Prof. Dr. Muhamet Racaj/
Siguria është një kusht themelor për jetën dhe zhvillimin e njeriut. Pa siguri, çdo projekt jetësor mbetet i pasigurt dhe çdo zhvillim është i brishtë. Shprehja “ndjenja e vërtetë e sigurisë” nuk kufizohet në dokumente ligjore apo sigurime financiare; ajo është një përvojë e brendshme paqeje dhe stabiliteti.
Ky punim ka në qendër sigurinë individuale, si baza nga e cila burojnë të gjitha format e tjera të sigurisë. Për ta kuptuar më qartë këtë, përfshijmë edhe Dekalogun e Jetës, i cili përçon mesazhin se shumë vlera nuk mund të sigurohen dhe të blihen kurrë me para. Kështu, siguria nuk është vetëm mbrojtje fizike, por edhe mbrojtje e dinjitetit, e shëndetit, e dashurisë dhe e kohës.
Elaborimi i përmbajtjes
1. Përkufizimi i Sigurisë
Siguria mund të përkufizohet si një gjendje mbrojtjeje të integritetit fizik, emocional, kulturor dhe ekonomik nga çdo kërcënim. Në hierarkinë e Maslow-it, siguria është nevoja e dytë pas nevojave fiziologjike, që krijon mundësinë për vetërealizim.¹
2. Nivelet e Sigurisë
Në literaturë dallohen disa nivele të sigurisë:
• Siguria individuale – mbrojtja e jetës, shëndetit, dinjitetit dhe lumturisë së individit;
• Siguria komunitare – mbrojtja e familjes dhe grupit shoqëror nga rreziqet e brendshme e të jashtme;
• Siguria kombëtare – integriteti territorial, rendi kushtetues dhe paqja e brendshme e një shteti;
• Siguria ndërkombëtare – rendi global, marrëdhëniet mes shteteve dhe parandalimi i konflikteve të armatosura.
• 3.Dimensioni filozofik dhe teorik
Një individ që nuk e ndjen veten të sigurt nuk arrin dot të zhvillojë potencialin e tij të plotë në arsim, krijimtari apo marrëdhënie shoqërore. Në këtë këndvështrim, siguria nuk është vetëm një koncept operacional, por edhe një kategori e thellë filozofike që lidhet me ekzistencën.
4.Ndjenja e vërtetë e sigurisë
Një aspekt i veçantë i këtij koncepti është përjetimi i brendshëm i sigurisë. Shumë individë mund të kenë të gjitha mjetet materiale dhe ligjore për mbrojtje, por të mos përjetojnë siguri të vërtetë për shkak të pasigurisë emocionale apo mungesës së stabilitetit social. Kjo ndjenjë e vërtetë e sigurisë lidhet me përfshirjen, dashurinë dhe harmoninë në raportet ndërpersonale dhe komunitare.
5. Siguria si element zhvillimor
Siguria nuk është vetëm një mbrojtje nga kërcënimi, por edhe një parakusht për zhvillim. Shoqëritë e sigurta tërheqin investime, zhvillojnë sistemet arsimore dhe krijojnë hapësirë për inovacion. Individët që ndihen të sigurt janë më të gatshëm të marrin iniciativa, të krijojnë familje dhe të kontribuojnë për komunitetin.
6. Ndjenja e vërtetë e sigurisë dhe Dekalogu i Jetës
Siguria e vërtetë nuk matet me para. Dekalogu i Jetës na kujton këtë të vërtetë të thjeshtë por thelbësore:
▪︎ Me para mund të blesh një shtëpi, por jo edhe një vatër ku ndihet siguria dhe ngrohtësia familjare.
▪︎ Me para mund të blesh një orë të shtrenjtë, por jo edhe kohën qe e ke siguruar të kalosh me njerëzit e dashur.
▪︎ Me para mund të blesh një shtrat të butë, por jo edhe sigurinë për gjumë te qetë dhe ëndrrat pa ankth.
▪︎ Me para mund të blesh ushqime të mira, por jo edhe të sigurosh oreksin dhe shijen e vërtetë të jetës.
▪︎ Me para mund të paguash mjekun më të mirë, por jo edhe të sigurosh shëndetin që të mban gjallë.
▪︎ Me para mund të blesh sigurime të ndryshme, por jo edhe ndjenjën e vërtetë të sigurisë – atë paqe të brendshme që vjen kur e di se je i mbrojtur, i dashur dhe i pranuar, pavarësisht çdo rrethane.
▪︎ Me para mund të blesh libra të rrallë, por jo edhe ta sigurosh mençurinë për t’i kuptuar.
▪︎ Me para mund të blesh luks e pasuri, por jo edhe të sigurosh dashurinë e sinqertë që lind prej shpirtit.
▪︎ Me para mund të blesh shërbëtorë e ndihmëtarë, por jo edhe të sigurosh miqësinë e vërtetë që nuk ka çmim.
▪︎ Me para mund të blesh argëtim dhe spektakle, por jo edhe të sigurosh lumturinë që buron brenda teje.
Ky dekalog i thjeshtë por i fuqishëm është një kujtesë se ndjenja e vërtetë e sigurisë nuk vjen nga pasuria, por nga dashuria, shëndeti, koha, siguria shpirtërore dhe ngrohtësia njerëzore.
Përfundim
Siguria është një nevojë universale dhe një element i domosdoshëm për ekzistencën dhe zhvillimin e qenies njerëzore.
Ajo nuk mund të blihet, nuk mund të imitohet, por duhet të kultivohet në të gjitha nivelet: nga individi te kombi dhe deri në komunitetin ndërkombëtar. Dekalogu i Jetës e përforcon këtë ide duke na kujtuar se dashuria, koha, shëndeti dhe ndjenja e sigurisë janë vlerat më të mëdha që kemi.
Shoqëritë që garantojnë sigurinë individuale krijojnë kushtet për zhvillim ekonomik, arsimim dhe krijimtari. Një individ i sigurt guxon të ëndërrojë, të punojë dhe të kontribuojë në komunitet.²
Rekomandime:
• Të fuqizohen mekanizmat ligjorë dhe institucionalë për mbrojtjen e jetës dhe të drejtave të njeriut.
• Të promovohet edukimi për sigurinë individuale dhe emocionale në familje e shkolla.
• Të zhvillohen politika që ulin pasigurinë ekonomike dhe sociale.
• Të forcohet ndjenja e komunitetit dhe solidaritetit njerëzor.
• Të kujtohet gjithmonë se siguria është një gjendje e brendshme dhe vlerë shpirtërore.
Fusnota
• Abraham Maslow, A Theory of Human Motivation, Psychological Review, 1943.
• Barry Buzan, People, States and Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era, London: Harvester Wheatsheaf, 1991.
• David A. Baldwin, “The Concept of Security,” Review of International Studies, vol. 23, no. 1, 1997.
Literatura e shfrytëzuar
• Maslow, Abraham. A Theory of Human Motivation. Psychological Review, 1943.
• Buzan, Barry. People, States and Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era. London: Harvester Wheatsheaf, 1991.
• Baldwin, David A. “The Concept of Security.” Review of International Studies, vol. 23, no. 1, 1997.