Ne Foto: Franco Fortini – ( 1917- 1994)/
NGA FASLLI HALITI/
Lindi në Firence, në një familje izraelite më 10 tetor, 1917 , ndërroi jetë në Milano, më 28 nëntor, 1994), ishte një poet, kritik letrar, eseist dhe intelektual italian. Personazh kontrovers, llogaritet një ndër disa nga personalitetet më interesante të peizazhit kulturor të shekullit të njëzetë.
Bashkëpunoi me revistën «Reforma letrare» të Firences. Mori pjesë në Rezistencë. Deri më 1957 bënte pjesë në Partinë Socialiste dhe zhvilloi një veprimtari të gjallë politike. Nga viti 1946 deri në 1977 shkroi përmbledhjet në vargje: « Fletëleja dhe vargje të tjera», « Agoni e Krishtlindjes », «Një alegori e thjeshtë », «Fatet e përgjithshme», « Poezi dhe gabim », «Ky mur », «Një herë për gjithmonë ».Shkroi gjithashtu sprovat: «Verifikimi i pushtetit » dhe « Cështje kufiri ».Në poezitë e tij me karakter qytetar ndërthuren në plan stilistik lirizmi dhe oratoria.
UJI I QIELLIT
Ujë i qiellit
shëndet i të Plotfuqishmit
lana trupin.
Për imazhet e tua
mur të bardhë të paprekur
sheh mendja.
Zbret në rrjetën e gjakut
ngrica jote
paqe e lartë.
Ujë i hidhur i qiellit
dhe i mëshirës
etje e lashtë
ku ishte mospajtimi
i barit të njomë të korrur
që frymëzon një kurorë.
Vetes sonë
gjallëroja çdo fjalë
o e papërlyer.
1938
QE NJËZETË E DY VJET
Që njëzetë e dy vite
unë jam gjallë.
Edhe sa vite jetë akoma nga këta minuta
që mua më mbarojnë
tani
Në dorën Tënde të plagosur
fitimtari Jezus
hiqmë ti nga koha.
MIQ, PLAKEN KOHET
Miq, plaken kohët
Bëhet shumë e thjeshtë bota
dhe unë studioj akoma anglishten.
Midis mëngjeseve të lehta
Janë akoma të varura gjërat që do të bëjmë
dhe rriten në fund të xhepave gazetat.
Të bardhë dhe duar të njollosura
me rrudhat e plakjes
do të flasim do të flasim
për gjërat që do të bëjmë
dhe për ato që baballarët s’i kanë bërë,
duke menduar si atëherë
kur luhej me kape hajdutin,
mbi zhavorr.
DITA E ZBEHTE
Dita e zbehtë të akullon tëmthat.
Dhe do të të duhet të ngrihesh në këmbë,
të dalësh e të ecësh,
të bësh për vete të pafetë,
orët e jetës tënde.
Dhe ti i beson të shenjta, të rralla, i do ato !
LLAMPA E DJEGUR
Diçka tringëllon në boshësi
diçka
thyhet.
Teli i skuqur
që shuaj tani lëkundet
nuk sheh
por dëgjon dhe një zukatje
ngulmon po ta tund
në errësirë
atë tel që nuk ndriçon më
dhe që ish yti,
imi.
QENIA IME
Qenia ime, thuamë pra,
nëse s’të mbetet asgjë
nëse njeh çdo gjë, flet ende ?
Nëse pra, baras me këtë
e pandeh jetën dhe asgjë s’pushon aty
dhe mos vallë vetëm një pyetje e ankthshme
është boshi dhe ajri i agimit ?
NUK MUNDEMI
Nuk mund ta ndryshojmë inercinë e një trupi,
Duke ndryshuar mjedisin që e rrethon.
Gjithçka ka ndryshuar, qytetet janë zhdukur.
Shuma e forcave individuale
shtrihet në zero.
Pleqtë vrasin të rinjtë,
Të rinjtë lindin pleq.Nuk mundim
ta ndryshojmë inercinë e një trupi
duke ndryshuar mjedisin. Asgjë s’është më e fortë
për një tjetër trup. Për të ndryshuar njerëzit
trupa njerëzish na duhen. Që të flasin
të vdekurit duhet që të marrin frymë
brenda buzëve të tyre.
NDONJEHERE
Ndonjëherë në mbrëmje zbret nëpër rrugë,
qarkullon në lagje.
Shikon vitrinat e sallamerisë,
Kartolinerinë dhe butikët.
Merr pamjen e zotërisë plak.
Ndihet si të kishte një bastun ose një kallam.
Atëherë blen gazetën e mbrëmjes.
Kthehet shpejt në shtëpi.
Dashuri të zbehta të lira.
Një vejushë e rëndomte e nderuar,
e bollshme dhe e kënaqshme,
që mban bustin dhe një mbeturinë theksi nikaraguan.
Dhe një minorene e pazonja për bretje ndërgjegjeje.
që për pak monedha lumturon dikë
zhveshje me dritare të mbyllura
midis orës shtatë dhe tetë të mbrëmjes midis rrugës
së sekretarisë së fermës dhe autobusit
Në mëngjes kur nuk ngutet për në mësim në lice
studion në shtëpi ose në bibliotekë.
Pasi darkon, në mbrëmje shkon ndonjëherë
në mbledhjet e grupit politik
e dëgjojnë dhe e ndjekin punëtorët dhe studentët.
Nuk do darka miqësore sepse i tharton
tepër gratë edhe pse vera është e mirë
Vepra që harton lehtë me skeda njëra pas tjetrës
Është ajo mbi fatin e Humit në kombin tonë.
parashikon djalin e mijëra shekujve
që kam imagjinuar mbi letër
por që ekziston me të vërtetë në ambiguitetin e reales.
Pleqëria e tij, qenia e tij e mposhtur
janë tema të konsumuara por edhe të mrekullueshme.
Pastaj kadenca e këtyre vargjeve
duhet të jetë solemne dhe te rrahë si bronzi.
Një dritë maji e fuqishme
sulmon personazhin që kam vizatuar këtu.
E rrëmbyen, e përlan,
trupi i saj i zhveshur shkëlqen midis reve.
Kufoma e ndriçuar dhe e ftohur
nga era e hapësirave të larta.
Vitet shtatëdhjetë
ANKIMI I HEROIT MUZIKOR
Në padinë e pakuptueshme të gjatë
Shtrëngoj shpirtin shumë të fortë.
Shiu lag fytyrën budallaçkë dhe vajin.
Lundroj në dete të shurdhër
Të moshës udo, të moshës pa etikë.
PER SIMONIN E B.
Në televizor ke parë Helenën tonë të dashur
midis turmës që qan për Simonin.
Me të vdekur të tjerë është në rregull edhe ajo
Nga ana tjetër e bulevardit Edgar – Kuinet.
Si në prill është e blertë errësira.
Vjen me drita franceze dhe vajza të reja.
I sheh dhe nuk të shohin. Janë siç je ti.
Një që është dhe një që nuk është.
PARABOLË
Nëse do të duash të dish
Kush kam qenë unë në ditët e mia
për veten time, këtë mund të ta them.
Mund krahasoj veten me një fat
që kam parë në fusha:
rrushi që në ditët e begata
u gjet i papjekur
dhe vjelësit nuk e këputën
dhe që në vreshtin e sfilitur
nga fshikullimat e dimrit,
pa arritur ëmbëlsinë pastaj,
e rrahën erërat të zbutur, qull.
1953
Përktheu: Faslli Haliti