Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

“CA ÇIFLIGARË”, QË MËTOJNË T’I DALIN ZOT NJË HISTORIE TË LAVDËRUAR

by

Shkruan: Fadil LUSHI/

Mbaj mend vitet e gjashtëdhjeta kur atdhetarët a ikonat e ndërgjegjes kombëtare ktheheshin në Tetovë dhe përreth saj nga kazamatet “PETROVA RUPA” të Goli Otokut famëkeq. Para se të vazhdojmë ndërtimin e këtij paragrafi, le të themi se ne nuk do të bëjmë avokatinë e historisë së tyre, por edhe as që do mëtojmë t’i shtojmë a t’i heqim as një të vetme pikë a presje. Nuk do e bëjmë sepse na mungon teseri…, thjeshtë neve na mbetet ta lexojmë drejt dhe pa shtrembërime, në një kohë krejt tjetër fare. Kjo histori e kthimit ndalon në vendlindjen e tyre. Përveç familjarëve, ata nuk i priste asnjeri, nga frika se mos vallë nga pushtetarët e atëhershëm do të etiketoheshin si mbështetësit e tyre. Ata dukeshin si njerëz të humbur në hapësirë dhe në kohë, me zemra të thyera për rininë e humbur dhe të papërjetuar…, kalorës me mendje të “mashtruar” e të kllapitur. Komunikimi i tyre i cunguar të krijonte përshtypjen se ishin “jabanxhi” në familjet e tyre, në lagjen a në kasabanë e tyre. Kishte fare pak njerëz që i përshëndesnin…, po edhe ata që kishin “guximin” ta bëjnë atë, detyroheshin ta mbanin mënjanë kokën dhe shikimin, ndërkaq buzëqeshjet për ta ishin të ulëta, madje edhe të fshehura…, megjithatë ata kurrën e kurrës nuk lejuan që në hidhërimin e tyre të marrin pjesë njerëzit që nuk i përkrahën, që nuk i përshëndetën dhe që nuk thanë asnjë fjalë për ta.

Ata që janë dëshmitarë të gjallë të asaj vakie, sot mund të thonë se historia e tyre, gjegjësisht  “gramatika e retrospektivës së tyre politike”, ishte sa e lavdishme po aq edhe atdhetare, andaj sot e gjithë ditën e Perëndisë, pasardhësit e tyre nuk kanë nevojë për solidarësi morale, për solidarësi materiale (ndonëse ca kalorës të vonuar të çështjes kombëtare a më mirë të themi ca që u është ndalur ora, pandehën ta margjinalizojnë e ta materializojnë pandershmërisht) dhe as për solidarësi ideologjike. Sot historia e tyre nuk mund të pjesëtohet a të shumëzohet…, nuk mund të harrohet a të nëpërkëmbet, nuk mund të hiqen nga mbamendja jonë kolektive emrat si: shipkovicasi Sadudin Abdullah Gjura, tetovarët: Vehbi Ahmet Lushi, Raif Ali Maleziu, Qerim Ramadan Arifi,  Ismail Said Saidi, Sabri Ruzhdi Ramizi, Mehmetriza Gega, Rafi Halili dhe shumë e shumë të tjerë atdhetarë (u kërkojmë ndjesë familjarëve të atyre që nuk i përmendëm në këtë shkrim).

Dikur edhe ata kishin të “drejtën e votës së tyre”, një votë që kishte një ngjyrë, një mesazh, një urdhëresë…, thjeshtë ishte votë jovullnetare…, një votë që e numëronte kush tjetër,  pos diktatorit…, ai që ua mori “masën e samarxhiut”. (Kur jemi te vota jonë e sotme, Fjalori i gjuhës së sotme shqipe për këtë nocion e jep këtë shpjegim: E drejta e secilit për të shfaqur mendimin në kohën e zgjedhjeve ose kur vendoset një çështje bashkërisht në një organizatë politike, shtetërore a shoqërore; shprehja e mendimit a e vullnetit nga secili për të zgjedhur dikë në një organ…, ose për të vendosur për një çështje…,votë vendimore-deliberative, votë këshillimore-konsultative). Ti, i nderuar lexues imi i paanshëm, pa më thuaj se ç’dallim ka vota e sotme me atë të atdhetarëve!?

Sot edhe pas pesë a gjashtë dekadash, asnjeri nuk ka të drejtë morale që ndaj historisë së tyre të ketë botëkuptim, qëndrim a edhe sjellje çifligare…, asnjeri nuk ka të drejtë që historisë së tyre t’i bëjë “gojëtari të rreme”, nuk ka të drejtë që këtë histori ta riprodhojë (për hesapet e veta), ta abuzojë dhe në instancë të fundit edhe ta shtrembërojë. Mos vallë sot, pas pesë a gjashtë dekadash, këta emra që i përmendëm më lart, nuk janë shembuj të mjaftueshëm për një të kaluar tonën të dhimbshme…, mos vallë këta emra të atdhetarëve që i përmendëm më lart, nuk flasin diç më shumë për atë se si duhet të duket morali ynë kolektiv…, mos vallë këta emra nuk janë trashëgimi jona kolektive…, mos vallë bijtë, bijat dhe nipërit e tyre nuk duhet t’u referohen këtyre emrave. Mos vallë emrat në fjalë, nuk mund ta ndërtojnë atë kështjellën e pamposhtur të çështjes kombëtare. Mos vallë shqiptarët që frymojnë këtej pari trojeve të tyre autoktone, duhet të vazhdojnë që të mos i vlerësojnë virtytet e njëri-tjetrit…, pse gjithsecili mëton të hetojë a të zbulojë dobësitë e njëri-tjetrit, pse gjithsecili vazhdon ta “ushqejë” mosdurimin ndërvëllazëror, pse vazhdojnë ta harrojmë trashëgiminë po edhe retrospektivën e vuajtjeve shekullore.

