Nga Abdurahim Ashiku-Athinë/
“Unë e dua Platonin, por më shumë dua të vërtetën”. Kjo urtësi ka udhëtuar mijëra vjet pa u ndryshuar, pa shtuar apo pakësuar gjë.
Unë e dua Presidentin, Kryeministrin, edhe pse tash nëntëmbëdhjetë vjet nuk kam votuar. Ata, dua apo s’dua unë, janë drejtuesit e vendit tim, Shqipërisë që e dua mbi gjithçka. Por më shumë se ata unë dua të vërtetën.
Presidenti i vendit tim doli në fillimjavë me zë dhe figurë dhe kërkoi që në 25 vjetorin e rrëzimit të shtatores së Enver Hoxhës të bëheshin një sërë veprimtarish në dënim të diktaturës.
Jam me të. Le të hapen dosjet për të gjithë dhe le të bëhet një gjykim popullor për “pastrim shpirtrash” dhe një gjykim penal për të gjithë ata që kanë bërë krime.
Flitet për dosjet e Sigurimit të Shtetit por nuk flitet për DOSJET E GJYQEVE TË SHTETIT.
Këta të fundit, në hetime dhe në gjykime, janë cekur dhe bërë publikë në shkrime gazetash e në emisione televizive vetëm (mbase gaboj) për anëtarë të byrosë politike dhe ushtarakë të lartë që ranë ndesh me diktatorin dhe u pushkatuan, u burgosën apo internuan. Dhe këta (mbase përsëri gaboj) janë nxitur më tepër nga pasardhës të tyre që diktatura ua preu rrugën e jetës luksoze që bënin në prehrin e prindërve të tyre e që, majtas apo djathtas, morën ofiqe zyrtare deri në deputetë e ministra.
Presidenti i Republikës, vazhdon të flasë për mos dekretimin e Visar Zhitit si ambasador i Republikës së Shqipërisë në Vatikan duke mos dhënë asnjë arsye të pranueshme. Ai vazhdon të ngulë këmbë si “mushka në pasarelë” me sloganin “Nuk më kanë pyetur!!!” duke hedhur një mjegull të dendur për të kaluarën e personit.
Në nomenklaturën e lartë shtetërore e veçanërisht në atë gjyqësore, ka një numër jo të vogël gjyqtarësh dhe prokurorësh që kanë vënë firmat dhe kanë dënuar njerëz nga me shumë vite burgim deri në vdekje e varje publike.
Për ta, për gjyqet e bëra, për dënimet e dhëna, për etikën e qëndrimit të tyre në gjyqësor dhe prokurori, nuk kemi dëgjuar, parë e lexuar për hapjen e dosjeve të gjykimeve të tyre.
Presidenti ynë në fillimjavë tha se… “Do t’i sugjeroja Parlamentit shqiptar që me ligj të veçantë të kishim një datë, një ditë, e cila të ishte dita e përkujtimit të krimeve të komunizmit në Shqipëri. Kjo datë mund të ishte në diskutim, padyshim, në Parlament, por dhe me grupe të tjera të interesit. Mund të ishte fare mirë dita e ekzekutimit të 22 intelektualëve më 27 shkurt 1951, pas të ashtuquajturës ‘bombë në Ambasadën sovjetike’, ku 22 intelektualë pa proces hetimor, pa proces gjyqësor, me një vendim partie u seleksionuan dhe u ekzekutuan me një plumb pas koke dhe u varrosën në një gropë të përbashkët. Por, mund të jenë dhe data të tjera në kalvarin e gjatë të krimeve të komunizmit: mund të jetë dita e varjes së poetit Havzi Nela, por kjo do të jetë një çështje, e cila duhet të diskutohet nga Parlamenti dhe nga grupet e interesit, të ish-të përndjekurve politikë, të shoqatave të ndryshme të Shoqërisë Civile.
Në se për ekzekutimin e “22 intelektualëve më 27 shkurt 1951, pas të ashtuquajturës ‘bombë në Ambasadën sovjetike’, ku 22 intelektualë pa proces hetimor, pa proces gjyqësor, me një vendim partie u seleksionuan dhe u ekzekutuan me një plumb pas koke dhe u varrosën në një gropë të përbashkët” biem dakord me Presidentin, për Havzi Nelën, ka një proces gjyqësor, ka gjykatës që janë gjallë (madje në sistemin gjyqësor apo politik më të lartë), ka edhe dëshmitarë në procesin e gjykimit dhe dënimit me varje publike.
