Nga Frank Shkreli

Ndërkohë që edhe këtë vit, ashtu si në të kaluarën, Evropa — me përjashtim të Shqipërisë, si zakonisht —  shënoi me 23 gusht Ditën Evropiane të Kujtesës së Viktimavae të totalitarizmit — komunizmit e nazizmit —Remembrance for the victims of all totalitarian regimes (europa.eu).  

Por, Shqipëria e kujtoi këtë ditë në mënyrën e vet që e dallon nga çdo shtet tjetër ish-komunist në Evropë, duke shfaqur sërish të ekspozuar në oborrin e vilës që përdoret për pritje zyrtare të kryeministrit Rama, statujat e Stalinit dhe të Leninit, njoftojnë një numër mediash e portalesh shqiptare.  Në të njëjtën ditë, në portalin e saj, Ambasada amerikane në Tiranë shpalli, “marrëdhëniet tona të forta në fushën e mbrojtjes dhe “vlerat tona të përbashkëta të NATO-s”, me rastin e fluturimit të dy avionëve amerikanë B-52 mbi Sheshin Skenderbej.  Për të cilat vlera të përbashkëta flet kjo ambasadë, me këtë regjim i cili në vend që të kujtojë viktimat e komunizmit në Shqipëri, të pakën me një deklaratë në Ditën e kujtimit të viktimave të komunizmit, kur e gjithë Evropa bën një gjë të tillë çdo vit – regjimi autokrat në Tiranë rishfaq dhe vendos statujat e Stalinit e Leninit në oborrin e një vile qeveritare – banesë e kriminelit shqiptar, ish-Kryeministrit Mehmet Shehu. 

Askush nuk thotë, zyrtarisht, se pse statujat e Stalinit e Leninit u ekspozuan, pikërisht, në këtë kohë në qendër të Tiranës, por krye-censuruesi zyrtar i qeverisë së Tiranës, një Endri Fuga jep një “shpjegim” që citohet nga media shqiptare të ketë thenë se vendosja e statujave të diktatorëve kriminelë rusë – përgjegjës për pothuaj 100-milionë të vrarë të komunizmit në oborrin e një vile të qeverisë shqiptare e justifikon si “vepër arti”.  “Është pjesë e një instalacioni më të madh se statuja e Stalinit,” tha Fuga për BIRN, pa dhënë detaje mbi autorin apo titullin e instalacionit apo vendosjen e tyre në një godinë shtetërore ku hyjnë e dalin delegacione të huaja.  Kur u pyet nëse ky ekspozim mund të kishte pasoja sensitive për viktimat e komunizmit në Shqipëri, Fuga shtoi se: “nuk besoj se duhet gjykuar mbi një vepër arti me syzët e politikës”.  

Për reagimin e ish- të përndjekurve pse nuk pyet ndonjë ish të burgosur të regjimit të Enver Hoxhës – dishepullit të paepur të Stalinit – se si e shohin shfaqjen e Stalinit në hapësirën publike në Tiranë.  Përgjigjen t’a dha një prej atyre, Simon Mirakaj, një përfaqësues i familjeve anti-komuniste më të vuajtura në Shqipëri: “Ekspozimi i tyre është shumë sensitiv për ne dhe për të gjithë shqiptarët, pasi ata janë dy persona që kanë shkaktuar mjaft plagë në vendet e tyre dhe në vendet e tjera që kanë qenë në varësi të ish-Bashkimit Sovjetik”, tha Mirakaj për BIRN.  “Në Shqipëri, kampi famëkeq i Tepelenës që ka marrë shumë jetë njerëzish i përket pikërisht asaj periudhe të Stalinit,” është shprehur me dhimbje të thellë ish-i burgosuri i regjimit të Enver Hoxhës, i cili për fat i mbijetojë Kampit të Tepelenës dhe të tjerave mundime e vuajtje, ndryshe nga mijëra të tjerë që vdiqen në kampet komuniste të Enver-Stalinit. 