Sot, një miku im i nderuar me profesion historian, më thotë se ne shqiptarët ishin të parët banorë të Gadishullit Ilirik, por fatkeqësisht qemë të fundit që shpëtuam nga sundimi a pushtimi i Perandorisë Otomane, ne shqiptarët ishim të fundit që shpëtuam nga diktatura dhe të fundit që e shembëm atë, ne jemi të fundit që ende rrugëtojmë atë “tranzicionin politik” të stërgjatë dhe të bezdisshëm… Ky miku im kosovar, që është më i mençur se unë, vazhdon të më thotë se “ju shqiptarët e Maqedonisë, jeni të fundit që ndërtuat a shpallët atë demokracinë parlamentare me ortakëri, të sakatosur dhe me paterica”!?

Ky “kosovari” im i nderuar, nuk pandeh të thotë se “… ju shqiptarët e Maqedonisë”, njëri-tjetrin e konceptoni vetëm si VOTA…, ju, edhe pas dy dekadash, ato vota i shikoni si tufë dhensh që e kanë humbur rrugën…, si qengja që nuk nuhatin erën e nënave të tyre…, si foshnjat të cilat nuk thithin qumështin e nënave të tyre biologjike…, si jetimë që jetoni në një lëkurë, në jetimoret e shtetit që u ka lënë pas dore…, si njerëz që ju është ndaluar t’i referoheni trashëgimisë suaj politike, kulturore, territoriale, arsimore…, që ju është marrë e drejta e të dalit zot pronës suaj intelektuale…, investimit shpirtëror e të tjera investime, qofshin ato individuale a kolektive…, juve që u kontestohet e drejta e të qenit aristokrat sa i përket bërjes së gjyqit moral. Dhe, pas dy dekadash, ju shqiptarët e hapësirës së Maqedonisë nuk keni “takatin” që të divorcoheni nga ai fjalori juaj fyes…, nuk divorcoheni dot “kollaj” nga urrejtja juaj e tërbuar dhe patologjike…, nuk mëtoni që edhe pas dy dekadash ta mësoni atë tabelën e shumëzimit politik, shumëzimin e vlerave, tabelën e ndërgjegjes kombëtare, atë tabelën e klasifikimit të vlerave…, ju, si duket, o keni flakur, o keni humbur atë tabelë nderi ku dikur kishit vendosur emrat dhe fotografitë e atdhetarëve që u nënvizuan në krye të këtij shkrimi”!? Pra sot, pas pesë e gjashtë dekadash, ne shqiptarët e Maqedonisë, “me një sy të verbër, me një vesh të shurdhër si dhe me një mendje të hallakatur”, nuk arrijmë dot të ndërgjegjësohemi sa i përket pështjellimit politik që na ka zaptuar. “Ndoshta kohërat e komunizmit ishin më të mira për solidaritetin kolektiv, për unitetin ndërshqiptar, për mendimit unik etj., etj.”!?

“Fatmirësisht”, që evropianët nuk dinë ta lexojnë, nuk dinë ta shkruajnë e ta flasin gjuhën shqipe, sepse po ta dinin këtë, atëherë me plotë të drejtë do ta parashtronin pyetjen se ç’kërkojnë shqiptarët.

 

 

SHAKAJA E PLAKUT SHKOI NË DREQ TË MALLKUAR

by

Shkruan: Fadil LUSHI/

Është një këngë e vjetër qytetare që këndohet në të gjitha trevat e Gadishullit Ilirik.., në Shqipëri, Greqi, Bullgari, Serbi, Kosovë, Mal të Zi dhe në Maqedoni. Sikur t’i pyesësh këta popuj se kush e ka shkruar tekstin dhe “pronë” e kujt është kjo këngë, gjithsecili nga këta do thonë se është e tyre.

Historia e Paktit të Varshavës i njeh figurat politike si vijon: Erich Honeker (Gjermania Lindore), Todor Zhivkov (Bullgari), Ludvik Svoboda (Çekosllovaki), Janosh Kadar (Hungari), Vlladisllav Gomulka (Poloni), Nikollae Çaushesku (Rumani), Josif Visarionoviç Xhugashvilli, ndryshe Stalini. Ishin edhe ca të tjerë që nuk i takonin kësaj aleance, si për shembull: Josip Broz Tito (Jugosllavi) dhe Enver Hoxha (Shqipëri).

Të gjitha këto figura të lartpërmendura karakterizohen me diktaturën, “autoritetin vertikal komunist” si dhe me ca barsoleta të përbashkëta për ta. Para se t’i shpjegojmë barsoletat që ua “faturuan” atyre, ne na duhet të hetojmë edhe një provë që rrok një segment nga privatësia e tyre. Njohësit e kësaj historie thonë se asnjëri prej këtyre diktatorëve (hiqe mënjanë Enver Hoxhën), asnjëherë nuk u rimartuan me gratë e tyre të divorcuara!? Po e vazhdojmë me barsoletën e parë ku, pos të tjerash, mjeshtrit hokatarë japin edhe këtë shpjegim: Tito, në një vjeshtë të vonshme, me rekomandim të urologut dhe reumatologut personal, kishte degdisur në Igallo të Malit të Zi, e cila në atë kohë njihej si një ndër qendrat më të mira të Ballkanit për shërimin e reumës dhe prostatës!? Tito kishte kërkuar prej shefit të protokollit që t’i gjejë një plak hokatar për ta argëtuar me barsoleta. Kur ishte futur në rezidencën e presidentit të shtetit, plaku malazez që vinte nga një katund i varfër, aq shumë ishte shtangur a hutuar nga ajo  hapësirë skajshmërisht luksoze sa që kishte harruar udhëzimet e shefit të protokollit. Tito, duke e vërejtur habinë e plakut, filloi të ligjërojë për “Luftën nacional-çlirimtare” si dhe për të arriturat e popullit punonjës të Jugosllavisë!? Plaku duke u gjendur në pozitë “palakmueshme”, me një sintaksë të çoroditur malaziase, iu drejtua “Plakut” : “Shoku Tito, para se të dukem këtu pari, më thanë që unë të ju tregoj barsoleta e jo unë t’i dëgjoj tuat”.

