Eugjen Merlika – Page 52 – Dielli

FALEMINDERIT SHËNJTËR!

October 30, 2016 by dgreca

NGA EUGJEN MERLIKA/Me gëzim të madh mësova, pak ditë më parë, për emërimet e reja të kardinalëve nga Selia e Shenjtë. Ndërmjet atyre emrave ishte dhe Dom Ernest Simoni (Troshani), i fundit ende në jetë, mbas martirizimit të Kishës shqiptare prej regjimit komunist. Zgjedhja e atij shërbyesi të përvuajtur të Zotit, për t’a futur në numurin e pakët të Princërve të Kishës, më ka prekur në thellësi të zemrës.

Shënjtërì, më lejoni t’U quaj vëlla. Si katolik, si shqiptar dhe si njeri që ka jetuar deri në moshën 47-vjeçare në kampet e përqëndrimit e në burgjet e diktaturës komuniste, Ju falënderoj nga thellësia e zemrës sime për emërimin e Kardinalit të ri Troshani. Falënderimi im, besoj edhe i bashkatdhetarëve të mij, ish të përndjekur nga diktatura, nuk i drejtohet vetëm shprehjes së fundit të dashurisë për popullin tim, vlerësimit të Kalvarit vetiak të shumë viteve të Dom Ernestit, në mbrojtjen skajore të parimeve të krishtera, edhe me flijime të dhimbëshme në vite të gjata.

Ai falënderim shtrihet në të gjitha vendimet e marra nga Selia e Shenjtë në dobi të katolikëve e të popullit shqiptar, në tre vitet e fundit. Bashkatdhetarët e mij nuk mund të harrojnë kurrë 21 shtatorin 2014, atë ditë të paharrueshme, në të cilën Juve erdhët në Shqipëri. Ishte udhëtimi i parë në Kontinentin e Vjetër, jashtë kufijve të Italisë. Ai udhëtim i u kushtua Vendit tonë, “tokës së fshikulluar nga përndjekjet”, siç e kishte përcaktuar një parardhës i ndritur i juaji, shumë i dashuri Gjon Pali II. Ajo ditë qe ndriçuese për të gjithë shqiptarët, ata që jetojnë n’atdhe dhe ata që janë të shpërndarë nëpër botë. Qe veçanërisht e gëzuar për katolikët, të cilëve i u njohën përsëri mundimet, kalvaret, martirizimi në pothuaj gjysmë shekulli të diktaturës së pamëshirëshme komuniste.

Ju faleminderit Shënjtërì për atë ditë të mrekullueshme, që na solli në kujtesën tonë një tjetër ditë të paharruar, 25 prillin e vitit 1993, kur Papa Woytila, në gjunjë puthi tokën tonë në aeroportin “Nënë Tereza”. Ishte vizita e parë e një Vikari të Krishtit në tokën shqiptare gjatë dymijë viteve. Qe një vizitë në shenjën e nderimit për dhimbjet e vuajtjet tona, por edhe të ringjalljes sonë mbas Kalvarit, të shpresës e të rilindjes së Kishës së Krishtit, mbas gjysëm shekulli errësire e katakombash.

Vizita e Juaj, veç nderimit për martirizimin e Kishës katolike, të paraqitur mjeshtërisht, nëpërmjet portreteve të Martirëve, të varur në të dy anët e shëtitores së Kryeqytetit, qe edhe në shenjën e respektit e vlerësimit për harmoninë fetare të shqiptarëve. Shumë falënderime, Shënjtërì, për vënien në dukje para gjithë botës të kësaj pasurie të paçmuar të popullit tonë. Shumë njerëz, gjatë shekujve, e kanë interpretuar tolerancën dhe harmoninë tonë fetare si shprehje të pamjafteshmërisë së besimit. Ndoshta ka një pjesë të vogël të së vërtetës historike n’ata gjykime, por un besoj se ato vlera janë një pasuri e madhe shpirtërore e popullit tonë.

Ҫfarë krenarie e përshkoi trupin tim kur dëgjova të pohonit, në fjalën Tuaj përpara qytetarëve të Tiranës :

“Bashkëjetesa paqësore ndërmjet bashkësive të ndryshme fetare, është në fakt një dhuntì e paçmuar për paqen dhe zhvillimin e harmonishëm të një populli. Është një vlerë që duhet mbrojtur e forcuar çdo ditë, nëpërmjet edukimit me respektin e ndryshimeve dhe të identiteteve të veçanta, të hapura kundrejt bashkëbisedimit dhe bashkëpunimit për të mirën e të gjithëve, me ushtrimin e njohjes e të vlerësimit të njëri tjetrit. Është një dhuntì për të cilën duhet t’i lutemi Zotit gjithmonë. Le të vazhdojë Shqipëria gjithmonë në këtë rrugë, duke u bërë për shumë Vende shëmbull frymëzues ! ”

Mbas vizitës së Gjon Palit II në Shqipëri erdhi emërimi i Imzot Mikel Koliqit si Kardinal. Edhe Ai ishte një i shpëtuar i ndritur i përndjekjes që ra mbi fenë e krishterë nga regjimi ateist komunist. Ju na bëtë një tjetër dhuratë, emërimin e Dom Ernest Troshanit, Kardinalit të ri shqiptar, i pari në mijëvjeçarin e tretë, i dyti i kohëve të reja.

Mbas pak ditësh, në qytetin e lashtë të Shkodrës, në qendrën e hershme të krishterimit shqiptar, do të kryhet proçesi i Lumturimit të 38 Martirëve të periudhës 1945 – 1974. Do të jetë ngjarja e tretë e madhe e kësaj vjeshte të lavdishme për kishën shqiptare e për të gjithë Kombin tonë. Mbas Shënjtërimit të Nënës Terezë të Kalkutës, bijës më të madhe të gjakut shqiptar e shëmbull e Shenjtëreshës botërore, mbas shpalljes si kardinal të Dom Ernest Troshanit, të të mbijetuarit të fundit të martirizimit, ja edhe lumturimi i Martirëve që janë ngjitur në Qiell, duke çuar në Mbretërinë e Zotit dëshminë e tyre të fuqisë së Fesë.

Faleminderit Shënjtërì, për ndihmesën Tuaj vendimtare në këto ngjarje historike, të bekuara e të jashtzakonëshme për popullin tonë. Do të keni gjithmonë mirënjohjen e gjithë shqiptarëve që besojnë në Hyjninë dhe lusin Zotin për paqen e dashurinë mes njerëzve, mbi këtë tokë dhe shëlbimin e shpirtërave në Mbretërinë e Perëndisë.

Përshëndetjet e urimet e mija më të përzemërta e më të ngrohta, për një jetë të gjatë në shërbim të Kishës së Krishtit e të Paqes në Botë.

Tetor 2016 Eugjen Merlika

SHËNJTËRESHA NËNË TEREZË DHE SHQIPTARËT

September 19, 2016 by dgreca

“Un nuk jam veçse një laps i vogël në duart’ e Zotit. Është Ai që shkruan, është Ai që mendon, është Ai që vendos”- NËNË TEREZA E KALKUTËS/

Shkruan:Eugjen Merlika/4 shtatori 2016 do të jetë një datë e skalitur me shkronja të ndritëshme në histori. Shënjtërimi i Nënë Terezës, në shekull Anjeze Gonxhe Bojaxhiu, një bijë e popullit tonë, e lartësuar me hirin e Jezu Krishtit në botën e së vërtetës hyjnore, krahas gëzimit, entuziazmit, kënaqësisë deri në krenari për gjakun e saj shqiptar, mendoj se është edhe një shtysë përsiatjeje të thellë mbi të shkuarën tonë, veçanërisht në lidhje me Të.