Që personi në fjalë (apo kushdo tjetër) të kishte emër të përveçëm në “një datë, një ditë, e cila të ishte dita e përkujtimit të krimeve të komunizmit në Shqipëri” duhet të hapet dosja e gjykimit të tij, të thirren dëshmitarët e gjyqit për të përgënjeshtruar publikisht ato që kanë thënë dhe të shpallet i pafajshëm ligjërisht. Nuk e di në se këtë gjë do ta bëjë polici që mori plumb në kokë e siç deklaronte disa vite më parë nga Fajzat e Kukësit në mjetet e komunikimit masiv: “Buka e dhënë ma shpëtoi jetën”…
Nuk është vetëm rasti i “një date, një dite… por rastet “ditë për ditë” të lidhjes së dëshmitarëve të rremë me “karrige në pushtet”, rastet e lidhjes së gjykatësve dhe prokurorëve keqpërdorësh të ligjit me “karrige në gjyqësor” që ka kohë që i bëjnë karshillëk shoqërisë.
Hapja e dosjeve të gjyqeve të diktaturës (besoj më të paprekura se dosjet e sigurimit) është hap i madh i pastrimit të shtetit dhe të shoqërisë, i frymëmarrjes me oksigjen të plotë i demokracisë në Shqipëri.
Le ta bëjmë pa hezitim edhe këtë.
Abdurahim Ashiku
Athinë, 25 shkurt 2015
ËSHTË KOHA TË DËGJOHEN DHE VLERËSOHEN MËSUESIT VULLNETARË TË SHQIPES NË GREQI…
Shënime të gazetarit në hapësirë të Seminarit të 10-të Mbarkombëtarë të Mësimit të Gjuhës Shqipe në Disaporë”, qe do te mbahet ne BERAT-29 KORRIK-1 GUSHT 2014/
Arsimtarët nga Greqia, në një numër fizikisht më të madh se sa kolegët e tyre kosovarë, numër që çdo vit rritet me hapjen e kurseve të mësimit plotësues të gjuhës shqipe tashmë që nga veriu në jug dhe që nga toka në det të Greqisë, ndjehen jetimë.
Mësuesit shqiptarë në Greqi punojnë ku mundin, në punë të zakonshme punëtori me mëditje, baza e jetesës së familjeve të tyre. Mësimin, të shtunave dhe të dielave, e bëjnë me shpirt, vullnetarisht, njëlloj siç bënin para më se një shekulli mësuesit në gjithë Shqipërinë në kushtet e pushtimit osman, si rilindës të vërtetë të gjuhës shqipe në Greqi.
Mësuesit mërgimtarë në Greqi janë e do të mbeten “RILINDËS TË KOHËS SONË” – si i ka quajtur Dritëro Agolli, patriarku i letrave shqipe dhe i fjalës së urtë.
***
Faleminderit MËSUESE, e para e mësueseve në Shkollën shqipe të Selanikut, për përgjigjen e shpejtë dhe korrekte. Veçanrisht mbyllja më mbolli mendime që nuk i shkul dot por edhe nuk i lë dot që të rriten e nxjerrin farë.
I përgjigjeshit pyetjes sime: Pse kërkoj senacë publike për mësuesit e Greqisë?…
… Siç kam shprehur dhe vite të tjera nuk më pëlqen sjellja prej viktime e grupit të Greqisë. Ne jemi një grup mësuesish që meritojmë dinjitet dhe jo lëmoshë. Bëjmë atë që dëshirojmë pa patur nevojë ndjenjat e qeverive. Bëjmë atë që dimë të bëjmë më mirë pa kërkuar mirënjohje nga askush. Janë miliona njerëz mbi tokë që bëjnë punë vullnetare pa bërë zhurmë.
Vitin e kaluar në Ulqin, seminarin e 9-të për mësimin plotësues të gjuhës shqipe në diasporë, kur një referuese nga Svicra përmendi shifrën 4 milojnë euro në dispozicion të shkollimit shqip të mërgimtarëve, u ndjeva ngushtë. Kaq ngushtë u ndjenë edhe të gjithë mësuesit shqiptarë nga Greqia. Për referuesen ishte legjitime që të fliste për “cilësi didaktike” të seminarit, cilësi që, siç theksoni ju, seminari “duhet ta ruaj këtë”. Jam i një mendje me ju kur thoni: “Unë e shoh çdo ditë sa i nevojshëm është seminari për mësuesit tanë.”