Thonë se edhe Enver Hoxha pati thërritur njëherë një plak të vjetër që t´i tregonte përralla. Kështu, ai e mori plakun te kopshti i tij me lule për t´ia treguar aty përrallat.
– Shumë të bukur e paske bërë kopshtin me lule – i tha plaku.
– Unë kopsht të tillë me lule kam bërë tërë Shqipërinë – ia preu Enveri, duke gjetur rastin për të bërë pak propagandë.
– A kam ardhur unë të të tregoj përralla ty, apo ke ardhur ti të më rrëfesh përralla mua? –kishte thënë plaku.

Me këtë barsoletë ishin ballafaquar të gjithë diktatorët e lartpërmendur me përjashtim të Stalinit, i cili kur kishte vajtur për pushim në pushimoren ruse Soçi, kishte parapëlqyer që pranë vetes të kishte një hokatar nga një fshat i Siberisë. Shefi i protokollit të tij kishte angazhuar një plak që do t’i tregonte përralla Josifit me mustaqe, por paraprakisht i kishte thënë: “Do të shkosh në pushimoren e kryetarit të shtetit, ki parasysh dhe mbaje mend që barsoletat të mos shkojnë në llogari të tij”!? Plaku, si plak, me të folmen e tij të bukur dhe të rrjedhshme veproi njësoj si hokatari jugosllav, ai shqiptar dhe të tjerët si ata. Por Stalini nuk e duroi dot “shakanë” dhe plakun siberian e vari në litar. Kështu, “shakaja e plakut shkoi në dreq të mallkuar”!…, njashtu siç shkoi njëmendësia në bythë të historisë së saj!

Të nderuar lexues, nëse nuk ju “bezdisa” me këto përralla që i shkarravita në paragrafin e parë të këtij shkrimi gazetaresk, do të më lejoni që t’i referohem edhe një vakie nga koha e mbretit të shqiptarëve, Ahmet Zogollit. Një pasaniku ia kishin vjedhur në vijimësi shtëpinë hajdutët. I ndodhur në siklet, pasaniku kishte angazhuar “rojtarë me pagesë të majme” për t’u kujdesur për pasurinë e tij. Megjithëkëtë, hajdutët prapëseprapë  ia kishin “bastisur” shtëpinë dhe çekmexhenë ku kishin gjetur lekët e vjedhur nga arka e shtetit. Pasaniku, i zhgënjyer nga “rojtarët”, kishte kërkuar ndihmë nga oborri mbretëror…, por as kjo nuk ia zgjidhi problemin. Një “kumarxhi” nga një mëhallë e hajdutëve e kishte dëgjuar këtë “haber”, i ishte drejtuar pasanikut me fjalët: “…, ti, miku im i nderuar që ke prapanicë të dhjamosur, për ta ruajtur shtëpinë tënde, duhet të angazhosh një hajdut…”. Vërtet ky sugjerim i kumarxhiut zuri vend!

Nëse ky shkrim imi ka ndonjë gjymtim, atëherë ai do konsistojë në faktin se autori nuk është në gjendje të japë prova se “pronë” e kujt është kjo barsoletë. Rusët mund të thonë se është e tyre, po të njëjtën mund ta thonë edhe sllavët e tjerë dhe në fund edhe shqiptarët e Shqipërisë londineze!? Se ku kishte ndodhur vakia e vjedhjes së shtëpisë së pasanikut…, edhe për këtë asnjeri nuk do të mund të thotë gjë. Unë nuk e kam ndërmend që në këtë shkrim të kërkoj a të gjej krimbin, moralin e dyfishtë dhe cinizmin e barsoletës…, nuk do të bëj as avokatinë e saj (larg qoftë), nëse do ta bëj këtë me qëllim a pa qëllim, atëherë do të bie në grackën e saj dhe, së fundi, ky shkrim toptan me autorin do të shndërrohet në tabelë qitjeje!? Unë do të parashtroj pyetjen se a mos vallë “monarkët” e partive politike në Tiranë, në vigjilje të 23 qershorit a në prag të zgjedhjeve parlamentare në Shqipëri, do të hezitojnë ta hapin “arkivin” e kësaj barsolete, a mos vallë do të kërkojnë ndihmën e “arkeologut politik”…, a mos vallë gjithsecili prej tyre nuk do të angazhojë atë plakun “shakaxhi” nga Skrapari,  i cili në fushatat zgjedhore të tyre do
obligohet që trupit votues t’u tregojë barsoleta në kërkim të votës së tyre deliberative…, a mos vallë hokatari plak nga Skrapari do të duhet të dëgjojë barsoletat e politikanëve të cilët aktualisht ushtrojnë pushtetin absolut dhe makiavelist…, dhe të atyre që janë opozitarë…, a mos vallë plakut “shakaxhi” nga Skrapari do t’i duhet ta besojë vakinë nga koha e mbretit Ahmet Zogolli…, a mos vallë pushtetarëve dhe atyre që mëtojnë ta “pushtojnë” qeverinë do t’u duhet të angazhojnë “rojtar burgu” që ta ruajë arkën boshe të shtetit a edhe të komunës…, a mos vallë opozitarët pas 23 qershorit do të arrijnë t’i vënë pikë “potikëbërjes putiniste”  (sipas presidentit rus, Putin) në Shqipëri dhe përreth saj…, dhe nëse këtyre do t’u mungojë takati mental për ta bërë këtë ndryshim, atëherë u mbetet që të shpresojnë në një të ardhme më të mirë…, ose, në instancë të fundit, do të detyrohen të pajtohen me “realitetin politik” si dhe me atë recidivizmin e barsoletës!? Ndryshe nuk bën…, po edhe nëse do bëhet nuk do të jetë e hijshme dhe e lezetshme.

Unë, si një shkarravitës i thjeshtë, nuk dua të besoj se kjo barsoletë që përflitej gjithandej hapësirave të ish-shteteve të bllokut komunist, si dhe ajo vakia e vjedhjes së pasurisë së pasanikut (nuk) do të përsëriten në fushatën zgjedhore në Tiranë, Vlorë a në ndonjë kasaba tjetër të Shqipërisë. Në do të ndodhë e kundërta, atëherë ky shkrim “toptan” me autorin le të shkojnë në theqafje. Fundi i fundit,  ngado që të rrotullohesh, bythët i ke gjithmonë mbrapa!

