ekspozite – Page 4 – Dielli

SAMEDIN ASLLANI, ARTIST ME IDENTITET TE KRIJUAR, HAP EKSPOZITE NE LOZANE

November 20, 2012 by dgreca

Të shtunën që shkoi, më 17 nëntor, Asllani ka hapur ekspozitën e tij të radhës, në Galerinë Prieurè të Lozanës/

Piktori i njohur shqiptar që jeton në Lozanë, Samedin Asllani, të shtunën që shkoi, më 17 nëntor, ka hapur ekspozitën e tij të radhës, në Galerinë Prieurè të Lozanës.Në praninë e një rrethi artdasësish, zviceranë e shqiptarë, piktori Asllani ka shoqëruar vizitorët e tij në botën e tij të artit.I lindur në vitin 1969 në Mitrovicë, Samedin Asllani fillon studimet për pikturë në Universitetin e Prishtinës dhe i vazhdon ato në Zvicër, gjegjësisht në Lozanë.

Asllani prej afër 20 vitesh është aktiv në skenën e artit në Lozanë dhe në gjithë Zvicrën. Ai, duke filluar nga viti 1995, ka hapur deri më tash një numër të madh ekspozitash personale. Një numër veprash të tij janë pasuri e koleksioneve dhe galerive të ndryshme të artit.Piktori ynë merret edhe me dekoracione, që i realizon në mure të jashtme e të brendshme ndërtesash të ndryshme

Veprën artistike të Samit që në fillimet e veta e karakterizon një vulë që e bën të dallueshme nga konglomerati i pikturave që sot krijohen dhe ekspozohen gjithandej. Në to dominon figura e dallueshme enjeriut, e cila, e deformuar dhe stërkequr qëllimisht, transmeton mesazhe të ndryshme, në varësi nga konteksti dhe koha.

Krijimtaria e Samedin Asllanit është një meta-sintezë e tri kohërave dhe dy stileve teknike. Periudha e parë, ajo e zanafillës së krijimtarisë, inspirohet në suaza të surealizmit duke pasur si veçanti vijën harmonike me tush.

Faza që pason, ajo e zhvillimit të identitetit artistik, karakterizohet me studim ngjyrash ekspresive. Koha e tretë, ajo e maturisë, është gërshetim i këtyre përvojave duke rezultuar me perfeksionimin e një stili artistik personal dhe dallues”. Kështu hkruajnë kritikë zviceranë të artit, të cilët, duke iu referuar veçantisë së pikturës së tij, tashmë flasin për “Stilin Asllani”.

Ekspozita e pikturave të Samedin Asllanit do të qëndrojë e hapur deri më 23 nëntor.(albinfo.ch)

EKSPOZOHEN GAZETA TË VITEVE ‘30 PËR 100 VJETORIN E PAVARËSISË

November 16, 2012 by dgreca

100 vjetori i pavarësisëse/ NGA GËZIM LLOJDIA/

Biblioteka publike “Shevqet Musaraj” e qytetit të historik të Vlorës nxori për publikun një numër të konsiderueshëm botimesh të viteve të cilat flasin për festimin e ditës historike të 28 Nëntorit 1912 në Vlorë. Botimet ku dominon shtypi i viteve ’30 si dhe libra që janë botuar pas çlirimit të vendit. Një numër gazetash që botoheshin në vitet 30 kanë fiksuar në faqet e tyre të zverdhura tashmë nga koha,festimet që zhvilloheshin në qytetin e Vlorës çdo përvjetor të flamurit. Dihet se pas ngritjes së flamurit në këtë qytete u bë zakon që çdo përvjetor të festohet ngritja e flamurit tek shtiza e tij si dhe të bëheshin festime me popullin. Një ndër gazetat që pasqyron festimet në Vlorë është gazeta “Shqiptari i Amerikës” ku shkruhet organ i vatranëve. Gazeta ka dalë në 19 dhjetor 1923 në qytetin e Korçës, një vatër dijesh dhe patriotizmi shqiptarësh. Gazeta në fjalë me një fotografi historike sjell atmosferën e kësaj dite, që festuan shqiptarët në kryeqytetin helen Athinë.”Kremtimi ditës së flamurit n Athine shkruhet në ballin e gazetës majtas ku dominohet nga një fotografi e madhe që tregon festimet e kësaj dite historike në shtetin fqinjë. Gazeta e njohur “Dielli”,ka paraqitur një pikture të madhe në krejt ballinën e parë :”Ku shkruhet :Djemuria shqiptare ere e veshur me bukurin e karakterit ruan kështjellën ku u ngrit flamuri .Në këtë pikturë madhore është paraqitur një kështjellë me murre të larta ,në majë valon një flamur me shkabë,djathtas është shkruar 28 XI 1912 .Vet piktura mbanë emërtimin :Dita e Flamurit.