Historia e Shenjtëve të Krishterimit është shumatorja e historive të njerëzve, burra e gra, të cilët Perëndia i përzgjodhi mes krijesave njerëzore, i pajisi me frymën e saj dhe i ngarkoi secilit misionin që të vinte në jetë mësimet e saj. Ato apo ata patën jetë të gjata apo të shkurtëra, në mundime, vuajtje e dhimbje, në shembëllim të Birit të Zotit, kaluan Kalvarin e tyre, duke vërtetuar çdo ditë se njeriu nuk është një qënie e përsosur, se në të bashkëjetojnë e mira dhe e keqja, se megjithë vështirësitë e mëdha të luftës brënda vetes, me frymën e Qielllit dhe vullnetin e tokës njerëzit mund të gjejnë rrugën e Zotit. Shënjtët janë modelet, shëmbujt, udhërrëfyesit, ata që lindin një në qindra milionë, përçues të dritës Hyjnore mes mëkatarëve e vdekëtarëve të thjeshtë.

Një e tillë ishte edhe Nënë Tereza e lumturia e jonë, si shqiptarë, qëndron në faktin se edhe në mes të popullit tonë, jo shumë i dalluar në historinë e tij për fuqinë dhe qëndrueshmërinë granitike të besimit fetar, Jezu Krishti dhe Virgjëresha Marie zgjodhën një vajzë të thjeshtë si “drita e tyre ndërmjet të varfërvet”, duke e bërë këtë vajzë zëdhënësen e Tyre më besnike e më të ndritur në botën e shekullit më mizor të historisë së njerëzimit.

Anjeze Gonxhe Bojaxhiu ishte brumë i magjes shqiptare, i gatuar me miellin zero të grurit të fushave të Kosovës, e mbruajtur me respektin e fjalës së dhënë e me plotësimin, deri në vetmohim, të misionit të marrë përsipër. Ajo ishte pjellë e Shqipërisë së traditës, që njihej në dyshen e bashkangjitur “Fè e Atme”, të kënduar nga poeti kombëtar At Gjergj Fishta. Por këtu mbaron roli i Shqipërisë në veprimtarinë e bijës së saj, edhe se ajo mbeti në zemrën e saj të përvëluar nga malli, aq sa të pohojë botërisht në ceremoninë më të rëndësishme të jetës së saj botërore, kur i u dha Ҫmimi Nobel : “Nga gjaku dhe origjina jam shqiptare….”

Shqipëria, e dalë nga gati gjysmë mijëvjeçari pushtimi osman, së cilës, për të krijuar një ndërgjegje kombëtare, të domosdoshme për jetën e saj të pavarur, i duhej të ushqehej me mite heronjsh të vërtetë e të sajuar, me legjenda lashtësie e qëndrese mbijetese, e përcolli me një farë heshtjeje rrugën e murgeshës së re, që kishte zgjedhur Urdhërin e Loretos, në Hindinë e largët, për të vënë në jetë mësimet e Jezusit mbi mëshirën e krishterë. E shkëputur nga familja e atdheu, e kushtuar tërësisht për rreth pesëmbëdhjetë vjet arsimimit, jo vetëm të vajzave të familjeve të pasura të Kalkutës, por edhe fëmijëve të varfër të saj, murgesha Terezë kalonte jetën e saj misionare, në qetësinë e rreptësinë e Kuvendit dhe në intimitetin e lutjeve. Deri më 1948 Motra Terezë ishte një nga shërbyeset e heshtura të Jezusit, ndërmjet mijërave të tilla në të katër anët e botës. Jeta e saj e njohur shoqërore filloi me daljen nga Urdhëri e shtytur nga një vizion hyjnor i një bisede me Krishtin dhe Virgjëreshën, e me themelimin e shoqatave të saj të bamirësisë e të “Misionareve të Mëshirës”.

Kjo jetë mbeti krejtësisht e panjohur për shqiptarët e republikës popullore, jo vetëm për zotimin kundër fetar skajor të regjimit, por edhe për mungesën e theksuar të njohurive dhe lajmeve e, ndoshta, edhe për një mospërputhje mendësie mes fakteve të kujdesit të murgeshës shqiptare për më të varfërit e të varfërvet të Hindisë, duke u pastruar me dorë krimbat nga mishi i “arixhinjve” dhe koncepteve të “burrërisë” e “trimërisë” shqiptare. Shqipëria zyrtare qe e ftohtë dhe mospërfillëse kundrejt veprës së saj madhore me përmasa planetare, deri sa Akademia Suedeze e Shkencavet, më 1979, do t’i jepte asaj Ҫmimin Nobel për “Mbrojtjen e Paqes”. Mërgata shqiptare jashtë mbante lidhjet me murgeshën e madhe, por hendeku mes saj dhe regjimit të Vendit të saj të lindjes që, në gjysëm shekulli, qe shprehja më e përkryer e gjithshkaje t’errët e mizore, që ishte në gjëndje të prodhonte kombi shqiptar, u thellua e u zgjerua në përmasa katastrofale. Regjimi i Enver Hoxhës, me cinizmin karakteristik të huajtur nga OZNA serbe apo GPU-ja sovjetike, modelet e policive politike të admiruara e të përvehtësuara deri në përnjisim nga Sigurimi i Shtetit shqiptar e quajti murgeshën Terezë të Kalkutës si njeri që “përdorej gjërësisht nga Vatikani dhe Gjon Pali i II për aktivitete propagandistike kundër vendt tonë”, “një agjente e rrezikëshme”, “një armike” që duhej mbajtur në mbikqyrje edhe në Hindinë e largët, mbasi “rrezikonte” lirinë e Shqipërisë.

Si pasojë e kësaj mendësie u arrit në kulme të cinizmit kriminal, të shfaqur nga zyrtarë të lartë të rangjeve të ndryshme, që nga ambasadorët shqiptarë në Vende të huaja, deri tek znj. Vito Kapo në Meksikë, e cila lutjeve të nobelistes shqiptare, të veshur me sarin hindian, për të biseduar me të i u përgjigj me mospërfilljen dhe vrazhdësinë e spikatur të kastës së saj se”nuk kemi çfarë të bisedojmë bashkë”. Ky qe çasti kulmor i i keqtrajtimit të hapur të Shënjtëreshës shqiptare, qe një thikë e ngulur në shpirtin e saj të madh, qe plaga më e thellë që mori “krenaria” për gjakun shqiptar që i rrihte në deje. Por dhimbja më therëse, e kthyer në një torturë të përherëshme, që shoqëroi pjesën e dyzuar të personalitetit të saj, atë të jetës intime, të kujtimeve të dashurive familjare të fëminisë e të rinisë së parë, e skalitur në kujtesën e saj prej tetëmbëdhjetë vjeçareje në figurat e nënës e motrës, qe pamundësia për t’i parë edhe njëherë ato. Janë të njohura përpjekjet e ndërhyrjet e drejtuesve kryesorë të botës së atëherëshme pranë autoriteteve shqiptare për të bërë të mundur bashkimin e Nënë Terezës me familjaret e saj, të mbetura në Shqipëri. Ato i përgjigjen emrave të një Xhon F. Kenedi, të një Sharl dë Goli, të një U Thant-i, të një Indira Gandi e sa e sa të tjerë. Por Shqipëria, që kishte patur, në të shkuarën e pushtimit nazifashist, burra shteti që kishin shpëtuar qindra jetë hebrenjsh me guximin dhe bujarinë shqiptare të tyre nuk gjeti, tek drejtuesit e saj komunistë, asnjë shkëndijë bujarie e shpirtmadhësie për të bashkuar, para fundit të jetës, një familje të ndarë të popullit të saj….