I nevojshë seminari por…ata “katër miljonët” më ngatërrojnë dhe nuk mundem ta çoj përpara mendimin tim, madje edhe të pranoj se “seminari është i nevojshëm” në kushtet e një diference midis dy pjesëmarrësve të seminarit, të atyre nga ana e Ministrisë së Arsimit dhe Teknoligjisë të Republikës së Kosovës dhe të atyre nga ana e Ministrisë së Arsimit dhe Sporteve të Republikës së Shqipërisë.
Arsimtarët me të vërtetë të përkushtuar profesionalisht të Kosovës janë në kushte komode në seminar. Kanë pagë mësuesi të sigurt në shtetet ku japin mësim. Janë të siguruar në të gjithë drejtimet deri në daljen në pension si mësues. Janë të ligjëruar si mësues dhe janë pjesë në amzën e Ministrisë së Arsimit dhe Teknologjisë së Kosovës. Në seminare vijnë në pushimet e verës, pushime të paguara nga shteti nga vijnë.
Arsimtarët nga Greqia, në një numër fizikisht më të madh se sa kolegët e tyre kosovarë, numër që çdo vit rritet me hapjen e kurseve të mësimit plotësues të gjuhës shqipe tashmë që nga veriu në jug dhe që nga toka në det të Greqisë, ndjehen jetimë.
Mësuesit shqiptarë në Greqi punojnë ku mundin, në punë të zakonshme punëtori me mëditje, baza e jetesës së familjeve të tyre. Mësimin, të shtunave dhe të dielave, e bëjnë me shpirt, vullnetarisht, njëlloj siç bënin para më se një shekulli mësuesit në gjithë Shqipërinë në kushtet e pushtimit osman, si rilindës të vërtetë të gjuhës shqipe në Greqi. Ka më se trembëdhjetë vjet nga 7 marsi 2001 kur u hap Shkolla Shqipe e Selanikut. Numrohen më se njëmijë nxënës që kanë mësuar të shkruajnë e lexojnë gjuhën shqipe në Selanik e Janica. Kanë dhënë mësim ndër vite 21 mësues.
Dua t’ju pyes ju që jeni e para e kësaj shkolle: Sa herë kanë ardhur në Selanik, kanë hyrë në një klasë ku jepet mësim shqip, kanë bërë vrejtjet e veta për anën metodike të dërguar të Ministrisë së Arsimit të Republikës së Shqipërisë? Sa nga këta 21 mësues janë vlerësuar me thjesht një “Fletë nderi” për mos me thënë me tituj të tjerë deri në titullin “Mësues i merituar” etj. nga ana e Ministrisë së Arsimit dhe e shtetit shqiptar? Sa nga mësuesit e Selanikut (dhe të gjithë Greqisë) janë në amzën e Ministrisë së Arsimit dhe kanë dosjen e tyre si mësues në këtë institucion përgjegjës me kushtetutë (Nei 8/3- “Republika e Shqipërisë u siguron ndihmë shtetasve shqiptarë që jetojnë e punojnë jashtë shtetit për të ruajtur e për të zhvilluar lidhjen me trashigiminë kulturore kombëtare” dhe Neni 57/1 “Kushdo ka të drejtën për arsim”) ?
Dhe një pyetje tjetër rutinë:
Sa herë gjatë këtyre 13 vjetëve që jepni me përkushtim heroik mësim në Selanik ke marrë, në ditë të shënuara të Arsimit Shqiptar, 7 Mars dhe fillimin e vitit shkollor, ndonjë urim nga Ministri/a e Arsimit të Republikës së Shqipërisë?
Për të vazhduar më tej: Sa herë ke parë qoftë edhe një rresht të vetëm të përmenden mësuesit shqiptarë në mërgim në përshëndetjet me gojë e me shkrim të ministrit/es së Arsimit të Shqipërisë në fillimvitet shkollorë?
Dhe më tej: Sa herë në 7 seminaret që mësuesit shqiptarë në Greqi kanë zhvilluar gjatë 7 vjetëve ka ardhur ndonjë përfaqësues i Ministrisë së Arsimit të Republikës së Shqipërisë që të dëgjojë e shikojë ecurinë e mësimit të gjuhës shqipe nga mësuesit dhe nxënësit shqiptarë në Greqi?
