Nga Rafael Floqi
Mendimet e Papa Françeskut mbi mëshirën e Zotit janë ndër shtyllat kryesore të pontifikatit të tij dhe përbëjnë një nga temat më të përsëritura në fjalimet, shkrimet dhe veprimtarinë e tij pastorale. Ja disa pika kyçe që përmbledhin thelbin e reflektimeve të tij mbi mëshirën:
Mëshira si emri i Zotit
Papa Françesku e ka quajtur mëshirën si “emrin e dytë të Zotit”, duke theksuar se Zoti nuk është thjesht gjykatës apo ligjvënës, por mbi të gjitha Ati mëshirues. Në librin e tij “Emri i Zotit është Mëshirë” (2016), ai thotë:
“Zoti nuk lodhet kurrë së faluri. Ne jemi ata që lodhemi duke kërkuar mëshirë.”
Kisha si shtëpi e mëshirës
Papa Françesku beson se Kisha duhet të jetë një “spital fushe” ku të plagosurit nga mëkati dhe jeta gjejnë shërim përmes mëshirës. Ai ka kritikuar një qëndrim dogmatik dhe të ftohtë të Kishës që përjashton mëkatarët në vend që t’i afrohet atyre me dashuri dhe mirëkuptim.
Në një botë të lodhur nga pasiguritë, të mbërthyer nga vetmia e ekzistencës moderne, e cila shpesh e përfytyron Zotin si një strukturë të largët dhe të heshtur, Papa Françesku na fton të rikthejmë sytë nga një fytyrë tjetër: fytyra e mëshirës. Në thelb të pontifikatit të tij qëndron një akt filozofik i kthimit tek thelbësorja — Zoti si mëshirë, jo thjesht si fuqi apo si gjykatës, por si prani që ulet, përqafon dhe fal. Në këtë kuptim, mëshira nuk është një atribut ndër të tjerët, por vetë natyra ontologjike e Hyjit.
Mëshira si kategori metafizike
Papa Françesku shkon përtej një leximi moral të mëshirës. Në fjalët e tij, mëshira shfaqet si një kategori që i përket qenies së Zotit — një mënyrë e qenësishme e të ekzistuarit të Hyjit. Në këtë sens, mëshira nuk është një reagim ndaj mëkatit, por është një akt i pastër i lirisë hyjnore, një mënyrë se si Zoti vendos të jetë përballë krijesës së tij të thyer. Kjo mëshirë nuk lind prej nevojës, por prej dashurisë — ajo është liri në shërbim të tjetrit.
Ky qëndrim na afron me misticizmin e shekujve të mëdhenj. Shenjtërit si Shën Tereza e Avilës apo Shën Gjoni i Kryqit flasin për një Zot që “digjet nga dëshira për të dashur”, dhe Papa Françesku, në gjuhën e shekullit XXI, rikthen këtë zjarr.
Antropologjia e mëshirës
Nëse Zoti është mëshirë, atëherë njeriu, i krijuar “sipas shëmbëlltyrës së Tij”, është thirrur të jetojë një antropologji të mëshirës. Për Papën, njeriu nuk është thjesht “qenie morale” e ngarkuar me ligje, por një qenie e etur për pajtim, për dashuri, për përqafim. E keqja nuk është fundi i historisë së njeriut, por vetëm ndërprerja e saj. Mëshira është akti që rihap të ardhmen.
Në këtë kuptim, mëkati nuk përbën thelbin e njeriut, por plagën që kërkon shërim. Mëshira, siç e koncepton Françesku, nuk është justifikim, por rikonstituim — ajo nuk e anulon të vërtetën e mëkatit, por e tejkalon me një të vërtetë më të lartë: dashurinë që nuk resht së besuari në të mirën e njeriut.
Kisha si ikonë e mëshirës
Kisha, sipas Papës, nuk është një kështjellë e mbyllur për të përsosurit, por një “spital fushe” për të plagosurit. Kjo metaforë ka një peshë të madhe filozofike dhe ekleziale: ajo thyen me paradigmat e së kaluarës që e lidhën shenjtërinë me pastërtinë morale. Kisha nuk është thesari i të shenjtëve, por dora e shtrirë drejt mëkatarit..
Ky koncept ngre edhe një sfidë: a mundet të qëndrojmë besnikë ndaj së vërtetës pa u bërë gjykatës të hidhur? Për Françeskun, përgjigjja është po. E vërteta pa mëshirën shndërrohet në armë; mëshira pa të vërtetën bëhet sentimentalizëm. Por kur bashkohen, lind ajo që ai e quan “nënshtrimi hyjnor i dashurisë”: një Zot që zbret për të ngritur, jo për të poshtëruar.
