Kujtime të Akademikut Bardhyl Golemi/
Nga Duro Mustafaj/*
Ata që e kanë njohur nga afër Bardhyl Golemin thonë se : Është edhe shkencëtar i madh, edhe njeri i madh’’.Ai i ka të gjithë titujt e lartë, që u jepen njerzëve të shquar të shkencës : Akademik, doktor, profesor dhe është dekoruar me urdhëra e medalje për punë të veçantë kërkimore- shkencore, drejtuese e mësim-dhënëse në insitucione të larta. Dhe nuk rri pa vlerësuar edhe Vlorën, ku kaloi një pjesë të rinisë tij, që i dha titullin e lartë ‘’Qytetar Nderi i Qarkut të Vlorës’’…
Por ai ishte ndër të parët, në mos i pari që në vitin 1979 mbrojti doktoratën, dhe prej afro 4o vjetësh mban gradën “Doktor i Shkencave” elektronike, veç titullit “Profesor”, ndërsa prej më shumë se 20 vjetësh është zgjedhur Antar i Akademisë së Shkencave të Republikës. Nuk do përmendim këtu detyrat drejtuese në strukturat e Universitetit, se kanë qënë të shumta. Një tjetër e veçantë është se gjatë 55 vjetve të punës së tij si pedagog e profesor ka përgatitur më se 5O breza studentësh Është një fakt i rrallë, që edhe pa qenë anëtar Partie, por duke çmuar vlerat e një shkencëtari dhe ndershmërinë në punën për t’i shërbyer atdheut, në kundërshtim me mentalitetin e kohës, në Shqipëri,se në poste të larta, duhet të ishin komunistë, ai pa qënë i tillë, falë profesionalizmit e ndershmërisë , u caltua Zv. Ministër i Arsimit, për arsimin e lartë dhe të mesëm (1981-1991). Po një punë të çmueshme, profesor Bardhyli ka kryer në Universiutetin e Prishtinës. Ai ka , kontribuar në përgatitjen e rreth 6 mijë inxhinierëve, në Shqipëri e në Kosovë .
“Bardhyl Golemi është shkencëtar dhe njeri i madh i madh.E kjo, është dëshmia e gjallë e jetës së tij, brënda kufijëve shtetror të Shqipërisë, por edhe përtej tyre, sidomos në Kosovë, edhe si profesor në Universitetin e Prishtinës, ku për dhjetë vite ( 1971-1981), përgatiti qindra inxhinjerë….
.Puna e tij kolosale vërteton, se duke e bërë shkencën pjesë të pandarë të jetës dhe „bukën e tij të përditëshme“, aq sa edhe tani kur i ka mbushur të 85 vitet e jetës, nuk është larguar prej saj, kjo s’ka si të mos ngjallë admirim te të gjithë… Kohë më parë Akademia e Shkencave të Republikës së Shqipërisë i promovoi atij veprën e plotë shkencore „Bazat teorike të elektroteknikës“ prej 14OO faqesh, Por edhe pas kësaj, profesori kokëulur e jashtë zhurmave medjatike do të punonte e krijonte. Edhe, pas atij takimi Akademia e Shkencave promoi njërin prej tri librave më të fundit të Bardhyl Golemit, ai që mban titullin.“Njeriu elektromagnetik“ në mjedisin elektromagnetik“. Një libër shkencor ky, po me vlera të shtrira në praktikën e jetës së përditshme
Ja pse Profesor Bardhyli ,shkencën përherë e ka kuptuar e zbatuar si një armë të fuqishme në shërbim të njerzëve, për këtë ai ka punuar pa u lodhur për më se gjysmë shekulli..
