Agron Gjekmarkaj – Dielli

“Stilografia” e Sabri Hamitit si dominim total

January 12, 2023 by s p

Prof. Agron Gjekmarkaj/

“Sabri Hamiti është krijues i Zanit-Zërit-Ze-së shqiptare.Kjo ndihet në vepren e tij. Ai është krijues i bukurisë së shqipes” pat pohuar Ibrahim Rugova Prijesi i qendrimeve të forta me zë të butë në të 30 -tin pervjetor të vepres letrare të Hamitit.

Në një stinë e cila shpesh perkufizohet si e depresionit kulturor e ftohjes me librin tekstet e Sabri Hamiti mundin tendencen.

Jo vetem kaq por ato të kthejnë optimizmin mbi fatet e letersisë shqipe bashkëkohore.

Një i tillë, një kesodore, një enciklopedi e pulsimeve kulturore shqiptare është “Stilografia”!

Aty në tre pjeset e tij “Letrat e fundit”, “Kalendari” dhe “Breviari” janë të gjithë e gjithçka që penda e shkrimtarëve tanë ka shenjuar mbi leter në me shumë se një shekull.

Tema dhe autore, libra dhe breza, lexim e interpretim në relacion me “klasiken letrare shqipe dhe me sistemin e tërësishem të kesaj letersie” vinë të gjithë bashkë e veç e veç.

Aty është Anton Pashku e At Zef Pllumi, Ismail Kadare e Ibrahim Rugova, Ornela Vorpsi e Luljeta Lleshanaku, Fishta e Mjeda,Qosja, Podrimja, Buxhovi, Ismailji , Eqerem Basha, Teki Dervishi, Zef Zorba, Rreshpja, Vilson Blloshmi, kritiket e shkolles se re Dhurata Shehri, Persida Asllani, Kujtim Shala, Nysret Krasniqi e shumë e shumë të tjere.

Askush nuk është rastesisht aty në një veper e cila mund të konsiderohet e dominimit total në fushen e njohjeve. Një punë mitikoloze për të paraqitur ashtu të “shtryllur” , ” kuptimin elementar të stilit individual, lapsi e letra, duke provuar bukurshkrimin në procesin e leximit të veprave letrare-artistike”!

“Breviar” , shkurtice i bie në shqip e quan Akademik Sabri Hamiti pjesen e tretë të librit të tij e ashtu mund të në duket se në dy-tre faqe sjell një autor të komentuar brënda zgavres së kohës së vet e në permasat e kohes sonë.

E ka quajtuar ashtu por në fakt aty eshtë një jetë studimi e pune, leximi kreativ e plot dashuri në mungaden e tij aty në zemer të “qarkut kulturor” të Prishtines.

Ky liber është në ketë bienio vaksinash një vaksinë kunder nihilizmit ! Hamiti na thotë se tek letersia shqipe mund te gjejme identikitin kulturor të shqiptarit modern si personazh, si individ, dhe si shoqeri !

Edhe kur ne i ikim asaj ajo na ndjek pas, na gjykon, na perfshin, na perkufizon, gjykimit të seciles nuk kemi per ti shpetuar kurrë ! E kotë tentativa per ti ikur e mirë keshilla per të mesuar sesi ka gjykuar të tjeret para nesh. “Shkrimtaret dhe ushtaret janë pergjithmonë më afër tokes dhe nuk i lejojnë t’iu rrëshqasë dheu nën këmbë” një kumt i vjeter na e kujton ! Në një kuptim Hamiti jo vetem kaq po e ka mbledhur dheun e shprishur tek ” Stilografia” e tij. Nëse, Rrahman Dedaj beson se ” Atdheu im prej shiu/ muzika jote nuk kuptohet/ pa fyelli e ashtit tim/ –ne lexuesit e perunjur të Sabri Hamitit shkrimtarit e mendimtarit që prej motesh cilesohet si ” Home poeticus e homo meditans” besojme se vepra e tij ka zënë vend si asht i Albanologjisë shqiptare! Kush tek kultura e ka një aspiratë duhet medeomos ta lexojë ” Stilografinë”!