Të gjitha këto fakte e konsiderata i njohin mjaft shqiptarë, sigurisht i njohin mirë drejtuesit aktualë të shtetit, të pranishëm dukshëm në ceremoninë historike të 4 shtatorit 2016 në Vatikan. Por në fjalët, intervistat apo shkrimet e tyre nuk preken aspak veprimet e turpëshme që janë kryer kundrejt figurës më madhore të lindur në truallin shqiptar, ata anashkalohen sikur heshtja të kishte fuqinë e shlyerjes. Besoj se shumëkush në atë ditë të madhe, një nga ato që të detyrojnë t’i nënshtrohesh edhe kolektivisht provimit të ndërgjegjes, do të kenë pritur nje kërkim faljeje të sinqertë, zyrtare, të pamëdyshje të Shtetit shqiptar drejtuar Zotit dhe shpirtit të bardhë të Shënjtëreshës Terezë, për plagët e hapura të martirizimit të shërbyesve të fesë së Krishtit, madje të gjithë fevet. Drejtuesit e sotëm, kryetari i shtetit apo kryetarët e tjerë të institucioneve, në sajë të moshës së tyre mund të përligjin heshtjen prej struci ndaj të këqijave të parardhësve të tyre, por një qëndrim i tillë nuk nderon ata e nuk i shërben së vërtetës historike, e cila, edhe mbas gjysëm shekulli masakrimi, ende është tepër larg pohimit të saj.

Por nëse në simpoziumet studimore apo hipokrizitë politike mund të vazhdohet ende “t’i shitet sapuni për djathë” shqipfolësvet, në ditën e shënjtërimit të një bashkatdhetareje, ngjarje aq e rrallë sa, për të hasur një të ngjajshme, duhet të kthehemi 1500 vjet mbrapa, duhet të kishte qënë një farë “rrëfimi”kombëtar. Do të vlente një veprim i tillë edhe për të treguar se, më së fundi, e kemi përnjisuar mesazhin e jetës së Shënjtores tonë, se falënderojmë Zotin për dhuratën e saj e se jemi gati, të penduar për mëkatet tona të stërmëdha, të kërkojmë hirin e saj si “Mbrojtëse e Shqipërisë”. Kjo gjë nuk ndodhi e besoj se të gjitha fjalët e bukura, të zbrazura pa kursim n’ato ditë, duhen shumëzuar me zero, mbasi e shkuara jonë kriminale vazhdon të jetojë ende e strukur në strofkat e fshehta të zemrave të politikanëve tanë.

E gjithë retorika mbi “kombin që i dhuroi botës një shërbëtore si Nënë Tereza, si kombi që ka brënda tij njerëz të cilët i përkasin pjesës së njerëzimit që është aq shumë e lidhur me dëshirën që të ndeshet me të keqen…” (Presidenti Bujar Nishani) është një demagogji bajate dhe e rëndomtë, në sintoni me atë të njohurën e së shkuarës, nëse nuk paditet me forcën e duhur e keqja, zotëruese e së kaluarës, e nuk gjen shprehjen e vet pendesa e thellë e sinqertë, jo hipokrizia e rradhës. Madje vetë koncepti për personazhin si “shërbëtore e botës” tregon se presidenti me gjithë vullnetin e tij, nuk arrin te shkëputet nga interpretimi laik i dukurisë. Shënjtëresha e Kalkutës nuk ishte një “shërbëtore e botës”, por një shërbyese e Jezu Krishtit dhe Virgjëreshës Marie, të cilët i kishin ngarkuar asaj misionin e shërbimit ndaj të braktisurvet e të varfërvet të botës. Së treti, nuk ishte kombi që i dhuroi njerëzimit Nënë Terezën, por Shën Tereza që, me dritën e saj të bijës së Krishtit, të ngjitur në qiell me hirin e Zotit, i dha Shqipërisë mundësinë e afrimit me Perëndinë dhe brezave të ardhshëm shëmbullin më të shkëlqyer të një jete në përputhje me fjalën e Zotit dhe vlerat më të larta të moralit njerëzor.

Presidenti, si përfaqësuesi më i larë i Shtetit shqiptar, që edhe në ditën madhështore të 4 shtatorit, nuk ka ende një ambasador në Shtetin e Vatikanit, duhet të bënte një “mea culpa” të thellë, sepse është krejtësisht e papranueshme që, në më shumë se gjashtë muaj që ishte caktuar data e shënjtërimit të një shqiptareje, të mos ngriheshin marrëdhëniet me Vatikanin në rang ambasadash. Mos pranimi i presidentit për të emëruar dy përfaqësuesit e fundit të Shqipërisë në Vatikan, nga zgjedhjet më të mira të bëra nga Qeveria aktuale, si dy nga intelektualët më të spikatur të botës shqiptare, e ngarkon atë me një përgjegjësi tepër të madhe, para së cilës frazeologjia e intervistës dhënë Radio-Vatikanit, nuk ka asnjë vlerë. Fjalët e bukura për Shën Terezën zbehen krejtësisht kur Visar Zhitit, një të përndjekuri të ndritur të komunizmit, një poeti me përmasa botërore, i cili ka qënë i pari që ka shqipëruar e bërë të njohura lutjet dhe poezitë e Shën Terezës në kulturën shqiptare, për teka të pakuptueshme, nuk i jepet emërimi si ambasador në Shtetin e Vatikanit, për t’u paraqitur me atë titull të merituar tek Papa Françesku që, në një kohë tepër të shkurtër dekretoi Shënjtëreshën shqiptare.

Këto ishin disa nga përsiatjet vetiake të asaj dite të madhe, që nxori në pah edhe njëherë, mbas evropianit të futbollit, dëshirën dhe pasionin e shqiptarëve, kudo në botë, të festojnë të bashkuar vlerat e tyre kombëtare. Le t’i lutemi Shënjtëreshës Nënë Terezë e Kalkutës, që nga amëshimi në dritën e Zotit, të bekojë e ndriçojë popullin që e lindi, duke ndërmjetësuar tek i Plotfuqishmi për faljen e mëkateve të tij.

Shtator 2016

LAMTUMIRË NOLTE-s : PA TEK GULAGU PARAKUSHTIN E SHOAH

September 9, 2016 by dgreca

intersezioni LA SOVRANITÀ DIMEZZATA: L'ITALIA E LA CHIESA DA CAVOUR A CRISPI, DA MUSSOLINI A BERLUSCONI Nella foto: Sergio ROMANO Festival dell'Economia Teatro Sociale Trento, 1 giugno 2013 Foto Paolo Pedrotti — Sergio ROMANO/
Shkruar nga **SERGIO ROMANO/** Kur fliste për veten, Ernst Nolte, i shuar në Berlin në moshën 93 vjeçare, nuk përcaktohej thjesht “historian”. Parapëlqente të quhej mendimtar i historisë, një studjues idesh, konceptesh, kategorish e metodash historiografike. Kishte qënë nxënës i filozofit Martin Heidegger, ishte diplomuar me një tezë mbi marksizmin dhe idealizmin gjerman e kishte shmangur rekrutimin, gjatë luftës së dytë botërore, për një të metë në dorë. Mbas universitetit i u kushtua gjatë studimit të tre lëvizjeve “fashiste” n’Evropë ndërmjet dy luftërave : fashizmi italian, nacionalsocializmi gjerman dhe Veprimi Francez.Për disa vjet librat e tij u përkthyen e u botuan në gjuhë të tjera, pa shkaktuar skandal pikëpamjet dhe përsiatjet e shprehura në to. Por ishte e qartë, që nga punimet e para, se pyetjet e hartuara nga Nolte do të kishin vënë në diskutim disa prej sigurivet të mbas luftës së dytë. Ҫ’kishte qënë Reich-u i Tretë ? E keqja absolute ? Një *unicum* i historisë bashkëkohore apo një dukuri e lidhur me të tjera ngjarje evropiane ? Një monokraci, një polikraci, apo madje, simbas një përcaktimi të Goebbels-it, një anarki autoritare ? Cilët qenë rrënjët e kundër semitizmit të Hitlerit ? Cili qe roli i hebrenjve në Revolucionin e Tetorit ? A ishte e pranueshme të zhdukej si “revizionizëm” gjithshka që nuk përkonte me normat e ortodoksisë historiografike ? A ishte e pranueshme të paditej një historian, sepse kishte shprehur dyshime mbi arsyet e një ngjarjeje historike të dënuar botërisht ?

