At Daniel Gjecaj – Dielli

Folësi i mrekullueshëm, me zë të bukur, kumbues, shpirtkulluar dhe përplot stil i Radio Vatikanit për 30 vite rresht në Seksionin Shqip…/

Shënimet 1977/

Nga Xhevair Lleshi/Jemi ende të rinj. Kena lanë çdo gja pasdore, kalojm’ ditën me të shkepme, i merrna gjanat siç vin’ dhe krijojm’ grupe me katër e pesë vetë, shtojm’ përdit edhe kokoroshë e pijetar, gjejm’ talente, ushqejm’ iluzione lávdi, humbim rrugët, rrëmojm’ ndër xhepa dhe s’gjejm’ ma kurrgja, natën e ditën, verës a dimnit, rrim’ me ftyrë kah dritaret e m’dha t’botës dhe asnjëherë nuk hymë dot brenda tyne, përjetojm’ situata komike, themi batuta të shkëlqyeme, harrohemi pas të bukurës dhe pas femnave, dalim në skenë dhe ia këpusnim kot dhe plot, pa pikë turpi e kthejm’ çdo gja përmbys dhe kjo na kënaq gjer në marrí, pa dhe me paterica, të ligur e të fishkur, futemi kudo e dalim nga kudo, xam’ tryezat ma t’mira dhe presim pa ndoj qëllim, nuk përfillim kurrkand, nuk na del pija e nuk kujtohemi ma për asgja, kalamendemi, heqim shpirt pa ndihmën e kujt, mbështetemi pas murit me nji këmbë vënë pas të palosun, durojm’ dhimbjet me një shtrembnim të shëmtut tiparesh, herë-herë e marrim veten n’dorë, kqyrim njerëzit e tjerë rreth e rrotull, shpresojm’ për nji gja ideale pa pikën e turpit, herë jemi qytetarë të nderuem, herë hermafroditë, herë katundarë verioro-jugoro-lindoro-perëndimorë, e kena bá zanat bezdinë, s’lam’ asnje dhe asgja pa kërcnue , pastaj ngecim si miu në çark, shpërbahena në një furtunë dhe frymë dielli, shpërthejm’ nga gazi dhe pija, nga mungesa e dashnisë dhe mallkimit, përlajm’ lekë e gjellë e ç’gjejmë përpara, bahemi edhe aktorë çfarëdo edhe brilantë edhe dosido edhe coftina, po krejt siç jena, fare injorantë, rrimë ca aty ku dergjet sëmunda të cilën dimë ta përqeshim, jemi po ne që shtyjmë t’keqen dhe t’mirën, punojm’ aq sa na bie bretku, s’duam t’ia dimë për fundin e natës a për fillimin e një ditë të re, bahena befas tejet të famshëm, dhe na njofin t’gjithë, hedhim e presim batuta e qyfra, shpërdorojm’ ç’të mundna, zgjatim duart për të mirën e njerëzimit, nuk e japim kurrë tonën, nuk dimë ku po shkojm’ e nuk dimë ç’na pret, fillojm’ faljen, bajm’ kurbane, shohim gjakun ndër këmbë, mbajm’ vesh ç’ngjet në Azinë Juglindore, kapim këdo që na e ha syri, merrna vesh mirë por ma shum’ grindemi sesa kuptohena si njerëz, e shtyjmë çdo gja për ma vonë sepse… sepse jena t’lodhun e t’shkalafitun, pastaj kur s’jemi në të sigurisht s’mbajm’ mend asgja, flasim edhe me gëzim, ka raste që edhe zhdukemi, zdërhallemi, por edhe shpërthejm’ n’brohorima, pastaj n’heshtje, shkrepim fyshekzare, themi barsoleta pa fund, dhurojm’ t’qeshuna t’bujshme, hipim madje deri në qiellin e shtatë gjithnji me raki t’pastër ball’ kazani, bajm’ qyfra politike, hapim shkolla e spitale po të duam sepse jemi vërtet t’aftë që ta bajm’ edhe politikën gazmore… dhe të gjitha kto ndodhin pasi ne vdesim për atdheun, atdheun që s’e kena ma, atë që e kërkojm’ n’hartë e s’e gjejmë, që ka humbur diku në labirintin e tmerrshëm të botës… Sepse kështu ndodh gjithnji, atdheun e duam kur s’e kemi ma. Përshkojm’ fushat dhe malet e atdheut dhe kemi gjithnji n’zemër nji breng’ të pakuptueshme. Çohu, bre burrë! O pykë në diell, o patericë, or malok, o sakat me këmbë, or lypës… Sa herë vjen ndonjë i ri për të filluar punë ne lujm’ me të se e duam atdheun! Ne e kemi atdheun – t’mirë – t’pasun – t’vorfën – t’keq – ndaj bajm’ naze, madje e shkundna gjer në fund, e pim si kupë rakie, ia mësojmë shkronjat, ia vëmë themrat nga majat dhe mallkojmë duke thanë «mos ia pafshim bojën»! E duam atdheun prandaj jena kaq t’thjeshtë dhe gati t’dhembshun dhe kur qeshna mbytena n’lot, martojmë madje trishtimin me gazmendin e tjetërfartë, mbytena edhe n’humorin tonë, kthehena n’mumje arkivi, tregojm’ saga islandeze se ato të atdheut tonë ose s’i kemi ose i kena humbur, festojm’ vetëm vitin e ri, ditëlindjen e partisë dhe të revolucionit socialist të tetorit të mëmës Rusi, marrim në vit ndonjëherë nji kilogram mish – aq sa fal Atdheu! Rroftë Atdheu! Poshtë Atdheu! Dhe qajm’ me lott breshní kur Atdheun e dashtun s’e kena ma… Amen!