Dhe më e papranueshmja: Sa herë është përcjellë nga titullari i Ministrisë së Arsimit të Republikës së Shqipërisë thjesht një përshëndetje me adresë Lidhjen e Mësuesve Shqiptarë në Greqi me urimin “Punë të mbarë seminarit…” ?
Ju e nderuar mësuese e parë e gjuhës shqipe në Greqi, thoni: “Nuk më pëlqen sjellja prej viktime e grupit të Greqisë”
Mësuesit mërgimtarë në Greqi nuk janë viktimë. Ata janë e do të mbeten “RILINDËS TË KOHËS SONË” – si i ka quajtur Dritëro Agolli, patriarku i letrave shqipe dhe i fjalës së urtë.
Dhe siç vazhdoni më tej… Ne jemi një grup mësuesish që meritojmë dinjitet dhe jo lëmoshë. Bëjmë atë që dëshirojmë pa patur nevojë ndjenjat e qeverive. Bëjmë atë që dimë të bëjmë më mirë pa kërkuar mirënjohje nga askush.
Unë kërkova zyrtarisht që në programin e seminarit të dhjetë mbarëkombëtar për mësimin plotësues të gjuhës shqipe në diasporë (që këtë vit do të zhvillohet në Berat) të krijohet një hapësirë prej dy orësh për të paraqitur dëshminë historike “Shkolla shqipe e Selanikut” dhe filmin dokumentar “Një mësuese e shqipes në dy ishuj të Egjeut”. Në libër dhe në dokumentar përcillen vlerat e mësuesve por edhe problemet e gjuhës shqipe në mërgimin grek. Një prezantim brenda karrikeve të seminarit, si edhe në rastet e tjera vëzhguar nga të gjithë pjesëmarrësit në seminare gjatë këtyre viteve, për mua mbetet i mbyllur në harresë. Një prezantim në publik, prezantim në qytetin e Beratit, do të ngjallte kërshërinë e medias dhe të shoqërisë shqiptare për fenomenin e jashtzakonshëm për kohën tonë: “Mësimin në mënyrë vullnetare, pa tekste mësimorë, pa ndihmë metodike zyrtare, pa shpërblim, madje nën kërcënimin e segmenteve atavikë të djegies në zjarr të gjuhës shqipe”.
Në kërkesën time theksoja se një gjë e tillë do të tërheqë vemendjen e bisnesmenëve të cilët mund të japin ndihmë.
Kjo nuk është lëmoshë…
Në librin “Shkolla shqipe e Selanikut”, një kapitull i tërë (faqe 195-209) ka si kryetitull “DHURO NJË ABETARE”, thirrje e mësueses Anila Jole, e përkrahur nga të gjithë mësuesit e Selanikut, thirrje që zgjoi interesin e shumë individëve e bisneseve në mbarë Shqipërinë dhe solli 300 libra dhuratë për fëmijët që mësojnë të shkruajnë e lexojnë gjuhën e nënës në Selanik dhe Janica.
Këtë duhet ta bënte Ministria e jonë e Arsimit. Nuk them se absolutisht nuk e ka bërë në këto 13 vite mësim të gjuhës shqipe në Greqi. E ka bërë në pak raste nëpërmjet dërgimit të abetareve me adresë të dy konsullatave (Janinë dhe Selanik) dhe Ambasadës në Athinë, por shumë me vonesë, me shumë përtesë, pas shumë thirrjesh publike.
Ju respektoj si jeri dhe si mësuese, madje më erdhi mirë kur të pashë të protestoje me bojkotim të seminarit të Beratit për arsyen (banale do ta quaja) pse Ministria e Arsimit nuk u pagoi mësuesve biletat e udhëtimit nga Greqia në Tiranë (rreth 50 euro secilit dhe në total më pak se 1500 euro) në kuadrin e seminarit të Ulqinit. Me ju u bashkuan edhe katër mësues nga Italia. U bashkova edhe unë në një shkrim publik në shtypin shqiptar përcjellë edhe në adresë të Ministres së Arsimit dhe të Sporteve të Republikës së Shqipërisë. Nuk vonoi që të konfirmohet nga ana e Kryetarit të Lidhjes së Mësuesve të Greqisë se paratë e biletave të udhëtimit do të paguhen.