Skandali shpërtheu kur Nolte, më 1987, shkruajti një libër mbi “luftën civile evropiane”, mbasi kishte botuar një vit më parë në “Frankfurter Allgemeine Zeitung” tekstin e një konference të titulluar E shkuara që nuk don të shkojë. Tema e përsiatjeve të tij ishte, në thelb, fajësimi i Gjermanisë, proçesi që shumë historianë e burra Shteti i kishin bërë dy herë kombit gjerman gjatë Nëntëqindit : mbas fundit të Luftës së madhe e mbas luftës së Dytë botërore. Por ndërmjet dy proçeseve ka një ndryshim të rëndësishëm. Ai i kryer mbas 1918-ës, pati si pasojë nenin 231 të traktatit të Versailles (në të cilin Gjermania u detyrua të njihej fajtore e luftës), dhe një ngritje shqytesh të gjithë inteligjencës gjermane kundër një vendimi që u quajt i poshtër dhe i njëanshëm. Ndërsa proçesi i dytë u mbajt në Nurenberg, u mbyll me dymbëdhjetë dënime me vdekje dhe e la Gjermaninë gojëmbyllur deri sa pikërisht Nolte, kujtoi se kishte ardhur tashmë çasti për t’a vendosur nazizmin, si çdo ngjarje tjetër, në një perspektivë historike.

Nolte mendonte se në politikën e Hitlerit kishte edhe një përgjigje bolshevizmit ; që lageri ishte versioni gjerman i gulagut ; se fati i caktuar hebrenjve nuk ishte i ndryshëm nga ai që bolshevikët i kishin caktuar borgjezisë, klerit dhe aristokracisë ruse ; që “nata e thikave të gjata”, gjatë së cilës Hitleri kishte asgjësuar formacionet naziste të Ernst Rӧhm, ishte e barazvlerëshmja e spastrimeve me të cilët Stalini kishte hequr qafe pëdhunisht disa prej përgjegjësve më të mëdhenj të revolucionit bolshevik, nga Lev Kamenjev tek Grigori Zinoviev, nga Nikollaj Buharini tek Lev Trockij.

Filozofi Jürgen Habermas u përgjigj në “Zeit” të Hamburgut se argumentat e Nolte-s shuanin kujtesën e genocidit ebraik dhe zvogëlonin përgjegjësitë e Reich-ut të tretë. Ndonjë studjues e mbrojti, të tjerë qenë edhe më t’ashpër se Habermas. N’analizë të fundit rrahja e mendimeve qe më shumë politike se historiografike. Pak, ndërmjet kundërshtarëve të Nolte-s, mohonin mprehtësinë e analizave të tij. Ndërsa shumë druanin se argumentat e tij ndihmonin të shkarkohej Hitleri nga fajet e tij dhe tërthoras i sillnin dobi krijimit të lëvizjeve neonaziste. Ishin të njëjtat shqetësime, që u shprehën tani afër, kur Instituti i historisë bashkëkohore të Munihut vendosi të bëjë të njohur një botim “shkencor” të Mein Kampf, Bibla e Hitlerit : dy vëllime, një hyrje prej 80 faqesh, një bibliografi prej 122 faqesh. Kur vepra arriti në libraritë ndrojtjet u zhdukën. Shkenca historike gjermane e kishte varrosur Hitlerin nën një ortek shënimesh të dokumentuara përsosmërisht (3500). Kalimi i kohës i ka sjellë dobi Nolte-s dhe veprës së tij, sot ende e kritikuar, por gjithmonë e pranuar dhe e njohur për meritat e saj.

Në disa vështrime i ka ndodhur Nolte-s ajo që i ka ndodhur Renzo De Felice-s. Të dy ishin paditur se quanin të denjë për analizë historiografike njerëz dhe lëvizje politike (në rastin e De Felice-s, Mussolini dhe fashizmi), mbi të cilët ishte shqiptuar një gjykim i paapelueshëm. Kjo spjegon faktin që Nolte, për shumë vite ishte i zgjedhuri i asaj pjese të kulturës italiane që ishte rishikuese, ose më thjesht, e lodhur nga skemat thjeshtëzuese me të cilat shkruhej historia italiane që nga Bashkimi deri te fashizmi.

Për vëmëndjet dhe dëshmitë e vlerësimit që i vinin nga Italia, Nolte ishte i lumtur. I priste me dëshirë ftesat që i vinin nga studjuesit italianë. Shfletonte me kënaqësi përkthimet italiane të veprave të tij. Gjente n’Itali një farë shpagimi për ftohtësinë me të cilën trajtohej nga një pjesë e kulturës gjermane. I shpiegova një ditë se rasti i tij i ngjiste atij të një tjetri intelektuali të huaj, Georges Sorel, i vlerësuar n’Itali për shumë vite, më shumë se sa lexohej e studjohej në Francën e tij. Ishte një profet i revolucionit, një teoricien i sindikalizmit revolucionar, por i a kushton poppullaritetin n’Itali një liberali konservator, Benedetto Croce-s. Besoj se Nolte-s ky krahasim i pëlqeu.

“Corriere della Sera” Faqja “Kultura” , 19 gusht 2016 E përktheu Eugjen Merlika

….SHKO E PUNO NDËRMJET ATYRE QË PO VDESIN

September 8, 2016 by dgreca

MË SHIKON E MË THOTË : MOS SHKRUAJ MË, POR NDËRMJET ATYRE QË PO VDESIN/

Shkruar nga Tiziano Terzani/

(Po botojmë pjesë nga artikulli i shkruar për “Corriere della Sera” nga Tiziano Terzani më 1996, mbasi kishte kaluar dy javë në Kalkutë me Nënë Terezën, duke e ndjekur në zhvendosjet e saj ndërmjet të varfërvet.)/

PERKTHEU PER DIELLIN: EUGJEN MERLIKA/

Kalkutë Sapo kisha fikur regjistruesin e po e falënderonja për kohën që më kishte kushtuar, kur ajo, duke më parë ngultas me sytë e saj të kaltërt, të skuqur nga mosha, më pyeti : “Po pse gjithë këto pyetje ?”. “Sepse dua të shkruaj për juve, Nënë”. “Mos shkruaj për mua. Shhkruaj për Atë…..”, tha duke ngritur sytë drejt qiellit. Pastaj u ndalua, mori duartë e mija në mes duarve të saj të mëdha, topolake e pak shëmtake e, sikur të donte të më besonte një të fshehtë të madhe, vazhdoi : “….. madje pusho së shkruari dhe shko e puno në qendrat tona…. shko e puno pak në shtëpinë e atyre që po vdesin”. Nënë Tereza ishte e gjitha aty.