Endri Fugës dhe bosëve të tij do iu përgjigjesha me fjalët e mikut dhe kolegut tim Profesor Sami Repishtit – ish- i dënuar politik i regjimit komunist të Enver Hoxhës: “Mos lendoni plagët tona të hapuna”

SAMI REPISHTI – JU LUTEMI, MOS LËNDONI PLAGËT TONA TË HAPUNA! – Dielli | The Sun (gazetadielli.com)

More, kush janë këta përfaqsues të qeverisë shqiptare të pa përgjegjëshëm, të pa ndjenja e të pa ndërgjegje njerëzore, të pa moral e pa drejtësi për viktimat e komunizmit në Shqipëri, që statujën e Stalinit e quajnë një ekspozitë arti në publik? Nga vijnë këta njerëz dhe kujt i shërbejnë? Shqiptarë janë këta? Duan të futen në Evropë këta. Me Stalinin e Leninin?  Jo, more se këta fëlliqin mbarë Evropën me vlerat e tyre pseudo-komuniste. Mirë se Fuga përfaqëson vlerat e regjimit të tij kur flet për statujën e rishfaqur të Stalinit në Tiranë…

Po ambasada amerikane atje cilave “vlera të përbashkëta”, me këtë klasë politike 30-vjeçare pseudo-komuniste, u referohet në deklaratën e saj të fundit në portalin e saj. A nuk sheh ndonjë të keqe kjo ambasadë me rishfaqjen e Stalinit e Leninit në oborrin e një vile qeveritare, ku priten e përcillen delegacione të huaja? A po është dakort!?  Pse heshtë! “Krah për krah” me kë, me një regjim që, sipas zëdhënsit të saj Fuga, “vepra e artit” e Stalinit nuk duhet të gjykohet me syzët e politikës”? Po me çfarë syshë ta shikojmë?  Pse heshtni para një dukurie të tillë? Ju jeni përfaqsues të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, vendit më demokratik të botës, vendit më të dashur për shqiptarët kudo — i të gjitha kohërave.  Vendit ku shqiptarët e Amerikës kanë gjetur strehim dhe ku jetojnë bazuar në vlerat amerikane. Ju lutem, përfaqësoni dhe mbroni vlerat tona. Dënojeni shfaqjen e Stalinit në mes të Tiranës.  Statujën e vet djallit të trupëzuar/mishëruar aty në Tiranë, diktatorëve komunist Stalinit dhe Leninit! Kjo do duhej të ishte diçka krejt e natyrshme për një përfaqësi diplomatike amerikane.

Çfarë hipokrizie politike e diplomatike është kjo?  Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe përfaqsues të tyre jashtë vendit nuk duhet të kenë asgjë të përbashkët dhe as të mos deklarojnë mbështetje të “vlerave të përbashkëta” me një regjim që adhuron vlerat stalinisto-enveriste e marksiste-leniniste.  Në vend të kësaj, ju lutem ndani dhe mbroni vlerat e përbashkëta të Amerikës dhe të Evropës demokratike me viktimat e komunizmit në Shqipëri dhe kujtoni ato viktima, të gjallë e të vdekur, në ditët e caktuara ndërkombëtarisht për këtë qëllim, siç ishte Dita Evropiane e Kujtesës me 23 Gusht. 

A lexuat ndonjë deklaratë të Kryeministrit të Shqipërisë në Ditën e Kujtesës Evropiane të Viktimave të totalitarizmit ndërkombëtar? A po Shqipëria është në një planet tjetër, nuk është në Evropë dhe nuk pritej një gjë e tillë prej Tiranës zyrtare!?” Tirana zyrtare i “kujtojë” viktimat e totalitarizmit enverist me vendosjen e statujës së babait ideologjik të Enverit, në një truall të qeverisë shqiptare. Ai truall nuk u përket viktimave shqiotare të komunizmit!? A nuk janë ata shqiptarë?

Prania e statujës së Stalinit në një vend public, mu në mes të Tiranës, është një vlerë e trashëgimisë së kësaj klase politike shqiptare të antivlerave njerëzore që ka udhëhequr atë vend për më shumë se 30-vjet tranzicion. Unë nuk e kuptoj nostalgjinë e udhëheqjes aktuale të Shqipërisë për regjimin e Enver Hoxhës, si një vlerë e kësaj klase politike të korruptuar dhe të papërgjegjshme për interesat kombëtare.  Por, kjo klasë politike është në dorë të votuesve shqiptarë. Siç duket, këta janë përfaqsuesit politikë që duan të kenë votuesit shqiptarë, këta i kanë. T’i gëzojnë, ndërkohë që Shqipëria po zbrazet dhe shqiptarët e ngratë, të hutuar, po marrin dhenë si delet që u bie ujku në vath drejtë vendeve dhe vlerave perëndimore.  