Edhe gazeta “Ora e maleve” ka sjellë në faqet e kësaj disa shkrime që përkujton ditën e ngritjes së flamurit kombëtar si 1912-1924 apo Nata e Flamurit. Gazeta të tjera sjellin shkrime si;festimet e ditës së flamurit në Shqipëri. Gazeta “Demokratia” sjell një shkrim të madh 28 Nëntor .Gazeta tjetër është “Liria’ dhe ajo ka shkruar me një titull me germa të mëdha:”Rroftë flamuri ynë”. Një gazetë tjetër, që nxori nga koleksioni biblioteka publike e qytetit te flamurit ishte gazeta “Besa” me titullin “Rroftë Shqipëria e lirë dhe indipendente”. Në mes ka nj flamur kuq e zi.. Për herë të parë një gazetë shqiptare sjell një fotografi me ngjyra. Dhe kjo fotografi është një flamur kuq e zi që zë krejt faqen Nr 1 të gazetës ‘Besa”.Ky numër i kësaj gazetë ka dalë në nëntor të vitit 1931. Bisedimet e Këshillit kombëtar,legjislatura e parë 1922 sjell të plota të gjithë seancat e kuvendit shqiptar të kësaj periudhe. Botimi më interes është libri Shqipëria 1927. Në këtë ekspozim të botimeve shqiptare të viteve 20-30 janë edhe disa botime që u përkasin disa prej figurave të ndritura të pavarësisë tonë kombëtare. U ekspozuan botime si :Marigo Pozio,Ismail Qemali në lëvizjen kombëtare shqiptare. Një cilik gazetash janë ato të viteve pas çlirimit të vendit .Gazeta paraqisnin festimet që janë kryer në qytetin e Flamurit për ditën historike të 28 Nëntorit festimet e 28 Nëntorit në vitin 1962 ku qyteti i flamurit u shpall qytet hero dhe u kryhen festime të mëdha si dhe vendimi për të ndërtuar monumentin e madh të flamurit në sheshin e Flamurit atje ku në vjeshtën e vitit 1912 u ngrit flamuri kombëtar në banesën e Xhemil Vlorës. Festimet në Vlorë përkonin me rastin e 50 vjetorit të pavarësisë kombëtare. Ndër vendimet që sjell gazeta “Bashkimi” nga vendimet e tre institucioneve të mëdha partiake dhe shtetërore. Ndër vendimet janë :Vlora shpallet qytet hero. Ismail Qemali, Bajram Curri dhe Selam Musai u jepet titulli Hero i popullit. Do të ngrihet monumenti pavarësisë kombëtare. Dekorime patriotësh.

Ndër ekspozimit janë edhe botimet fundit në qytetin e Vlorës si gazeta e re:Përlindja e Shqipënies”.Gazeta “Dielli’ ka disa numra të saj në këtë bibliotekë publike. Në një numër të saj gazeta Dielli” paraqet selinë e saj të re si binaja e re me dy kate si dhe sjell informacione të vlefshme nga atdheu ,Shqipëria. Një pjesë e këtij fondi që klasifikohet tek albanologjia ka qenë pjesë e bibliotekës që ju sekuestrua Eqrem bej Vlorës.

