Shkruan: Dr. Pashko R. Camaj, Doktor i Shkencave të Shëndetit Publik **/
Siç e dimë, shpërthimi i koronavirusit në Evropën ndodhi herët në Mars të këtij viti. Rreth dy javë më vonë, pandemia u ndez dhe në Shtetet e Bashkuara (Sh.B.A fillimisht në shtetet verilindore të Sh.B.A-ve (New York, New Jersey, Connecticut dhe Massachusetts). Në kulmin e infeksioneve, në Europë, Itali, Spanjë dhe shtete të tjetër, vdisnin më shumë se 3000 njerëz, çdo ditë – një numër thelbësisht më i lartë sesa në Sh.B.A., në kulmin e tij. Gjatë dy muajve të fundit, megjithatë, shumica e Evropës ka arritur të kontrollojë virusin.
Në Sh.B.A., numri i rasteve të reja u ngjit në mbi 30,000 në ditë, javën e fundit, pasi kishte rënë në nivelin e 20,000, në ditë, për disa javë me radhë. Rastet e reja në Sh.B.A. janë rreth 10 herë më të larta se rastet e reja në ditë, në Bashkimin Evropian. Numri në rritje i rasteve në Sh.B.A. pjesërisht pasqyron përhapjen e shpejtë të Covid-19, pasiqe në disa shtete dhe territore përhapja ka filluar më vonë. Për më tepër, rritja e numrit të rasteve mund të jetë pjesërisht për shkak të rritjes së testeve laboratorike. Rishikimi i të dhënave dhe tendencave, pavarësisht rritjes së numrave në Sh.B.A., tregon një lajm inkurajues. Tabela më poshtë krahason Sh.B.A-në me një rajon 6-vendesh, të Evropës Perëndimore (6- EP) me një madhësi gati identike të popullsisë.
| Shteti/Rajoni | Numri i Popullsisë | Numri i Testimëve | Numri i të infektuarëve me Covid-19 | Numri i Vdekjëve | Vdekjet/ 1 Mil. njerëz |
| *Belgika | 11.5 Mil | 1.6 Mil | 61,000 | 10,000 | 851 |
| *Franca | 65 Mil | 1.3 Mil | 163,000 | 30,000 | 443 |
| *Gjermania | 83 Mil | 5 Mil | 200,000 | 10,000 | 107 |
| *Italia | 60 Mil | 5.6 Mil | 240,000 | 35,000 | 573 |
| *Spanja | 46 Mil | 5.1 Mil | 250,000 | 28,000 | 606 |
| *Mbretëria e Bashkuar | 67 Mil | 8.7 Mil | 310,000 | 43,000 | 650 |
| *6 Shtetet e Europës Perendimore | 332 Mil | 27 Mil | 1.2 Mil | 156,000 | 538 |
| USA | 333 Mil | 31 Mil | 2.5 Mil | 128,000 | 379 |
| Shteti/Rajoni | Shkalla e Vdekshmerisë (CFR) | Përqindja populatës së testuar | Përqindja e të vdekurve në populatën | Përqindja e Vdekjeve / 1 Mil. njerëz | |
| *6 Shtetet e Europës Perendimore | 13% | 8% | 0.047% | 0.058 | |
| ShBA | 5% | 9.3% | 0.038% | 0.038 |
Çfarë na tregon tabela: Numrat në tabelë krahasojnë Sh.B.A-në, me 333 milion banorët e vet, me vendet e 6-EP (Gjermani, Mbretëria e Bashkuar, Franca, Italia, Spanja dhe Belgjika), me 332 milion banorët e tyre. Ndërsa numri i të infektuerëve me Covid-19 në Sh.B.A. është dyfishi i numrit të rasteve në 6-WE, ndryshimi i parë është se Sh.B.A-ja ka testuar afërsisht 31 milion, krahasuar me 27 milion njerëz në 6-EP. Të dhënat në Sh.B.A. gjithashtu tregojnë se vdekjet nuk po rriten së bashku me numrin e të infektuerëve, bile, në fakt ato po vazhdojnë të bien, deri në një mesatare prej rreth 600 vdekjeve në ditë, krahasuar me një kulm të më shumë se 2,000 vdekjeve në dit,ë në mes të prillit. Dallimi më i ashpër është në “shkallën e vdekshmërisë” (CFR) që tregon numrin e vdekjeve për numrin e përgjithshëm të popullsive të infektuara. Në Sh.B.A., CFR është afërsisht 5%, ndërsa ë 6-EP është më shumë se dyfish, me rreth 13%. Për më tepër, përqindja e vdekjeve për popullatë totale dhe për 1 milion njerëz, është më e mirë në Sh.B.A., krahasuar me 6-EP (0.038 dhe 0.378 në Sh.B.A, krahasuar me 0.047 dhe 0.057 në 6-EP).
Rënia e vdekjeve mund të na tregojë dy gjëra: së pari një reflektim i përmirësimeve të konsiderueshme në kujdesin shëndetësor, dhe së dyti, raste më të diagnostikuara po ndodhin tek njerëzit me simptoma më të buta dhe sëmundje më të lehta. Pacientët e moshës më të re dhe më të shëndetshëm kanë CFR shumë më të ulët, kështu që duket se të moshuarit ose individët me sëmundje paraprake po mbrohen më mirë.
Si përfundim, këta numra tregojnë se derisa kalojmë nëpër fazat e ndryshme të hapjes së shoqërive tona, duhet të jemi vigjilentë dhe të fuqishëm në komunikimin në të gjithë vendin, dhe veçanërisht aty ku ne po shohim ngritje në numër, se virusi është akoma kërcënim shumë i rresikshëm. Inkurajimi i njerëzve që të vazhdojnë të mbajnë mbulesa apo maska për fytyrën, të qëndrojnë në një distancë kur është e mundur, të shmangin nga tubimet e mëdha dhe të pambrojtura, të vazhdojnë me higjienën dhe të larit duarve. Këto janë gjëra të provuara që ne i dimë që mund të na mbrojnë dhe kështu të mbajmë numrin e infeksioneve nën kontroll.
** Nënkryetari i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës -VATRA
Referenca për të dhënat dhe numrat:
1-https://www.statista.com/statistics/1028731/covid19-tests-select-countries-worldwide/