Por çfarë më shqetëson edhe më shumë mua si shetas amerikan, është fakti se pse këto dukuri qëllimisht provokuese, me një mesazh të caktuar politik dhe simbolik nga autoritetet zyrtare të Shqipërisë — siç është rishfaqja e statujave të Stalinit e Leninit në një vend të NATO-s – vazhdon të has në heshtje të shurdhër dhe në një indiferencë të plotë nga ana e përfaqësive perëndimore në Tiranë – evropiane dhe amerikane — ndaj dukurive të tilla shqetësuese, në një vend anëtar të NATO-s!?

Siç ndodh normalisht, Evropa dhe shtete individuale të saj e shënuan edhe sivjet, si çdo vit, ç’prej vitit 2009, Ditën e Viktimave të Komunizmit e Nazizmit.  Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, me rastin e Ditës Evropiane të Viktimave të Totalitarizmit, kujtoi viktimat e komunizmit dhe nazizmit, duke u shprehur se, “Ata që bënë qëndresë kundër totalitarizmit, nuk do të harrohen…”  Remembrance for the victims of all totalitarian regimes (europa.eu)

Por ndërsa Stalini i vjetër ripushton hapësirçn publike në Tiranë, Stalini i ri, Vladimir Putini ka pushtuar Ukrainën për më shumë se 6 muaj tani – bazuar në vlerat e Stalinit të vjetër dhe nuk ndalet —Frank Shkreli: Ndërsa Stalini i ri në Moskë pushton Ukrainën, Stalini i vjetër ripushton Tiranën | Gazeta Telegraf

Disa shtete të Evropës e kuptojnë këtë rrezik më shumë dhe më mirë se infantilët e papjekur politikë të Tiranës.   Në një letër të përbashkët drejtuar institucioneve të Bashimit Evropian muajin që kaloi, 5 shtete: Estonia, Rumania, Polonia, Lituania dhe Letonia, kanë deklaruar se lufta e paprovokuar e Rusisë kundër Ukrainës duhet të na kujtojë se sa i rëndësishëm është dënimi i të gjitha krimeve të regjimeve totalitare të shekullit 20-të si dhe, njëkohësisht, të kujtojmë viktimat e atyre regjimeve kriminale.

“E gjithë Evropa duhet ta kuptojë mirë se çfarë ndodh nëqoftse nuk dënohen krimet e regjimeve totalitare.  Rusia është duke përsëritur çdo ditë krimet e regjimit sovjetik në Ukrainë. Ndërsa për Evropën Perëndimore, fundi i Luftës së II Botërore solli paqën, për Estoninë dhe për vende të tjera të rajonit tonë mbarimi i Luftës së II Botërore solli vrasje në masë, deportime dhe shtypje nga regjimet komuniste. Që t’i thuhet stop luftës së Kremlinit (në Ukrainë) dhe që kriminelët e kësaj lufte të mbahen përgjegjës duke i sjellur ata para drejtësisë – ne duhet të njohim mirë rrënjët e imperializmit rus”, ka thenë Kryeministri i Estonisë, Kajas Kallas, njëri prej nënshkruesve të letrës.

Në letrën e tyre të përbashkët drejtuar enteve më të rëndësishme evropiane, 5 kryetarët e shteteve të lartë përmendura shkruajnë se Rusia nuk ka dënuar kurrë krimet e regjimit komunist sovjetik dhe liderët e sotëm rusë haptazi tolerojnë dhe me plot entuziazëm mbështesin trashëgiminë sovjetike komuniste. Udhëheqsit e 5 vendeve të Evropës dhe anëtare të BE-së, në letrën e tyre theksojnë, ndër të tjera, nevojën për të shtuar veprimet në nivelet më të larta të Bashkimit Evropian kundër përpjekjeve të Moskës me qëllim  ruajtjen e trashëgimisë së komunizmit duke rishkruar historinë e regjimeve totalitare.

