nga Andon Dede, Nju York/

E ashtuquajtura “Reformë në Drejtësi” prej kushedi sa kohësh ka qënë dhe mbetet tema e ditës në Shqipëri. Vlerësimet për të janë ndër më ekstremet: nga një “revolucion” apo “çlirim i dytë” i Shqipërisë, që do të ndryshojë si me magji rrjedhën e zhvillimeve tona të mëtejshme, e deri në mohimin e saj të plotë, apo, thënë me fjalë të tjera: si të miratohet, si të mos miratohet, asgjë nuk ka për të ndryshuar në atë vend pra, edhe po u miratua, nuk do të ketë drejtësi!

Unë jam më tepër me  këtë të dytën. Për mua, gjithë sa është thënë e është bërë deri tani për këtë reformë, nuk është asgjë më shumë se një nga farsat e shumta që kanë shoqëruar çerekshekullin e fundit pluralist tek ne. Këtë nuk e them vetëm unë, por kam bindjen se e mendon gjithsekush që ka një minimum kulture politiko-sociale e që ka ndjekur zhvillimet pas-diktatoriale tek ne, pavarësisht se, për arsye nga më të ndryshmet, jo vetëm që nuk e thotë këtë, por iu mban edhe iso të tjerëvet.

E filluam me “çekun e bardhë”, që do të na sillte parajsën e munguar sa të hapësh e të mbyllësh sytë dhe ja ku arritëm tek kjo e ashtuquajtur “reformë”, që si me një shkop magjik, do t’i japë fund njëherë e mirë çdo shfaqjeje korrupsioni, vjedhjeje e padrejtësie…Ndonjeri që nuk na njeh e që dëgjon një retorikë të tillë, do të hapte sytë e do të mblidhte buzët i habitur: “More, po ku paskeni qënë ju deri tani?! Si nuk e keni kuptuar e realizuar me kohë këtë, por keni lejuar një situatë të tillë që po ju merr frymën, nga korrupsioni e vjedhjet masive, duke filluar nga ata lart, që kapardisen në kolltuqe qeveritare e lëvizin me makina të blinduara e deri tek hallexhinjtë e gjorë që mezi shtyjnë ditët me ndonjë lëmoshë që iu jep shteti?!”

Po atëhere, pse gjithë kjo zhurmë, tërë këto përpjekje për të miratuar një reformë që s’ka për të vendosur drejtësi, gjë që e dinë edhe më mirë se unë ata që po lëvizin çdo gur, gjoja për ta miratuar atë se, në të vërtetë, janë pikërisht ata që po e pengojnë miratimin e saj. Të krijohet përshtypja sikur tek ne gjithë fajin për këtë gjendje korruptive na e paska vetëm sistemi i drejtësiësë se të qe për ata, si “burra të ndershëm” që janë, situata do të qe krejt tjetër A ka ndonjë budalla që mund ta hajë këtë? Që Sistemi i Drejtësië ka përegjegjësinë kryesore, kjo është e vërtetë, por jo e tëra. Po kaq përgjegjësi kanë dhe vetë të korruptuarit.

Unë nuk habitem fare me gjithë sa dëgjoj nga politikanët tanë të të gjitha krahëve e niveleve, se ashtu ua do puna. Me të tilla demagogjira bajate e retorika boshe e kanë shtyrë dhe do ta shtyjnë deri në zgjedhjet e ardhëshme, por pyes veten: “Po ata dy ambasadorët, që përfaqësojnë potenciale madhore, a thua se vërtet nuk e kanë kuptuar se me ç’politikanë kanë të bëjnë? Mos vallë ata janë kaq naivë sa të presin që vetë shkelësit e ligjit të firmosin vendimin për prangosjen e tyre?”  Kjo do të qe njëlloj si dikush të priste degën e një peme ku është ulur vetë apo sikur hajdutëve t’iu kërkohet që të firmosin një vendim për të shkuar të nesërmen në burg. Kjo është qesharake edhe ta mendosh