(….) Desha të krijonja një ide timen për veprën e saj dhe, duke ditur se për të kuptuar Nënë Terezën, duhej kuptuar Kaligath-i, fillova që aty për të ribërë në etapa të mëdha rrugën e saj të jashtzakonëshme. Që në hyrje njeriu mund të bllokohet i pështirosur. “Shtëpi për të braktisurit në fill të jetës” thotë një tabelë e çngjyrosur përmbi derë. (….) Kaligath-i është në rrethinën e jugut të Kalkutës, është një qytet, në vetvete dëshpërues e tragjik, sa që duket herë herë i vënë nga Zoti mbi faqen e Tokës, për të vërtetuar se Ai nuk ekziston (….) Këtu më 1952, Nënë Tereza, mbasi kishte lënë urdhërin e Loretos, me të cilin kishte arritur në Hindi që më 1928, filloi të kujdeset për ata fatkeqë të cilët, të braktisur liheshin të vdisnin nëpër rrugë. (…..)

“Një herë më rastisi të merrnja një burrë të mbuluar nga krimbat – më tregonte – M’u deshën orë të tëra për t’a larë e për t’i hequr krimbat një nga një prej mishit. Së fundi tha : “Kam jetuar si një shtazë rrugëve, por tani vdes si një engjëll” e, duke vdekur më dha një buzëqeshje shumë të bukur. Kjo është puna e jonë : dashuri në veprim. Thjeshtë.”

(….) Dhe a nuk është një mrekulli që kjo grua, e cila filloi misionin e saj me pesë rupie në xhep, të ketë ngritur në këmbë një perandori me afër 600 shtëpi në 122 Vende të botës ? A nuk është një mrekulli që ajo të ketë mobilizuar një ushtri prej më shumë se 4.000 murgeshash e murgjish e që e mbarështon këtë “shumëkombëshe” pa kompiuter nga një zyrëz në katin e parë të Shtëpisë Nënë ku, simbas rregullit të varfërisë të kongregacionit, nuk ka një radio, një televizor, një aparat freskues ajri, as dhe një ventilator, por vetëm dy makina të vjetra shkrimi ?

“Një bejleg botës bashkëkohore, Nënë ? Si zgjedhja për t’i dhënë më shumë rëndësi dashurisë se barnave ? Lutjeve më shumë se ilaçeve kundër dhimbjes ?”, e pyeta.

“Po, nuk jemi infermiere, nuk jemi ndihmëse shoqërore, jemi murgesha. Qëndrat tona nuk janë spitale ku gjindja kurohet, janë shtëpi ku njerëzit që askush nuk i don gjejnë dashuri”.

“Një herë juve, Nënë, keni thënë se nëse do të kishte ende zgjedhje mes Kishës e Galileut, Ju do t’ishit përsëri në anën e Kishës. Por a nuk është ky një mospranim i shkencës që është sot feja e madhe e Perëndimit ?” e pyeta.

“Atëherë përse Perëndimi i le të vdesin njerëzit rrugëve ? Përse ? Përse na takon neve në Washington, në New York, në të gjitha këto qytete të mëdha, të hapim vënde për t’i dhënë me ngrënë të varfërvet. U japim ushqim, veshje, strehim, por mbi të gjitha u japim dashuri, sepse të ndihesh i refuzuar nga të gjithë, i padashur është më keq se të kesh uri e të ftohtë. Kjo është sot sëmundja e madhe e botës, edhe e asaj perëndimore”.

Flasim për dështimin e për faktin që Nënë Tereza e ka përcaktuar si “kërcënimin më të madh paqes në botën e sotme”. “…. është e keqja, e keqja. Dështimi është e keqja”, më ndërpret. “Nëse një grua ësht’e aftë të vrasë birin e saj çfarë na pengon neve të theremi me njëri tjetrin ? Asgjë!”.

“Po a nuk ju duket se në një Vend si Hindia problemi i shtimit të popullsisë është një nga shkaqet e varfërisë e të vuajtjes që ju kërkoni të lehtësoni ? ngul këmbë. Nënë Tereza nuk dëgjon “arsye”. Thotë që jeta është e shenjtë, që nuk na takon neve të vendosim e që një çift i martuar, nëse nuk don fëmijë, mund të zbatojë metodat “natyrore” të planifikimit familjar.

Sa i përket varfërisë, shpjegimi i saj në këtë çast më duket më bindës se ai i shumë ekonomistëve dhe ekspertëve të zhvillimit : “ Zoti na ka krijuar neve dhe ne kemi krijuar varfërinë. Problemi do të zgjidhet kur ne të heqim dorë nga makutëria jonë”.

Më sjell ndër mënd Gandhin. (….) A thua edhe mesazhi i Nënë Terezës do të mbarojë si ai i Gandhit, i harruar mbas ikjes së saj ?

“E ardhmja nuk është çështje e imja”, m’u përgjigj.

“As edhe ajo e Urdhërit tuaj ?”

“Jo. Ai do të marrë masa. Ai më zgjodhi mua e në të njëjtën mënyrë do të zgjedhë dikë që të vazhdojë punën “.

I kujtoj një ëndërr që ajo vetë e ka treguar. Nënë Tereza i paraqitet Shën Pjetrit dhe ai, i ndalur tek dera, i thotë : “Ik, ik. Ky nuk është një vend për ty. Në Parajsë nuk ka të shkretë e të strehuar në baraka”. “Atëherë po e mbush këtë vend me atë gjinde, kështu do të kem edhe un të drejtë të vij”, i u përgjigj Nënë Tereza.

“Tani besoni se keni çuar mjaft prej tyre, për të fituar atë të drejtë, Nënë ? A ndjeheni pranë?”, e pyeta.

“Pres të më thërresë”.

“A nuk keni frikë nga vdekja ?”

“Jo, përse duhet të kem frikë ? Kam parë shumë njerëz të vdesin dhe askush për rreth meje ka vdekur keq”.

Ishte bërë vonë dhe këmbana kishte rënë dy herë për të thirrur në faltoren e katit të parë murgeshat dhe vullnetarët që mblidheshin për të thënë lutjen e mbrëmjes dhe Ajo donte të zinte vendin e saj, në gjunjë mbi një copë thesi. Duke e parë atë herë të fundit, ndërmjet gjindes së saj, më dukej se shqetësimet e shumë “arsyetuesve” që kanë për “Misionaret e Mëshirës” ishin të kota. Nëse puna që ajo dhe murgeshat bëjnë nuk është “e tyre”, por e “Atij”, ajo punë nuk mund veçse të vazhdojë. Të besuarit është ai që vlen.

“Corriere della Sera”, 5 shtator 2016

SHËNJTËRESHA SHQIPTARE E KALKUTËS

September 4, 2016 by dgreca

“Ajo që i vodhi zemrën Krishtit” /

SHËN PIU I PIETRELCINËS/

NGA EUGJEN MERLIKA/ Duke shpallur Vitin e Shënjtë të Mëshirës 2015 – 2016, Papa Françesku, “i ardhur nga fundi i botës”, mendoi t’a përqëndrojë këtë Jubile të Faljes e të Bamirësisë në dy figura të veçanta, t’ardhura nga “periferia”, por që janë kthyer në dy ikona të paarritëshme të Krishterimit bashkëkohor : Shën Piu i Pietrelçinës, nga Shën Giovanni Rotondo, në Jugun e Italisë dhe Nënë Tereza e Kalkutës, nobelistja shqiptare, “gruaja më e fuqishme e botës”, simbas ish Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së Xavier Perez de Cuellar. Në kuadrin e kësaj strategjie të Vitit të Shënjtë të Mëshirës, në shkurt u sollën në Vatikan eshtrat e Shën Piut, për t’i dhënë mundësi dhjetra mijra vetëve t’i nderonin e të luteshin. N’atë hulli u caktua 4 shtatori, si dita e Shenjtërimit të Nënës Terezë të Kalkutës, në shekull Anjeze Gonxhe Bojaxhiu.