Nga Fritz RADOVANI/

Ne Foto: AT Daniel Gjeçaj O.F.M,(1913 – 2002)/

Malet e Veriut i kanë dhurue Shqipnisë shumë gurë të çmueshem e të fortë! Pak kush ua di vleren e Tyne! Nuk janë shumë të mëdhej para se me u ba ortek e me u rrokullisë nga majet e atyne Bjeshkëve të Nêmuna, që shumë vizitorë e dijetarë i kanë ba me folë me vete…

Bukuria e pejsazhit asht mahnitëse! Ajo shijohet vetem kur i sheh me sy! Madhështia e atyne maleve të ashpra e t’ veshuna me pyje, kullosa e kësula bore, nderthuret me harmoninë dhe zhdervjedhtësinë e trupit njeriut të skalitun nder shekuj nga vetë Dora e Zotit! Atje kanë lindë dhe kanë trashigue deri në ditët tona drangojt e shpellave formulen e patjetersueshme në shekuj, “Atdhé e Fé”, kur edhe Lekë Dukagjini ua vuni emnin në Kanu trashigimtarëve t’ Ilirëve.

At Daniel Gjeçaj O.F.M., ka lé me 14 Tetor 1913, në Thethin e bukur të Dukagjinit, mu në mes t’ atyne Alpeve ku ruhej nder shekuj tradita e paster Shqiptare. Aty filloi mësimet e para të cilat i vazhdoi në Shkoder, në Liceun “Illyricum”, i njohun Kolegji i Fretenëve të Gjuhadolit. Në vitin 1939 asht në Siena t’ Italisë per me vazhdue studimet e nalta. Në vitin 1940, vazhdon një vit studime në Gjermani dhe kthehet në Theth, ku thotë edhe Meshen e parë. Ishte në brezin e njohun të Françeskanëve ma të kulturuem, kur punoi në njenen prej tri bibliotekave ma të pasuna që ka pasë Shqipnia, Biblioteka Françeskane e Shkodres, një nder thesaret e kulturës kombtare, që u plaçkit, u dogj dhe u shperdorue barbarisht mbas vitit 1946, kur kuvendi u kthye në burg nga komunistët. Në vitin 1946, kur po shiheshin gjurmët e shkatrrimit sllavo komunist në Shkoder dhe provinçial i Fretenëve ishte At Mati Prennushi, e largon nga Shkodra At Danielin, per në famullinë Plan, tue e këshillue që të tregohet i kujdesshem, mbasi shpejtë pritej të mbyllej kuvendi dhe do të fillonin edhe arrestimet. (Dishmi gojore e At D. Gjeçaj, 1997, në Shkoder).

Në vitin 1948, një mik i veti e njofton se shpejt At Danielit, do t’i vinin prangat. Per mos me ra në kurthen mizore të sigurimit të shtetit, tue perfitue nga acarimi i mardhanjeve shtetnore mes dy shteteve “miq” Shqipni – Jugosllavi, arratiset atje dhe vetem mbas shtatë vjetësh, arrinë me kalue në Itali, në vitin 1955. Vendoset në Toskana t’ Italisë dhe mbas pak kohe atje shumë të njohun e ngarkojnë me detyrë të pergjegjësit të kulturës pranë Komitetit “Shqipnia e Lirë”.

Lidhjet e Tij edhe me t’ arratisunit tjerë si Prof. Ernest Koliqi, Prof. Karlo Gurakuqi, Prof. Namik Ressuli dhe një brez i tanë i papersëritshem i kulturës Shqiptare në mergim, kalon në Radio Vatikanin, ku zani i At Danielit dha kushtrimin e Lirisë pa pushue deri në vitin 1992.

Emnohet nga Selia e Shejtë, Perfaqsues i Katolikëve Shqiptar në mergim, ku ndihmesa e Tij u njoh edhe në Shoqninë Katolike Shqiptare të Melbournit, së ciles i perpiloi dhe Statutin e saj, të cilin, me pak ndryshime ajo Shoqni e ka edhe sot me nenshkrimin At Daniel Gjeçaj.

Gjatë gjithë jetës së Tij, Ai u qendroi besnik parimeve të veta per “Atdhe e Fe”.

