NGA ALFONS GRISHAJ/

         Në shekuj fjalët më të anatemuara janë: Imoral dhe amoral! Këto dy fjalë hyjnë në sistemin e dytë të sinjaleve (filozofi) që  krijonë  mundësinë e orientimit shkrimor dhe atë verbal. Megjithëse si terminologji, termin amoral e hasim të përdoret në shekujt XVIII e më vonë , për herë të parë (në mos gabohem), e hasim tek Marcus Aurelius në “Meditime”.

Linguistët e huaj shpjegojnë se imorali njeh mirë aktin e vet, kurse amorali e bën gabimin por nuk e kupton ose nuk ka dëshirë t’a kuptojë.

Ndërsa, amoralja në shqip presupozon humbjen e normave morale, kurse imoralja, nënkupton direkt mungesën e ndershmërisë së mashkullit apo femrës.

Pa hyrë në filozofi, duke “përjashtuar” animizmin dhe apologjetikën,  dimë që morali është tërësia e parimeve dhe normave  që përcaktojnë sjelljen e qenies tonë në rrethana të caktuara shoqërore,  politike, familjare,  ekonomike; manifesti i principeve të larta humane.  

Me një zanore (A ) apo  (I)  ndryshon kuptimin e mirëfilltë të fjalës. Këto dy fjalë, shumë herë i ngatërrojnë dhe i përkufizojnë si të njëjta, por nuk janë të tilla. Po cila  fjalë është  më prush?

Sipas mendimit tim, Imoraliteti ka të bëjë me personat që udhëhiqen nga pasioni kundër koshiencës, e cila impulsohet nga  momenti, xhelozia, fatkeqësia apo instikti. Fakti është (fatkeqi kur kap momentin e braktis kurthin…), se instikti është aq i egër sa injoron normat e sanksionuara që shoqëritë i kanë (ndryshuar) vendosur në shekuj. Imoraliteti nuk është dashuri, por zbavitje instinktive kafshërore! St. Agustini thoshte: “Pas kontaktit seksual të gjitha kafshët janë të mërzitura”. Më vonë, këtë citat do ta huazonte dhe do ta bënte si të vetin  filozofi gjerman  Artur Shopenhauer.  

Nëse ndonjëri e koncepton prostitucionin si dashuri, do të ishte një kontravers djallëzor. Dashuria nuk është instikt shtazor, por çelësi i universit,  perceptimi  apogje i shkallës hyjnore.

Qëherthi, në shoqërinë e shekullit XVIII e më pas,  amoraliteti ishte më tepër i papranueshëm dhe më i frikshëm se imoraliteti, sepse  amorali është  mohues,  nuk ka ndërgjegje, nuk ka subkoshiencë. Amoraliteti  është legenmbajtëse e veseve të këqija në pafundësi. Amoralja mund të përdorë imoralen për qëllimet e veta, ashtu siç përdorën romakët, kurtizanen e bukur Eftibida për të përçarë dhe thyer ushtrinë e Spartakut, apo kur, nëpëmjet bukuroshes Lldiko  helmuan  Atilën e pathyeshëm. Mbase në atë kohë nuk përdorej termi amoral, por rastet përkojnë katërçipërisht si ilustrim aktual.  

Si atëherë dhe sot, amoralët e përdorin imoralitetin për të peshkuar, që nga politikanët  deri tek kriminelët. Pra, si shumë politikanë  dhe kriminelët janë dashnorë të imoralitetit dhe imoraliteti viktima e tyre. Tek  të dyja palët  shkalla e rrezikut është e njëjtë. Ata frymëzohen  deri në ekstazë (trofe e privilegjeve apo  dhunës), për të gëzuar aktin final.

Sipas mendimit tim, amoraliteti është oazi që notojnë njerëzit me dy fytyra, politikanët e korruptuar, banditët, gënjeshtarët, mashtruesit,  fallsifikatorët  etj. 

Amoralët janë ushqyesit e gramit në fushat e shoqërisë që çojnë në deformimin e historisë, shkencës, shtetit;  asfiksojnë zhvillimin deri në vrasjen e qelizave të jetës,  siç është dhe ligji i abortit !!!

Dhe në fund, dy fjalët e titullit  do t’i përkufizoj:

Dramë dhe Tragjedi !