Nga Pellumb KULLA*/
Tëmën bre!, duhej pa tjetër të vinja gjer në Amerikë që të mësonja se sa ndryshojnë zakonet nga të katër anët e vendit tonë të vockël. Po çudia më e madhe është se ca krahina jo vetëm që i ruajnë duke ua treguar nipkave të lindur në Amerikë se ç’lloj zakonesh ndiqnin një herë e një kohë, po edhe i ndjekin këto zakone akoma. I venë në jetë si në fshat edhe këtu, në mes të Menhettenit! Paçka se në vend të oborrit të fshatit, tani kanë tri metro trotuar, në vend të qenit, kanë një alarm e në vend të kalit venë e marrën nusen me limuzinë!
Ca ditë të shkuara, një të diel, e kishnja parkuar limuzinën, – demek, kalën e nuses, – para një billdingu. Në një nga apartamentet, në kat të tetëmbëdhjetë, ca gra këndonin këngë popullore për çupën që po e nxirrnin nuse pe shtëpisë së babajt. Rrugica ishte e ngushtë, siç janë të ngushta e të kufizuara tërë rrugicat e Menhettenit, që kanë veç një drejtim kalimi.
Një makinë policie kaloi bri meje dhe oficeri pa me një farë dyshimi se si kishnja parkuar, po nuku tha gjë. Para 40 e ca vjetësh në fshat, ma ha mendja, parkime nuku kish dhe asnjëri nuku ta shihte kalën me dyshim.
Në këto mendime më thanë të ngjitsha lart, ce më kërkonin. Vajçë pas atij që kish erdhur të më merrte.
Ishte një goxha ndërtesë me roje me uniformë. Një njeri tjatër, po me uniformë, na shoqërovi deri te ashensori dhe hyri tok me ne gjer në kat të tetëmbedhjetë, ku na la të dalëm për të vajtur në apartamentin ku qe nusja, ku ish rritur që foshnjë e gjer sa pat mbaruar universitetet radhë. Hajde apartament, hajde! Lluks o lluks, të të ikte mendja, kur të qaj babanë! Ishte familje e kamur, e ardhur n’Amerikë që para tridhjetë e kusur vjetësh, që kur Titua pat hequr gardhet e kufinjve. Më pritnë me shumë respekt, megjithë rrëmujën që sillnin tërë ata njerëz të ndodhur aty e me tërë zhurmën që bëhej. Në një qoshe të korridorit ndodhej një pjano e madhe, kurse dëpër mure kish piktura, vënë në ca korniza të rënda, ngjyrë floriri. Para se të hynim në atë sallon ku rrinin burrat, nusja na kalovi përpara. çupë, po çupë ore! T’i rrëmbenje kokën bre, e të iknje me vrap. T’i thoshe të Madhit Zot: e po mja’o Zot! Mjaft, veru kyçnë martesave tashi, ce nuse si kjo, në donjë planet tjatër ndofta, por mbi këtë rruzull, nuku vjen më! E gjatë, si selvi e stolisur. Vinte, sidozot, një pëllëmbë mbi mua: me një celular që e shtërngonte mes supit dhe veshit e me një hartë në dorë, i shpjegonte donjë shoqes së saj, se ku ishnë drejtimet e hotelit, ku do shtrohej darka. Ajo më pa mua, kapellën time pe limuzinisti, më njohu se kush ishnja dhe kërkovi ndjesë në telefon. Më dha dorën e më tha:
– Unë jam nusja! Tash ti je pjesë e kujtimeve në këtë ditë të lumtun për mue!
-Të trashëgohesh! E mbushç shtëpinë me djem! – ia bëra.
Nga dhoma e grave krisi kënga që thosh pak a shumë , – se tani s’i mbaj mend fjalë për fjalë e rimë për rimë, që thosh: – “kali që po të merr tynë, të sjelltë të shohç babanë, kali që po të merr tynë, të sjelltë të shohç mamanë, kali që të merr tynë, të sjelltë të shohç gjyshnë… ”
Nga lista e këngës mora vesh, se i zoti i shtëpisë, veç nuses, kish edhe gjashtë fëmijë të tjerë, për të cilët duhej të vinte kali, që në këtë rast, ishte limuzina dhe unë përfaqësuesi i saj. Qënkej dashur të ngjitsha lart unë, që gratë të merrnin këngën e kalit.
Më qirasnë me ëmbëlsirë, darovita dhe u derdha tatëpjetë kateve, se do nxirrnin nusen..
