Shtetet e Bashkuara kujtojnë 50 vjetorin e fjalimit legjendar “Unë kam një ëndërr” të aktivistit Martin Luther King.
Fjalimi i vitit 1963, në të cilin predikuesi afrikano-amerikan, Martin Luter King, e artikuloi vizionin e tij të vendit të liruar nga padrejtësia raciale, ishte moment vendimtar në lëvizjen për të drejtat civile në Shtetet e Bashkuara. Fjalimi konsiderohet si thirrja më ndikuese për drejtësi shoqërore në histori.
“E kam një ëndërr që një ditë, ky vend do të ngrihet dhe jetoj kuptimin e vërtetë të kredos së tij – ne i mbajmë këto të vërteta që të jetë të vetëkuptueshme: që të gjithë njerëzit janë të krijuar të barabartë – e kam një ëndërr që një ditë në kodrat e kuqe të Gjeorgjisë, bijtë e ish-skllevërve dhe bijtë e ish-pronarëve të skllevërve, do të jenë të aftë të ulen së bashku në tryezën e vëllazërisë”, pat thënë Martin Luther King, atëherë 34 vjeçar.
Ky fjalim, po ashtu, i ka inspiruar shumë breza të aktivistëve në mbarë botën për të ndërmarrë rezistencë të pa dhunshme, siç ka kërkuar Kingu, që “forca fizike të kundërshtohet me forcën e shpirtit”.
Më vonë është zbuluar se Martin Luther Kingu ishte shmangur tekstit të përgatitur për ta paraqitur vizionin e tij legjendar.
“E kam një ëndërr që katër fëmijët e mij të vegjël, një ditë do të jetojnë në shtet ku ata nuk do të vlerësohen nga ngjyra e lëkurës së tyre, por nga përmbajtja e karakterit të tyre. E kam një ëndërr sot”, pat thënë Martin Luther King.
Fjalimi shumë i njohur i Kingut ishte bërë në mbyllje të “Marshit në Uashington për Punë dhe Liri”, në të cilin patën marrë pjesë 250 mijë vetë në kryeqytetin e Shteteve të Bashkuara, ku ndonjëherë ndodhnin beteja të përgjakshme për të drejtat civile.
Kjo ngjarje më 28 gusht të vitit 1963, e ka mundësuar kalimin e legjislacionit madhor për të drejtat civile dhe votuese, gjatë viteve të ardhshme.
Organizuesit e marshimit të sotëm thonë se qëllimi është që të përkujtohet e kaluara, por edhe të kërkohet progres në padrejtësitë shoqërore aktuale, siç janë pabarazia raciale që vazhdon, reforma imigruese dhe të drejtat homoseksuale.
Në një marsh të mbajtur më datën 24 të këtij muaji në Uashington, para përkujtimit zyrtar të 28 gushtit, po ashtu është theksuar mbështetja për këto dhe për çështje të tjera.
Eleanor Holmes Norton, aktiviste e cila kishte marrë pjesë në marshin e vitit 1963, tash është e dërguar e Uashingtonit DC-së, në Dhomën Përfaqësuese të Kongresit të Shteteve të Bashkuara.
Ja se çka i deklaroi ajo Zërit të Amerikës lidhur me marshimin e atëhershëm.
“Lëvizja mbetet e rëndësishme pasi është zhvilluar për t’i plotësuar nevojat ditore,dhe nevojat ditore të afrikano-amerikanëve janë arritja e paritetit relativ me amerikanët e tjerë. Ne nuk jemi as afër kësaj. Ne jemi më tepër së bashku si rezultat i punës së lëvizjes për të drejtat civile, të doktor Kingut dhe të tjerëve, por shkaqet që lëvizjet për të drejtat civile ende kanë rezonancë të tillë në mesin e popullit amerikanë janë për shkak të distancës që ende ka mbetur, e jo distanca prej nga kemi ardhur”, tha Eleanor Holmes Norton.
