Nga Alfons Grishaj/ Kur shpirti vritet, nuk ka më ndërgjegje, dhe kur ajo mungon nuk ka më as nerv, as ndjenjë dhe qenia punon në mënyrë robotike. Kjo është dhe arsyeja që i pashpirti e ka gjuhën brisk, që, ashtu si era e veriut në dimër të pret pa mëshirë. Me këtë lloj gjuhe foli Kryeministri i Shqipërisë, përpara gazetarëve lidhur me situatën e rëndë të vrasjeve në Shqipëri. Ai, pa pikën e turpit dhe me një vetëkënaqësi paranoidi, shpërveshi grimasat e qenit të tërbuar, ikur prej hekurave, turrur gjallesave për t’i viktimizuar. Kur më thanë që Rama kishte bërë një deklaratë skizofrenike… nuk u besova fjalëve deri në momentin që pashë intervistën. Kam parasysh që çdo politikan diletant flet budallallëqe, por në intervistën me gazetarët, Rama do ngjasonte me një vorraxhi të rëndomtë: “Hëngshin kokat e njëri-tjetrit dhe për sa herë që hanë kokat e njëri-tjetrit ne do marrim frymë thellë!”. Të gjithë vorraxhinjtë fërkojnë duart kur vdes ndonjë njeri, sepse sa më shumë njerëz të vdekur aq më mirë e kanë biznesin. Dhe Kryeministri foli si i tillë. Po çmenduria e tij nuk u ndal tek biznesi i vorraxhiut, më e keqja ishte se ai veshi rrobën e kriminelit, duke bërë thirrje: “Janë të lutur që të vrasin njëri-tjetrin!” dhe më tej, ai krenohej që në Shqipëri, krimi është “parandaluar dhe zbuluar” si asnjëherë më parë, dhe, hopa(!) pas pak kohe vjedhjeje spektakolare 10 milion euro në Rinas!
Gazetarët “Kazanxhinjë” përpiqeshin që ta fusnin Ramën në shina, duke i kujtuar atij se ishte Kryeministri i Shqipërisë dhe duhej të ishte garant i jetës së qytetarëve, qoftë dhe të atyre me preçedente penale. Megjthatë ai nuk ndalej, por nën influencën e virusit tërbimit funeral ndjellte orbitën e lamtumirës së fundit, frymëzonte vetëgjyqësinë. Sikur kjo të ndodhte në një vend me demokraci të konsoliduar, deklarata e Ramës do të kishte pasoja… ku mbase do bashkonte pozitë dhe opozitë për largimin e një kryeministri të çmendur. Në librin “ Essential of Psychology” në Chapter 4, Brain and Mind, What makes you human, shpjegon në mënyrë të shkurtë esenciale funksionimin e trurit. Aty ka dhe një thënie të famshme të Dekartit: Cogito, ergo sum “, në gjuhën angleze , “I think , therefore I am” që do të thotë, “Unë mendoj, prandaj unë jam”. Ky citat përkthehet: “Nuk është e mjaftueshme të kesh mendje të mirë, por kryesorja është që ta përdorësh mirë.” Pra, ne shohim piktorin “krijues” të bëhet politikan varrkërkues, i cili nuk është në gjendje të shikojë më larg se hunda e tij, po përpiqet të bëhet njëherësh hetues, prokuror dhe gjykatës inkuizitor!
Në qendër të Londrës, në oborrin e Gjykatës Kriminale (dhe jo vetëm aty), qendron Statuja e Drejtësisë, e cila paraqitet nga një femër blindfold (sylidhur – tashmë simbol i përbotshëm), me krahët e hapur horizontalisht, që mbajnë, në të djathtën shpatën e ngritur vertikalisht, ndërsa në të majtën, peshoren. Shumë prej njerëzve që kalojnë në atë shesh, ndalen për ta admiruar atë vepër arti duke reflektuar mbi mesazhin që përcjell. S’ ka dyshim që çelësi i mesazhit qendron tek sytë e lidhur. Shpjegimi është pak a shumë ky: ajo nuk duhet të shikojë animin e peshores. Simboli tregon se nuk do ketë favor dhe se gjykimi do të jetë i paanshëm dhe i barabartë për të gjithë, si për njerëzit me influencë, mbretërorë e aristokratë ashtu edhe për të paprivilegjuarit, njerëz të thjeshtë, të varfër, e të pambrojtur, deri dhe ata me precedentë penal. Gjykimi ka për bazë vetëm faktet, jo thashethemet dhe hakmarrjet personale dhe diferencat politike.