PRONARI I “MEJHANES” DHE QENGJAT E KUQ TË BEUT

by

NGA Fadil LUSHI/

Të nderuar lexues, me këtë parashtrim gazete që do ta shkarravis në vijim, ndoshta nuk do ngre diç të veçantë në kandar. Këtë do t’ia dedikoj mbamendjes sime të trazuar dhe të rebeluar. Higjienën e mendjes a edhe dilemën time morale karshi një vakie që kishte ndodhur shumë kohë më parë, do të bëj përpjekje ta vë në “peshojë të tyxharit”. Por para se ta jetësoj këtë tregim, më duhet t’i referohem një shprehje proverbiale, ku pos të tjerash thuhet: “Rruhu nga miku budalla se ta vret mizën në ballë”!?

Unë jam paksa skeptik sa i përket vërtetësisë së këtij proverbi. Një i tillë “budalla” para pesë dekadash rronte në mëhallën tonë. Përndryshe ishte pronar i një “mejhaneje” e cila frekuentohej nga “bohemët” e atëhershëm tetovarë. Kjo “mejhane” pas kushedi sa motesh ra në falimentim. Bashkëmoshatarët e mi, sot e kësaj dite janë “nostalgjikë për atë mejhane dhe për ato kohëra të llumta”. Nuk mund të thuash se ky “pronar filokomunist e filodallaverexhi”, vërtet ishte i marrë a i rrjedhur nga mendja, përkundrazi ishte një njeri që shquhej për zotësi në fushën e zanatit të tij…, ishte një dhelparak i llojit të vet. Dhe ky që ne e konsideronim injorant, lëkurën a mbështjellësin e trupit e kishte të regjur a të trashë. Nën atë lëkurë “mbante” sekretet dhe misteret e tij për të cilat kurrën e kurrës nuk u hetua as një e vetme provë. Ai nuk dilte dot aq kollaj nga ajo lëkurë. Sa herë që ia donte qejfi, “ngarkonte një maunë” me njerëz të lajthitur, të mençur, intelektualë, të ndershëm, të persekutuar, shehërlinj, katundarë, fisnikë e të tjerë. Ky asnjëherë nuk preokupohej dhe nuk dalldisej me hallet e “myshterinjve të tij”…, nuk i hynte në punë e vërteta se pse ata, nuk i kishin punët në terezi a pse atyre u mungonte mirëqenia materiale dhe rehatia familjare. Thjesht, sillte vërdallë një shehër a kasaba dhe për këtë nuk kishte bir nëne që do të guxonte të hapte gojë e t’i thoshte: “…, o ti mejhanexhi, mbylle këtë ahur pasi që në të ndërtohet kështjella e thashethemeve të kapixhikëve…, sepse aty spiunohen atdhetarët, aty zaptohet prona e fukarenjve, aty falsifikohet trashëgimia e dishepujve të vatanit, aty përflitet morali i familjeve me taban kombëtar, aty keqpërdoren  ndihmat humanitare dedikuar jetimëve të popullit, aty sajohen vlera, aty ushqehet e frymon luksi i heshtjes dhe indiferencës së bohemëve karshi pisllëqeve që hetohen në mejhanen tënde…, aty ku bashkëqytetarët e mi futen ashtu vullnetshëm dhe përtej dëshirës së tyre nuk dalin dot “kollaj” prej aty…!

Një ditë një mik i tij i kishte parashtruar pyetjen se pse nuk “e ndryshon biznesin”!? Ky “budalla” ia kishte kthyer atë “hazërxhevap”: Po ç’më duhet tjetër “biznes” kur kam një maunë me “qengja të kuq” të cilët për të zënë rend që të futen në “mejhanen” time,  paraprakisht duhet të thyejnë kokën e njëri-tjetrit që pastaj paratë e “ekonomisë familjare” t’i bëjnë “rrush e kumbulla”? Kjo vaki i ngjan asaj pyetjes të fshatarëve të cilët kur e kishin pyetur “dashin” se pse na dukesh kaq i shqetësuar e i inatosur…, ai u kishe dhënë përgjigjen: “nuk mërzitem e nuk më vjen zor se pse punoj natë e ditë, por më vjen inat pse qengji dhe qengjat e kuq të qehajait të beut hanë hazër”!?

Lexuesit e mi të ndershëm dhe pa tarafe, me të drejtë do të parashtrojnë pyetjen se kujt i hyn në punë ky parashtrim gazete që (ri) përsëritet edhe pas një gjysmë shekulli, kujt i duhet që ta lexojë këtë tregim a “thashetheme” që ka dalë nga hapësirat e mëhallës së fukarenjve…, një tregim që nuk lexohet as ndër dhëmbë e as ndër buzë…, dikush tjetër do thotë se e gjithë kjo nuk konvergjon me realitetin që jeton gjithsecili…, në instancë të fundit askush nuk e ka hallin e etikës së këtij parashtrimi si dhe porositë që i përcjell ai.

Një “mejhane politike” sot funksionon në kryeqendrën politike të Shqipërisë londineze, e cila frekuentohet nga politikanë opozitarë si dhe nga ca opinionbërës “tebdil” (njerëz që fshehin veprimet e qëllimet e tyre djallëzore) që mbajnë anën e pushtetarëve aktualë. Kur jemi te “dashi”, mua do më duhet t’i referohem historisë së batutave për këtë kafshë shtëpiake. Nëse na lejohet, po e fillojmë me “qengjin” e një qehaje të beut. Thonë se “qengji” që kishte braktisur kopenë, aq shumë kishte pasur uri, saqë “kishte ngordhur” midis dy togjeve të barabarta me sanë, sepse nuk kishte mundur të vendoste cilën të fillonte ta hante. Ky “qengj” në psikologji merret si shembull i konfliktit të dyfishtë emocional gjegjësisht të një ambivalence (ndasie) që shprehet tej mase te njerëzit me karakter tragjik. Për hir të një respekti ndaj personaliteteve që mund të hetohen në vijim të këtij shkrimi, do të bëj përpjekje maksimale që t’i shmangem paralelizmit, madje edhe në qoftë ai paralelizëm i figurshëm, respektivisht shmangies së identifikimit të emrave të tyre me “qengjin” në fjalë.