Prof. Bardhyl Golemi në një leksion me studentë e pedagogë të Fakultetit të inxhinjerisë në Universitetin e Prishtinës – 2003/
DISA TË VEÇANTAT NË JETËN E PROFESORIT
Bardhyl Golem të gjitha klasat, që nga fillorja në Universitet, i përfundoi me notat “shkëlqyeshëm”! Gjimnazin e mbaroi me “Medaljen e Artë”! Dhe e veçanta tjetër ishtese, duke qënë student i shkëlqyeshëm i Universitetit (në Fakultetin e Inxhinierisë Elektrike), në vitin e fundit të tij, ndonëse vetë student, u caktua të jepte leksione për studentët e viteve të para. Universitetin e përfundoi me nota shkëlqyeshëm po këtë vit u emërua pedagog i Universitetit. Ai ishte ndër të parët, në mos i pari që në vitin 1979 mbrojti doktoratën, dhe prej 35 vjetësh mban grdaën “Doktor i Shkencave” elektronike, veç titullit “Profesor”, ndërsa prej më se 20 vjetësh është zgjedhur Antar i Akademisë së Shkencave të Republikës. Nuk do përmendim këtu detyrat drejtuese në strukturat e Universitetit, se kanë qënë të shumta. Një tjetër e veçantë është se gjatë 55 vjetve të punës së tij si pedagog e profesor ka përgatitur më se 5O breza studentësh Është një fakt i rrallë, që edhe pa qenë anëtar Partie, por duke çmuar vlerat e një shkencëtari dhe ndershmërinë në punën për t’i shërbyer atdheut, në kundërshtim me mentalitetin e kohës, në Shqipëri,se në poste të larta, duhet të ishin komunistë, ai pa qënë i tillë, falë profesionalizmit e ndershmërisë , u caltua Zv. Ministër i Arsimit, për arsimin e lartë dhe të mesëm (1981-1991). Po një punë të çmueshme, profesor Bardhyli ka kryer në Universiutetin e Prishtinës. Ai ka , kontribuar në përgatitjen e rreth 6 mijë inxhinierëve, në Shqipëri e në Kosovë .
“Bardhyl Golemi është shkencëtar i madh, por edhe qytetar e njeri i madh” .E kjo, është dëshmia e gjallë e jetës së tij, brënda kufijëve shtetror të Shqipërisë, por edhe përtej tyre, sidomos në Kosovë, edhe si profesor në Universitetin e Prishtinës, ku për dhjetë vite( 1971-1981), përgatiti qindra inxhinjerë….
- Golemi me studentët e degës së Elektronikës, Universiteti i Prishtinës.1972
Në ato vitet e vështira, që nuk harrohen…
Profesor Bardhyli, punoi në Prishtinë, gjerë në vitin 1981, atëhere kur studentët e Prishtinës do të dilnin në rrugë për të protestuar e u përleshur, kundër regjimit të Milosheviçit, me parrullat “Kosova e pavarur!”, ”Kosova Republikë !”..Atëhere profesorët e ardhur nga Tirana, i detyruan të largoheshin nga Kosova. Dhe kjo ka arsyet e veta të kuptueshme..Është fakt, që profesor Bardhylli, mësimdhënijen etij nxënësve kosovarë, kurrë nuk e pa thjeshtë e vetëm si përgatitjen e tyre në ndihmë të ekonomisë e shkencës, por para së gjithash, si ndihmesë në zhvillimin e asaj pjese të kombit, që ishte e etur për dritën e civilizimit, si shqiptarë,e me dashurinë për mëmëdheun e përbashkët, Shqipërinë. E këtë ai, si dhe profesorët e tjerë të ardhur nga Tirana, e realizonte, brënda auditoreve të Universitetit, por edhe jashtë tyre..
Për kujtimet e tij mes studentëve kosovarë, ne patëm biseduar me Akademikun Bardhyl Golemi , vite më parë,por atyre ngjarjevr interesante, iu rikujtuam këto ditë e, për interesin e tyre publik,po ua paraqesim edhe lexuesve.
I-Një dolli për flamurin…
Në bisedë më profesor Bardhylin më erdhi ndërmënd një nga figurat më të njohura të muzikologjisë shqiptare, i ndjeri Beniamin Kruta, që shkonte shpesh në Kosovë me ekspeditat folklorike dhe ka bërë një punë të jashtzakonshme. E dija që profesor Bardhyli e kishte mik atë, prandaj e pyeta për takimet e tij me Beniaminin , në Prishtinë .duhej vetëm ky ngacmim, për të na treguar ngjarje që nuk harrohen.-
“Beniamini, më ka treguar, vijoj bisedën prof. Bardhyli, se këngët popullore të Kosovës, janë të famshme e ngjasojnë me ato të trevave të Shqipërisë, veçanërisht të veriut. Po Beniamini vlerësonte mbi çdo gjë tjetër mikpritjen e kosovarëve: “Është një gjë e veçantë dhe e rrallë në mënyrën se si shprehet ajo”- Benin, e kam pasur mik dhe kam kujtime të shumta me të, edhe në Kosovë, ku jemi takuar shpesh. Për të thoshin se s’kish fshat të Kosovës, ku të mos ket qënë. Gjithmonë i qeshur dhe i dashur, përherë midis kosovarëve dhe këngëve të tyre. Atë do ta ftonin shpesh në darka e në dreka, që siç thoshte Beni, “ktheheshin në festa të mrekullueshme, por gjithsesi të zgjatura e të lodhshme.”
