Shkruajtur nga Angelo Panebianco/

Pёrktheu pёr Diellin:Eugjen MERLIKA/

Nё politikё simbolet vlejnё aq sa dhe interesat. E ndonjёherё mё shumё. Ndёrmjet hamёndjeve qё bёhen pёr qeverinё ka ndonjё qё ёshtё simbolikisht e paanёshme (pёr shembull njё “qeveri e presidentit”, e mbёshtetur nga jo mosbesimi i fuqive parlamentare) dhe ndonjё tjetёr me njё pёrmbajtje tё lartё simbolike. Tё shqyrtojmё dy skenarё tё ndёrsjelltё : njё qeveri e Pesё Yjeve e mbёshtetur nga Pd dhe njё qeveri 5Yje – Lega. Ndryshimet nuk do tё ishin vetёm programatike. Sepse nё rastin e parё (qeveri 5 Yje – Pd), pёr shumё njerёz do tё ruhej iluzioni i njё farё vazhdimёsie me tё shkuarёn, me traditat politike tё Vendit. Ndёrsa nё rastin e dytё e shkuara do tё arkivohej mizorisht dhe mё tё shumtit do tё gjindeshin pёrballё asaj qё do t’a quanin njё “pёrbindёsh”, njё shkёputje rrёnjёsore nga skema mendore tё sprovuara, do t’u duhej tё pёrballonin tё panjohurёn, pa zotёruar mjetet intelektuale pёr t’a zbёrthyer e pёr t’a kuptuar atё.

Paolo Mieli (Corriere della Sera, 15 mars)  ka dokumentuar se sa i gjёrё ёshtё balli i atyre – qё njё kohё quheshin “intelektualё tё sё majtёs” – qё trysnojnё Pd pёr t’a shtyrё tё merret vesh me 5 Yjet. Me qё jo tё gjithё kёta janё tё papёrgatitur e tё paaftё pёr tё kuptuar se sa dёm do t’i sillte njё qeveri e kёtillё Vendit, mund tё arrihet nё pёrfundimin se pёr tё shpjeguar kёta qёndrime nuk ёshtё politika por psikologjia.

Tё propozohet njё qeveri 5 Yje – Pd ёshtё njё mёnyrё  pёr tё mbajtur besnikё (ose tё besohet se mbahen besnikё) tё sё shkuarёs sё tyre “burra e gra tё sё majtёs”. Njё qeveri 5 Yje – Pd – mendojnё ata – mund tё ishte, sё paku nё teori, e drejtuar ndёrmjet shinash tё sprovuara, tё ndёrpretuar nё dritёn e kategorive tё sё shkuarёs : do tё ishte – simbas tyre – njё “qeveri e sё majtёs” (e kundёrta, sidoqoftё,  e njё qeverie tё qendrёs sё djathtё e mbёshtetur nga Pd. Duhet vёnё nё dukje se ky ndёrpretim sigurues i njё qeverie 5Yje – Pd nuk do tё qarkullonte vetёm nё mjediset e t’ashtuquajturit opinion publik i sё majtёs. Votuesit e sё djathtёs do t’a quanin nё tё njёjtёn mёnyrё, pra si njё qeveri tё sё majtёs. Me njё fjalё, skenari 5Yje – Pd ёshtё mё qetёsuesi pёr tё gjithё : do tё bёhej fjalё pёr njё pёrvojё qё çon – me ndonjё mundim – nё botёn tradicionale simbolike me vetёm njё pёrmasё : atё e djathtё – e majtё.

Krejt ndryshe do t’ishte njё qeveri 5 Yje – Lega. Lindja e saj do tё pёrmbyste atё botё simbolike, do t’i nxirrte jashtё loje kategoritё tradicionale ndёrpretuese. Prandaj bёhet fjalё pёr njё hamёndje simbolikisht rrёnuese. Njё qeveri 5 Yje – Lega do t’i detyronte tё gjithё tё kuptonin se krisja politike themelore, jo vetёm n’Itali, nuk ёshtё mё ajo e majtё – e djathtё (socialistё-konservatorё) e kohёve tё bukura  nё tё cilat bota perёndimore ishte mjaft e qёndrueshme dhe e rregullt, aq sa t’i lejonte politikёs tё ndahej ndёrmjet mёdyshjeve mё shumё Shtet apo mё pak Shtet, mё shumё apo mё pak shtet shoqёror e tё tjera.