Ka shumë kohë që opozita në krye me Edvin Kristaq Ramën, si dhe pozita që udhëhiqet nga kryeministri Sali Berisha (këtu nuk do përfshihet kryetari i LSI, z. Ilir Meta, i cili duke u shtyrë nga interesat personale dhe duke u zaptuar nga “emocione dyfish të kundërta”, fillimisht do të rebelohet dhe mandej do të respektojë institucionin e “braktisjes së bashkëqeverisjes”…, një politikan që konceptohet a krahasohet me atë “fenomenin” për pavendosmërinë e të qenit i mëvetësishëm, një figurë që konceptua nga kundërshtarët e tij, si vegël a patericë e “regjimit absolut” të doktorit, një “politikan nomad”, i cili për hir të karrierës, “hëngri zahirenë e qeverisë”), do vazhdojnë të ballafaqohen me shumë dilema, me shumë paradokse si dhe me inatet e tyre ndërpartiake. Asnjëra palë nuk është e gatshme që të marrë përsipër (pa) përgjegjësinë morale, shtetërore dhe politike sa i përket katrahurës ekonomike e sociale që sundon Shqipërinë…, opozita nuk merr në konsideratë e përsipër çështjen e (mos) votimit të stërgjatë dhe të bezdisshëm të tre ligjeve në kuvend, sidomos tani në vigjilje të zgjedhjeve parlamentare.

Disa njohës të shkëlqyeshëm të rrethanave politike në Shqipëri, këto rebelime a “transfere” do t’i konceptojnë si politike, korruptive dhe joshëse, ca të tjerë do t’i konsiderojnë normale, disa të tjerë këto shkëputje politike, në instancë të fundit, i trajtojnë si joserioze dhe të dështuara. Të gjitha këto shkëputje politike, partitë do t’i bëjnë atëherë kur do të hetojnë se “anija e qeverisë” do të rrezikojë të fundoset nga furtuna e krizës politike. Kjo është si ajo “vakia” e “qengjit të kuq” të qehajait të beut, i cili ngordhi nga uria. Po qengji është qengj, por ama ç’ishte dhe ç’është ky rebelim politik!? A mos vallë ky rebelim bëhet për mirëqenien e popullit.., apo për interesa të ngushta personale a edhe partiake. Çobanët thonë se e ha ujku qengjin që braktis kopenë! Mjekët që merren me kurimin e hemorroideve thonë se njerëzit që vuajnë nga kjo sëmundje, nuk mund të qëndrojnë gjatë në një karrige. Të gjithë këta politikanë përbëjnë tipin e atyre që pa e kafshuar buzën e poshtme, i ngrenë vetes monumente transferesh prej qerpiçi, dhe në fund mbeten si mbreti lakuriq, që të qeshin fëmijët me të në sheshin publik. Nëse para një gjysmë shekulli, “mejhania e budallait” ra në falimentim, sot nuk ka njeri që do të mund ta paralajmërojë a ta parashikojë shembjen e “mejhanes politike” të kryeqendrës së shqiptarëve!? Mbase nuk duhet harruar ajo shprehja proverbiale: bariu i bie fyellit, atje ku ka dele për të qethur, kurse qelepirxhiu bredh me lugën në brez atje ku ka për të ngrënë! At Gjergj Fishta, përveç të tjerash e tha edhe këtë: “Populli i fal ata që e mundojnë, por nuk ka për t’i falur ata që e rrejnë”, ata që ia rrjepin lëkurën…

KIM MEHMETI NUK RREZIKON HARMONINË NDËRFETARE

by

Nga Fadil LUSHI/

Për të mos i gënjyer lexuesit e mi të nderuar, që në fillim më duhet të them se ky shkrim a vështrim i “radhës” është (ri) përsëritje e një të tilli që është botuar shumë kohë më parë në gazetën KOHA. Për hir të kodit gazetaresk, ca paragrafë do t’i vë në parantezë.

Me datë 23 mars 2013, në Bibliotekën Kombëtare të Prishtinës, nën përkujdesjen e nënkryetarit të Kuvendit të Republikës së Kosovës, nga radhët e Lëvizjes VETVENDOSJE, z. Glauk Konjufca, u bë promovimi i librit të Kim Mehmetit “SHKUPI” (i konceptuar si një ese historike). Në e tij të rastit, Kim Mehmeti, pos të tjerash tha: “Absolutisht, matematikisht mund të dëshmohet se islamizmi e ka shpëtuar shqiptarinë (lexo me logjikë dhe mes rreshtash) NË DISA VISE SHQIPTARE”! (autori i librit në asnjë moment nuk anashkaloi rolin dhe kontributin e kishës katolike dhe asaj ortodokse sa i përket ekzistencës së kombit…, ai në asnjë vend të librit të tij, nuk e përdhosi kontributin e rilindësve shqiptarë me përkatësi katolike a ortodokse e tjerë). Në vazhdim të këtij paragrafi unë do të mëtoj që të mos marr tarafe, gjegjësisht të mos bëj “avokatinë” të Kimit e as të ipeshkvit të ipeshkvisë së Kosovës, respektivisht të dioqezës Prizren-Shkup, të nderuarit Don Shan Zefit, i cili me a pa të drejtë iu kundërpërgjigj qëndrimit të Kimit, duke thënë se: “Shqiptarinë nuk e ka shpëtuar islamizmi, por është kisha katolike ajo që ka mbajtur gjallë fijet e shqiptarisë…, gjegjësisht  kisha katolike ka qenë roje e kombit shqiptar e assesi Perandoria Osmane dhe islamizmi i shqiptarëve…, së fundi kontributi i kësaj kishe është i pamohueshëm” (kjo assesi nuk mund të kontestohet qoftë edhe nga fundamentalistët myslimanë). Nëse Kim Mehmeti në librin e tij hetoi fenomenin historik dhe jo thashetheme, atëherë pse ipeshkvi i nderuar Shan Zefi nuk mëtoi ta ushqente fare pak idenë e Kimit, pse gjithë ky luks i tij mostolerance…, pse gjithë kjo “zaptisje” e fjalës së lirë dhe të drejtë…, pse nuk parashtroi kërkesën ndaj ndërtimit të një ideje të përbashkët…, pse gjithë ky mendim i tij i “gabuar”, i shpejtuar dhe i pambështetur në prova historike…, pse librit të Kimit duhet t’ia ngjisim “bishtin e dhelprës…, aq më tepër kur ke parasysh se në përmbajtjen e tij nuk kishte ndonjë gjymtim të theksuar”…, pse këtë libër duhet ta lexojmë mbrapsht dhe me emocione, në instancë të fundit, nuk mund të thuash se ky vështrim i Kimit ishte i ngulitur nga një njohje jo e plotë e kësaj problematike goxha e ndjeshme për rrethanat tona shoqërore.