Lidhur me traditën dhe koha kur shfaqen qartazi gjurmët e saj mësojmë se tradita e kësaj biblioteke zë fill herët. Prapa kohëve me mjegull. Kodikët ,dorëshkrimet e rralla të Himarës dhe Vlorës në shekujt XIII-XVI, biblioteka e Mekatit 1672,atë të familjes Vlora shekulli XVIII,biblioteka e Manastirit të Zvërnecit, atë të kishës Ortodokse 1916,të Odes së Tregtisë 1920, bibliotekën e Arsimtarëve 1939,Librarinë “Shpresa” të Ibrahim Shytit si dhe mjaft bibliotekave të pasura në familjet qytetare vlonjate. Kjo besohet të jetë jetëformimi i një institucion ndër më të rëndësishëm të kulturës kombëtare.
Zanafillën e ka në vitet ‘36-‘37 dhe në të dytin,besohet në vitin ‘37 u konsolidua si një e tërë. Merren si pikë referimi një grup intelektualësh ,kuptohet s‘mund të ishin ndryshe të asaj kohe, që formuan “Bibliotekën e Arsimtarëve”.Por nga kujtimet që kam për A.Asllanin shfaqet edhe dora e tij,një dorë pushtetari të mirë. Këta intelektualë dhuruan nga pjesa e tyre libra duke përbërë një fond të tillë me rreth 2000-3000-4000 libra,që përveçse dëshirës përmbante edhe shenjën e respektimit të kulturës sonë dhe pasurimin e saj .Duke ndjekur rrugën e saj mësojmë se në traditën dhe kulturën e Vlorës,një vend të veçantë zë Biblioteka e Vlorës. Në mjaftë dokumente të shekullit të 18, midis qendrave të tjera kulturore përmendet biblioteka e familjes Vlora, Ismail Vlora,Ibrahim Pasha, Mustafa Pashë Vlora,të cilët rreth viteve 1812 kishin në banesat e tyre 5200 ekzemplarë,libra,dorëshkrime. Pas kohës së Mustafa Pashë Vlorës në vitin 1895 nga udhëtarët e huaj vihet në dukje se krahas familjes Vlora,një pasuri kulturore si libri zotëronin familjet e Elmaz Xhafer Kaninës,Ibrahim Abdullait, Hamza Isait,Kolë e Kristo Karbunara, Xhavid Vranari, Jani Minga,Dom Mark Vasa, Osmen Shehu dhe Tol Arapi. Duke zbritur nëpër “orbitën” e kohërave në vitet ’20 siç përmendet edhe në shtypin e kohës,vend zë biblioteka e Syrja, Eqrem Vlorës. Një fakt gati i çuditshëm është se në këto biblioteka të rralla private përkarshi librave të botuar,pra të lidhur gjendeshin dorëshkrime të cilat përmbanin vlera enciklopedike,historike,letrare,etnografike,ku studiues si Karl Patçh,Mis Durhan, Zhusten Godar,Herbert,janë ndeshur me këto materiale etnografike dhe këto ata përshkruajnë në studimet e tyre. Krijimi i këtyre bibliotekave ishte iniciativë e personave të veçantë privatë,të shtyrë nga ndenjët patriotike vunë në shërbim të kësaj kulture fondet e tyre të librave,ndërtesat e banimit si dhe derdhën financa. Fondet e librave ishin të pakta,ndërsa literatura nuk u shërbente të gjithë të interesuarve,por misioni i tyre ishte tepër i madh ato ngrehina kulturore u ngritën çdo ditë me nga një gurë në themele të kulturës sonë. Biblioteka e këtij qyteti detar,në ringritjen e saj në zhegun e verës në 22 gusht 1946,ka regjistruar si fond themelor,bibliotekën private të familjes së njohur Vlora. Kjo pasuri kulturore ishte mbledhur me durim ,ishte gjurmuar si bleta nga diplomati Syrja Vlora dhe intelektuali ,deputeti dhe diplomati Eqrem Bej Vlora. Në vitin 1914 sasia e librave të kësaj biblioteke shënohet aty te 14640 vëllime. Librat ishin në këto gjuhë: latine, arabisht, turqisht,gjermanisht,italisht,greqisht,shqip. Brenda këtij thesari kulturore kishte dorëshkrime të pasura arabe,libra fetare si Bibla,Kurani. Por librat e familjes Vlora ishin të llojit albano-ballkanologjik,gjendeshin aty dorëshkrime,korrespodencë,kur e veçanta ishte korrespodenca me shkrimtarin Duma. Sipas drejtores nga fondi tepër i madh i Vlorajve në këtë bibliotekë gjendet albanologjia,fondi i kësaj familje me rreth 2000 libra të rrallë,që përbëjnë fondin e artë të bibliotekës së Vlorës.“Biblioteka e Arsimtarëve” është biblioteka e parë zyrtare e qytetit detar në pjesën jugperëndimore,ku ndihej era e valëve dhe prushëzimi i historisë. Daton vitin ’37,si kohë-lindje. Shërbyen dy dhoma të godinës së familjes Harxhi. Shtypi i kohës bënë fjalë për 7156 libra fond të kësaj biblioteke. Në gazetën “Jeta e re”,që e kishte syrin e botimit në këtë qytet,intelektualët i shtruan bashkisë kërkesën,për të ngritur një bibliotekë publike. Kohë më vonë ,kryesisht pas luftës së dytë,me fondin ekzistues ,atë të Eqrem bej Vlorës mori formë ky institucion kulturor në këtë qytet. Është pasuruar nga dhurimi i revistave,librave etj nga patriotë si Ibrahim Shyti,Ali Asllani, Musa Jonuzi,Dr Ali Mihali, Jani Minga,Reis Golemi, Kristo Karbunara, Mateo Matathia , Pepe Zevi, Murat Tërbaçi, Ahmet Muka.