E pra, mos vallë dy ambasadorët e sipërpëmendur nuk e kuptojnë kaqë gjë?! Unë nuk do ta besoja këtë se përndryshe do t’i fyeja, por po e përligj qëndrimin e veprimet e tyre me slloganin që sapo përmenda më lart se edhe atyre, “ashtu ua do puna”. Dhe sa herë i shoh që, si një çift i lumtur, bredhin dorë për dore, nga njera seli partie tek tjetra, sinqerisht që ndjej dhe keqardhje për ta. Dhe a e dini pse? Jo se dyshoj në qëllimet e tyre të mira por, nga gjithë sa kam parë e dëgjuar me sytë e veshët e mij, më ngjan se po punojnë në boshllëk. Po e ilustroj me një shëmbull fare të thjeshtë.

Kohë më parë, vendin tonë e vizitoi prokurori kroat që paskej çuar pas hekurave ish-kryeministrin e vendit të vet. Bukur, meriton vërtet respekt. Pyetjes “se si e kishin zbuluar korrupsionin e tij”, iu përgjegj se qenë nisur nga disa tregues të jashtëm, ndër të tjera edhe nga orët e dorës që mbante.(!). “Ua, çudi, sa interesant…Ku iu ka vajtur mendja…”.- thoshin ata që e dëgjonin. Unë i dëgjoja këto reagime e s’doja t’iu besoja vëshëve. “Po pse kjo u ka munguar organeve tona të Drejtësisë që nuk kanë bërë të njëjtën gjë si prokurori kroat dhe jo vetëm ai!?”. Neise, kaloi edhe kjo si gjithë çudirat tona. Kur, një ditë prej ditësh, dëgjoj dhe ambasadorin e ri amerikan që iu thoshte gjyqtarëve, në një konferencë me ta: ”Edhe tej ju, kush ka orë të shtrenjta mund ta gjejë veten pas hekurave në të ardhmen…”. Pra, dhe ky i gjori, (po e quaj kështu për nga perceptimi i gabuar që kishte), pra dhe ky fliste për orë të shtrenjta e më the të thashë, kur politikanët e qeveritarët tanë, të të gjitha rangjeve e niveleve, kanë jo vetëm orë të shtrenjta, që edhe mund të mos bien shumë në sy, por vila gjigante që mund t’i kishte zili edhe ndonjë miliarder i huaj. Ata shkojnë me pushime në vendet më të shtrenjta të botës, kapardisen në makina super luksoze …e kështu me radhë. Po ku i gjetën paratë ata për gjithë këto? Mos vallë duhet të jesh shumë i zgjuar që të arrish në një përfundim të tillë se gjithë klasa jonë politike, me ndonjë përjashtim të rrallë, është deri në fyt e korruptuar? Këtë e dinë dhe e thonë të gjithë, pa asnjë përjashtim.

Pse të mos jemi qoftë edhe një herë të sinqertë me veten?! A nuk mendojnë të gjithë tek ne se ata lart janë njerëzit më të korruptuar dhe se pa filluar krasitja e tyre, është e kotë çdo reformë e çdo inicativë tjetër?! Të gjithë e pranojnë tashmë se korrupsioni tek ne ka depërtuar tek të gjithë kapilarët e trupit që mban emrin Shqipëri, duke filluar nga maja e kupolës e duke përfunduar tek punonjësi më i thejshtë i një institucioni, siç mund të jetë, fjala vjen, roja i një spitali që s’të lë të hysh pa i dhënë diçka nën dorë. Dhe si mendoni ju, se tërë këtë “kancer” social mund ta “shërojë” reforma? A thua se ka njerëz kaq naivë tek ne? Deri tani ne jemi marrë vetëm me ato raste që kanë bërë bujë, kur fajtorët janë kapur me presh në duar. Por, për të gjithë është fare e qartë se tërë kjo është vetëm maja e ajzbergut e tërë atij korrupsioni masiv që vetë ligjvënësit e qeveritarët bëjnë ç’është e mundur për të mos u zbuluar. Ndaj them se të presësh që këta të jenë të interesuar për një reformë që mund t’ju vërë prangat dhe se do t’i japë fund pandëshkueshmërisë, do qe më tepër se utopi