Paragrafin e dytë të këtij vështrimi a opinioni gazetaresk po i fillojmë duke iu referuar disa opinioneve të kolumnistëve shqiptarë që mëtojnë të (mos) i shtrembërojnë faktet sa i përket tolerancës dhe harmonisë ndërfetare te shqiptarët. Këtë po e bëj që te lexuesit të mos krijoj përshtypjen se edhe unë si artikullshkrues kinse mbështes qëndrimet e tyre. Unë sot e gjithë ditën e Perëndisë nuk dua të besoj se Kim Mehmeti me librin e tij “Shkupi” si dhe ipeshkvi i nderuar Shan Zefi, me reagimin e tij, do të kishin mëtuar të rrezikonin harmoninë dhe tolerancën ndërfetare te shqiptarët. Nuk më jepet të besoj se gjithfarë (“hiper”) analistë a kolumnistë oportunistë nga të gjitha trevat shqiptare që hiqen si ateistë, të tjerët si katolikë, ortodoksë, myslimanë do ta kishin rrënuar kalanë e tolerancës dhe të harmonisë ndërfetare te shqiptarët…, nuk më jepet të besoj se të krishterët do të kundërshtojnë shqiptarët myslimanë pse ata me devotshmëri e praktikojnë islamin tradicional, nuk dua ta marr për të vërtetë se të krishterët do t’i kishin identifikuar myslimanët shqiptarë me gjithfarë rrymash obskurantiste dhe herë-herë do shkonin në skajshmëri duke i krahasuar edhe me fundamentalistë myslimanë!??… dhe, në instancë të fundit, duke dyshuar në kombësinë e tyre, do t’i barazojnë me arabët ose turqit… e të tjerë!? Nuk dua të besoj se kryefjala e qëndrimeve të myslimanëve dhe të krishterëve është urrejtja e tërbuar primitive dhe provinciale. Nuk dua të besoj në ekzistencën e tipave djallëzorë të ashtuquajtur kolumnistë që hiqen për myslimanë radikalë, jotolerantë, të cilët në vijimësi mëtojnë që shqiptarët me përkatësi fetare katolike a edhe ortodokse t’i konceptojnë si “kaurë”, si jobesimtarë e të tjera etiketime të rreme e të paqena, nuk dua të besoj në të qenët “analistë” mëhallësh, qofshin ata të jenë nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia, Mali i Zi e gjetiu që vazhdojnë ta ushqejnë ndasinë fetare te shqiptarët. Në këto “fërkime fesh” a ndasi shqiptarësh, kurrën e kurrës nuk do të jenë protagonistë.

Nëse shqiptarët do të karakterizohen me fenomenin e një kombi që ka tri fe dhe nëse ata shekuj me radhë ndërtuan atë kështjellën e harmonisë ndërfetare (që kombet e tjera nuk e kanë), atëherë nuk duhet lejuar gjithsecilit shqiptar që hiqet për mysliman, katolik a ortodoks të devijojë nga kjo rrugë e ky koncept, nuk duhet lejuar që fenë së cilës i takon ta bëjë më ekskluzive, më përparimtare dhe më tolerante në krahasim me fetë e tjera. Thjeshtë, nga hapësirat e kësaj harmonie nuk mund të përjashtohet asnjë fe. Përkundrazi, nga kjo hapësirë duhet përjashtuar çdo majorizim a edhe ekskluzivitet i cilësdo qoftë fe, dhe për këtë e arsye e të tjera nuk duhet lejuar askujt që një fe ta proklamojë paqësore, parësore e tjetrën fe dytësore. Së fundi, secili që do të mëtojë të bëjë një gjë të tillë, është njësoj sikur ka prekur në themelet e kombit dhe ata që i prekin ato themele, kanë hyrë në radhët e tradhtarëve të kombit!

Sot qarqe të caktuara në Ballkan dhe përtej tij përpiqen që shqiptarët evropianë t’i “paraqesin a t’i konceptojnë si fundamentalistë që shikimin e kanë të drejtuar nga Lindja”!? Qëllimi i tyre përqendrohet në zbehjen e imazhit të shqiptarëve me përkatësi myslimane dhe njëkohësisht në trasimin e rrugës drejt fillimit të një konflikti fetar…, po shqiptarët shekuj më parë u konvertuan në fenë myslimane, ata asnjëherë nuk e ndërruan identitetin kombëtar. Edhe përkundër përpjekjeve të grekëve e serbëve (dhe të tjerëve si ata) për ta zbehur këtë harmoni dhe tolerancë ndërfetare të shqiptarëve, ata mbetën tok. Shqiptarët myslimanë, katolikë, ortodoksë dhe bektashinjtë gjatë gjithë zhvillimit të tyre ideologjik, kulturor dhe shpirtëror ishin bashkë në çdo kryengritje e luftë. Shqiptarët ishin një në punimet e Lidhjes së Parë dhe të Dytë të Prizrenit…, ata udhëtuan bashkë në qytetin e Kongresit të Alfabetit për të hartuar tërësinë e shkronjave të gjuhës shqipe.., ata ishin tok edhe në kohën e vuajtjeve të diktaturës së Enverit diku në Burrel, Spaç…, ata ishin tok edhe në vaktin e diktaturës së kralit, Rankoviqit dhe Titos, diku në “Petrova Rupa” të Goli Otokut, diku në Tivar e gjetiu…, ata ishin bashkë në luftën e Kosovës…, ata ishin tok edhe në rrebeshin e zhvendosjeve biblike të inicuara nga Millosheviçi…, ata u mblodhën tok në kufirin shqiptaro-maqedonas, atje në Bllacën famëkeqe për të qenë dëshmitarë të ndodhive ku nënat e reja kosovare do të lindnin fëmijët myslimanë a katolikë…, ata ishin tok edhe atëherë kur i bënin ballë mallit për liri të Kosovës! Ata edhe sot e kësaj dite janë bashkë falë tolerancës dhe harmonisë së bashkëjetesës së tyre fetare.