Pyetje për regjimin e Tiranës: Cilës trashëgimi i shërben instalimi i statujave të Stalinit dhe Leninit në oborrin e vilës qeveritare ku dikur banonte Mehmet Shehu? Pse kjo fyerje ndaj ish-të përndjekurve të regjimit të Enver Hoxhës?

Pyetje për përfaqsuesit e vendeve perëndimore në Tiranë: Si përfaqsues të botës demokratike, a nuk u vret hiç ndërgjegja juaj se jeni dëshmitarë të një dukurie të tillë, në një vend të NATO-s?  A nuk u vret ndërgjegja juaj se po të kishit dashur, mund të kishit bërë më shumë, që në Shqipëri të dënoheshin, zyrtarisht, krimet e komunizmit dhe që shoqëria shqiptare të përballej, njëherë e mirë, me të kaluarën e saj të tmershme komuniste?  

Frank Shkreli

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, me rastin e Ditës Evropiane të Viktimave të Totalitarizmit – totalitar dhe autoritar — kujtoi viktimat e komunizmit dhe nazizmit duke deklaruar se, “Ata që bënë qëndresë kundër totalitarizmit, nuk do të harrohen…”.  

Statuja e Jozef Stalinit në oborrin e njërës prej vilave qeveritare të Shqipërisë, ku dikur banonte Mehmet Shehu.   Shqiptaro-Amerikanit, Tonin Mirakaj, i njerës prej familjeve më të vuajtura anti-komuniste – statuja e Stalinit në Tiranë – i kishte kujtuar vjershën që detyroheshin nxënsit e gjenerataë së tij ta mësonin përmendësh: 

“Bijtë e Stalinit jemi ne,

Që derdhim gjakun anë e mbanë,

Sa të valoj përmbi dhe

Flamuri drapën dhe çekan!”

Nga Frank Shkreli

Nga Korea e Jugut, në Kazakistan, nga Rumania në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe në shumë vende të tjera të botës, njihet emri, ndihet zëri, përkthehen dhe lexohen veprat dhe sidomos poezitë e poetit, shkrimtarit, përkthyesit dhe kritikut letrar shqiptaro-amerikanit të shquar nga Malësia e Madhe, Z. Gjekë Marinaj.

Dr. Gjekë Marinaj ka lindur në fshatin Brrut të Kastratit në Malësi të Madhe në vitin 1965. Është larguar nga Shqipëria në qershor të vitit 1991 për të emigruar në Shtetet e Bashkuara.  Është i njohur, botërisht, tanimë si poet, shkrimtar, përkthyes, kritik letrar dhe themelues i Teorisë së Protonizmit – një formë kjo e kritikës letrare që ka për qëllim të promovojë paqën dhe të menduarit pozitiv.  Ndër të tjera detyra, Dr. Marinaj, është drejtor i Shtëpisë Botuese Mundus Artium Press dhe Redaktor i revistës Mundus Artium.  Aktualisht, Dr. Marinaj jep mësim në Richland College të shtetit Teksas. Është autorë i dyzina librave në gjuhën shqipe dhe në gjuhë të huaja. Gjekë Marinaj është gjithashtu themelues dhe ish-president i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë.  Dr. Gjekë Marinaj vazhdon të jetë afër komunitetit shqiptaro-amerikan dhe Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë të cilën ai ka themeluar dy dekada më parë – siç ishte rasti i festimit të 20-vjetorit të themelimit të saj në Nju Jork, fund vitin e kaluar.  Frank Shkreli/ Kronikë nga komuniteti shqiptaro-amerikan: 20-vite krijimtari letrare në Amerikë | Gazeta Telegraf – Zotit Marinaj mban gjithashtu titullin e lartë, “Ambasador i Kombit”, nga Republika e Shqipërisë. 

Duke marrë parasysh veprat dhe punën e palodhëshme të poetit e shkrimtarit shqiptaro-amerikan, Gjek Marinaj, është gjithmonë një kohë e përshtatëshme dhe plot arsye për të shkruar për arritjet e tija si poet, shkrimtar, edukator, activist I komunitetit, e tjera.  Por, po përdor sot rastin që të njoftoj lexuesit shqiptarë në diasporë, në Shqipëri, në Kosovë dhe anë e mbanë trojeve tona, për dy dekorata ndërkombëtare, dorëzuar kohët e fundit, Dr. Gjekë Marinajt — njëra nga Rumania e tjetra nga Kazakistani.