Një tregim i Benit për një darkë në një nga fshatrat e Kosovës, na shpëtoi, mua me një shokun tim nga Tirana, nga një siklet i paparashikueshëm. Çfarë kishte ndodhur? Ishte ftuar për darkë në një familje kosovare, në një fshat diku aty afër Prishtinës. “Por,- më thoshte Beni duke qeshur, kish kaluar mesnata dhe i zoti shtëpisë vazhdonte të ngrinte dolli e shëndete me një raki të fortë, që thoshte se dikush ja kishte prurë nga Shqipëria. Ai deshte të na kënaqte, prandaj, nuk shikonte që ne po na mbylleshin sytë e se të nesërmen do shkonim në punë.”
“Pini- thoshte, pini pa merak se “shëndetet”, shëndet bahen…” Pastaj, ne këtu kena një zakon, darkën e mbyllim, kur të ngrihet një dolli, pas së cilës, dollitë e tjera nuk kanë vlerë. Kur dëgjova këto fjalë të të zotit të shtëpisë, atëherë më erdhi ndërmend se duhej të bëja diçka. U ngrita në këmbë, u thashë edhe të tjerëve të ngriheshin në këmbë dhe me gotën e ngritur lart, thashë: “Këtë dolli do ta pimë për flamurin”! Ndërkaq darka kish përfunduar. U përqafuam me njëri-tjetrin dhe u larguam. Flamuri për kosovarët ishte gjëja më e shënjtë edhe në dasma, por edhe në darka, për të mos thënë më tej në“Ditën e Flamurit”. Këtë dolli do ta ngrija edhe unë nja dy vite më vonë. Së bashku me professor Gëzim Karapicin na kishin ftuar në një fshat jo shumë larg nga Prishtina. Mikpëritësi, që ishte i pari i fshatit, sipas zakonitdhe për të nanderuar, kish thirrur në darkë edhe nja 25-30 burra të fshatit. Ishte një darkë e mrekullueshme, jo vetëm për të gjithë ato të mira që ishin shtruar, por për bisedat e këndshme. Këtu gjithkush prej nesh mendonte se ishte midis vëllezërve, që takojnë vëllezërit e tyre, të larguar prej vitesh e që mblidhen përsëri për të shprehur mallin e dashurinë për njëri-tjetrin. Po edhe këtu, si në atë darkën që më tregoi i paharruari, Beniamin Kruta, kish kaluar mesnata dhe i zoti shtëpisë vazhdonte nga përshëndetjet që pasoheshin edhe nga burrat e tjerë. Edhe pas insistimeve tona për t’u larguar, se të nesërmen na prisnin studentët në Universitet, ai dëshironte që ta gdhinim aty.
Atëherë na u duk se s’kishim rrugë tjetër. M’u kujtua ajo që më kish treguar Beni dhe bëra siç kishte bërë ai. U ngrita në këmbë dhe u thashë se para se të largoheshim, do të ngrija një dolli të rëndësishme. Të gjithë burrat u ngritën në këmbë. “Këtë dolli, thashë, do ta ngremë për gjënë më të shenjtë që kanë shqiptarët, për flamurin tonë”
Atëherë pash në sy të zotin e shtëpisë, që më tha: “Mos bre burrë, se pas kësaj na duhet të ndahemi me njëri-tjetrin”. Dhe ndarja nuk vonoi. Pas falemnderimit të zotit të shtëpisë, se kishte pritur në shtëpinë e tij njerëz të nderuar nga Shqipëria, e pas përqafimeve me njëri-tjetrin, ne u larguam nga një takim i paharruar.