Kjo nuk është lëmoshë, është të qëndrosh në këmbë në të drejtën tënde, me kokën lart.
E çfarë do të humbë një mësuese që punon me mish e me shpirt, sakrifikon pushimet e fundëjavës, le në harresë familjen, fëmijët e moshës foshnjore, humbet ditët e punës thjesht për tu mësuar fëmijëve të komunitetit ku jeton të shkruajnë e lexojnë shqip, përveçëse “prangat” që shteti, me harresën që i bën një komuniteti fëmijësh sa një e katërta e fëmijëve shqiptarë në Shqipëri, ua ka vënë në duar e shpirt?
Ju më shkruani…
Ne jemi një grup mësuesish që meritojmë dinjitet dhe jo lëmoshë. Bëjmë atë që dëshirojmë pa patur nevojë ndjenjat e qeverive. Bëjmë atë që dimë të bëjmë më mirë pa kërkuar mirënjohje nga askush. Janë miliona njerëz mbi tokë që bëjnë punë vullnetare pa bërë zhurmë.
Një shkenctar natyralist, rreth dy shekuj më parë, deklaronte…”Ne nuk duhet të presim lëmoshë nga natyra, t’ia rrëmbejmë asaj – kjo është detyra jonë”!
Në seminarin e Beratit mësuesit e Greqisë duhet të shkojnë të bashkuar jo për lëmoshë por për të marrë atë që u takon…
Shteti ynë nuk duhet të mësohet me atë që thoni ju me modestinë e emrit që mbani në mësimin e gjuhës shqipe në Selanik, “Shoqata Nëna Terezë” … Janë miliona njerëz mbi tokë që bëjnë punë vullnetare pa bërë zhurmë.
Nuk duhet të mësohet…
Abdurahim Ashiku
Athinë, 1 korrik 2014
LOT MBI RRUDHA ARVANITE…
Nga cikli “Takim me arvanitët”/
Nga Abdurahim Ashiku/
Kisha ardhur në Saranti, edhe pse për pushime, dhe nuk mund të rrija pa e takuar Lam Qefalarin, shkëmbin arvanitas që ecën serbes drejt shekullit. Ecën më këmbë me kërrabën e çobanit herë në njërën e herë në tjetrën dorë. Kështu të paktën e kisha fiksuar në kujtesë dhe në fotografi pranverën e vitit të shkuar kur u ndamë, ai me delet përpara dhe unë në kabinën e kamjoçinës së të birit. Maqi shkonte në Dobrenjë për të marrë misër për blegtorinë kurse unë e Shpëtimi për të kapur autobusin e linjës drejt Thivës e më tej drejt Athinës.Më thanë se fshati ku banonte Lami është lart në male, diku tek të tetëqind metrat mbi nivelin e detit. Ngrija kokën lart dhe mbaja kapelën me dorë që të mos më binte. Kaq e thepisur është ngjitja nga Saranti në ato male të larta.
Unë i dua malet. I dua se me ta dhe mbi ta jam rritur. Nuk e di në se ka majë të “Nëntë Maleve të Dibrës” që nuk jam ngjitur. Korabit, me thënë të drejtën i kam shkuar deri në prehër, në atë prehër që vendasit e quajnë “Bjeshka e Panairit” e që është perlë në guaskën e moluskut për nga bukuria dhe begatia, shumë pranë majës, por në majë nuk jam ngjitur, thjeshtë sepse ngjitja do shokë e unë nuk i kisha.
Kur po bënim planin e udhëtimit me Eqremin i thashë edhe djalit të vinte. Me thënë të drejtën me rezervë sepse i trembesha pak atij mali të panjohur, i trembesha, jo për vete por për djalin, rrugës në këmbë. Ai u tregua i gatshëm, madje shumë kërshëri për tu ngjitur.
Eqremi kishte një makinë të mirë. E kishte marrë me kilometrazh zero dhe e mbante si kukull. Është punëtor Eqremi, nuk e ka shokun. Herët, shumë herët në mëngjes ai niset për peshkim, për tu kthyer në mesditë. Më pas kap kosoren motorike dhe korr barë e ferra duke pastruar kopshtet. Mbrëmjeve, veçanërisht verës, e gjen duke punuar në ndonjë tavernë. Edhe e shoqja, Linda është punëtore që nuk ia gjen shoqen. Por edhe fëmijëve, ndonëse ende të vegjël e shoh se u punon dora dhe mendja. Dhe, në një familje të tillë të punës, një makinë e re është pjesë e jetës, “anëtarë i familjes”.