Kontributi i At Daniel Gjeçaj në lamen e kulturës, shkencës, letersisë, gjuhës, historisë së persekucionit komunist në Shqipni, arkivave kulturore, perkthimeve dhe trashigimisë së asaj të së shtrejtes aftësi dhe perkushtim, me ua percjellë të paster brezave të rij porosinë e të Parëve të vet, që jo vetem ishin vra dhe nuk u dihej as vorri, por edhe çdo fjalë e Tyne ishte zhdukë me Ta, per të gjithë kohen sa jetoi, jo vetem punoi pa u kursye, por edhe u dhuroi gjithë thesarin e Tij, Kuvendit Françeskan të rindertuem. Ai erdhi në Kishen e Tij në vitin 2002, i veshun me zhgunin e vet, per me pushue nder Ato temele, ku ishte i fresket Gjaku i Martirëve të Asaj Kishë, që per 47 vjet nen robninë e terrorin ma të tmershm ka provue Ai kler prej gjenocidit komunist. Ai sot asht nder ata vorre ku nuk asht ma asnjë kafkë e Atyne Fretenëve t’ Asizit, që At Danieli i adhuroi dhe i dishroi gjithë jeten e vet.

At Danieli asht puntori ma i perkushtuemi në mergim me ringritë Monumentet e perdhosuna, tue fillue me “Lahuten e Malcis” e deri tek vepra e vet, “Prelë Tuli i Salcës”, ku me një mjeshtri të rrallë na ka dhurue një mbrekulli të vertetë, per trimninë e guximin e Maleve tona kreshnike.

At Daniel Gjeçaj dhe Prof. Gjon Sinishta kanë ngritë Monumente të pavdekshme!

Fjalori që perdori At Danieli, asht ma i pasuni i Gegnishtes letrare mbas At Fishtës. Ai të duket sikur buron nga goja e një figure legjendare që don me na kujtue: “Shifni shka jeni tue rrenue o Shqiptarë!”. Perkthimet e Tij, asht e vertetë se nuk shohin “driten” e botimit, mbasi janë zevendsue me “perkthimet në gjuhen e njësuar të kongresit 1972”, kur u vorros Gegnishtja.

Me të drejtë At Gjeçaj konsiderohet si një nder ma të aftit dhe të pergatitunit si perkthyes i disa veprave kishtare me vlerë: “Meshari i të kremteve” (1966) “Rendori i meshës” (1973) Meshari i përditshëm, Psalmet, trajtue si një pjesë e madhe e Biblës etj., ku spikatë një mjeshtri e rrallë e njohjes së atyne veprave fetare të perkthyeme me saktësi në Gjuhen e bukur Shqipe. Ungjillin ia kishte kerkue Don Simon Filipaj, dhe At Danieli ia kishte dergue…Asnjëherë nuk i kishte shkue mendja se Don S. Filipaj, e kerkon që ta bastardhoi me gjuhen e “njësuar” të “Kongresit 1972”.

Ribotimi i “Lahutës së Malcisë” në vitin 1958, e shoqnueme me komente nga At Danieli, risjellë në kujtesen historike gjurmët e pavdekshme ku shkelën sandalet e Françeskanit tonë.

At Daniel Gjeçaj, në ditët e para të fitores së zgjedhjeve të 22 Marsit 1992, me anen e një mesazhi drejtue fituesëve “demokratë”, të cilët, do të merrnin pushtetin nga “socialistët”, që deri atë ditë ishin komunista terroristë, u ban të dijtun nga Radio “Vatikani”, me rreth 14 ose 15 pika me të cilat duhet ndertue binaja e Demokracisë së vertetë në shtetin e porsa lindun në Shqipni. Jam i sigurtë se as sot e asaj ditë që nga viti 1992, nuk asht zbatue asnjë nga ata pika udhrrëfyese per qeveritarët tanë! – Pse?! – Se asnjëherë, askush nuk ka mujtë me pa të pakten një anderr, që na mund ta quejmë sot, se kjo i perket rrugës sonë “drejtë demokracisë”…

Me datën 3 Janar 1997, kam pasë fatin me u njoh dhe me kalue disa orë në një drekë, që më pat thirrë At Konrrad Gjolaj, ku ishte edhe At Danieli. Ishte e para herë që u njoha afer…

Na tregoi se me datën 5 Janar, do të shkonte në një takim me presidentin Sali Berisha. As At Konrradi, dhe as unë mbas Tij, nuk i dhame asnjë mendim. Kujtoj si tashti, kur e takova me daten 6 Janar në darkë, mbas takimit me presidentin… dhe më tha: “Gjatë gjithë kohës që ishe aty dhe po bisedonim me te, asnjëherë nuk më ka shikue drejtë në sy… E mjera Shqipni!”

Kur e pyeta se, “klerikët e rijë që po bahen, a mendon se ndonjë… mund të ndjekin rrugën Tuej, të pakten në fushen e traditave Atdhetare dhe Fetare, në edukimin e Rinisë Shqiptare?”

– “Nuk mjafton me dashtë, po nuk duhet me drashtë!”… më tha, shumë i topitun.

Dhe, nuk u pame kurrma!

Melbourne, 2013.

Një nga thëniet e ndritura të At’ Daniel Gjeçaj

SHKAMBI I THETHIT… AT DANIEL GJEÇAJ O.F.M.