E gjithë kjo tolerancë dhe harmoni e lakmueshme sot, nuk është “…. as mit, as shprehje e zbehtë proverbiale e as shprehje frazeologjike e as idil”, po as e vërtetë e vockël historike, përkundrazi “… kjo harmoni fetare është pjellë e një historie dramatike e shqiptarëve”, siç do të thoshte Ismail Kadareja. Po, tekefundit, le të jetë një realitet yni, le ta konceptojmë si një testament politik të trashëgimisë sonë kombëtare. Sot me gjithë faktin se kohë pas kohe hetohen kundërshtime në relacionin laik-besimtar, mysliman-katolik, nuk besoj se do ta parafrazojnë atë shprehjen proverbiale “Për inat të vjehrrës, do fle me mullixhiun dhe delenxhiun”!?? Për historinë e tolerancës dhe të harmonisë fetare ndërshqiptare lakohen me qindra shembuj: dhe një i tillë ka të bëjë me ndërtimin e kishave katolike e ortodokse dhe kur ato rrënoheshin, krerët a autoritetet myslimane dilnin në mbrojtje të tyre…, apo ai shembulli dashamirës dhe fisnikërues i “atij prifti katolik të cilit i qe dashur të këndojë syret e Kuranit për të nderuar një mysliman të vdekur pasi hoxha dhe xhamia ishin shumë larg nga vendndodhja e kësaj vakie”. (Genc Myftiu) A mos vallë këta shembuj flasin pak për këtë “histori dramatike të shqiptarëve”. Nuk besoj që Kimi në librin e tij të kishte mbjellë farën e përçarjes mes shqiptarëve.

P.Sh.

Poeti dhe kritiku nga Kosova, Sabri Hamiti, poezinë e tij “DIMËR I EGËR” e përfundon me vargun: “Përsëritja përsëritet përsëri”. Kjo mua më dha të “drejtën” ta përsëris (pjesërisht) këtë shkrim.

“NDËRTO FOLENË SE SORRAT VIJNË VETË!? ”

by

Opinion Nga Fadil LUSHI/

Disa ditë më parë një miku im, përndryshe frekuentues i rregullt i “bastoreve”, duke qenë i zhgënjyer nga rezultati i ndeshjes së futbollit mes Bajernit dhe Arsenalit 0-2…, më parashtroi këtë pyetje nga fusha e sportit: pa më thuaj ç’kuptim ka nocioni “auto-gol”?! Meqenëse ky miku im është “kumarxhi”, fillimisht më duhej t’i them se ndeshja e lartpërmendur qind për qind ishte e kurdisur (a e trukuar, siç i thonë me këtë zhargonin e e sotëm të sportit). Më pastaj u mundova t’ia shpjegoj nocionin në fjalë. Ai si duket nuk e “kuptoi” interpretimin tim të parë. Provova t’i jap edhe sqarime plotësuese duke iu referuar Fjalorit të gjuhës shqipe, ku, pos të tjerash, për autogol thuhet: “gol që bën një lojtar në portën e skuadrës së vet”. Mikut tim “bixhozçi” edhe ky shpjegim nuk i hyri në kokë. Në fund thash se ky ka nevojë për një shpjegim me atë fjalorin e “rrugaçërisë” dhe, pa një pa dy,  ia thash troç: “auto-gol” do të thotë si me ia futur vetvetes!? Për çudi, miku im këtë shpjegim e kuptoi “bisht e krye”. Unë që në fillim e dija fare mirë se ç’hall kishte. Nuk mund të thuash se ky nuk paskësh njohuri nga fjalori sportiv, përkundrazi ai mund të konsiderohet njohësi më i mirë sportiv i mëhallës sonë dhe më gjerë. Gjithë këtë ‘moskuptim” e kishte stisur nga inati pse ia “kishin trukuar” rezultatin e ndeshjes së lartpërmendur në kuadër të Ligës së kampionëve evropianë, ndaj kishte humbur sasi të konsiderueshme parash. Njohësit e mirë të sportit profesional thonë se autogoli në futboll, fillimisht dëmton “autorin”, imazhin dhe rejtingun e skuadrës, tifozët dhe, së fundi, “kumarxhinjtë” e bastoreve.

Lexuesit e mi të nderuar me të drejtë do parashtrojnë pyetjen se ç’kuptim dhe ç’lidhje kanë nocionet ‘autogol’ dhe ‘kurdisje ndeshjesh’ me këtë vështrimin tim gazetaresk në vijim. Unë do them me bindje se e gjithë kjo që thamë më lart ka shumëçka të përbashkët sidomos me paragrafin që trajton fushatën parazgjedhore dhe historinë e saj. Nuk mund të thuash se historia e zgjedhjeve vendore në Maqedoni nuk është dëgjuar, nuk është lexuar, nuk është shfletuar, komentuar, kontestuar e dyshuar nga gjithsecili, qofshin ata njerëz të rëndomtë, politikanë, analistë…, nga ata që janë në pushtet dhe të tjerët në opozitë…, shehërlinj e sherrxhinj të tjerë.