Kur u ngjitëm në pikën më të lartë ku Saranti dukej sikur ishte futur në një fole zogjsh të natyrës po kërkoja rrugën majtas, andej nga ma kishin bërë me gisht për katundin e Lamit. Morëm djathtas. Kaluam Hortjen dhe para se të binim në Dovrenjë morëm majtas. Rruga ishte e mirë, me dy kalime, e asfaltuar dhe e vizuar si të gjitha rrugët e tjera. Ngjiteshim e ngjiteshim mbi gjarprin e rrugës. Eqremi herë pas here luante rolin e ciceronit.
– Këtu, tha në një moment, disa vite më parë, dhjetë vjet më duket, ra një zjarr i madh që dogji tërë pyllin e pishave. I shihni ato tri pishat poshtë rrugës ? Kështu, me pisha shekullore ka qenë tërë mali. U dogjën të gjitha por dora e njeriut i ripërtëriu. E shihni si është rrethuar i tërë mali me tela me gjemba ? E shihni si po rriten filizat e rinj ? E shihni si i prenë skeletet e pishave të djegura dhe formuan brezare që filizat e mbjellë të rriten ? Ndryshe ndodhi me malin përkarshi, atë malin e lartë të zhveshur lakuriq nga gjelbërimi. Atë thonë se u dogj fill mbas Luftës së Dytë Botërore. Njeriu nuk vuri dorë. Edhe natyra nuk qe në gjendja ta gjelbërojë përsëri…
Kështu ngjiteshim e ngjiteshim, herë duke parë malet me bashkën e gjelbër mbi shpinë e herë duke ndjekur gjarprin e kaltër të kanalit të Monrosë që duke përshkuar afro dyqind kilometra rrugë sjell ujë të bollshëm të pijshëm në çezmat e athinasve.
Kur gjarpri i rrugës e uli kokën një tjetër pamje na i mori jo vetëm sytë por edhe mendjen. Mbi kreshtat majëmaleve elika treshe si krahë ciklopikë, rrotulloheshin nga flladi i pragut të mbrëmjes. Tri ishin fare pranë, pesë të tjera larg e larg, tri (kaq më kap syri), shumë e shumë më larg. Grekët ia kanë marrë dorën vjeljes së frutave të natyrës. Erën majëmaleve e kthen në dritë. Edhe diellin, siç kam dëgjuar, në Kretë e shndërrojnë në dritë. Ne (nuk po i përmend sepse më lodhet shpirti) natyra na ka dhënë fruta si në asnjë vend tjetër. Na ka dhënë ujë me bollëk, erë të fortë në male por edhe në ultësira (Miloti, Tepelena…), diell treqind ditë në vit…Dhe kërkojmë…centrale atomike ( ?! )
Zbritja ishte e shkurtër. Kukurit, katundit që kërkonim, i kalonte rruga mes për mes, rrugë e cila më tej të çonte, majtas për në Livadhja, Arakova. Dhelfus (po të doni edhe në Janinë…) dhe djathtas për në Athinë…
…Nuk na u desh të pyesnim e të thërrisnim për të gjetur Lamin. Na priste në një kafene në qendër të fshatit. I veshur krrëk (Lami është qibar), me një buzëqeshje që i kishte rrënjët në shpirt, duke u mbajtur në kërlikun e çobanit, u ngrit dhe na përqafoi. Nuk ishte vetëm. Ishte me një bashkëmoshatar që edhe ai krrëk ishte veshur e buzëqeshja i këndonte në buzë.
– Jem soj me Lamin- na tha ai në një shqipe që më befasoi. – soj i largët, Jem rritur bashkë.
Me të do të zhvillonim më pas një bisedë të veçantë, bisedë për një tjetër radhë në udhëtimin maleve arvanitase.
…Lamit ia kisha një “borxh”, e kisha futur fjalën e tij arvanitase në librin “Rilindësit e kohës sonë” dhe doja t’ia dhuroja.
E nxora librin nga zarfi ku e kisha futur dhe ia dhashë në dorë duke e hapur tek faqja ku ishte fotografia dhe biseda me të. E mori duke iu dridhur duart nga emocioni, E pa me vëmendje (ai nuk mban syza për afër ndonëse është “njëqind pa tre vjet” siç thotë) dhe na tha.
