Prof. Dr. Fejzulla Berisha/
Procesi i njohjes ndërkombëtare të një shteti të ri përbën një test të aftësive diplomatike, kapaciteteve për lobim global dhe menaxhimit të koalicioneve strategjike. Njohja e fundit e Kosovës nga Siria përfaqëson një moment historik për shtetësinë e saj dhe simbolizon suksesin e një diplomacie të koordinuar dhe të mbështetur fuqimisht nga aleatë strategjikë dhe koalicione ndërkombëtare.
Ky hap nuk është thjesht formal; ai reflekton një proces shumëplanësh që përfshin negocime bilaterale, rajonale dhe multilaterale, duke konsoliduar legjitimitetin ndërkombëtar të Kosovës dhe duke forcuar pozitën e saj në arenën globale. Arritja është rezultat i koordinimit të ngushtë ndërmjet Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Arabisë Saudite, Turqisë, Izraelit dhe partnerëve të tjerë me ndikim, të cilët kanë ndihmuar në krijimin e një rrjeti global mbështetjeje që mundësoi njohjen nga Siria.
I. Rrjeti Ndërkombëtar i Mbështetjes për Kosovën
Diplomacia kosovare ka zhvilluar një rrjet global mbështetjeje, i strukturuar mbi tre shtylla kryesore:
1. Mbështetja e SHBA-së
Shtetet e Bashkuara kanë luajtur rol vendimtar si ndërmjetësues strategjik, duke përdorur kanale bilaterale dhe multilaterale për të lobuar tek vendet që nuk e kanë njohur Kosovën. SHBA-ja ka organizuar takime të nivelit të lartë midis zyrtarëve kosovarë dhe atyre sirianë, ka ofruar ekspertizë juridike dhe politike, dhe ka garantuar mbështetje diplomatike të vazhdueshme.
Shembull konkret: Në janar 2025, një delegacion i udhëhequr nga Ministria e Jashtëm e Kosovës zhvilloi një seri takimesh në Uashington dhe Riad, ku SHBA-ja shërbeu si ndërmjetësues i besueshëm. Ky bashkëpunim lehtësoi një kuadër garantues për njohjen nga Siria.
2. Përfshirja e vendeve arabe dhe rajonale
Arabia Saudite, duke përdorur kanalet e saj diplomatike në Lindjen e Mesme, ka influencuar politikën e Sirisë për njohjen e Kosovës, duke argumentuar se kjo është e rëndësishme për stabilitetin rajonal dhe marrëdhëniet multilaterale. Përfshirja e vendeve arabe ka qenë vendimtare për krijimin e një klimë besimi dhe përgatitjen e terrenit për vendimmarrjen siriane.
3. Roli i Turqisë dhe Izraelit
Turqia ka shfrytëzuar lidhjet kulturore dhe historike me vendet arabe për të lehtësuar dialogun strategjik midis Kosovës dhe Sirisë. Izraeli ka ofruar mbështetje strategjike, duke demonstruar rëndësinë e koalicioneve rajonale dhe multilaterale, dhe duke kontribuar në konsolidimin e legjitimitetit ndërkombëtar të Kosovës.
Shembull konkret: Takimet diplomatike në Riad (Shkurt 2025) dhe Ankara (Mars 2025) rezultuan me një kuadër negociues që përfshinte stabilitetin rajonal, të drejtat e pakicave dhe kontributin e Kosovës në paqen rajonale, duke bindur palën siriane për njohje.
II. Rëndësia Strategjike e Njohjes nga Siria
Njohja nga Siria ka një ndikim të dyfishtë: simbolik dhe praktik.
Dimensioni simbolik:Ky hap tregon se shtetësia e Kosovës po pranohet edhe nga vende jashtë perëndimit tradicional, duke rritur legjitimitetin ndërkombëtar të vendit dhe afirmuar Kosovën si aktor të pavarur dhe demokratik. Njohja nga një vend me profil kompleks politik si Siria shërben si precedent diplomatik për shtetet që ende nuk e kanë njohur Kosovën.
Dimensioni praktik:Hapi hap rrugë për thellimin e marrëdhënieve diplomatike dhe ekonomike me vendet arabe dhe lindore, duke forcuar pozicionin e Kosovës në forumet ndërkombëtare. Njohja mund të ndikojë në pjesëmarrjen e Kosovës në organizata rajonale dhe ndërkombëtare ku Siria ka rol vendimtar.