II-Në auditor nuk kish vetëm studentë…
Në Prishtinë të papriturat befasuese ishin të shumta. Sapo autobuzi ynë me profesorët e ardhur nga Tirana , qëndronte tek Hotel “Bonzhur”, banorë të moshave të ndryshme, grumbulloheshin e ,njëri pas tjetrit,uleshin për të puthur targën e autobuzit me shkronjat “TR”, pastaj suleshin për të na përqafuar me fjalët :”Jena vëllazën” dhe “Ju duem fortë”, pa u friksuar se aty pranë tyre gjëndeshin agjentë e spiunë të UDB-së jugosllave…Por ajo që më bënte më tepër përshtypje ish fakti që qysh në leksionet e para,në Universitet, auditoret ishin plotë me njerëz, që nuk po i kuptoja cilët ishin në të vërtetë, e çfarë kërkonin ata në leksionet e eletroteknikës.Po dekani i fakultetit, që kisha në krah, do më shpjegonte:
-Të lutem, profesor , mos u çuditni që këtu veç studentëve të regjistruar, kanë ardhur edhe njerëz të moshave e të profesioneve të ndryshme, ka marangos,kasapë, kovaç, furrtarë e zejtarë, shitarë e tjerë.Ishte dëshira e tyre të vinin e ne nuk mund ti largonim. Ata kanë lënë punën, duke na thënë se “Duem me dëgjue profesorët tanë nga Tirana me na folë në gjuhën e bukur shqipe, në gjuhën e vendit amë” . E dëgjova dekanin që i qeshnin edhe sytë, dhe ,ndërsa salla kish rënë në qe tësi e askush nuk pipëtinte, ngrita zërin e përshëndeta i emocionuar e me një ndjenjë të thellë dashurie, të gjithë pjesëmarrësi, pastaj nisa leksionin, që nuk e besoj të jetë kuptuar edhe nga ata 5O-6O vjeçarët, por tingëllimet e gjuhes së bukur të nënës, jam i sigurtë që i kanë pëlqyer..Se edhe pas përfundimit të leksionit, ishin ata, pjesëmarrësit e moshuar, që s’kishin të bënin me temën e mësimit, por që na përshëndesnin me fjalët : “Faleminderit profesor, faleminderit, Shqipëri !”……
III-“Ai studenti kosovar, tani e tutje do të jetë vëllai im..”
“ Ishte kënaqësi tu jepje leksione studentëve kosovarë, gjatë gjithë kohës ata dëgjonin me vëmëndje e të shikonin në sy, gjë që tregonte për interesin e tyre të madh. Por kishte edhe të pa pritura befasuese, “Sa po mbarova leksionin e një dite….Ndërkohë, njëri nga studentët nxori nga xhepi një stilograf e më tha: “Profesor, unë duhet të njihem me ndonjë nga studentët e Universitetit të Tiranës, por e kam vështirë të dërgoj letër. Të lutem që këtë stilograf t’ia jepni studentit që në regjistër ka numrin 18, sepse dhe unë kam numrin 18.” Dhe më dha emrin e tij, që e shënova në bllokun tim .
-Dhe ç’ndodhi, ju ia plotësuat dëshirën?
-Natyrisht që po. Kur u ktheva në Tiranë, e para gjë që më ra ndërmënd ishte stilografi i kosovarit që rrinte në xhepin tim. Kur do të jepja leksion me studentët e vitit të dytë (sepse edhe studenti nga Prishtina ishte i vitit të dytë), hapa regjistrin dhe u ndala tek numri 18.
Ishte emri i një vajze. E thirra të ngrihej e të merrte stilografin, si dhuratë e shënjë vëllazërie të një studenti kosovar, duke i treguar edhe ngjarjen që kish ndodhur në Prishtinë. Vajza e emocionuar ngaqë një gjë të tillë nuk e priste, tha vetëm pak fjalë, që më befasuan e m’u ngulitën në mëndje: “ “Profesor, atë studentin kosovar, që sot unë do ta konsideroj si vëllanë tim, kushedi, një ditë do të takohemi në Tiranë, ose Prishtinë”.