– Po unë nuk di të lexoj…
…Dhe një pikë loti shpërtheu liqenin dhe bëri rrjedhë mbi brazdat e jetës…
Unë harrova se ai nuk di të lexojë. Harrova se arvanitasit gjuhën e të parëve të ardhur në këto male pesë-gjashtë shekuj më parë e kanë mësuar dhe trashëguar gojë më gojë, vesh më vesh e shpirt pas shpirti. Atyre nuk iu dha kurrë e drejta që të mësonin gjuhën e nënës me të shkruar e me të lexuar…
…E kaluam momentin duke pirë kafe e duke kërkuar fjalën arvanitase, që është një me një me fjalën shqipe, në objektet rreth e rrotull, nga kumbulla frutakuqe përballë e deri tek bredhi në mal.
Më pas u ngritëm. Lami donte të na tregonte shtëpitë e tij, të vetën, të pleqërisë atje lart në shkëmb por edhe të bijve të tij.
– Këtu, tha sapo morëm kthesën, kanë lindur, janë rritur e janë martuar e trashëguar të gjithë fëmijët. Këtu tani banon djali i madh Luka…
– Kjo, tha, pasi bëmë një copë rrugë në ngjitje, është shtëpia e Maqit. E ka bërë të re. Ka çarë shkëmbin për ta bërë. E shihni këtë shkëmbin këtu. Ia hëngri zemrën për të bërë gropën e ujërave të zeza…
Ngjitemi lart në ballkonin e shtëpisë së re të Maqit, shtëpi që siç na tha një ditë më parë do të ishte foleja e pleqërimit. Bëjmë fotografi me Lamin të gjithë me radhë: Eqremi, Indriti, unë…
Lami e kishte strehën e pleqërisë së tij “dhjetë shkallë” më lart. Nuk na la të ngjitemi. Na tha se do të merrte diçka dhe do të zbrisnim poshtë.
…Shkallëve iu ngjit si djalë i ri, pa u mbajtur në parmakë, filiz drejt përpjetë. Të gjithëve na bëri përshtypje shkathtësia dhe forca lëvizëse e tij. Unë dhe Eqremi nuk e shprehëm vetëm kënaqëm sytë dhe shpirtin. Indriti, me habinë e të riut, e shprehu: “Si djalë i ri ecën !” – tha duke e shikuar me dashuri.
…Mbrëmja po binte mbi katund. Lami na zuri rrugën dhe tha se nuk mund të iknim pa e pirë një gotë me verë.
E ndjemë thellë këmbënguljen e tij. Ishte këmbëngulje tipike shqiptare, tipike malësore. Nuk kishte asgjë të përbashkët me atë ftesën e thatë greke kur ndodhesh në shtëpinë e tyre.
Zumë një cep të një lokali në qendër të katundit, një lokal i bukur dhe i pastër por mbi të gjitha me një shërbim që të sillte ngrohtësi shpirtërore.
Nuk vonoi dhe shoqërisë sonë iu shtua edhe djali i madh i Lamit, Luka…
Bëmë muhabet siç bëhet në odën shqiptare, shqip. Nuk ngopeshim së biseduari me ata njerëz që kur e nxirrnin fjalën shqipe nga goja dukeshin sikur rilindnin, sikur nxirrnin shpirtin e tyre e ta venin në tavolinë…
…Ra muzgu e ne duhet të ngriheshim. Qemë të detyruar sepse kush vinte, sa e merrte vesh që jemi shqiptarë, pasi na thoshin “Ç’ë bënë?” nuk vononte që kamerieri të na vinte përpara kanën prej alumini të mbushur me verë të kuqe…
Duhej që të ngriheshim e të ecnim mbi këmbët tona e jo të na ngrinin.
… Ajo mbrëmje, në një katund arvanitas, Kukuri, do të më mbetet në kujtesë për tërë jetën.
…Do ti mbetet edhe djalit, Indritit, i cili, kur po largoheshim, nuk ndej pa e shprehur përjetimin e asaj dite: “ Sa pleq të mirë ! “ –tha duke i përmbledhë të gjitha emocionit në tri fjalë. Bëra mirë që e mora djalin me vete, bëra shumë mirë!(Kukuri, korrik 2009)