Libri politik përfshinë rreth 5000-6000 tituj dhe fillon nga vitet 1800.Periodiku ka një diapazon më të gjerë ku 2000-3000 janë koleksion shqip të periodikëve shqiptar të para çlirmit ku përfshihen gazetat:”Balli i kombit” ,”Tomori”, ”Liria”, ”Korça” , Shekulli” ,”Bashkimi”,”Kombi”,”Shqiptari i Amerikës”.Janë një sërë revistash në gjuhë të huaja që kanë si objekt peshkimin,naftën,mjekësin ekonominë .(Lexoni me shume ne Diellin e 100 Vjetorit)

VLORA HISTORIKE NË EKSPOZITËN ME 400 FOTOGRAFIT TE PIRO STEFËS

November 8, 2012 by dgreca

NGA GËZIM LLOJDIA/ Arkitekti i njohur nga Vlora Piro Stefa i quan 400 gjurmë historike 400 fotografit të vendosur në ekspozitën Vlora -100 vjet pavarësi”të ekspozuara në hollin e teatrit Petro Marko Vlorë. Kanë qenë punimet e mbledhur ndër vitet që ai ka kaluar në punën e arkitektit si dhe një rrugëtim disa vjeçar jashtë vendit në kërkim të thesareve historike shqiptare .Të gjitha gjurmët dhe dëshmitë që kja kanë ruajtur breznit dhe janë gjurmuar koleksionuar nga arkitekti Stefa tregojnë historinë e qytetit të flamurit në një rrugëtim të gjatë historik nga kohët me mjegull për tu finalizuar në ditët që përmbajnë 100 vite kohë nga pavarësia e vitit 1912. E veçantë e eksponateve të arkitektit Stefa është se ekspozita është ndarë veçanërisht sipa kohëve historike që ka përshkuar qyteti. “Lundërtarë e udhëtarë”, është një hartë e vitit 1521, ku shfaqet qyteti, Kanina si qendër e fortifikuar me kalanë e Vlorës ndërtuar në 1534 nga Sulltan Sulejmani i Madhërishëm. Fotografit e paraqitura në këtë ekspozitë në Portin e Vlorës, shkolla së parë shqipe në gra rruga Vlorë-Skelë. Atë që arkitektika sjell me imazhe të fikësuara në celluloid ne po mundohemi ta sjellim shkurtimisht:Historia moderne e bulevardit Vlorë-Skelë, nis në vitin 1906, kohë kur qyteti që shtrihej në pjesën e vjetër të saj, deri tek Xhamia e sotme e Muradies, lidhej me Skelën përmes një gjurme, që nuk kishte asgjë të përbashkët me një rrugë. Paria vlonjate e kohës vendosi që kjo rrugë të ndërtohej e shtruar me kalldrëm.Gjatë periudhës deri në fund të viteve 1940-të të shekullit të kaluar, rruga ishte e paasfaltuar dhe qarkullimi në të ishte jashtë standardeve. Pas vitit 1920, ajo përshkohej nga një linjë hekurudhore(dekovil), që ishte mjeti kryesor i transportit për qytetin e Vlorës, të atyre viteve. Rruga e ngushtë me kalldrëm përshkohej nga karrocat e pakta, si dhe nga linja e dekovilit që shkonte deri në Skelë dhe në port. Në të dy krahët e rrugës, ndërtimet pothuajse mungonin. Kjo situatë vazhdoi deri në fillim të viteve 1950-të, kur investimet