Njerëzit filluan të zbrisnin. Në sallon poshtë. dëgjoshin gratë që kishnë zbritur dyke kënduarë, po para se të shfaqshin ato, dolli dhëndri i qeshur, i qeshur sa të thoshe ti, se nuku nevojitej më djellë në Menhetten! Ay u fut në limuzinët dhe u afrua afër dritares të shëkonte. Duallë gratë që këndonin. Të tëra i kishnë sytë me lot dhe, – si duket nga mallëngjimi, – nuk e vazhdonin dot më këngën e kalit, që do ta kthente nusen të shihte të vetët, dyke filluar nga gjyshi. Si nuku e shpunë dot këngën gjer në fund, gratë nisnë të fshinin lotët, por mendjen e kishnë nga porta, pe ku do dilte nusja.
Vetura e policisë po vinte gjene prapa meje.
– Tëmën!, – thashë me vete, – këta hajvanët duan të ma kripin, të më zenë më
donjë faj!
Por oficerat vetëm një vështrim hodhnë nga unë, se u bënë më shumë kurreshtarë me dasmën. Ec, e shëko prapa ata.
Po dilte nusja. Unë nuku kishnja parë donjë zakon të tillë. Theatro o theatro, kur të qaj tërë! Ishin dy vëllezër të dhëndrit, që duallë nga dera me kurriz e seç tërhiqnin me zor, të thoshe ti donjë sëndyq, a baulle të rëndë. Tëmën, ç’tërheqën këta-o?! Kur shoh unë: nusen! Tërheqkëshin nusen, ore! Këtë radhë ajo nusja e lumtur e katit të tetëmbëdhjetë, qante, përpëlitej e u kundërshtonte atyre që donin ta merrnin gati zvarrë. Demek, ajo nuku donte të dilte nga dera e babajt, por nuku kish ç’të bënte, ce po e rrëmbenin! Ata ishnë djem të fuqishmë dhe e tërhiqnin pa pikë mëshire. Tashi edhe ajo xhanëm, bënte sëkur u kundërshtonte, por ama, për të qarë qante vërtet! Dhëndri prapa meje qe rehatuar në limuzinë dhe vështronte me buzët vesh më vesh, në gaz! Ce të mos qeshte ay!..
Te dera, prapa nuses, duallë dhe prindët. Babaj e mbante veten, por nënës i vinin lotët lumë. Qanin gjyshi me gjyshen, qanin motrat e vëllezërit, por asnjë nuk e ndihmonte çupën. Veç njëri nga vëllezërit e veckël, u hodh në ndihmë të motrës që luftonte me ata që po e rrëmbenin. Por nusja la të qarët, i këputi të vëllajt një pëllëmbë dhe ay shkovi i bindur të qante në grupin e familjarëve të tjerë, që ishnë të prekur jo pe atij rrëmbimi theatror, por ngaqë çupa njëherë e përgjithmonë po u ikte vërtet pe rrethit të ngrohtë familjar. Njësoj-o siç qajmë të tërë, kur nxjerrëm për herë të fundit nga shtëpia, çupat, motrat, kushërirat.
Përleshja u bë më e fortë, kur njerëzit e dhëndrit deshnë ta hipnin nusen në limuzinë, nga dera që unë paçë lënë hapur. Aty nusja m’u duk se nuk desh të hipte vërtet. Të qarat u shtuanë edhe më.
Në atë çast, – ja kur mos kem babanë në gënjej, – u dëgjuanë dy të shtëna kobureje dhe të tërë ngrimë. Ngriu nusja, ngrinë ata që po e tërhiqnin pe krahësh. Aty para hundëve të limuzinës, shohëm dy polica që po vrapojnë drejt nesh. Në duar kanë koburet, që akoma nxjerrën tym pe grykave. Ne nuk e kishmë vënë re fare që makina e policisë që pat kaluar aty përpara, pat qëndruar ca metro më tej. Kush e kish mëndjen te policat! Ata patnë soditur daljen e nuses dhe kur panë që ajo përpëlitej në krahët e dy meshkujve, çapëlyenë sytë e dhanë alarmën: “Friizë! Friiiizë!”
Pushuanë të qarat. Policat u drejtuan revolet atyre që po rrëmbenin nusen dhe u thanë të mos lëvizin. Vëllezërit e dhëndrit, dyke qeshur, i ngritnë duart lart. Qeshnin ata, po nuk qeshnin hiç policat! Njëri polic ruante me grykën e kobures, tjetri i urdhërovi djemtë të mbështetshin me të dy duart mbi limuzinë dhe i kontrollovi për armë, pa u vënë veshin shpegimeve që u vinin nga dasmorët që i rrethonin nga të katër anët.