Statuja të ngjashme, për shkak të traditës historike europiane, ka dhe në disa nga kryeqytetet e ish-vendeve komuniste, por drejtësia ende nuk ka arritur të jepet plotësisht sipas parimit të paanësisë. Tek ne, ku sundon autokracia, ky simbol shpërfillet ose shkelet, prandaj dhe kryeministrat e vendit tonë, i kanë kthyer gjykatat në zgjatime të pushtetit të tyre.
Kam lexuar me dhjetëra biografi politikanësh botërorë, qindra libra politikë. Kam gjurmuar gjithë jetën intervistat e politikanëve të mirëfilltë, por asnjëherë nuk kam parë qivur të hapur në studiot televizive si në rastin e Ramës… Monstra të tilla shfaqen vetëm në diktatura.
Pa kaluar habia e deklaratës së papërgjegjëshme të Ramës: “Të hanë kokat e njëri-tjetrit”, u vra në Shkodër, Haxhi Ibrahim Bilali, anëtar i Kryesisë Unionit Antikomunist Shqiptar, Anëtar i Partisë Demokratike, i dekoruar me Medalje të Artë “Pishtar i Demokracisë”. Ibrahim Bilali ishte Kryetar i Shoqatës Antikomuniste “2 Prill 1991”, por dhe pionier dhe kampion i Hipizmit në Shqipëri. Në lagjen Kiras, porta e tij ishte dera e parë që u hap për demokraci dhe PD. Ai u vra sëbashku më të vëllanë, Astrit Bilali dhe ai anëtar i PD-së, gjithashtu Kampion i Hipizmit.
Në Veri të Shqipërisë dhe Kanun thuhet: “Ma zi gërgasi se dorasi!” Shteti, që ka për detyrë t’i shuajë hasmëritë me të gjitha mjetet që ka në dispozicion, duke i trajtuar si larje hesapesh, dhe për më keq akoma, duke bërë të ditur publikisht se do të qendronte dorëjashtë, pra duke u shmangur nga një nga detyrat e veta themelore siç është mbrojtja e jetës së çdo individi, inkurajoi zgjerimin e qerthullit të vrasjeve. Ai u tha palëve të konfliktuara: “Veproni sipas kodeve tuaja! Vrisni njeri-tjetrin! Bëjini ju hetimet, dhe bëjeni vetëgjyqësinë! Ne s’kemi pse të merremi me punët tuaja se duhet të vazhdojmë rrugëtimin për në Europë!”. Ç’ tregon në të vërtetë ky qendrim? Kryeministri nuk e ka hallin tek integrimi. Në Bruksel lexohen edhe raportet mbi hasmëritë, hakmarrjet apo gjakmarrjet në shoqërinë shqiptare dhe mënyrat se si i trajton shteti këto fenomene. Në mos një kapitull, ato përbëjnë një çështje standarti që Shqipëria duhet ta arrijë për të hyrë në BE. Por, nga tjetër, sikur unë të vazhdoj logjikën e Ramës, dhe të ndjek ligjet e errëta të Kanunit dhe vetëgjyqësisë, duhet të them se, Kryeministri Rama është në gjak me fisin Bilali, sepse inkurajoi vrasjen e dy vëllezërve. Sadoqë altoparlanti i Ramës thërret: “Larje hesapesh!”, Gërgasi, nuk shpëton dot nga karma.
