohen para skenes se improvizuar per kete rast nen tingujt e kenges se flamurit. Ceremonia hapet me hymnet kombetare amerikan dhe shqiptar, qe kendohen nga kengetarja e njohur Ledi Paparisto nen interpretimin muzikor te Gjergj Paparisto. Dr. Gjeka Gjelaj, aktivist i hershem i Kishes se Zojes Pajtore, deklaron hapjen efestivalit, fton pjesemarresit te afrohen qe te celebrojne te gjithe bashke dhe ju uron mireseardhjen. Me pas ai fton famullitarin Dom Ndue Gjergji per te bekuar festivalin, ky nje rit sa fetar po aq edhe tradite shqiptare. Dom Ndue Gjergji po ashtu solli ne vemendje pervjetorin e shenjterimit te Nene Terezes si Nene e shqiptareve dhe Nene e gjithe botes. Ne vazhdim fjala I jepet z.Valentin Lumaj per te folur per misionin e Nene Terezes dhe trashegimine e saj. “Sot ne jetojmë në një kohë me sfida të reja dhe të panjohura, ne situata pandemike, keto jo vetem virale por edhe te urrejtjes, te vetmise dhe te mungeses se dashurise ne mes njerezve. Nënë Tereza eshte ajo nga mund te mesojme si te dalim nga keto pandemi. Nene Tereza eshte zemra hapur, dora e shtrire dhe buzeqeshja, sikurse ajo thoshte: “Paqa fillon me nje buzeqeshje”… “jo vetem se Nene Tereza eshte e jona, por jemi me fat sepse ne jemi te Nene Terezes, jemi populli i gjakut te saj dhe sot ajo na thërret, na pret dhe na frymëzon për nje jetë me Zotin dhe me të afërmin ne dashuri dhe ne paqe”, -theksoi z. Lumaj nder te tjera. Ceremonia vazhdoi me programin artistik. Grupi i valles ‘Gjergj Kastrioti-Skenderbeu” i Kishes se Shen Palit performoi disa valle te larmive dhe trevave te ndryshme. Nuk eshte e veshtire te dallosh parapregatitjen dhe profesionalizmin e ketij grupi valltaresh. Tingujt e muzikes se paster shqiptare perkthehen ne menyre perfekte ne levizjen e trupit, duarve dhe kembeve qe duket sikur lodrojne ne harmoni te plote duke krijuar nje atmosphere qe ta ka endate mos ndale por te vazhdoje pafund. Bukurine e valles e shtojne kombinimi i veshjeve tradicionale shqiptare, xhubleta, veshja katundare, e Shqiperise se mesme apo te jugut. Ah çfare bukurie hyjnore!!! Keto kostume tradicionale te cilat sikur krijojne nje mjet komunikimi te pazeshem, por qeflet nepermjet shenjave apo ornamenteve te ndryshme dhe menyra e kombinimit te tyre, pelhurat shume ngjyrshe, trashegimia e qendisjes me ar apo argjend, tipare te cilat jane fjalori i nje gjuhe qe shprehet vetem ne sintaksen e kultures mijera-vjeçarete popullit shqiptar. Ruajtja e gjuhes, kenges, valles dhe veshjes tradicionale jane te vetmet menyra qe nepermjet ketyre festivaleve te pervitshme te riaktualizohet e kaluara jone mitike, ilire, periulla eSkenderbeut, ajo e Rilindjes deri ne kohet moderne. Fill mbas ceremonisese hapjes se Festivalit, te rinj e te reja mbushin tenden ne valle nen tingujt e muzikes shqiptare e cila nuk ndalon per asnje sekonde. Jane ftuar kengetare te mirenjohur shqiptare. Nder ta ka ardhur nga New York-u kengetari tropojan Gezim Nikai cili “ndez” ambientin me zerin e tij te mprehte nepermjet kenges “Kur ndigjon zerin e nanes”. Kengetarja Hana Nikprelaj dhe Fran Lucaj , shume te dashur dhe te preferuar per komunitetin shqiptar ne Michigan performuan nen shoqerimin e muzikanteve Albert Abedini dhe Elvis Tershana. Ndersa sheshi jashte tendes perplot, gumezhin nga bisedat e njerezve te mbledhur grupe-grupe shoqerore apo familjare, i ngjan nje familje te madhe. Kudo mbizoteron paqja, te gjithe qeshin e gezojne, ndajne ne biseda mendimet, u ofrojne me dashamiresi pije njeri-tjetrit. Ata e ndjejne mungesen, mallin dhe largesine qe jeta dhe puna e tejzgjatur e perditshme u shkakton. Prandaj keto nete te Festivalit jane gjithmone te mirepritura per ta. Disa metra larg tendes se festivalit eshte ngritur nje tende tjeter apo kuzhina e Festivalit. Aty nuk pushojne kurre duke sherbyer dhjetra punetore vullnetare te veshur strikt me uniforma te posatçme per kete rast. Ne krye te tyre qendron i palodhur Ndrec Merdita qe njekohesisht ishte caktuar nga keshilli i Kishes si kryetar i ketij Festivali. Roli i tij ka qene i gjithanshem, qysh me mbledhjen e fondeve, bashkerendimin e puneve deri ne perfundimin me sukses te plote te eventit.. I kudo-ndodhur, kryetari i Keshillit te Kishes, Rrok Dedivanaj ndihmon ne mbarevajtjen e festivalit, qysh me pritje-percjelljen dhe akomodimin e personaliteteve te ftuar deri, sigurimin e bazes materiale te nevojshme e detaje te tjera. Sheshit te festivalit gjithandej nuk i munguanelementet e dekorit me postera dhe flamuj shqiptar dhe amerikan, parkim te gjere dhe te organizuar, kendi i lojrave te femijeve ku argetohen dhjetra femije. Kjo feste e gjalle vazhdoi per tre dite, dhe u permbyll me nje darke ne oret e vona te mesnates, ne respekt dhe mirnjohje te punetoreve te kuzhunes, te parkimit, stafit dhe atyre qe sherbyen dhe ndihmuan ne mbarvajtjen e aktivitetit. Falenderim dhe mirenjohje te veçante per Kishen tone te Zojes Pajtore, e cila ne vazhdimesi po i paraprin jetes fetare, kulturore dhe shoqerore te komunitetit shqiptar ne Michigan.