Më vjen keq, që pas kaq vitesh, emrin e asaj vajze e kam harruar. Por për një gjë jam i sigurt, që vajza nga Tirana emrin e vllait të saj nga Prishtina, nuk e ka harruar, e ndofta edhe është takuar me të, në Tiranë,apo Prishtinë…
IV- Ju pyesni për shqiptarizmin. ..?
Biseda me profesor Bardhyxlin kish zgjatur shumë, e unë u kujtova se duhet ti bëja pyetjen e fundin e, i thash:-Profesor, dua t’u bëj një pyetje të përgjithshme. Kosovarët shpesh përmendin “shqiptarizmin”, kur duan të na tregojnë se kemi një flamur e një komb e askush nuk mund t’ i ndajë vëllezërit në të dy anët e “kufirit”, a mund të na konkretizoni këtë edhe nëpërmjet faktesh të tjera?
-Faktet janë të panumërta, por unë do të përmend vetëm një e kjo më duket e mjaftueshme
Më pyetët për shqiptarizmin e kosovarëve? Ata i kanë bërë të tyren fjalët e Vaso Pashës, “Feja e shqiptarit është shqiptaria…” E thashë që në fillim, kosovarët janë atdhetarë të kulluar. Por të gëzon fakti që rinia, përfshi dhe atë studentore, është vënë në ballë luftës për të mbrojtur çdo gjë që është shqiptare. Këto që përmenda mund të duken si fjalë të përgjithshme, por unë do të përmend shëmbuj logjike e bindës, që askush s’mund t’i kundërshtojë. Ja njëri prej tyre:
“Gjatë muajit shkurt të vitit 1972, për herë të parë në Prishtinë u organizua “Java e filmit shqiptar”. Kishin ardhur për të ndjekur shfaqjen e filmave të Kin- studios së Tiranës, veç prishtinasve edhe banorëve nga qytete të tjera. Në njërin prej tyre mora pjesë dhe unë së bashku me studentët e mi. Pamë filmin: “”Ngadhënjim mbi vdekjen”, kushtuar heroinave Peresefoni Kokëdhima e Bule Naipi, varur nga nazistët gjermanë.Në sallën e Kinemasë sundonte një atmosferë entuziazmi e gëzimi të paparë. Por pika kulmore e filmit ishte ajo e aksionit të dy heroinave në Bashkinë e Gjirokastrës, së bashku me një grup partizanësh. Dhe kur heroinat vendosën në ballkonin e Bashkisë një flamur të madh kombëtar, salla u ngrit në këmbë. Dëgjoheshin vetëm brohoritje e duartrokitje të parreshtura. Dikush thirri me zë të lartë: “Rroftë Kosova! Rroftë Shqypnia! Dhe prapë u shtuan duartrokitjet. Këtë film e kisha parë edhe në Tiranë dhe më kish pëlqyer shumë, por atje, në Prishtinë m’u duk se kisha parë filmin më të mirë në jetën time… Dhe ato çaste më janë ngyulitur aq shumë në mëndje saqë e kam vështirë t’i harroj…”
Pedagogë të Universitetit të Tiranës dhe të Prishtinës, nga e majta në të djathtë :: P.Cipo, B.golemi, Isuf Krasniqi, Vjollca Komoni, Alajdin Abazi, K.Dollaku..Në një shëtitje në Gërmijë ,pranë Prishtinës- viti 1975.
Në përgjigje te pyetjes sonë në se kish qënë kohët e fundit në Prishtinë,profesori thotë :Dhe, ah sa do të desha të ndodhesha atje, në Prishtinë, por më kuptoni, se e them me dhimbje, mosha e rënduar dhe gjëndja, jo e mirë shëndetsore, s’më kanë lejuar. Se do të plotësoja kështu edhe një dëshirë të përbashkët. Unë miqtë nuk i kam harruar, por edhe ata s’më kanë harruar.
Ndërkoh, akademiku Bardhyl Golemi nxjerrë nga xhepi dy letra të shkruara :. Njëra është përgjigje e një ftese të Universitetit të Prishtinës, që fton profesorin për të qën pjesëmarrës në festën e 5O vjetorit të krijimit të Universitetit, që tani mban emrin e nderuar “Hasan Prishtina” e që para tij ngrihet edhe monumenti madhështor i Hasan Prishtinës, vepër e skulptorit nga Tirana, Artan Peqini…Që edhe kjo është dëshmi e nderimit të gjakut tonë të përbashkët.