për zgjerimin e qytetit, nisën të shtriheshin edhe në këtë pjesë, ku u ndërtua fabrika e Orizit dhe gradualisht, mjaft godina banimi 2-3-4 katërshe, që nisën të krijonin profilin e një rruge moderne. Shumë fotografi nga kohet e para të qytetit janë interesante.Duke qenë në zanatin e arkitektit Piro Stefa veçanërisht është ndalur tek arkitektura e qytetit ajo e hershme dhe sotmja. pamje e Vlorës e vitit 1916 marrë nga ajri mbetet impresionuese. Unë jam pjesë e asaj gjenerate, shprehet arkitekti Piro Stefa, që kam kontribuar në ndërtimin e qytetit të ri, për të rritur kualitetin e jetesës së komunitetit dhe në këtë pikë nuk duhen mohuar sukseset. Vlora sot tregon jo vetëm fuqinë ekonomike, fuqinë turistike, që respekton aq sa mundet këtë tranzicion të stërzgjatur, por nga ana tjetër, ka bërë pak për të respektuar traditën e vjetër historike, moshën e qytetit. E vërteta është se këtë dukuri, Vlora e ekspozon më pak se qytetet e tjera. Shkodra është një shembull, që ka bërë hapa pozitivë për të rivlerësuar të shkuarën. Duke folur për koleksionet pasura të këtij arkitekti pasionant ai është shprehur: Unë kam një koleksion të pasur me gravura të vjetra, harta të vjetra mesjetare, që në të shumtën e rasteve janë bërë nga gjeografë venecianë, por edhe të Perandorisë Osmane. Ka kronika të shumta për Vlorën e Kaninën, ku shkruhet gjerë e gjatë, studiues të jashtëzakonshëm me potencial ndërkombëtar, sikurse është Eqrem Bej Vlora, që ka shkruar jo vetëm me një saktësi shkencore, por edhe me një dashuri të madhe për këto treva. Harta më e vjetër që unë disponoj, është ajo e vitit 1521 e Reispirit. Që të gërmosh dhe arrish të gjesh diçka, kërkon impenjim dhe shumë kohë, sigurisht kërkohen edhe shpenzime. Pra nuk është e thjeshtë, por nëse dikush interesohet, materialet për Shqipërinë, për Vlorën, gjenden në arkivat e shteteve rrotull si në Itali, Greqi, ish-Jugosllavi, por edhe në vende të tjera. Është një koleksion i tërë i kartolinave të vjetra, që janë që nga viti 1900 deri më 1990, ku numërohen disa qindra kartolina. Në to konstaton të fiksuar realitetin vlonjat, mënyra se si kanë jetuar, traditat, zejet, qyteti. Si ka evoluar qyteti, zejtaria, jeta qytetare. Elementë shumë të rëndësishëm, që janë konsensualë për qytetin, janë rruga Vlorë-Skelë, Sheshi i Flamurit, bregu i detit etj. Nga ana tjetër, duhet të kuptojmë edhe një gjë, që gjatë shekullit 20-të, që shtrihet në kohë edhe ky koleksion, që është solid, nga më të pasurit, ku janë disa qindra, një pasuri shumë e madhe, që shtrihen në 100 vjet dhe aty konstaton me lehtë ndryshimet që janë bërë.