Politika e pushtimit dhe pushtuesit e politikёs…

September 30, 2022 by s p

Prof. Agron Gjekmarkaj/

Shqiptarёt gjithmonë kanë qenë të shtrёnguar të bëjnë një zgjedhje mes malit dhe detit! Mali është gjykuar si mundёsi konservimi e izolimi ndёrsa deti rruga e bajlozit apo porta e hapur e rreziqeve. Gjithsesi i kanë respektuar të dyja kёto realitete si kanë ditur e mundur pa e futur në hasmёri atë çka natyra vetë pёrpoq.

Politika e pushtimit dhe pushtuesit e politikёs e kanë armiqësuar banorin e kёtyre anёve me ujin e kripur, me peshkun, me turizmin, me ndihmat që mund tё vinin e shkonin, nёpёrmjet e prej tij, si liri, si ekonomi, si kulturë, si komunikim.

Të kurdisur me ideologji si instrumente totalitarizmi pёrballë detit vendosёm bunkerë betoni!

Pastaj në liri me ëndje e rendje i dhunuam brigjet siç dinë vetёm oligarkёt tanë të cilёt e urrejnë kapitalizmin me fytyrë njerёzore sepse në disa raste ata janë vetë qenie pa fytyrë.

Botёn ata e masin me lartësinë e kёrthizёs dhe kёrthizёn e pёrdorin si qendёr graviteti për Botën.

Pushteti lokal në ballë – ai qendror nga pas, duke kёrkuar me ngulm vetёm një perspektivë atë individualen filluan ta rrahin detin me zinxhirë si Kserksi perandori i lashtë persian.

Vargonjtë e kёtij zinxhiri të pakёputur janë oligarkёt rrethuar me hallexhinj por të vetmuar kur numёrojnë para dhe të shoqёruar me një apo dy dinjitarë zyrash kur ndajnë hiset.

E pat thënë Hasan Zykua i gjorë “ç’e vёrtit kadiu sherianë kur ai sheh paranë!”

Fjalëpakë , autoritarë, namuzqarë e të menduar portrete balzakiane të babëzisё me kacidhet e Shqipёrisë në xhepat e tyre ata po shndёrrohen në mitet e bashkohёsisё sonë.

Ne po i harrojmë shkrimtarёt dhe artistёt tanë, tek kёta të fundit bёjmё diferencime, atyre të teatrit kombёtar që protestuan pёr shembjen fashistoide të tij nuk ua ngremё rrogёn por i rrasim në turbinёn socrealiste, ndonjë grupimi tjetёr po!

Natyrisht emrat e Palok Kurtit, Prenkë Jakovёs, Çesk Zadesё, Naim Frashёrit, Kadri Roshit, Bujar Lakos, Ndrek Lucёs, Agollit, Camajt, Arapit e të tjerёve edhe në këtë sallë do shkaktojnë hutim, një ditë jo të largёt, ndonjë do pyesë, ku kanë ndёrtuar kёta? Cili është fshati i tyre turistik? Ç’ hotel a markё sallami mban emrin e tyre?

Nga ana tjetёr do të dimё sa mace e pishina kanё manjatёt e naftёs, sa qen dhe apartamente kanë ata të kullave, sa lepuj e jahte kanë ata të bankave dhe sa ministra lepuj shёtisnin hanin e lёpinin buzёt teksa hyzmet bënin në të tilla akçihana.

Lajkatarë e joshёs kur nevoja i thёrret si dёshmorë të interesit, me mure llastiku në vend të lёkurёs sё barkut e cila zgjerohet befasisht pa cak e kufi ata e piskasin shtetin si kone ndaj plakёs që shet domate, ndaj plakut 82 vjeçar, ndaj atij që proteston kur nga deti me motor i hynë në çadёr dhe i thyejnё brinjёt apo edhe mё keq i mbysin fёmijёn.

Ata po e pinë detin me grykёn si gjyryk nga Saranda në Velipojë, nga Shёngjini më Vlorë, nga Dhёrmiu e Palasa në Orikum. Në këtë turravrap babëzie ata nuk janë vetёm.

Qeveria shqiptare i asiston siç di ajo, me kujdes e devotshmёri pёr detajet.