E çara themelore tani ёshtё ndёrmjet forcave qё kundёrshtojnё shoqёrinё e hapur dhe atyre qё e mbrojnё atё. E me qё shoqёria e hapur, e themeluar mbi demokracinё pёrfaqёsuese dhe ekonominё e tregut ёshtё njё prurje e pёrkatёsisё sonё botёs perёndimore, kush e kundёrshton  duhet tё kundёrshtojё edhe atё pёrkatёsi, duhet tё dobёsojё lidhjet me Evropёn dhe Shtetet e Bashkuara, duhet t’a zhvendosё hap mbas hapi Vendin drejt njё aleance me Rusinё (nёnkuptohet me shoqёritё e mbyllura).

Me qё jetojmё n’epokёn e Donald Trump-it, fatkeqёsisht, njё projekt i tillё , edhe se mund tё kёrkojё njё farё kohe pёr t’u sendёrtuar, nuk ёshtё diçka e pamundur, nuk ёshtё i parealizueshёm. Por çmimi qё Vendi do tё paguante do tё ishte tejet i lartё. Me qё jo gjithshka e keqe vjen pёr keq, vetё fakti qё flitet ose qё mundёsia e njё qeverie 5 Yje-Lega nuk quhet krejtёsisht e ngritur nё ajёr, mund t’i lejojё tё shumtёve qё ende nuk e kanё vёnё ujin nё zjarr, tё kuptojnё se cili ёshtё nё tё vёrtetё problemi italian. Problemi i vёrtetё italian ёshtё se, pёrballё njё fitoreje tё idhtarёve tё njё shoqёrie tё mbyllur, qё ka marrё, nёpёrmjet 5 Yjeve e Legёs, gjysmёn e miratimeve tё shprehura nga trupi zgjedhor, ka nga ana tjetёr njё pёrqindje tepёr tё lartё zgjedhёsish qё nuk janё nё atё mёndje, qё nuk synojnё tё ndjekin atё rrugё. Ёshtё njё pjesё mjaft e madhe e trupit zgjedhor, por qё ёshtё e ndarё, e shpёrndarё, e coptuar, pra nё kёtё çast tepёr e dobёt. Bёhet fjalё pёr njё rreshtim nё kёrkim tё pёrfaqёsisё. Ёshtё pjesa e Vendit qё nuk ka sot njё udhёheqёs nё tё cilin tё njihet. Do t’i duhej njё Renzi i ditёve tё tij mё tё mira ose njё Berlisconi me tridhjetё vite mё pak. Ndoshta ky rreshtim, edhe nё sajё tё njё sistemi proporcional qё copton pёrfaqёsinё, do tё mbetet i dobёt e i shpёrndarё. E, nёse do tё jetё kёshtu, ai do tё dalё i mundur nё pёrballim/ndeshjen qё ёshtё nё proçes.

Por nёse miqve tё shoqёrisё sё hapur i lipset sot njё udhёheqёs nё tё cilin tё njihet e nga i cili tё bёjё tё pёrfaqёsohet e tё organizohet, ёshtё e sigurtё se ai udhёheqёs nuk mund “tё fabrikohet” nga askush, nuk mund tё ngrihet nёpёrmjet asnjё forme emёrimi. Duhet tё bёhet i njohur vetёm me forcat e veta. Duhet tё jetё njё ujk, njё shpend grabitёs, i mёsuar me ashpёrsitё e luftёs politike, por edhe nё gjendje t’i propozojё Vendit njё vizion tё ndryshёm tё s’ardhmes nga ai qё mbёshtesin armiqtё e shoqёrisё sё hapur. Duhet tё jetё i aftё tё hartojё njё propozim qё tё mund tё mbledhё rreth vetes gjymtyrёt e shpёrndarё tё njё trupi zgjedhor qё sot mbetet ende i ndarё mes grupimesh qё çojnё nё çarjen tradicionale e djathtё e majtё. Pak a shumё ёshtё  veprimi qё ka sendёrtuar Macroni nё Francё. Natyrisht, ёshtё e vёrtetё se ai ka mundur tё pёrdorё nё dobi tё tij institucionet politike tё Vendit tё tij. N’Itali nuk ka institucione tё kёtilla dhe gjithshka ёshtё gjithmonё m’e vёshtirё.

Marrё nga “Corriere della Sea”, 21 mars 2018

E pёrktheu Eugjen Merlika