Shembull konkret: Pas njohjes, janë zhvilluar diskutime për bashkëpunim ekonomik në energji, infrastrukturë dhe arsim, ku Siria mund të funksionojë si ndërmjetësues rajonal, duke rritur mundësitë e projekteve të përbashkëta.
III. Dinamika e Diplomacisë Multilaterale
Ky sukses është rezultat i një strategjie shumëdimensionalë:
Diplomacia bilaterale: Takimet një-në-një adresuan shqetësimet specifike të Sirisë dhe ofruan garanci mbi qëndrimet politike dhe rajonale të Kosovës.
Diplomacia rajonale: Aktivizimi i Turqisë dhe Arabisë Saudite krijoi presion të koordinuar dhe një klimë bashkëpunimi strategjik.
Diplomacia multilaterale: Përdorimi i forumit ndërkombëtar (Bruksel, OKB, Konferenca për Lindjen e Mesme) për shpërndarjen e informacionit dhe fuqizimin e njohshmërisë së Kosovës si shtet i pavarur dhe demokratik.
Shembull konkret: Në Konferencën për Lindjen e Mesme në Bruksel (Prill 2025), diplomatët kosovarë, të mbështetur nga SHBA dhe Turqia, prezantuan argumente mbi stabilitetin rajonal, të drejtat e pakicave dhe kontributin e Kosovës në paqen rajonale, duke bindur palën siriane për njohje.
IV. Precedentë Historikë dhe Analizë Krahasuese
-Rastet e Balltikëve (Estonia, Letonia, Lituania, 1991): Njohja nga vendet jashtë Bashkimit Sovjetik, e ndërmjetësuar nga SHBA dhe vendet skandinave, rrit legjitimitetin dhe konsolidon shtetësinë e re.
-Sudani i Jugut (2011): Mbështetja e SHBA-së dhe vendeve të Bashkimit Afrikan siguroi njohjen ndërkombëtare dhe hap rrugë për pjesëmarrjen në organizata ndërkombëtare.
-Kosova (2008–2025): Njohja nga Siria pasqyron një model të ngjashëm, ku koalicione globale dhe rajonale garantojnë legjitimitet dhe ndikim strategjik.
Këto precedentë tregojnë se njohja nga vende me profil kompleks politik ka një efekt multiplikues mbi legjitimitetin dhe mund të nxisë njohje të reja nga shtete të tjera.
V. Impakti Rajonal dhe Global
Rritja e legjitimitetit ndërkombëtar: Kosova konsolidon statusin si aktor global dhe partner i besueshëm.
Përshtatja me interesat rajonale: Njohja tregon gatishmërinë për dialog dhe bashkëpunim rajonal, duke hapur ura për marrëveshje ekonomike dhe politike.
Influenca mbi vendet e tjera: Ky precedent mund të stimulojë shtete që nuk e kanë njohur Kosovën për të bërë të njëjtën gjë, duke përdorur argumentet diplomatike të provuara me Sirinë.
VI. Rekomandime Strategjike për Konsolidimin e Suksesit
Vazhdimi i lobimit aktiv: Përdorimi i kanaleve bilaterale dhe multilaterale për vendet që ende nuk e kanë njohur Kosovën.
Përforcimi i rrjetit diplomatik global: Përfshirja e shteteve me ndikim rajonal dhe global për të siguruar mbështetje strategjike dhe legjitimitet politik.
Shfrytëzimi i njohjeve të reja: Avancimi i marrëveshjeve ekonomike, politike dhe kulturore me vendet partnere.
Promovimi i imazhit të Kosovës: Prezantimi i Kosovës si shtet demokratik dhe i angazhuar në paqe, stabilitet dhe bashkëpunim rajonal, duke rritur besueshmërinë ndërkombëtare.
Njohja e Kosovës nga Siria përfaqëson një arritje diplomatike strategjike dhe precedent historik, që tregon fuqinë e lobimit ndërkombëtar, efektivitetin e rrjetit global të mbështetjes dhe aftësinë për të konsoliduar shtetësinë në arenën ndërkombëtare. Ky rezultat forcon legjitimitetin ndërkombëtar të Kosovës, hap mundësi të reja për bashkëpunim ekonomik, politik dhe rajonal, dhe e pozicionon vendin në një rol më të fortë dhe me ndikim strategjik global.