Ajo ishte fëmija e tretë e një familjeje katolike shqiptare të Shkupit. E mbetur jetime në moshën nëntë vjeçe, nga humbja e parakohëshme dhe e papritur e babait Kolë, së bashku me motrën e vëllain më të madh, u rrit nën kujdesin e dashurinë e nënës Drane që, krahas edukatës së një familjeje qytetare shqiptare, i dha edhe atë katolike, duke shkuar në kishë e duke ndjekur mësimet e saj. “Nëna ime ishte një shënjtëreshë”, përsëriste Nënë Tereza, duke u zhytur në kujtimet e fëmijërisë e të rinisë së parë kur “me gjithë vdekjen e babait, jeta në familjen tonë ishte e lumtur”. Nëna “kërkonte të na edukonte me dashurinë për Zotin e për t’afërmin”, shtonte ajo.

Gonxheja e vogël, të cilën Zoti e kishte krijuar për të kryer një mision tepër të lartë, në shekullin e dy luftërave botërore e t’ateizmit zotërues në një pjesë të mirë të shoqërive e regjimeve politike të botës, e kuptoi shpejt paracaktimin e fatit të saj. Në moshën 18 vjeçe, simbas mësimeve t’Ungjijve e fjalëve të Krishtit, u shkëput nga familja e saj e vogël e ndërmori rrugën e gjatë të shërbyeses së doktrinës së tij. Vajza e re mori bekimin e nënës me këto fjalë : “Shko, bija ime. Vêne dorën tânde mbi atê të Jezusit e shko përpara. Kujtohu gjithmonë se n’âsht se po na lên , po e bân për t’vobegtit. Mos u kthe kurrë mbrapa ; gjithmonë përpara!” Ai bekim e shoqëroi shpirtërisht në gjithë jetën e saj, që do të ishte e dyfishtë, e kushtuar tërësisht misionit të saj, por që, në heshtjen e çasteve të pakta të vetmisë, do të sillte para syve të mëndjes fytyrat e dashura të nënës e të motrës, të cilat mbetën në kujtesën e saj, ashtu siç i pa herën e fundit, kur u nda prej tyre në stacionin e Zagrebit. Prej këtej, më 28 tetor 1928, me një valixhe të vogël në dorë, ajo nisi ecjen e saj drejt përjetësisë, në një botë të trazuar me shumë probleme, në të cilën ajo do të bëhej një nga udhëndriçueset e vënies në jetë të parimevet bazë të doktrinës së Krishtit, atyre të dashurisë për Zotin, për njerëzit, të faljes e të pendesës.

Ajo rrugë filloi me udhëtimin për në Kuvendin e Murgeshave të Loretos në Rathfarnam, pranë Dublinit. Shkoi atje, me idenë dhe synimin që shpejt të nisej për në Hindi, të pjekur këto tre vite më parë, kur meshtari Jambrenkoviç, i kishës së Zemrës së Shenjtë, i kishte folur për zotimet dhe punën e jezuitëve në krahinën hindiane të Bengalit. Së bashku me shoqen e saj sllovene Betilka Kainec, hipën në një anije me pikëmbrritje Kalkutën, ku arritën më 6 janar, ditën e Epifanisë, mbasi kishin kaluar Krishtlindjen në ujrat e Oqeanit Hindian. Ai udhëtim shënoi ndarjen nga mituria e hyrjen në moshën e pjekurisë së parakohëshme, që do të ketë një tjetër vënd ushtrimi dhe prove, Darjeeling, buzë Himalajës, në Shtëpinë e Murgeshave të Loretos. Mbas më shumë se dy vitesh u kthye në Kalkutë, ku bëri betimin për njetet e virgjërisë, të varfërisë e të bindjes, duke hyrë kështu në bashkësinë e murgeshave të Loretos, me emrin, që këtu e tutje do t’a shoqëronte, atë të Terezës.

Ai emër, ndoshta ishte zgjedhur prej saj heret, kur ende e vogël lexonte historinë e Shënjtëve e të Shënjtëreshave. Ai emër kishte dy para ardhëse të mëdha, dy Shënjtëresha të njohura të Kishës Katolike, të dyja t’urdhërit karmelitan : Tereza e Avilës (1515 – 1582), mistike spanjole, doktoreshë e Kishës, me një veprimtari të rëndësishme në kohën e kundër reformës dhe Tereza e Lisieux (1873 – 1897), e quajtur Tereza e Fëmijës Jezus, shenjtëresha franceze që, në jetën e saj të shkurtër, predikoi “rrugën e vogël”, atë të hapave të përditshëm në kërkimin e shënjtërisë në çdo gjest e në çdo veprim, duke pasqyruar gjithshka në veprën e saj autobiografike “Historia e një shpirti” Me gjasë, ishte kjo e fundit që ka ndikuar më shumë në vendimin e misionares shqiptare, për të marrë atë emër. Tani, në historinë e Kishës Katolike dhe n’enciklopeditë e botës, janë tri shënjtëreshat me emrin Tereza : një spanjole, një franceze dhe një shqiptare, që është e lidhur me Hindinë.

Jeta e Shënjtëreshës shqiptare mund të ndahet në katër periudha : e para është fëminia e rinia e parë e saj, me dëshirën e shprehur për t’u bërë murgeshë në moshën 12 vjeçe, mbas një vizite Zojës së Cernagorës, në Shënjtëroren e Lesnicës ; e dyta është periudha e largimit nga familja, e formimit si murgeshë, e rritjes si e tillë e si mësuese e drejtoreshë shkolle, e vlerësuar në të gjithë Kalkutën, një kohë e qetë e me arritje në fushën e mësimdhënies, por e pamjaftueshme për shpirtin e madh të murgeshës imcake, të cilin e ngacmonte mjedisi tronditës i qytetit të mesit të viteve dyzet. Në këta çaste merr formë ideja qëndrore e gjithë jetës së murgeshës Terezë, ajo e kërkimit të përditshëm të Krishtit, nëpërmjet mësimit falas për fëmijët e vobekët e të ndihmës së njerëzve, të varfër, të sëmurë, të braktisur, të pambrojtur, të përbuzur ; e treta është ajo e sendërtimit të kësaj ideje, nëpërmjet një vullneti të çeliktë që ndjen gjithënjë pranë ndihmën hyjnore, që fiton mbi luhatjet e burokracisë kishtare, mbi mosbesimin e kolegeve dhe t’eprorëve, mbi mungesën e mjeteve lëndore për të çuar përpara projektin e që përbën pjesën më të vështirë të veprës madhore të Nënë Terezës ; e katërta ishte ajo e ikonës botërore të bamirësisë, të respektuar e nderuar në të gjitha skajet e botës jo komuniste, që shëtiste në të gjithë globin për të themeluar institucionet e Misionareve të Mëshirës.

