K jo nuk ka ndodhur kurrë më parë në historinë e kishës katolike: Dy Papë përpilojnë një enciklikë. Enciklika e Papës së ri mbi “dritën e besimit” është në të njëjtën kohë vepra e fundit e Benediktit.

“Një enciklikë nga katër duar”. Këtë formulim përdori para pak ditësh Papa Françesku me rastin e botimit të enciklikës së tij të parë. Pas prezantimit të dokumentit në Vatikan nga Kardinali Marc Ouellet u bë e qartë se tonin mbisundues kësaj vepre të bërë nga katër duar ia ka dhënë paraardhësi i tij, Papa, që dha dorëheqjen, Benedikti. Vetëm disa pasazhe të lënë përshtypjen se janë plotësuar nga Françesku, pak para se ai të vendoste firmën e vetme me 29 qershor, ditën e festës së rëndësishme të “Pjetrit dhe Palit”.

Dokumenti 90-faqesh me titullin “Lumen Fidei” (Drita e besimit) trajton raportin me Zotin dhe besimin. Ai është biblik dhe teologjik. Një shembull: “Besimi nuk është strehim për njerëz pa kurajo, por ai i jep dimension jetës. Besimi të bën të zbulosh një prirje të madhe, prirjen për dashuri, dhe garanton se kësaj dashurie është për t’i zënë besë…” Enciklika përkon me vitin “e besimit”, që  kisha katolike kremton që nga vjeshta e vitit 2012. “Kush beson, nuk është kurrë vetëm”, një nga fjalitë më të njohura baritore të Benediktit përmendet disa herë. Dhe ky besim nuk ka si të mbetet pa pasoja për besimtarët.

Besimi, arsyeja, e vërteta

Të dy autorët theksojnë “raportin e ndërsjellë ndërmjet besimit dhe arsyes”, të cilat forcojnë njëra-tjetrën. Dhe lidhjen mes besimit dhe të vërtetës hyjnore, që aktualisht është në rrezik të lihet në harresë të madhe. Më tej bëhet fjalë për rëndësinë e familjes, kishës, sakramenteve. “Kisha është një nënë, që na mëson të flasim gjuhën e besimit.” Aty gjendet edhe refuzimi ndaj çdo relativizmi, ku nuk ka më interesim për Zotin dhe kërkimin e një të vërtete universale: “Ne mund të flasim në këtë kontekst për një harresë të madhe në botën tonë të sotme.” Dhe teksti paralajmëron në mënyre strikte, se meqë besimi është një i tërë, duhet të përcillet në pastërti dhe integritet të plotë. Pra, kush mohon një nen të besimit, ai dëmton në këtë mënyrë njëlloj të gjithë të tjerët.

Referencat ndaj botës laike dalin herë pas here, por ato mbeten të pakta në shumicën e rasteve. Kështu thuhet për shembull, besimi, jep një vetëdije kritike ndaj studimeve shkencore pa limite. Ose: vendi i parë i besimit është familja, në rradhë të parë martesa, “bashkimi i qëndrueshëm i burrit dhe gruas.” Përveç kësaj enciklika porosit me disa fjalë njerëzit edhe për “format e drejta të qeverisjes” dhe modelet e zhvillimit, “të cilat nuk bazohen vetëm në interes dhe fitim.”

 

Tekst i Europës së vjetër

Në vitin 2006 dhe 2007 Benedikti shkroi enciklika për temat e dashurisë dhe shpresës. Vepra mbi virtytin e tretë dhe të fundit teologjik, besimin, e pritur gjatë, nuk u botua më për shkak të dorëheqjes së tij. Sa shumë ndikim ka të menduarit dhe besimi i Benediktit në enciklikën e tanishme, e tregojnë jo vetëm disa formulime. Atë e tregon shumë qartë edhe letërsia e cituar. Janë kryesisht klasikët e mendimit perëndimor si Agustini dhe Niçe, Thomas Akuini dhe Wittgenstein, Rusoi dhe Dostojevski. Asnjë autor i vetëm nuk vjen nga jashtë Evropës, shumë pak janë të shekullit të 20-të. Dhe teologët që citohen, vijnë nga fokusi i teologut të dikurshëm Ratzinger.

Francesku paraqet enciklikën e tij të parë, as katër muaj pas zgjedhjes së tij më 13 mars. Prej gati 100 vjetësh asnjë papë nuk shkroi një enciklikë kaq shpejt, vetëm Benedikti XV. (1914-1922)t, kur deshi të përcillte mesazhin e paqes në kohën e Luftës së parë  Botërore. Mund të bëhen vetëm spekullime, nëse Françesku me publikimin e kësaj enciklike donte të shprehte konsideratën për paraardhësin e tij, apo merr me qëllim të njëjtin qëndrim teologjik si ai, për të qetësuar forcat konservatore. Këtu vlen të përmendet dalja jo e rastësishme e Benediktit në Vatikan në mëngjesin e publikimit, shfaqja e parë në publik e Joseph Ratzingerit që nga 23 marsi 2013.

Nje kohë e veprimeve dhe mendimeve të reja?

Por konteksti i enciklikës tregon se Francesku është në dilemën ndërmjet vazhdimësisë dhe kthesës. Në bilancin e 100 ditëve të mandatit të tij në mesin e qershorit shumë vëzhgues ishin në pritje. Në fakt në daljet e para në publik Papa ka thënë shumë fjalë të mira dhe ka patur momente të ndryshme befasuese për fotografët dhe forcat e sigurisë.

Por nuk ka patur ndryshime të rëndësishme në personelin e Vatikanit, nuk ka patur ristrukturime, vendime të rëndësishme dhe as një udhëtim qoftë njëditor jashtë Romës. Por sapo përfundoi afati 100 ditor, Françesku urdhëroi ristrukturimin e bankës së Vatikanit, njoftoi enciklikën e tij të parë, njoftoi papritur udhëtimin në ishullin italian të Lampeduzës para brigjeve afrikane. Ndoshta ka filluar koha e thekseve të qarta, edhe përsa u përket enciklikave në të ardhmen. Ndoshta ka të drejtë ai peshkopi nga Italia e jugut, i cili pas bisedës së një grupi peshkopësh me Françeskun në maj foli për dy enciklika njëherazi. Papa donte që së pari të nënshkruante një enciklikë të hartuar nga paraardhësi i tij mbi besimin. Pastaj ai donte të t’i kushtohej temës së varfërisë në një encikilikë me titullin “Beati pauperes” (të varfërit e lumnuem). Të varfërit e sotëm, të papërmendur në këtë tekst, do ta presin me interesim.(Kortezi DW)