Mëshira si filozofi politike dhe sociale
Nuk është rastësi që Françesku e sheh mëshirën si kategori jo vetëm teologjike, por edhe shoqërore. Në një kohë të përçarjeve globale, luftërave dhe pabarazive, mëshira bëhet një akt subversiv, një kritikë ndaj indiferencës dhe një kundërvënie ndaj logjikës së përjashtimit.
Të jesh mëshirues sot do të thotë të qëndrosh përballë logjikës së tregut që e mat vlerën e njeriut me produktivitetin, përballë politikave që e shohin tjetërsinë si kërcënim. Në këtë kuptim, mëshira bëhet filozofi e rezistencës — një mënyrë për të mos pranuar që njerëzit të ndahen në të vlefshëm dhe të pavlefshëm. Mëshira si fund dhe fillim i të gjitha gjërave
Në fund të gjithçkaje, mëshira nuk është thjesht një ilaç për një botë të sëmurë, por ajo është vetë realiteti i ri që Jezusi solli. Është zëri që ngjall të vdekurin, është përqafimi që ndryshon zemrën e birit plangprishës, është loti i Atit që kthehet në buzëqeshje. Mëshira është fillimi i një rendi të ri, ku pushteti është shërbim, ligji është dashuri, dhe gjykimi është shpresë.
Papa Françesku nuk ofron një teologji të re; ai kujton atë që është më e lashta: se Zoti është dashuri, dhe dashuria, kur zbret në tokë, merr emrin mëshirë. Në një botë që ka harruar të falë dhe të presë, kjo është një revolucion i qetë, por rrënjësor. Mëshira nuk është një strategji fetare. Është e vetmja mënyrë për të qenë thellësisht njerëzor dhe thellësisht hyjnor.
Viti Jubilar i Mëshirës (2015–2016)
Françesku shpalli një Jubile të Jashtëzakonshme të Mëshirës, duke i ftuar të gjithë të krishterët dhe botën në reflektim e veprim përmes veprave të mëshirës shpirtërore dhe trupore. Gjatë këtij viti, ai vendosi që edhe priftërinjtë të kishin fuqinë të falnin mëkatin e abortit — një gjest domethënës i hapjes dhe mëshirës.
Jezusi, fytyra e mëshirës së Atit
Sipas Papës, mëshira nuk është një koncept abstrakt, por është bërë e dukshme dhe e prekshme në personin e Jezus Krishtit. Ai është mishërimi i mëshirës së Zotit dhe shembulli i përsosur i dashurisë pa kushte.
Gjykimi duhet t’i lihet Zotit
Françesku shpesh thotë se askush nuk duhet të jetë gjykatës i ndërgjegjes së tjetrit. Ai nxit që të krishterët të mos jenë “rojtarë të ligjit” por misionarë të mëshirës. Ky qëndrim është parë edhe në qasjen e tij ndaj të divorcuarve, personave LGBT, dhe atyre që ndihen të larguar nga Kisha.
Në thelb, mëshira për Papa Françeskun nuk është thjesht një virtyt; ajo është mënyra e vetme për ta kuptuar Zotin dhe mënyra më e krishterë për të jetuar. Ajo që për të është më tronditëse, nuk është mëkati i njeriut, por mungesa e besimit në mëshirën e Zotit.
Mendimet e Papa Françeskut mbi mëshirën e Zotit janë ndër shtyllat kryesore të pontifikatit të tij dhe përbëjnë një nga temat më të përsëritura në fjalimet, shkrimet e veprimtarinë e tij. Ne po sjellim nje fragment nga libri PAPA FRANCESKU, EMRI I ZOTIT ËSHTË MËSHIRA me Një bisedë me gazetarin Andrea Tornielli.
VIZIONI I FRANCESKUT MBI MEKATIN
Mëngjesin e së dielës, më 17 mars 2013, Françesku kremtoi Meshën e tij të parë pas zgjedhjes së tij si Ipeshkv i Romës, e cila u zhvillua mbrëmjen e së mërkurës së kaluar. Kisha e Shën Anës në Vatikan, një shëtitje e shkurtër nga porta me të njëjtin emër për në shtetin më të vogël në botë dhe kisha famullitare për banorët e Borgo Pio, ishte plot me besimtarë. Isha atje me disa nga miqtë e mi. Me këtë rast, Françesku mbajti predikimin e tij të dytë si Papë dhe foli pa u menduar: “Mesazhi i Jezusit është mëshira. Për mua, dhe e them këtë me përulësi, është mesazhi më i fortë i Zotit.”