Në një njoftim për media e datës 7 gusht, 2022 (Press release), botuar në një numër portalesh anglisht në internet — Awards in Kazakhstan, Romania Celebrate Gjekë Marinaj’s Literary Achievements – Digital Journal — thuhet se, “Si pjesë e misionit të vazhdueshëm të zhvillimit të diplomacisë kulturore nepërmjet letërsisë, Dr. Gjekë Marinaj PHD, është dekoruar me dy çmime të rëndësishme – një në Azinë Qendrore dhe tjetri në Evropën Lindore.  Në Maj të 2022, Dr Gjekë Marinaj, një poet, shkrimtar, përkthyes dhe kritik letrar Shqiptaro-Amerikan banues në rrethinën e qytetit Dallas të Shteteve të Bashkuara është dekoruar  nga ente letrare dhe kulturore në Republikën e Kazakistanit dhe Rumanisë.”  

Për arritjet në fushën letrare të Dr. Gjekë Marinajt, dekoratat iu dhanë atij si shpërblim për kontributin e tij ndaj letërsisë moderne botërore.  Në qytetin Turkestan të Kazakistanit, këshilltari i Bashkisë së qytetit Ansar Abdikulov i dorëzoi Dr. Marinajt, dekoratën për shkrimet e tija dhe për kontributin e tij në fushën e kulturës botërore.  Prezantimi i çmimit u zhvillua në një veprimtari të organizuar në Sallën e Asambleve të Muzeut Rajonal, “Uly Dala Ely”, thuhet në njoftimin për median. Zhibek Iskakova, kryeredaktore e revistës “Kazakistani i mrekullueshëm-2050”, u spreh në ceremoninë e rastit se “Gjekë Marinaj është poeti për të cilin po pret bota. Unë besoj se asnjë shpërblim nuk është i barabart me kontributin që ai i ka dhënë e i jep letërsisë moderne botërore. … Ai është me të vërtetë një poet që ka pushtuar botën me krijimtarinë e tij”, është shprehur Iskakova.

Duke pranuar dekoratën në Kazakistan, Gjekë Marinaj falënderoi përfaqsuesit e atij vendi për vlerësimin e veprave të tij duke thënë se, “Kjo ceremoni dhe ky çmim, janë dëshmi se letërsia e vërtetë ka fuqinë magjike të na bashkojë, nga një kontinent në tjetrin, nga një vend në tjetrin, nga një kulturë në tjetrën, nga një dashuri për njerëzimin, në tjetrën. Ky nderim ka një kuptim të thellë për mua”, shtoi poeti me origjinë nga Malësia e Madhe, “sepse vjen nga Kazakistani, një vend ky që duket sikur ka më shumë oksigjen të lëshuar në ajër nga fjalët letrare sesa nga të gjitha gjethet e pemëve.  Dhe është kënaqësi të kesh një filxhan ajër të pastër dhe një gotë me poezi të freskët me ju sonte, në nderim të dashurisë tonë të përbashkët për letërsinë dhe për të gjithë njerëzit në botë, të cilët mund të përfitojnë prej saj.”

Ndërkaq, në Rumani, sipas të njëjtit njoftim për media, Dr. Gjekë Marinaj u dekorua me çmimin e lartë që jepet në emër të shkrimtarit të njohur të Rumanisë, Paul Iorgovici (1764-1808), nga Këshilli i zonës administrative Caras-Severin, njëra prej institucioneve më të rëndësishme politike dhe administrative të rajonit të Maleve Banat të Rumanisë. Edhe kjo dekoratë rumune është një shpërblim që u jepet figurave të shquara – rumune dhe të huaja — të fushave të kulturës, letërsisë dhe artit.  Dekorata iu dorëzua Profesor Dr. Gjekë Marinajt nga Profesoresha e Clara Maria Constantin e cila tha se “ishte një nder i madh për të gjithë banorët e krahinës Caras-Severin për të pritur një person të këti kalibri, ndaj të cilit planeti ynë i ka borxh atij për punën që ka bërë.”  Ndërsa një folës tjetër në atë tubim, Prof. Dr. Cornel Ungureanu, e cilësoi vizitën e shkrimtarit e poetit shqiotarao-amerikan Gjekë Marinaj në atë qytet “si një ngjarje historike që na bën të pranishëm në hartën e letërsisë evropiane.”