Derisa afrikano-amerikanët kanë parë avancime të rëndësishme në arsim dhe forcë politike, papunësia e tyre në Shtetet e Bashkuara është afro sa gjysma e të bardhëve, pra e njëjtë me atë që ishte para 50 vitesh.
Studimet tregojnë se pjesërisht fajtor për këtë dallim është diskriminimi.
Një hulumtim aktual i opinionit nga Pew Research Center, ka gjetur se pothuajse gjysma e të anketuarve besojnë se “shumë më tepër” duhet të bëhet për të arritur shoqëri të lirë nga racizmi.
Më vonë gjatë ditës, pritet të flasë edhe presidenti amerikan, Barack Obama.
Këmbanat në gjithë Amerikën do të bien në orën 21 sipas kohës së Evropës së Mesme, meqë Kingu në fund të fjalimit të tij ka bërë thirrje që “të lejojmë të kumbojë liria”.
Martin Luter Kingu, që ishte edhe fitues i Çmimit Nobel për Paqe, u vra më 4 prill të vitit 1968 në Memfis të shtetit Tenesi, në moshën 39 vjeçare
“Kam një ëndërr”: Vizionet e së ardhmes të frymëzuara nga Martin Luther Kingu
Më 28 gusht të vitit 1963, rreth 250,000 njerëz janë mbledhur në Uashington, duke bërë thirrje për punë, drejtësi sociale dhe të drejta të barabarta.
Në Memorialin Lincoln, ata kanë dëgjuar fjalimin e ikonës së të drejtave civile, Martin Luther King, i cili imagjinonte një ditë kur njerëzit nuk do të gjykoheshin për nga ngjyra e lëkurës, por nga përmbajtja e karakterit të tyre.
Për të shënuar 50 vjet të fjalimit legjendar “I have a dream”, Radio Evropa e Lirë ka pyetur disa aktivistë të rajoneve që mbulon se çfarë ëndrrash kanë për të ardhmen e vendeve të tyre.
Shirin Ebadi, Iran
Shirin Ebadi, 66 vjeçe, është avokate iraniane dhe aktiviste për të drejtat e njeriut. Në vitin 2003, ajo është bërë iraniania e parë dhe gruaja e parë myslimane që fiton Çmimin Nobel për Paqe. Lufton shumë për të drejtat e grave dhe ka udhëhequr reformat në Ligjin familjar të Iranit. Ebadi ka jetuar në mërgim qysh në vitin 2009, pas rizgjedhjes së kontestueshme të presidentit Mahmud Ahamdinejad.
“Unë kam një ëndërr. Ëndrra ime është që zemra e njeriut të globalizohet, në atë mënyrë që çdo individ të ndjejë dhimbjen dhe ankthin e tjetrit sikur të ishte dhimbja dhe ankthi i tij”, thotë Ebadi.
Dmitry Makarov, Rusi
Dmitry Makarov, 31 vjeç, është udhëheqës i Lëvizjes për të Drejtat e të Rinjve në Rusi dhe anëtar i Ekipit Ligjor, i cili siguron ndihmë legale për aktivistët rusë. Veprimtaria e tij ka çuar në përfshirjen e ndryshimeve të rëndësishme në legjislacionin rus për marrëdhëniet e policisë me qytetarët. Ai po ashtu ka punuar për të krijuar praktikën e vëzhguesve të pavarur publikë në seancat e qeverisë dhe seancat gjyqësore.
“Do të doja të jetoj në një vend, ku interesat e individit, vlerat e lirisë, drejtësisë dhe dinjitetit janë më të rëndësishme se territori apo çdo interes kombëtar apo shtetëror. Koncepti i të drejtave të njeriut që unë mbështes, nuk ka të bëjë me lumturinë, por me standardet minimale të jetës që u mundësojnë njerëzve të kenë dinjitet dhe liri. Ëndërroj që ky minimum të respektohet në vendin tim”, thotë Makarov.
