Nga Gavrosh Levonja/Nju Jork/

Miratimi i reformës në drejtësi ndonëse pas shumë peripecishë, makinacionesh për të futur nën kontroll pushtetin juridik, ndërmjetësimesh e kërcenimesh e të tjera lojërash politike u prit me entusiazëm nga opinioni publik në Shqipëri edhe pse shqiptarët e zakonshëm nuk kishin as më të voglën ide rreth përmbajtjes së saj. Në opinion është krijuar ideja a thua se kjo reformë do të zgjidhë problemet e panumurta më të cilat përballët prej mëse 25 vitesh shoqëria shqiptare duke u garantuar qytetarëve të këtij vendi siguri, mirëqënie, punë etj. Madje ka dhe individë të zellshëm të cilët perpilojnë dhe lista ku radhisin problemet e shumta që kanë shoqëruar vendin pas viteve 90 të cilët reforma në drejtësi do t’i zgjidhë të gjithë me një të rënë të shkopit magjik. Ndryshe nga optimistë të tillë unë e klasifikoj veten tek ai grup njerzish të cilët e shikojnë me skepticizëm reformën në drejtësi në aspektin e rezultateve. Së pari një pjesë e mirë e atyre që u ngarkuan për të hartuar nenet e kapitujt e refomës, që paraqitën draft pas drafti, ata që e votuan ditët e fundit në parlament, normalisht do të duhët të jenë dhe vetë objekt i veprimit të reformës në fjalë. Për t’i qëndruar besnik të vërtetës, vetë ideja e reformës ishte incimi i një përpjekjeje për të shkëputur institucionet e drejtësisë nga kthetrat e pushtetit paraardhës duke i futur më pas nën sqetullën e ekipit që mori pushtetin në 2013. Mjafton të kujtojmë idenë për krijimin e të ashtuquajyurës “Byro Kombëtare të Hetimit” e kontrolluar nga Ministria e Punëve të Brendshme e cila do të hetonte gjyqtarët, prokurorët e politikanët. Në fakt janë pikërisht këta persona që me vendimet e tyre shpesh të padrejta për të favorizuar dikë në shkëmbim të ryshfetit, si funksionarë në administratën shtetërore duke ngritur kartonët në sallën e parlamentit, por edhe duke diktuar shpesh në vendimet e gjykatave kanë pjesën e tyre të fajit në krijimin e problemevë që u kanë bërë jetën të të padurueshme pjesës dërmuese të shtetasve shqiptarë. Duke bërë fjalë për raportet drejtësi-politikë, reforma pavarësisht përmirësimeve të pamohueshme lidhur me verifikimin e filtrimin e njerëzve të pushtetit juridik, kam përshtypjen se nuk ka arritur ta shkëpusë drejtësinë nga ndikimi i pushtetit politik. Në fund të fundit do të jenë votat e komisioneve në përbërjë të të cilëve do të ketë dhe politikanë të cilët do të kene mundësinë për të lëvizur një gjyqtar nga një listë në tjetrën, p. sh. nga e zeza tek e bardha apo e gjelbërta dhe anasjelltas. Konkretisht një gjykatës a prokuror duke qenë se emërimi i tij varej nga grupimi politik në pushtet, për të ruajtur vendin, logjikisht ka qene i interesuar që vendimet per ceshtje të ndryshme në të cilat ndërthuret edhe interesi i ndonjë pushtetari t’i marrë në favor të këtij. Pas kësaj, duke u ndjerë “i blinduar” nuk e ka për gjë që ligjin ta zbatojë në varësi të xhepit të tij. Me të drejtë ambasadori amerikan Lu, ngriti zërin duke përmendur pasuritë e luksin e gjykatësve e prokurorëve, por, përsa i përket pasurimit klasa politike shqiptare i a kalon njerëzve të drejtësisë. Një grusht eurosh a dollarësh që mund të marrë një gjykatës a prokuror nga një qytetar, qoftë ky biznesmen, pretendues pronësie, trafikant etj. është shumë pak krahasuar me ryshfetin në një tender, dhënie koncesioni, license apo shpërblimet periodike nga ata të cilët i ka punësuar. Pasurite e gjykatësve a prokurorëve në pjesën dërmuese janë fryt i vendimeve për pronat. Pronarët mund të konsiderohen viktima të dyfishta; të drejtësisë po, por në radhë të parë të politikës. Pikërisht qëndrimi ndaj pronës është dhe arsyeja kryesore, e cila me bën ta shikoj të ardhmen e drejtësisë në Shqipëri me pesimizëm. Duke ndjekur odisenë njëzetepesëvjecare të pronarëve legjitimë në kërkim të kthimit të pronave të grabitura dhunshëm nga regjimi komunist, mbroj idenë se drejtësia fillon me pronën. Pa kaluar kjo tek i zoti i saj qoftë dhe në formë kompensimi, cdo pretendim për vendosjen e drejtësisë dhe instalimin e shtetit ligjor do të jetë vetëm një iluzion. Kur përmend fjalën kompensim kam parasysh vlerën e tregut dhe jo atë për “një kothere” që rreket të bëjë Edi Rama.Si mund të shpresosh se pushteti politik në Shqipëri do të respektojë pushtetin gjyqësor kur qeveritë shqiptare nuk zbatojnë vendimet e Gjykatës së Strasburgut në favor të pronarëve të ligjshëm? Pra, një qeveri, një pushtet që bën veshin e shurdhër ndaj vendimeve të një gjykate ndërkombëtare merret lehtë me mend sa e predispozuar do të jetë për të zbatuar vendimet e gjykatave shqiptare të cdo lloj niveli. Pak muaj më parë kryeministri Rama u shpreh në favor të një vendimi që duhej të merrte Gjykata Kushtetuese në bazë të të cilit pronarëve do u hiqej e drejta për t’u ankuar pranë Strasburgut. Dhe, nuk mungoi të dërgonte dy ministra të tij pranë kësaj gjykate për t’i bërë presion lidhur me vendimet në favor të pronarëve të ligjshëm. A do të jenë vallë në gjendje gjykatat shqiptare të niveleve të ndryshëm të marrin vendime që hedhin poshtë legalizimet e trojeve të uzurpuara? Po Gjykata Kushtetuese a mund të rrëzojë ligjin komunist 7501 i cili është vazhdim i ligjeve të periudhës së komunizmit, në rast se ndonjë grupim politik do ta atakojë? Atë që ambasadori amerikan dhe partnerët e tij europianë bënë për reformën në drejtësi duhët ta bëjnë edhe për ta detyruar qeverinë dhe politikën shqiptare në tërësi ta cojnë pronën tek i zoti. Qeveria e shtetit qe Zoti Donald Lu përfaqson një nga arsyet e mosnjohjes së qeverisë komuniste të paslutës ishte dhe mosrespektimi nga ana e kësaj qeverie të marrëvehjeve të mëparshme midis SHBA dhe Shqipërisë ku përfshihej dhe e drejta e pronësisë për prona të ndryshme. Gjithashtu një pjesë e pronarëve të grabitur tashmë janë qytetarë amerikanë dhe normalisht duhet të gëzojnë mbrojtjen e të drejtavë të tyre nga vetë shteti i tyre.