Dr. Marinaj, nga ana e tij, e cilësoi dekoratën rumune, si një prej “papritshmërive më të mëdha të jetës time profesionale dhe një prej nderimeve më domethnëse të karrierës time”, shtoi poeti Marinaj. Shkrimtari shqiptaro-amerikan theksoi gjat[ fjalës së tij se “Rumania ka provuar gjatë gjithë historisë së saj se shpirti dhe fryma e saj kanë kanë të gjitha gjërat e nevojshme për të kultivuar një kulturë dhe art të mrekullueshëm, Rumania,vendi i shkrimtarëve të mëdhej si Vasile Alecsandri, Mihai Eminescu, Constantin Lucaci dhe Ana Blandiana”, është shprehur, ndër të tjera Z. Marinaj gjatë pranimit të dekoratës së tij letrare në Rumani. 

Sipas shumë burimeve mediatike amerikane dhe ndërkombëtare, Dr. Gjekë Marinaj është emëruar disa herë për Çmimin Nobel në Letërsi. Por në këtë ndërkohë, Profesor Marinaj po grumbullon çmime dhe dekorata nga mbarë bota. Vitin që kaloi, poeti, shkrimtari dhe kritiku letrar shqiptaro-amerikan është dekoruar me njërin prej çmimeve letraro-kulturore më prestigjioze të Koresë së Jugut, “Çmimin Letrar Ndërkombëtar Changwon KC”, duke theksuar “kontributin e madh jetësor dhe etikën kulturore në letërsi”, të Dr. Marinajt – duke theksuar se ai gjithmonë, “i vendos njerëzit në qendër të punës së tij, frymëzon paqën përmes poezisë dhe këndon për përmirësimin dhe sjelljen e shpresës në botë”. 

Prej nderimeve dhe dekorimeve të shumta gjatë viteve nga të gjitha anaët e botës dallohen, ndër të tjera, Çmime Kombëtare Letrare nga qeveria dhe Shoqata e Shkrimtarëve të Vietnamit, Çmimin “Autori Ndërkombëtar” të Italisë, Çmimin “Poeti i Botës” të Uzbekistanit, Çmimin “Poet Botëror” të Bengalit Perëndimor dhe Çmimin shumë prestigjioz “ISISAR” (Shoqata Ndërkombëtare për Studime Ndër-Kulturore dhe Kërkime) për kërkimin e paqës përmes letërsisë.

Shumë individë dhe ente të ndryshme prestigjoze shpesh kanë venë në dukje poezinë protestuese, “Kuajt” të Z. Marinajt, botuar në Shqipëri, në vitin 1990, si një protestë ndaj regjimit diktatorial komunist të Enver Hoxhës, që detyroi poetin të ikte në Amerikë.

“Tërë jetën duke vrapuar rrimë / Shohim veç përpara / Ç’bëhet prapa s’duam t’ia dimë. / Ne nuk kemi emër / Të gjithëve kuaj na thonë. / Nuk qajmë, / Nuk qeshim; / Heshtim, / Dëgjojmë; / Hamë atë ç’na japin, / Ecim nga na thonë, / Asnjë nga ne s’është mendje hollë. (…) “Kush qe kalë mbreti, / Posti qe i lartë,/Kush qe kalë princeshe./I bënë shalë të artë,/ Kush qe kalë fshatari,/Pat samar me kashtë,/ Kush qe kalë i egër,/ Tërë jetën fjeti jashtë,/ Po qemë dhe mbetem kuaj, para njeriut!” (Gjekë Marinaj “Kuajt”, 1990)