Anastasia Danilova, Moldavi
Anastasia Danilova, 30 vjeçe, është drejtore ekzekutive e Genderdoc-M, organizatës së vetme joqeveritare në Moldavi, e cila mbështet të drejtat e lesbikeve, homoseksualëve, biseksualëve dhe transseksualëve. E lindur në Rusi, Danilova është zhvendosur në Moldavi në vitin 2004 për të qenë me të dashurën e saj.
“Ëndra e shumë mbrojtësve të të drejtave të njeriut mund të rëduktohet në një ëndërr shumë të thjeshtë, ndoshta banale, por megjithatë madhështore: të drejta të barabarta për të gjithë njerëzit. Si aktiviste e LGBT-së në Moldavi, kjo është ajo që dua të shoh edhe në vendin tim. Do të doja të shoh njerëzit duke respektuar njëri-tjetrin pa marrë parasysh se sa ndryshe janë. Do të doja të shoh respekt të pakushtëzuar nga shteti për të drejtat dhe liritë e të gjithë qytetarëve”, thotë Danilova.
Natasa Kandiq, Serbi
Natasha Kandiq, 67 vjeçe, është aktiviste serbe e të drejtave të njeriut dhe themeluese e Qendrës për të Drejtën Humanitare, e cila bën fushatë për të drejtat e njeriut dhe pajtimin në ish-Jugosllavi. Edhe pse është e diskutueshme në Serbi, ajo ka marrë disa çmime ndërkombëtare për të drejtat.
“Gjithmonë mendoj rreth asaj se si t’i emëroj të gjitha viktimat në luftën e Jugosllavisë dhe si ta thyej heshtjen në Ballkan për të kaluarën dhe viktimat. Kujtesa ka përfshirë gjithmonë numra dhe jo emra. Është ëndrra ime dhe shpresoj që një ditë, të gjithë ne në ish-Jugosllavi dhe në botë do të dimë emrat e viktimave të krimeve të luftës dhe të luftës”, thotë Kandiq.
Ramazan Bashardost, Afganistan
Ramazan Bashardos, 48 vjeç, është njëri nga mbrojtësit më të njohur të të drejtave të njeriut në Afganistan. Është anëtar i parlamentit dhe ka garuar për president në vitin 2009.
“Ëndrra ime është arritja e drejtësisë politike, sociale, kulturore, etnike dhe ekonomike në Afganistan. Nuk flas për ndarje të pushtetit. Nuk flas për atë se sa ministra janë pashtunë, hazaras, taxhikë ose uzbekë. Ëndrra ime është që çdo qenie njerëzore, çdo afgan, çdo ide dhe çdo besim të njihet”, thotë Bashardost.
Hanaa Edwar, Irak
Hanaa Edwar, 67 vjeçe, është sekretare e përgjithshme e Shoqatës Al-Amal të Irakut dhe bashkëthemeluese e Rrjetit të Grave të Irakut – një organizatë kjo që tubon 80 grupe të grave nga i gjthë vendi. Ajo është po ashtu bashkëthemeluese e Iniciativës Civile për Rujatjen e Kushtetutës.
“Ëndrroj që Iraku të jetë i sigurt, që njerëzit të jetojnë të sigurt, të bëjnë jetë normale si të tjerët. Ëndrroj që njerëzit të kenë marrëdhënie me të tjerët pa frikë dhe hezitim. Ëndrroj që njerëzve t’iu përmbushen ëndrrat për liri, zhvillim, përparim, lumturi – gjë që na ka munguar për dekada. Kjo është ëndrra dhe dëshira jonë”, thotë Edwar.
Hikmet Hajizade, Azerbajxhan
Hikmet Hajizade, 59 vjeç, është analist i njohur politik në Azerbajxhan. Ai është mjek me profesion dhe ish-ambasador i Azerbajxhanit në Rusi.
“Kam disa ëndrra. Por, ëndrra ime kryesore është të pastrohemi nga gënjeshtrat dhe hajnitë. Korrupsioni, gënjeshtrat dhe plaçkitjet janë problemet më të mëdha, me të cilat përbvallet kombi ynë. Këto janë burime të fatkeqësisë sonë”, tjotë Hajizade.(Kortezi_Radio Evropa e Lire)