Periudha e parë mbetet ajo më intimja, jeta në familje e në tokën që e lindi, më e dhimbëshmja për ndarjen përjetë nga objektet e dashurisë familjare, nga babai kur ishte fëmijë, nga nëna motra e vëllai, që përbënin mjedisin e ngrohtë, në të cilin ajo u rrit e u formua si kanakarja, m’e vogla, m’e përkëdhelura, më gazmorja me zërin e saj të bukur, me këngët, vallet, shakatë. Sa më lart ngjitej kurba e jetës së saj shoqërore, sa më shumë vlerësohej, në nivel planetar, puna e saj, aq më shumë ajo vuante nga mungesa e takimeve me të shkuarën, me familjen. Ajo gjëndje shpirtërore përbënte një tjetër pamje të personalitetit të saj, e cila mbeti gjithmonë në hije, në heshtje, pa zë, por që mori një goditje fatale kur, me gjithë përpjekjet e stërmëdha të diplomacisë botërore për të bërë të mundur takimin me nënën dhe motrën, u detyrua të vajtojë në heshtje humbjen e tyre e të ngushullohet me një rrjesht të shkruar prej nënës, me po të njëjtin mall e ngrohtësi, me të cilin ishin ndarë më shumë se dyzet vjet më parë : “Gonxhe, po të çoj nji të puthun. Nana”.

Periudha e dytë është më e qeta e jetës së trazuar të Gonxhe Bojaxhiut. Ajo fillon me largimin nga shtëpia dhe mbaron me një vendim “revolucionar” të sajin për t’u larguar nga Instituti i murgeshave të Loretos, nga detyra e drejtoreshës së St. Mary High School, ku kishte patur aq shumë kënaqësi sa t’i shkruante kështu një herë nënës së saj : “Shumë e dashur nënë, më vjen keq që nuk jam aty së bashku me ty, por ji e lumtur, sepse Gonxhja jote e vogël është shumë e lumtur”. Ishte koha kur murgesha e re e quante arsimimin e hindianëve një formë të lartë shërbimi fetar e shoqëror. Krahas punës në St. Mary drejtoresha Terezë jepte mësim edhe në një shkollë për fëmijët jetimë e të varfër që mbarështohej nga të tjera murgesha e që quhej “Shën Tereza”. “Kur u takuam për herë të parë “ kujton më vonë murgesha mësuese “rrezatonin gëzim nga i gjithë trupi. Këndonin e vinin rrotull meje e nuk qetësoheshin deri sa un mos t’i përshëndesja një nga një. Un vinja dorën mbi kryet e tyre leshtorë e të ndotur. Ata m’a shpërblenin me buzëqeshje dhe më thërrisnin “Ma”, nënë : edhe kështu, mbi të gjitha kështu, lindi Nënë Tereza” Ishte, ndoshta, fillimi i proçesit të Shënjtërimit të murgeshës shqiptare, për një bashkëndodhje të çuditëshme në një shkollë që mbante emrin e saj t’ardhëshëm, Shën Tereza.

Periudha e tretë fillon natën e 10 shtatorit 1946, kur Tereza 36 vjeçare e sheh veten në gjunjë , në këmbët e Virgjëreshës Marie, e rrethuar nga duar të shtrira në drejtim të saj. Zoja e Bekuar i buzëqesh e i thotë : “Kujdesu për ta, çoji tek Jezusi!”. Ndërsa Krishti vetë i kërkon murgeshës së re të bëhet dora e tij ndërmjet të mjerëve. “Vogëlushja ime, eja, më ço në kasollet e të varfërvet. Ji drita ime ndërmjet tyre. Mos u tremb, un do të jem me ty.” Përfytyresa hyjnore e asaj nate e bindën pa mëdyshje të merrte një vendim të papritur e të pazakontë : të ndryshonte jetën e saj, të dilte nga Kuvendi ku qëndronte prej 15 vitesh e të shkonte jashtë, nëpër rrugët e sheshet e Kalkutës, për të çuar atje ndihmën e saj konkrete, për të gjithë nevojtarët e shumtë që vuanin urinë, sëmundjet, moskokëçarjen e një shoqërie që nuk mendonte për ta, që i shihte si peshë, si bezdi, si trup të huaj. Ata fëmijë, burra, gra, pleq e plaka, n’emër të Jezu Krishtit ajo duhej t’i kuronte, t’i pastronte, t’i përkëdhelte, t’u dhuronte ushqim e buzëqeshje, t’i bënte të ndiheshin njerëz të mirëkuptuar, të kujdesuar, të mbrojtur, të dashuruar.

Sipërmarrja ishte nga ato që bënin të dridheshin shtete me te gjithë fuqitë e tyre ekonomike e njerëzore, një absurditet edhe për t’u menduar për mundësitë e një njeriu të vetëm, për më tepër të një murgeshe të re, pa asnjë mjet jetese veç forcës së vullnetit të saj. Projekti, i denjë për titanët e lashtësisë, zë fill mbas dy vjetësh, kur janë kryer të gjitha formalitetet e nevojshme në institucionet fetare. Së fundi Nënë Tereza është e lirë të fillojë zbatimin e projektit të saj për të themeluar Shoqatën e Misionareve të Mëshirës. Dihen mirë vështirësitë që hasi murgesha shqiptare në rrugën e saj të re, që nuk ishte aspak e lehtë, që ishte një autostradë e bamirësisë dhe e predikimit të dashurisë hyjnore e njerëzore. Në synimin e Nënë Terezës ishte ndërtimi i një shoqërie, që i kundërvihej dhunës shtetërore, shoqërore e vetiake, që vinte në qendër të gjithshkaje njeriun, si krijesë të Perëndisë, jo si objekt për t’u përdorur deri sa të japë rendiment lëndor e, më pas, të braktiset në skamje, në pamundësi fizike, në indiferentizëm.

Viti 1948, kur filloi veprimtaria vetiake e Nënës Terezë, përkoi me vrasjen e udhëheqësit politik e shpirtëror të hindianëve, apostullit të mos dhunës, Mahatma Gandhi. Ai mesazh moral historik që, deri atëherë, i a kishte përcjellë Vendit të tij e botës “shpirti i madh”, ideatori i pavarësisë së Hindisë, tani mbeti detyrë e misionares shqiptare për t’a çuar më përpara. Ajo e shpalosi çdo ditë atë mesazh, duke e vënë në jetë në lagjet e varfëra të qytetit adoptiv, duke mbajtur një veshje të grave hindiane, sarin, të stolisur me vijat blu, simbole të pastërtisë e të hirit të Virgjëreshës Marie.

Më 7 tetor 1950, projekti i Nënë Terezës mori zyrtarisht formën e plotë, me miratimin e autoriteteve kishtare të Hindisë për themelimin e Kuvendit të Misionareve të Mëshirës. Në kodin e kësaj Shoqate, betimit të zakonshëm për njetet e virgjërisë, të varfërisë e të bindjes, me ngulmimin e Nënë Terezës, i u shtua edhe një i katërt : me i shërbye gjatë gjithë jetës më të varfërvet, pa pranuar asnjë shpërblim lëndor. U bë një ligj ky për të gjitha shoqatat që u krijuan në Hindi e jashtë saj. Fuqia bindëse e Nënë Terezës dhe e mesazhit të saj bënë që në rrugën e saj t’aviteshin mijëra njerëz, jo vetëm nga ata, të cilëve u shpëtonte jetën, duke i shtruar nëpër spitalet, por edhe nxënëset e saj të shkollës, klerikë e bamirës të ndryshëm. Me kohë sprova e Nënë Terezës dha përfundimet e saj e mesazhi i tyre arriti deri në sferat e larta të Vatikanit e të botës. Ndërkaq veprimtaria e atyre shoqatave rritej në mënyrë të shpejtë, duke marrë edhe forma të tjera institucionesh të ndryshme si shkolla, spitale, azile për të moshuarit, qëndra kurimi për lebrozët, për të sëmurët me Sida, menca për të varfërit etj.