Papa zgjodhi të komentonte mbi fragmentin nga Ungjilli i Gjonit që flet për kurorëshkelësen, gruan të cilën skribët dhe farisenjtë ishin gati ta vrisnin me gurë, siç përshkruhej në Ligjin e Moisiut. Jezusi i shpëtoi jetën duke i thirrur kujtdo që ishte pa mëkat të hidhte gurin e parë. Të gjithë u larguan. “As unë nuk të dënoj. Shko, [dhe] që tani e tutje mos mëkato më” (Gjoni 8:11). Françesku, duke iu referuar skribëve dhe farisenjve që e kishin zvarritur gruan para Nazareasit për ta vrarë me gurë, tha: “Ndonjëherë edhe ne na pëlqen t’i qortojmë të tjerët, t’i dënojmë të tjerët.
“Hapi i parë dhe i vetëm i kërkuar për të përjetuar mëshirë, shtoi Papa, është të pranojmë se kemi nevojë për mëshirë. “Jezusi vjen për ne, kur e pranojmë se jemi mëkatarë.” E tëra çfarë është e nevojshme është të mos imitojmë fariseun që qëndroi para altarit dhe falënderoi Perëndinë që nuk ishte mëkatar “si njerëzit e tjerë”. Nëse jemi si ai farise, nëse mendojmë se jemi të drejtë, “nuk e njohim zemrën e Zotit dhe nuk do të kemi kurrë gëzimin e ndierjes së kësaj mëshire!” shpjegoi Peshkopi i ri i Romës.
Ata që kanë zakon t’i gjykojnë njerëzit nga lart, që janë të sigurt për drejtësinë e tyre, që janë mësuar ta konsiderojnë veten të drejtë, të mirë dhe të drejtë, nuk e ndiejnë nevojën të përqafohen dhe të falen. Dhe ka edhe nga ata që e ndiejnë nevojën, por mendojnë se janë të pashpëtueshëm sepse kanë bërë shumë gjëra të këqija. Në lidhje me këtë, Françesku tregoi një dialog që kishte pasur me një burrë i cili, pasi iu dha ky shpjegim i mëshirës, ishte përgjigjur: “Oh, Atë, nëse do ta njihje jetën time, nuk do të më flisje kështu! Kam bërë disa gjëra të tmerrshme!” Kjo ishte përgjigjja e Françeskut: “Aq më mirë! Shko te Jezusi: atij i pëlqen të dëgjojë për këto gjëra. Ai harron, ka një prirje të veçantë për të harruar. Ai harron, të puth, të përqafon dhe thotë: ‘As unë nuk të dënoj. Shko, [dhe] që tani e tutje mos mëkato më.’
Për të “treguar mëshirë”, Jezusi shkon përtej “ligjit që kërkonte vrasjen me gurë”. Dhe kështu i thotë gruas të shkojë në paqe. “Mëshira”, tha Peshkopi i Romës gjatë atij predikimi në mëngjes, “është diçka e vështirë për t’u kuptuar: nuk i fshin mëkatet”. Ajo që i fshin mëkatet “është falja e Zotit”. Por mëshira është mënyra me të cilën Zoti fal. Sepse “Jezusi mund të kishte thënë: Unë të fal, tani shko! Siç i tha burrit të paralizuar: ‘Mëkatet e tua janë falur!”” Këtu, në këtë situatë, “Jezusi shkon më tej dhe e këshillon gruan të mos mëkatojë përsëri. Dhe këtu shohim qëndrimin e mëshirshëm të Jezusit: ai i mbron mëkatarët nga armiqtë e tyre, ai e mbron mëkatarin nga një dënim i drejtë”.
Kjo, shtoi Françesku, “vlen edhe për ne. Sa prej nesh do të meritonin të dënoheshin! Dhe do të ishte e drejtë! Por ai fal”. Si? “Me mëshirë, e cila nuk e fshin mëkatin: vetëm falja e Zotit e fshin atë, ndërsa mëshira shkon më tej.” Është “si qielli: ne e shikojmë qiellin kur është plot me yje, por kur dielli del në mëngjes, me gjithë dritën e tij, nuk i shohim më yjet. Kështu është mëshira e Zotit: një dritë e madhe dashurie dhe butësie sepse Zoti nuk fal me një dekret, por me një përkëdhelje.” Ai e bën këtë “duke përkëdhelur plagët e mëkatit tonë””