Nën klimën aktuale politike, ku të gjitha parimet demokratike institucionale janë shkelur tërësisht me këmbë, dhe vetë institucionet nuk bashkëpunojnë por janë në armiqësi me njëra tjetrën, të presësh rezultate pozitive nga marrëveshjet e tyre do qe sa e gabuar aq edhe e rrezikëshme.

Unë e quajta farsë, por kjo që ka ndodhur e po ndodh tek ne do ndonjë emër tjetër më kuptimplotë e më tronditës.

Po kaq qesharakë bëhen edhe ata që propozojnë referendum për reformën. Jo më njerëzit e thjeshtë, puntorë e fshatarë, që nuk e kanë fare idenë e reformës por, siç e kanë pohuar vetë shumë intelektualë e specialistë, qoftë edhe të Drejtësisë, nuk janë shumë të kthjellët se ç’përmban ajo e si do të zbatohet. Referendumi ka kuptim kur është fjala për një çështje që e kanë të qartë të gjithë, si për shembull: presidenti të zgjidhet direkt nga populli apo nga Kuvendi? apo: Jeni për lista zgjedhjesh të mbyllura, të hartuar nga kryetarët e partive apo për lista të hapura e për sistem maxhoritar, e të tjera  pyetje si këto.

Vetëm naivët dhe ata që  nuk e njohin sadopak realitetin shqiptar mund të besojnë se reforma në fjalë do të vendosë drejtësinë tek ne. Sikur na e ka fajin mungesa e ligjeve që kemi arritur në këtë gjendje?!. Për hir të së vërtetës duhet thënë se dhe krimet e Diktaturës së Hoxhës nuk mund të konceptohen vetëm si pasojë e ligjeve të mbrapshta të asaj kohe se sa nga fakti që ato nuk zbatoheshin apo nuk përfilleshin fare por viktimat dënoheshin sipas urdhërave të diktatorit dhe të atyre që i shkonin pas. Dhe sot, të gjithë e dimë se ajo që ne na ka penguar për të na shkuar punët mbarë, për të patur pra edhe sadopak drejtësi dhe luftë kundër korrupsionit nuk është mos pasja e ligjeve dhe reformave, por mungesa e respektit për to. Ndaj dhe tani, qofsha i gabuar, por unë as që pres që kjo reformë, do të zgjidhë ndonjë gjë, edhe pse për miratimin e saj janë angazhuar edhe ndërkombëtarët, për të mos thënë se protagonizmii tyre, siç po e shohim përditë në media, është turpi ynë më i madh. A do të dalim dot ndonjëherë nga ky lloj infantilizmi, që për çdo gjë duhet të pyesim të huajt?

Për këdo është e qartë se që të vendoset rendi e drejtësia tek ne, duhet të reformohet së pari vetë politika shqiptare. Janë ata peshkaqenët e mëdhenj që e pengojnë reformën e vendosjen e shtetit ligjor tek ne. Pra, përgjegjësinë kryesore për këtë të ashtuquajtur reformë që po na shurdhon veshët, e ka politika jonë e mbrapshtë, qoftë edhe e këtij çerekshekullit të fundit. Edhe kjo, tashmë, mund të quhet me plot gojën, një klasë e dështuar politike.

Me gjithë sa u shpreha më sipër, kurrsesi nuk dua të them se ne do të vazhdojmë të zhgërryhemi përgjithmonë në këto këneta. Ndryshime do të ketë por jo me anë të reformës në fjalë por pëmes një procesi të gjatë kulturimi e emancipimi të gjithë shoqërisë, përfshi dhe politikanët e gjyqtarët, gjë që do të kërkojë kohë të gjatë dhe haraç të madh.

 

NY, 18 korrik 2016