(Në ditën e Ikjes së Madhe)/
Nga Albert Z. Zholi/
-skicë-/
Ditë e ftohtë nëntori 1993! Kakavija dhe pse e mbushur me njerëz, dukej si e ngrirë, e ngrirë. Vetëm avuj dilnin nga gojët njerëzore. Zërat dukeshin sikur ishin trembur nga ai realitet i zymtë, prekës, strukur në ndërgjejgjen e tyre, për t’iu përshtatur makthit të padashur të ndarjes. Njerëzit shihnin si të hutuar njeri-tjetrin, duke mos gjetur dot fjalët e përshtatshme të ndarjes. Fytyra të mpira, të vrejtura, të dëshpëruara, mbushur plot ankth dhe brengë të shihnin sytë gjithandej. Lotë ngrirje që të përcillnin në mënyrë të pavetëdijshme një zbarzëti shpirtërore sikur të ndodheshe në një planet të panjohur dhe jo në një pikë kufitare të atdheut tënd të shtrenjtë. Kur ndodhesh në këtë kufindarjeje, kur shikon të valvitet krenar flamuri kombëtar, natyrshëm në qënien tënde të gëlon një ndjenjë gëzimi që të jep forcë dhe krah që më vonë, po kjo vijë imagjinare e ndarjes kufitare, sapo e kalon, të prêt forcat, të dezulizionon, të mpak, të bën të psherëtish thellë, thellë në shpirt. Asnjë cicërimë zogu nuk dëgjohej. Edhe qentë që na vinin rrotull nëpër këmbë të shihnin si të hutuar duke tundur vetëm kokat dhe bishtin. Të gjithë po flisnim me shikim dhe me kokë. Heshtje misterioze në mes mijëra gjallesash njerëzore. Policët, miratimin apo mosmiratimin e kalimit e bënin me të tundura të kokës. Nga kjo soditje aspak relaksuese, më shkëputi zëri i ëmbël i nënës sime:
-Do të ikësh dhe ti bir ?!
-Po nënë, do të iki !
-Po ti punë të mirë kishe mor bir…! -dhe psherëtiu thellë, shumë thellë. U mbështet në gjoksin tim dhe filloi të qajë me dënesë. Lotët e saj të nxehtë dhe të kripur depërtuan nëpër bluzë dhe lagën gjoksin tim.
-Po ndahemi biro, po ndahemi së gjalli. Dy në Greqi, një drejt Italisë, ne në shtëpi si kërcunj. Unë s’dija ç’ti thoja, vetëm i lëmoja flokët e thinjur. Babai im i mirë, rrinte si i ngrirë me vështrimin tutje në thellësi të Greqisë.
-Do të mblidhemi ndonjë ditë të gjithë bashkë o bir ?!
-Do të mblidhemi nënë, do të mblidhemi !
-Po kush na ndau kështu, kush…?! -dhe filloi të qajë me zë, duke më pushtuar më fort rreth vetes. Ishim në kufirin e ndarjes në Kakavijë … Disa metra përballë nesh, një vajzë e vogël 5-6 vjecare mes të qarave thërriste:
-Baba, baba, ktheu mos më lër vetëm! Ndërsa ai po i tundëte dorën nga ana tjetër e kufirit.
-Më tej dy të sapo fejuar:
-Do të ikësh i dashur …?- dhe dy pika loti si margaritar i ranë faqeve të bukura. Po ne s’ndenjëm as… -dhe shikon me turp nga prindërit.
-Një nënë tjetër :
-Mos më harro bir i nënës ! Të lutem, vetëm letra dhe zërin në telefon duam, asgjë tjetër!- dhe kafshon buzën për të ndaluar lotët. Dhe ja … Hapet një portë. Një portë hekuri. Kaluam një prag. Pragun e një porte të ftohtë, që ndante dy shtete, dy botë. Andej nga ne ankth, dhimbje, braktisje, toka djerrë, lotë. Këndej këngë, gjelbërim, punë. Ne, shumë pak po e kalonim këtë portë, shumë të tjerë kalonin për tek bota e ëndrrave duke kaluar male të thepisur, gryka të mbuluara me borë, pyje me egërsira, dete të ftohtë dhe të mjegullt, lumenj të rrëmbyeshëm …
-Shkonim të gjenim parajsën…(E gjetëm ?!) Mbrapa linim lotë…
Kakavijë- 23 Nëntor 1993.