Nga miliona euro qё vinë nga tjetёrsimi i publikes në private ata urrejnë të bukurёn dhe të dobishmen e pёrbashkёt në emёr të sё mirës vetjake, xhepit,

trashёgimisë, pasurisë por jo Shqipёrisë. Ajo qënkesh vetёm pёr ta e fёmijёt e tyre si lopa larane pёr t’u mjelë nga një dorë rapaçe. Të tjerёt janë qyqarё, zuzarë, shёrbёtorë , skllevёr e bij skllevёrish që pasuri e dinjitet nuk dashkan.

Kёsaj frote i jepen u falet toka më e pёrshtatshme, hektarë të zgjedhur si investime strategjike për të bërë fshatrat e tyre turistikё, me vilat që njeriut të zakonshёm i duhen dy jetë për t’i blerë dhe tri per të kuptuar, de çfarë po ndodh.

– Dhe termat janë vitalizim, rijetёzim, zhvillim, pasurim.

Detit i shёmtuam tokёn pёrreth, i premë pishat, nxorrёm tapi të falsifikuara, ndёrtuam pa kriter dhe të gjitha kategoritë e jashtëqitjve i derdhёm në të me pёrbuzje!

Dhe në fund ngritёm çmimet që shoqёria normale t’i rrijё larg si djalli temjanit, pranë detit e pa freskuar!

Ata që në breg të detit jetojnë veshtirë se mund të formojnë një mendim të vetёm ku deti nuk është pjesë e tij.

Të parёt janë peshkatarёt të cilёt e dinë që deti është i rrezikshёm, e stuhitë të tmerrshme, por si kanë konsideruar ato arsye të mjaftueshme për të ndenjur në tokë kur gjuetia bëhej me krah!

Ndёrsa po ata tani rrinë në breg, në kafe pёrtypin mёrzi e varfёri bashkë. Nafta – kjo perpetum mobile me çmimin e saj, monopolet mbi anijet e kanë shndёrruar peshkatarin në të papunë që ndonjёherё rrallë, shumë rrallë ha peshk rezervati grek.

Deti nuk ka ndjena as meshirë ai sillet me ty ashtu siç ti sillesh me të.

Sapo u fitua e drejta per t’u larguar nga qyteti, për të ikur nga mali, për të dalë nga lugina e pёrdorёm detin si urë pёr të ikur, u ngri ai si deti i kuq në kohёt e Moisiut, shumë pak e pёrdoren për tu kthyer.

Po Shqiptarёt po ikin edhe nga Deti, po i mbushin tragetet.

Në lagje s’e gjen me Berberin, as shitёsin e një jave më parë, te bari ku pi kafenë rutinë shkruhet kёrkojmё banakier dhe kamarier !

Kapitalizmi pa fytyrё njerёzore po e boshatis Shqipёrinë . Qeveria me një fytyrë sot sjell një ligj për të rregulluar punёt në det, pasi në tokë i kreu të gjitha.

– Dallgёt fshijnё shkrimet në rërë po jo firmat në letёr.

Rritja e ҫmimit tё energjisё barrё e rёndё për familjet, do zgjidhej pjesёrisht sikur t’i vendosej vetёm pak kufizim luksit tё oligarkёve me paratё publike dhe jo lakun nё fyt shtreses sё mesme.

Qeverinë s’e tremb bajlozi se ai e ka xhan, i ndan gjёrat me tё ndёrsa Gjergji me të motrёn kёrkojnё azil në Londёr.

Dhe sё fundi shteti ynë mbeti pa ushkur, gati pёr t’u larë në det cullak, pasi hakerat i rrёmbyen ҫdo informacion, çdo shkresё e sekret e bashkё me të edhe dinjitetin rojtarёve të tij, qё s’ka dallgë që ua kthen mbrapsht si rraqet nga anijet e mbytura plazheve dikur motit.

Atë që e ka marrë lumi mos e kërkoni në det se deti u bë kos nga këta pas shpinës time!!

Dje At Zef Pllumi pat njëren prej ditëlindjeve të tij

August 29, 2022 by s p

Prof. Agron Gjekmarkaj/

Atë të pagëzimit si Prekë Gjekmarkaj, 28 Gusht 1924. Ai ka dhe dy të tjera, një të pazakonte ideologjike, që i shenuan në deshminë e arrestimit të parë 14 dhjetor 1946 pa pritur pergjigjen e tij se kur pat lindur, 7 Prill , ja vunë meqenëse ishte dita e pushtimit fashist dhe ai si xhakon françeskan duhej me patjeter të ishte kemishezi ideologjikisht për sundimtaret e rinj !!