Më 1965 Papa Pali VI miratoi në nivel botëror krijimin e Kongregacionit të Misionareve të Mëshirës, që përfshinte gjithë ata institucione, e që do të varej drejt për së drejti nga Selia e Shënjtë. Kjo i hapi mundësi edhe më të mëdha përhapjes e fuqizimit të tyre në të gjithë botën jo komuniste. E para Shoqatë e Misionareve, jashtë Hindisë, u themelua në Venezuelë në korrik 1965. Këtu mbyllet edhe periudha e tretë e jetës së Nënë Terezës.

Periudha e katërt dhe e fundit është ajo m’e gjata e jetës, lumturisht të gjatë, të Shënjtëreshës shqiptare të Kalkutës. I kalon të tridhjetë vitet dhe është një ec e jakë e përherëshme dhe e pafund në të pesë kontinentet, ku Nënë Tereza e bashkëpuntoret e bashkëpuntorët e saj vazhdonin të ngrinin institucionet e të themelonin shoqatat në realitetet e ndryshme të secilit Vend. Tashmë anglishtja u bë gjuha e Kongregacionit. Bota i priti krahëhapur këta misione edhe se ideatorja i quante, me të drejtë, të pamjaftueshme : “Jemi një pikë uji n’oqeanin e mjerimit, por pa këtë pikë mjerimi dhe vuajtja do t’ishin edhe më të mëdha.” Kur Nënë Tereza u nda nga jeta tokësore, më 5 shtator 1997, murgeshat e Misioneve të Bamirësisë ishin 3914, më 2007 ishin 4923 dhe vinin nga 90 kombësi të ndryshme. Në mes të qershorit 2016, fetaret ishin 5000, të shpërndara në 765 institucione, të pranishme në 139 Vende të botës. Atyre i shtohen edhe 40 institucionet mashkullore me rreth 400 misionarë.

Forca shtytëse e projektit dhe e mesazhit të Shën Terezës së Kalkutës nuk shterron, sepse ajo i përket një qëllimi hyjnor që e nxit dhe e ndihmon. Motoja e Kongregacionit është kjo : “All for Jesus through Mary” (“Gjithshka për Jezusin nëpërmjet Marias”). “Sekreti ynë është t’i drejtohemi asaj me besim si fëmijë në të gjithë gëzimet e mundimet e tyre.”, shprehej Nënë Tereza, për të shpjeguar suksesin e veprimtarisë së shoqatave të saj. Në sajë t’asaj ndihme hyjnpre, që krijoi idenë dhe ndihmoi sendërtimin e projektit, Nënë Tereza i kaloi të gjitha pengesat e vështirësitë jo të pakta të rrugës së saj, duke arritur suksesin e vazhdueshëm e duke u ngritur n’atë përsosmëri shpirtërore e fetare, që e bëri atë krijesë të vogël në shtat (1.52 m. e lartë), një vigane të jetës morale e shoqërore të shekullit të shkuar.

Atë lartësi e njohën dhe e respektuan Krerët e Krishterimit, Papët Pali VI, Gjon Pali II dhe Françesku që, në këta më pak se 20 vjet nga vdekja, shpallën, më parë lumturimin e sot Shënjtërimin e saj, duke e quajtur atë, së bashku me Shën Piun e Pietrelçinës, si simbolin më të ndritshëm të Krishterimit të kohës sonë. Veç vlerësimeve të Selisë së Shënjtë, që qenë të plota e tepër inkurajuese, Shën Tereza bashkëkohore u prit, u nderua dhe u vlerësua me çmimet më të larta të kombevet në shumë kryeqytete të botës, sidomos asaj Perëndimore. Ndërmjet shumë vlerësimeve që ajo mori në të gjallë të saj, po përmend vetëm disa Ҫmime: Kennedy, SHBA (1971), Gjoni i XXIII për Paqen, Vatikan (1971), Bharat Ratna Hindi (1972), Templeton, Mbretëria e Bashkuar (1973), FAO, Romë (1974), Albert Schweitzer, SHBA (1974), Nobel për Paqen, Suedi (1979), Balzan, Itali (1979), Urdhëri i Meritës, Britani e Madhe (1983), Medalja Presidenciale e Lirisë, SHBA (1985)etj.

“E di shumë mirë, e dashur Nënë, që ju jeni njeriu i fundit në botë që do të kërkonte nderime, por e di mirë se jeni e para që i meritoni.”, i drejtohej më 1973 Princi Filipi i Edimburgut, në prani të Mbretëreshës Elizabeta, murgeshës shqiptare. “Nënë Tereza ka kaluar humnerën që është mes të pasurvet e të varfërvet”, shkruhej në motivimin e Akademisë së Shkencave të Suedisë, me rastin e dhënies së Ҫmimit Nobel të Paqes më 1979. Në po të njëjtin vit Presidenti italian Sandro Pertini, do t’a motivonte kështu Ҫmimin Balzan, dhënë murgeshës së Kalkutës : “Për vetmohimin e jashtzakonshëm, me të cilin i ka kushtuar gjithë jetën e saj, në Hindi e në botë, viktimave të urisë, të mjerimit e të sëmundjeve”.

Po t’i shtojmë këtyre çmimeve laureat “Honoris Causa” të universiteteve të Washingtonit (1971), katolik Francesco Saverio, Kanada (1974), të Santiniketanit, Hindi (1976), Cambridge, Angli (1977), Harward, SHBA (1982), do të kemi më të plotë profilin e jashtzakonshëm edhe intelektual të Shënjtores së të varfërvet. Në këtë profil duhet shtuar edhe krijimtaria e saj e jashtzakonëshme poetike.

Marrëdhëniet e saj me të fuqishmit e botës ishin të bazuara mbi respektin e ndërsjelltë, por Murgesha e Kalkutës nuk përtonte t’i qortonte hapur ata kur veprimet e tyre nuk përputheshin me kodin etik e fetar të bindjeve të saj. Miqësitë e saj me presidentët e Amerikës që nga Kennedy dhe i vëllai Roberti, deri tek Clintoni duke kaluar nëpër Reganin e Bushin janë të njohura në kronikat e kohës së tyre. Madje në një rast Clintoni, në lidhje me ndërhyrjen e NATO-s në Kosovë, më 1999, i rrëfeu dikujt se “ I kishte premtuar Nënë Terezës se do t’i ndihmonte bashkëkombasit e saj.”

E mirëpritur dhe e respektuar nga kryetarë shtetesh e qeverish, ajo mbeti gjithmonë e thjeshtë, e dashur dhe e përvuajtur, pa u shkëputur kurrë nga të varfërit, të sëmurët, jetimët e fëmijët nevojtarë, të cilët e pagëzuan me emrin e Nënës, e të cilëvet u kushtoi gjithë fuqitë dhe energjitë e shpirtit të saj të madh, por edhe të trupit të saj të vogël.

Sot ajo shënjtërohet në vatikan nga Papa Françesku, në prani të njëqind mijë vetave, në prani edhe të mjaft drejtuesve të shteteve, ndërmjet të cilëve edhe atyre të Vendit të saj të lindjes, Shqipërisë.

Emri i saj i shtohet atyre të Shën Laurit, të Shën Florit e të Shën Hieronimit, paraardhësve të lashtë të saj në historinë e krishterimit shqiptar, në rrjedhë të shekujve. Le t’i lutemi këtyre Shënjtëve , të dalë nga toka jonë që të kthejnë sytë mbi Vendin që i lindi e i cili ka aq shumë nevojë për urimin e ndihmën e tyre.

Shtator 2016