Unë nuk jetoj në Shqipëri, por dhe s’ më ka pëlqyer kurrë të ndjek sagën e thashethemeve dhe fantazive të sëmura. Sigurisht, një gjë e di mirë. Edhe nëse zanafillë konflikti ka nisur si një problem ordiner, në përmasat dhe mënyrën se si apo zhvillohet ai është tashmë një konflikt fisesh, që do të thotë se ka dhe do të ketë viktima të mosveprimit të shtetit, apo më keq akoma të faktit se shteti ka larë duart… Shpirtligjtë e djallit dhe propaganda laramane mund të shprehet gjithsesi për jetët e humbura para kohe (sepse e tillë është palodemokracia jonë), por ne e dimë se kur vrasjet shoqërohen nga propaganda e fëlliqur të disorientimit që ka për qëllim të turbullojë mendjet me avullin e opiumit të gënjeshtrës, qoftë për shoqërinë e viktimave ashtu dhe grupimin ku kanë milituar, është politika e degjeneruar që ka ndezur gjeneratorin. Fjalitë standarte të dala boje si: “Hesape të vjetra!”, “Vrarë nga shokët e vet !”, të çojnë në laboratorin e prodhimit të shpifjeve komuniste. Kështu ndodhi me Azemin, me Arbenin, me Senahiun etj… Tani dhe me Haxhi Ibrahim Bilalin?! Por! Dhe nëse ka ndonjë një të vërtetë aksidentale që kurorëzon thashethemin, do i lutesha familjeve ant-ikomuniste: mos bini pre e propagandës së kuqe, lërini zënkat! Bashkohuni dhe njëherë si në 1991!
Dhe pse mendoj se paqja është e vetmja zgjidhje për të ardhmen e shoqërisë tonë dhe zhvillimin e njerëzimit, më duhet të them se, filozofia e paqes me frymëzuesit e krimit nuk shkojnë bashkë! Nëse vrasësi nxitet nga motivet e verbra kanunore apo jo kanunore, tregon pasojën e disorderit psikik individual e shoqëror, ku paraprin instikti dhe jo koshienca e hemisferave trunore. Ndërsa frymëzuesi i krimit, është krimineli i vërtetë, sepse ai me mendje të ftoftë përpunon dhe kthen në art qëllimin e vrasjes, çfarë tregon se, sadizmi nuk është i rastësishëm, por gjenetik. Në rastet e vrasjeve të paralajmëruara, siç janë ato të konflikteve fisnore, vrasësi nuk është thjesht dorasi, por mosveprimi i shtetit që priret nga filozofia e krimit. Nga ana tjetër, vrasje të tilla e shqetësojnë opinionin publik, i cili kërkon të shkëputet njëherë e mirë nga tradita e të drejtës primitive. Shoqëria ka të drejtë të shqetësohet dhe të frikësohet sepse këto vrasje rigjallërojnë kodin e vetgjyqësisë, ndërkohëqë, janë akoma më të shqetësuar nga deklarata e papërgjegjshme e kryeministrit. Duke i trajtuar si vrasje mes bandash, kryeministri i përcjell shoqërisë mesazhin se bandat po forcohen, sepse qytetarët e dinë se bandat nuk asgjësohen nga vrasjet, por përkundrazi pushteti i tyre vetëm rritet, aq për më tepër kur shteti ka zgjedhur të rrijë dorëjashtë. Ndaj më duhet të them se logjika e propagandës së larjes së hesapeve, s’është tjetër veçse logjikë kriminale!
Tani që Ibrahimi shkoi në parajsë, i lutem Zotit që t’ua shndrisë mendjen politikanëve që të mos flasin përçart! Jeta e njeriut është e shenjtë dhe si e tillë nuk ka të drejtë askush ta marrë përveç Zotit. Çdo deklaratë e papërgjegjëshme ndjell konflikt dhe gjak. Nëse Rama apo kushdo tjetër frymëzon krimin, ai krim do të jetë një ditë dushi i ndërgjegjes së tij. Çdo qenie që udhëton mbi dhe do transformohet, kurse njeriu ka një shans që të mos tjetërsohet, ky shans është: të mos vrasë shpirtin!
Merimanga tjerr pezishkën sipas rëndesës së peshës së vet, dhe nëse instikti i saj përpiqet për të krijuar një peshë specifike më të rëndë, pezishka bie… dhe bashkë më të dhe merimanga.