Një tjeter e ka në një nga muajt e vitit 1958 ku shugurohet meshtar me emrin e ri Zef Pllumi si dedikim ndaj jetes së re klerikale (si më parë Zef Ndoka në At Gjergj Fishta, në respekt të tradites para konçilit të dytë që filloi në vitin 1962 për ti permbyllur punimet në 1965)!

La gjurmë unike për shkrimim dhe etiken e tij per epersinë morale që dekadat i vunë mbi supe.

Ismail Kadare kur një shekull po permbyllej e kah fundi i tij shfaqej ” Rrno vetem per me tregue” pat thënë se “gjithë shoqëria shqiptare ka nevojë për këtë vepër. Kanë nevojë për ata që e kanë jetuar atë kohë, e po aq, në mos më tepër, ata që s’e kanë jetuar. Kanë nevojë të shtypurit e të nëpërkëmburit, e po aq, në mos më tepër, ata që shtypën të tjerët. Kanë nevojë antikomunistët, e po aq, ndoshta më tepër,komunistët.

Shkurt për të ka nevojë ndërgjegjja jonë”!

“Frati i lirisë kunder tiranisë” apo “Frati i kujtimeve” e pat perkufizuar Aurel Plasari profesori që ju bashkangjit menjeherë në vitin 1990 për të riformatuar sistemin kulturor, “Misionari i rebeluar” e thirri miku e akademiku Sabri Hamiti e shumë e shumë analiza e percaktime nga personalitete boterore e të vendit, per të dhe vepren e tij e të gjitha keto sipas profesor Mark Markut e kanë një shpjegim “Ndoshta një nga arsyet pse At Zef Pllumi ishte aq mbresëlënës për ata që e takonin kishte të bënte pikërisht me faktin se ai ishte mishërim i gjallë i etërve të mëdhenj të Kishës shqiptare. Jo vetëm pse i kishte njohur të gjithë me radhë, që nga Fishta e deri te Harapi, jo vetëm pse kishte qenë nxënës i tyre, jo vetëm pse ishte i mbushur plot me kujtime nga afria me ta.

Kishe përshtypjen se Padër Zefi ishte një shumatore e cilësive më të spikatura të tyre. Ishte një ekstrat i çuditshëm i një shqiptari ku ngërtheheshin tradicionalja me modernen, inteligjenca natyrore me kulturën, aftësia abstraguese me shprehitë praktike, vizionarja me pragmatikën, vokacioni fetar me shpirtin qytetar, karakteri kryengritës etj. Kjo e bënte atë njëfarë guruje të çuditshëm të të gjithëve”!!!

Ndryshe nga gjuha e kohes në liri ! Ai nuk u viktimizua kurrë, nuk u ankua per vuajtjet e veta,nuk kerkoi revansh por ndryshimin e trurit, të mentalitetit, kerkoi dekomunistizim të shoqerisë, shkolla europiane per të rinjtë tek të cilet shihte shpresen e vetme për ndryshim kur pushteti në demokraci po merrte formë tribale dhe korrupsioni pozicionohej si shtyllë korrizore e tij.

I vetëdijshem për historinë, rrolin, misionin si intelektual shqiptar, si frat katolik, si shkrimtar, si ish i burgosur politik nuk u bë asnjeherë garniturë e politikes por në menyrë antropologjike , shkroi per shqiptaret dhe veten, për atë që pa e nuk duhej të ndodhte, për atë që mesoi e duhej ta percilltë , për atë që perjetoi e e perballoi, ashtu siç ai e rrefente “dhe unë gjatë gjithë kësaj jete, edhe në sistemin komunist jam përpjekur t’u tregoj që ata nuk ja kanë arritur qëllimit, nuk e kanë zhdukur njeriun tek unë. Këtë ia tregoj vetes. Ka qenë një provë shumë e rëndë, ju s’mund ta kuptoni se jeni të rinj, por njeriu në kushte të jashtëzakonshme, mund të humbte aftësinë e të qenurit njeri” !