-Rrëmbim personi, – thanë dy policët.- I organizuar!
Njëri nga ata mbeti me kobure ngrehur të mbante dasmorët, kurse tjetri i hoqi mënjanë dy njerëzit e dhëndrit dhe nusen.
-Ti, – më tha mua polici që ruante, – merr dokumentet dhe shko me të tjerët. _
Asnjeri tjatër mos afrohet! -ulërinte krushqisë. Apo nuk oshëtijnë rrugët e Menhettenit!
Dasmorët zbardhnin dhëmbët. Asnjëri nga të nuses nuk qante më. “Hej o bela”, – thashë unë me vete, – “edhe kjo na duhej tani. Do ta kaloj në burg natën sonte!”
Mora dokumentet dhe u bashkova edhe unë me grupnë. Po ta quanin vërtet rrëmbim e po të mos bindshin policat, unë duhet ta hanja mirë se kishnja mjetin, mjetnë e rrëmbimit!. Gjobë po e po, por tashi si vajtnë punët, gjobën ta puthnja!
Nusja dyke qeshur me një kërkëllimë të butë, po shpegonte tërë historinë. Ajo u foli për zakonin e dikurshmë të fshatit të tyre, u tha se ajo po e zbatonte edhe këtu nën grataçielat e Menhettenit, për t’u bërë qefnë gjyshërve pleq dhe shpresonte se dasma nuku do kish tronditur rendin publik. Policët, një i zi e një i bardhë, e shëkonin me mosbesim. I pyetnë dhe ata dy të tjerët dhe ata thanë po të njëjtën gjë. Më panë mua dokumentet, u tregova që punonja për një firmë të njohur limuzinash dhe u thashë që unë aty nuk hynja hiç, se unë isha thjesht i paguarë.
-Tërë shoferët që angazhohen për rrëmbime, paguhen, – tha polici i zi.
Në atë kohë dyke u rënë sirenave, erdhën dhe tri makina të tjera të policisë, me
një vargan me polica, që sakaq duallë nga veturat dhe u bashkuanë me ne. Zallamahi e madhe, ore. U zu trafiku e mizëri e kalimtarëve na rrethoi anembanë. Policat llafosshin me njëri tjetrin vështronin nga dasmorët dhe dalëngadalë po bindshin.
-Je më shumë se tetëmbëdhjetë vjeçe? – e pyeti nusen njëri pe tyre, sa për
formë, se tani ishnë sqaruarë të tëra.
– Ohu! – tha nusja. – Faleminderit që dyshoni për këtë! Unë jam avokate dhe… dhe bile punoj në një agjenci për të drejtat e njeriut!
Policat u shkrehnë fare. Njëri foli me qendrën në radio dhe ua tregovi meselenë me buzë në gaz.
– Vazhdoni! – tha duke mbyllur radion.- Shumë interesant. Paçi jetë të lumtur!
Mua më dhanë dokumentet e unë psherëtiva i çliruarë. Nusja ua zgjati gjene
duart të dy krushqëve që aty më parë po e “rrëmbenin” dhe ata nisën ta tërheqin me zorr që nga mesi i policave. Vajza zu të shtirej prapë sikur kundërshtonte, sikur u kërkonte ndihmë popullit të Nju Jorkut dhe kur iu afrua limuzinës, ajo u këthye edhe një here, ashtu si demek duke qarë dhe çapkënçe ua shkeli synë policave, që rrinin duarkryq dhe dyke parë çupën shqiptare, dukshin sikur u lëshonte goja lëng.
-Kot paska qënë martesa jonë, – thoshin me vete policat më të vjetër.
-E ç’shpresa mbetnë më për ne, – dukej sëkur thoshin policat beqarë.
E nuku flisnin asnjë llaf, por mendonin me vete se me çupa të tilla të bukura,
fshatrave të Shqipërisë, domosdo do t’u shkrepte dërmend një zakon si ky i rrëmbimit.
Ajo, nusja që po dilte sot nga Menhetteni, ia vlente të bënje marrëzinë e ta
rrëmbenje!… Kur mos kem babanë, edhe gjyqet e Amerikës të nxirrnin me siguri të pafajshmë!…(Marre nga Libri i Pellumb Kulles- Rrefenja nga Amerika)
Si gjithmone, tere lezet!