Ftesës së Universitetit të Prishtinës për të qënë i pranishëm në 5O vjetorin e krjijimit të tij, profesor Bardhyli , do ti përgjigjej me dhimbje se për për shkak të moshës së rënduar e arsye shëndetësore , nuk do të ishte aty. Po nga Prishtina do të merrte një përgjigje që e preku shumë. Në të, mes të rjerash shkruhej :
Shumë i nderuari Prof. Bardhyli,
Vërtet na vjen shumë keq që rrethanat objektive ju pamundësojnë të jeni në mesin tonë në solemnitetin e 50 vjetorit të themelimit të fakultetit, për ngritjen dhe zhvillimin e të cilit, kontributi juaj është aq domethënës dhe i rëndësishëm.
Për ne, studentet tuaj të dikurshëm, ju keni qenë dhe do të jeni frymëzim i përhershëm, ndërsa personaliteti juaj shembull dhe motivim për punë të vazhdueshme….
Me rastin e këtij jubileu, Këshilli i fakultetit ju ka ndarë një dëshmi Mirënjohje,duke vlerësuar, me një gjest modest, kontributin tuaj shumë të çmuar në ngritjen dhe edukimin e një vargu të gjeneratave të inxhinierëve kosovarë.
Në emër të profesorëve dhe studentëve :Përzemërsisht dhe me respekt të veçantë,
Prof.Dr.Myzafere Limani
Ky letër-këmbim i ngrohtë vëllazëror dëshmon edhe për lidhjet e ngushta shpirtërore, midisakademikut nga Tirana dhe kolegëve të tij nga Universiteti i Prishtinë, që mbeten edhe tani pas shumë viteve, të gjalla e të pa harruara…
-Në fund të bisedës, e pashProfesor Bardhylin tek fliste edhe me një zë që i dridhej nga emocionet. Ai ndjen dhimbje për ata,pedagogë dhe studentë të e tij, që nuk i ka parë në këto vitet që Kosova është e lirë. Disa prej tyre, si pjesëtarë të UÇK-së, dhanë jetën për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës…Po nuk harronte të përmëndte ditët, kur Presidenti Bush do të qëndronte në Tiranë, e do të deklaronte haptas :” Kosova Republikë!…”Për këtë ne e pyetëm profesorin. Dhe ai,me sytë që i shkëlqenin nga gëzimi do të thoshte: “Ky ishti fundi i një padrejtësie historike për ata që kanë luftuar e derdhur gjak për 100 vjet, për vëllezërit tanë kosovarë dhe të gjithë shqiptarët”…Eshtë fundi i një lufte ku kanë dhënë jetën edhe shumë nga studentët e profesorit, fytyrat e të cilëve i ka gjithnjënë zemër. Por, profesori, edhe tani pas shumë vjetësh, e në moshën 85 vjeçare, është i lidhur ngushtë me jetën akademike të Universitetit të Prishtinës, me profesorët dhe studentët, që i quan jo vetëm miq e shokë , por edhe vëllezër të një gjaku. Këtë, profesori e tregon edhe me kujtimet për ta, që i konsideron më të bukurat e jetës së tij…E ne gjejmë rast ta pyesim : “Profesor, tani që kufijtë midis Shqipërisë dhe Kosovës, janë shkrirë. Dhe ajo, rruga e Kombit na ka afruar më shumë, a do të gjëndeni ndonjë ditë atje ?.. Dhe ai, po i fshehur emocionet me mallin e pa përmbajtur, përgjigjet : “Më përmëndët “kufijtë e shkrirë “? Po ata gjithnjë të shkrirë kanë qënë, për mua dhe shokët e mi. Se dashuria për vëllezrit kosovarë, nuk ka pasur e s’mund të ketë kufi”…
E kjo duket më mirë edhe tani, në ditët tona..Kur ka pasur shkëmbime të shpeshta mesazhesh që të emocioinojnë…
*E dërgoi per Diellin, autori i shkrimit. E falenderojme.