Thonë se autogoli politik dëmton lidershipin, partinë politike që e përfaqëson, mandej votën vendimore gjegjësisht deliberative të secilit, do të zhgënjejë simpatizantët dhe në instancë të fundit do të mbajë peng fjalën e lirë, zhvillimin e demokracisë, paqen, integrimin e shteteve,  në këtë rast të Republikës së Maqedonisë (dhe të shqiptarëve) në strukturat euroatlantike, në NATO…, do të mbajë peng “bashkëjetesën”, si dhe do të tronditë të gjitha koalicionet e sajuara, të brishta dhe me paterica. Andaj e gjithë kjo “pengmarrje” do të prodhojë antagonizmin politik dhe antagonizmat kombëtare duke mos përjashtuar edhe antishqiptarizmin. Edhe në këtë fushatë parazgjedhore (vendore) u hetuan ca autogola politikë…, ca ishin të rregullt, ca u shënuan me kokë, ca me dorë dhe jo të rregullt, ca ishin gola nderi, ca gola barazimi e të tjerë gola të dyshimtë a me hile. Në këtë  kampanjë parazgjedhore u vu në veprim çmos për të arritur qëllimin, disa përdorën arsyen, ca të tjerë përdorën gjuhën e qartë, kishte edhe të tillë që përdorën lloj- lloj fjalorësh, retorikash e tjerë. Atyre që u mungoi mjeshtëria e të shprehurit me gojë…, mëtuan të shprehen me mimikë, ca “kandidatë për kryeplak a për aga-babë të shehrit” dhe ca paksa “çallëmxhi” tundën supet, tundën kokën, tundën këmbët, një “azgan” tundi gishtin e mesëm të dorës së djathtë duke thënë se s’ka “bir nëne që ma tund sediljen e tim eti…, s’ka njeri që ma tund mëhallën time dhe zinxhirin a qaforen prej alltëni”!?…, kishte edhe tundje karakteristike që lëkundeshin mes shundit, tallavasë, nacionalizmit, gjeografisë politike, asaj historike, shovinizmit shtetmadh, irracionales dhe “lëvizjes irredentiste shqiptare”!??

Unë në vazhdim të këtij vështrimi, me takatin e fiqirit tim, do të bëj përpjekje të hetoj ca defekte që u hetuan në retorikën politike të kandidatëve për kryetarë komunash dhe në veçanti të kryeministrit të Republikës së Maqedonisë, z. Nikollë, i cili në kuadër të një tubimi parazgjedhor, ashtu thjeshtë dhe “pahiri” shënoi një “euro-autogol të pastër politik”. Retorika e tij u shndërrua në egoizëm politik krejt primitiv, provincial a edhe katundaresk. Me gjithë respektin ndaj tij, kundërshtarët do të thonë se fjalimi i tij ishte  përçmues, nënçmues, mallkues, mbretërues, kërcënues dhe biblik. Ata që këtë fjalim të tij e dëgjuan me vëmendje hetuan atë nacionalizmin dhe urrejtjen e tij patologjike, ishte një retorikë që përcillte mesazhe luftarake! Kjo retorikë e tij nuk u ndërtua hë për hë…, ka kohë që është strehuar në fjalorin e tij të mistershëm.

Të gjithë ata që e përcollën këtë “fjalim a retorikë politike” të zotit Nikollë, thanë se ai nuk tha gjë të re përveç që përsëriti atë që e kishte të paragjykuar dhe të akumuluar në higjienën e mendjes së tij politike. Ai sikur deshi që kundërshtarëve t’u çojë “selame dhe habere” sa i përket prezencës së tij në pushtetin absolut. Të gjithë atyre që iu trazua mendja nga kjo retorikë egocentrike e kryeministrit, nuk mund të thonë se kjo retorikë e tij ishte një gafë politike e radhës, nuk ishte boshe…, sepse e gjithë kjo paraprakisht ishte e “gatuar në kuzhinat e Shkupit”…, me retorikën e tij sikur deshi t’u thotë shqiptarëve: “deka Republika Makedonija ne e dotade Grupçin”!? Për lidershipin në fjalë është karakteristik fakti se ai nuk i përmbahet “ terapisë që ia ka përshkruar” Brukseli dhe Uashingtoni dhe për inat nuk i merr ilaçet në kohë dhe rregullisht.

Unë vazhdoj që të mos e kuptoj kryeministrin z. Nikollë…, pse ky i nderuar, gjithë këtë retorikë e bëri me vrap e me shpirtin në fyt, unë nuk e di se ç’iu desh ta dredhë gjuhën, qoftë politike a nacionaliste…, pse gjithë ky siklet i tij ndaj Kërçovës dhe Strugës…, a mos vallë ai nuk e ditka se shqiptarët e Kërçovës (nuk) mbijetojnë falë kontributeve financiare të bashkëvendësve të tyre në kurbet…, pse gjithë ky shqetësim i tij se ku do të duhet të jetojë e të veprojë Fatmir Dehari dhe shqiptarët e tjerë të tillë si ai…, sikur deshi që Fatmirit (dhe shqiptarëve të tjerëve) t’u thotë të ikin nga këtej (nga vendlindja) duke thyer qafën me bishtin ndër shalë e prapanicë…, shko atje ku ndoshta do të “darovitin me ndonjë sheqerkë të baba dovletit”! Ata që janë “merakli të birrës dhe “terjaqinj” të kafes, do të thonë se as e para e as dyta nuk pihen nëse nuk kanë shkumë e kajmak…, thjeshtë nuk kanë shije!  Një nip imi që jeton në Stamboll dhe që është kundërshtar i një partie politike që është në pushtet më thotë: “Dajo, disa politikanëve po nuk ua fute gishtin në b…, nuk ikin dot kollaj nga pushteti”!??. Historianët do të thonë se gjella më e preferuar e padishahut ishte ajo me emrin “imam bajalldi”, sot shqiptarët këtë gjellë nuk e hanë nga “frika” se mos “bajalldisen”, respektivisht se mos alivanosen? Shqiptarët nuk do të ndërtojnë folenë, sepse atë e bëjnë vetë shqiponjat!