Në dukje i thjeshtë një pohim kesodore por universial, gordian në çdo ditë të jetes së një individi, së një shoqerie së një kombi në perpjekje për të mos bjerrur humanizmin atë që bën dallimin mes lirisë dhe barbarisë, së drejtes dhe dhunës, së bukures dhe banales , së vertetes dhe propagandes! Ky është thelbi i veprës së At Zefit që në çdo ditëlindje të tijen na vjen për të na kujtuar se nëse duam mund të jemi të eperm mbi rrethanat, shqiptarë modern që i dinë rrënjet , shqiptarë europianë që duan njëri tjetrin në diversitet” ! “

Rrno vetem per me tregue” është libri themelor i shekullit të shqiptarve, Pllumi demiurgu i tij asketik.

Kur na mungon fuqia për të heshtur !

August 23, 2022 by s p

Prof. Agron Gjekmarkaj/

Në çdo ditë perkujtimore ka një nxitim për të folur, për të thënë diçka, për të qënë në rregull, për të bërë detyren !! Një mbeshtjellje e banalitetit me folklorin patetik, e hipokrizisë me padobinë, e paturpesisë me pandjeshmerinë, e perdorimit me interesin,shperrthen si kanalet e ujerave të zeza mbi pasardhësit e viktimave të komunizmit, të ish të persekutuarve politike , mbi vetë të shkuemen ,në çdo datë me shënjë siç është edhe e sotmja “dita përkujtimore e viktimave të regjimeve totalitare”!

Komunistë, ish komunistë, pragmatisë, kodoshë e hajdutë, levantinë, bizantinë, spiunë, ish spiunë, njerez për të cilet historia është lopë me u mjelë si postet që kanë patur e kanë, turren tu lypë drejtësi per viktimat e martiret, tu thure lavde e ditirambe, tu ba gjykime e premtime , tu akuzu e coptu, pas 32 vitesh liri, tu sha e tu ba copash diktaturen me fjalë kinse si gjyle ndaj së keqes të pafuqishem

moralisht me heshtë.

Shumë prej tyre kulturalisht e fizikisht bijë të saj, kanë pasë një herë mundesi me ba diçka per ta e se kanë ba, kanë pasë pushtet e janë rrotullu në opozitë e prapë në pushtet e keshtu me rradhë. Gjithmonë kanë humbë një rast me ba një të mirë, me vu diçka në vend, me

ndreq një padrejtësi, më ndertu një shembull, me ba akte e jo fjalë dhe në çdo rast ka triumfu perdorimi politik , ligjerimi prej kauçuku mbi thelbin e së shkuemes që kushtezon të tashmen dhe të ardhmen.

Të pakten një herë të vetme të kishin me mbyllë gojen e me i lanë viktimat a heronjtë në paqen e tyre , familjaret në pershpirtjen e tyne të dhimshmne, shoqninë në ndergjegjen e vet të vramë, kohen në qetesinë që humb nga pellitjet njerzore!!

Kur na mungon fuqia për me heshtë nxitojmë me u ba klerikë të etikes, gishtdrejtues të bindun që të tjeret janë trushkulun dhe kujtesen e kanë të shkurter sa gjumin e pasdites. E shkuara lyp akte dhe jo fjale. Kur s’kena fuqi me ba akte se paku te mos bajmë zhurmë me tinguj akustik që u ndyjnë ameshimin të rënve.

People reached

Engagements

–

Distribution score

Boost post

Comment

Një atentat për shqiptarët dhe një dhuratë për Serbinë !

August 15, 2022 by s p

Prof. Agron Gjekmarkaj

Projektligji për lejimin e shamisë në ambjentet institucionale,shkolla e zyra në Kosovë nuk është respektim i fesë por përdorim i saj politik. Një përdorim me pasoja tragjike për imazhin e kombit tonë.Me simpati shikohej Albin Kurti kur shiste shtëpinë e tij për të mbajtur partinë por me perbuzje sot kur shet Kosovën tek radikalizmi për të mbajtur pushtetin. Kosovarët i thanë “jemi komb i Dua Lipes dhe jo i Dude Bales”!

Bota intelektuale e Kosoves sot ka mundësi të zgjedhë mes Sabri Hamitit e Shefqet Krasniqit. Ata gjithmonë kanë ditur të zgjedhin dritën e iluminizmit para errësirës që imponon çdo mbulim.

Kushdo që e njeh historinë e kombit dhe shteteve tona, e di se cila ka qëndë lënda e parë që Serbia përdorte kundër shqiptarve në ish Jugosllavi.

Po kaq e di se sa përpjekje titanike bënë rilindasit tanë për të mundur paragjykimet ndërkombëtare dhe pusitë e fqinjëve. Marrëveshjet që Mbretëria Jugosllave dhe shteti i Titos bënë me Turqinë për zhvendosjen e shqiptarëve dhe shpopullimin e Kosoves, u realizuan për të goditur indin kombëtar dhe duke abuzuar me përkatësinë fetare.

Veshtirësitë që u imponoheshin shqiptarëve për të drejta kombëtare e shkolla në raport me objektet e kultit dhe akuzat për fondamentalizem nga propoganda e Milosheviçit kanë qënë strategjike.Strategjike në menyrë që kosovarët të shiheshin me paragjykim nga perendimi.

Elitat e Kosovës, studentet por edhe qytetarëtt e zakonshëm në 1968, 1974, 1982, 1989,1991,1999 e mbrojten Kosoven me logjike, kurajo e të drejtë historike nga akuzat monstruoze që mund ti vrisnin të ardhmen.Në këtë kontekst Ibrahim Rugova dhe plejada e ndritur e ndjekësve të tij që sot duhet të flasin përsëri kthyen Kosovën me zemer e fytyrë nga kontinenti që ajo i perket.

NATO, SHBA dhe Europa bënë luftën më të paimagjinueshme duke ju besuar shqiptarve, duke çmuar rezistencen e tyre për të jetuar si europianë në vatrat e tyre ndaj bombarduan per disa muaj Serbinë dhe krijuan shtetin e Kosovës si investim i drejtperdrejtë i vlerave perëndimore.

Feja dhe përdorimi i saj ideologjik nuk janë e njëjta gjë.Shqiptarët në këtë pikpamje që me Pashko Vasen gjeten formulen e tyre ideologjike më avanguardë ” feja e shqiptarit është shqiptaria”,identiteti kombëtar mbi atë religjioz në menyrë që ky i dyti të jetë i garantuar, besim i lirë në shtet të lirë,kjo u aplikua edhe në Vlorën e 1912.

Politika shqiptare ka bërë një herë shumë vite më parë një atentat ndaj shtetit laik dhe harmonisë fetare, ditën kur antarësoi Shqiperinë në Konferencen Islamike, duke qënë në një shoqëri multifetare dhe jo vetëm kaq por edhe laike, ateiste e agnostike.

Së paku kjo pjesmarrje nuk u kujtua më me krenari por u trajtua me skuthëri diabolike që nga ajo ditë e sot.

Kur Ismail Kadare me intuiten që pak kush e ka patur sa ai shkroi “Identiteti Europian i Shqiptarve” për habi shkaktoi dhe reagime e zemerata.

Lindja radikale, ajo që e perdor fenë si ideologji kishte shtrirë tentakukat e veta edhe në shoqërinë shqiptare. Prej vitesh në Kosovë flisnin për këta intelektuale e politikanë. Rreziku nuk paskesh qënë retorik por real. Por sot të gjithë ata që besojnë tek Kosova demokratike e multifetare në paqe e harmoni me traditën, veten dhe të ardhmen e saj europiane duhet të reagojnë, të protestojnë, ta ndalin atentatin ndaj Kosovës dhe t’ja heqin Serbisë nga dora dhuratën e artë që Albin Kurti po i jep.

Liria nuk duhet përceptuar si abuzim për të mbytur vetveten as instrument në doren e një integralisti që Kosova për të është vetem karrigia mbi të cilen ulet.

E respektoj shtetin e Kosovës në çdo hallkë të veten por jam edukuar dhe kam mesuar që ajo ishte Shqipëri dhe kosovarët shqiptarë që mbase me shumë se pjesa tjeter derdhi gjak në shekuj në emer të identitetit, emrit shqipëtar dhe harmonisë fetare.

Harmonisë fetare si aks jetik i shoqerisë dhe shteteve tona që aspirojnë të bashkohen në BE.