Po, kush është ky intelektual erudit malësor i përmasave botërore? Prof. Dr. Gjek Marinaj është vërtetë intelektual, poet e shkrimtar, që tashti e njeh bota. Një intelektual i ushqyer me dituri dhe kulturë të vërtetë.  Një intelektual — siç e përcaktonte Ernest Koliqi intelektualin – i cili urren çdo sundim absolut. Një njeri i cili beson se ka një farë fuqie intelektuale për të marrë pjesë në caktim drejtimesh që vlejnë për kombin dhe për botën, në të cilën jetojmë. Intelektuali shqiptaro-amerikan me origjinë nga Malësia e Madhe, Gjek Marinaj, siç sugjeron edhe poezia e tij “Kuajt”, nuk duron diktatura as diktatorë. Por, është një intelektual shqiptaro-amerikan i cili “i vendos njerëzit në qendër të punës së tij, frymëzon paqën përmes poezisë dhe këndon për përmirësimin dhe sjelljen e shpresës në botë”.  Një intelektual, i cili, “Në zemër të vet dëshiron lirinë, e vetmja që lejon mendjen krijuese t’i shërbejë kombit dhe njerëzimit për një bujarsim shpirtënuer”, për veten dhe për të tjerët. (E.Koliqi). Ashtu siç bënte vite më parë poeti dhe shkrimtari i madh, Martin Camaj, një erudit tjetër i Malësisë së Madhe, duke iu drejtuar bashkombasve të vet me thirrjen për bashkim, “Avitu, njeri! Afrohuni shqiptarë! Frank Shkreli/ Një thirrje nga shkrimtari i lartësive, Martin Camaj: “Afrohuni shqiptarë!” | Gazeta Telegraf – ashtu edhe një tjetër poet i madh i ditëve tona nga Malësia e Madhe Gjekë Marinaj, (Mos më ik larg”), me poezinë e tij e ka këthyer botën në një fushë veprimi për fuqinë magjike të poezisë së tij, për të bashkuar njerëzimin, “nga një kontinent në tjetrin, nga një vend në tjetrin, nga një kulturë në tjetrën, nga një dashuri për njerëzimin, në tjetrën.”

Lartë e më lartë intelektuali ynë, Prof. Dr. Gjekë Marinaj, eruditi malësor shqiptaro-amerikan që më veprimtarinë tënde letrare po pushton botën! Jemi krenarë për ty dhe me ty për veprat tua të njohura dhe të vlerësuara tanimë anë e mbanë botës. Vepra, me të cilat jo vetëm po frymëzon paqë e shpresë për njerëzimin por që, njëkohësisht, me kulturën tënde perëndimore, të rrënjosur thellë në traditat dhe doket bujare shekullore të malësorit — të gërshetuara në veprimtarinë tënde letrare dhe njerëzore — po i sjellë nder e lavdi edhe emrit shqiptar në botë. Qofsh gjithmonë me faqe të bardhë!

Frank Shkreli

Profesor D. Gjekë Marinaj, themeluesi dhe ish-Kryetari i parë i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë vazhdon të jetë i interesuar në zhvillimet kombëtare dhe kulturore të komunitetit shqiptaro-amerikan.  Dr. Marinaj me një grup pjesëmarrsish në 20-vjetorin e themelimit të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, Dhjetor, 2021 – Salla Illyria, Nju Jork

                    Autori me poetin dhe shkrimtarin disident, Z. Visar Zhiti, simbol i qendresës antikomuniste. Nga Malësia e Madhe, Prof. Dr. Gjekë Marinaj, themelues i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikan, edhe ky i arratisur nga komunizmi –Nju Jork, Dhjetor, 2021

Nga Frank Shkreli

Javën që kaloi qeveria e Malit të Zi njoftoi se Kryeministri i vendit (me origjinë shqiptare) Dritan Abazoviç nënshkroi me Patriarkun Porfirije të Kishës Ortodokse të Serbisë atë, që ata quajnë “Marrëveshje Bazë” për rregullimin e marrëdhënieve midis dy palëve. “Marrëveshja Bazë”, më duket se është më shumë një marrveshje e sherreve. Mediat vendase dhe ndërkombëtare njoftojnë se marrveshja midis dy palëve u nënshkrua nën masa të forta sigurie dhe pa praninë e medias. Madje nënshkrimi as nuk ishte njoftuar, paraprakisht, siç nuk ishte njoftuar as arritja e patriarkut serb në Mal të Zi, për këtë qëllim.  Krye-kleriku serb erdhi si hajni natën, nënshkroi marrveshjen për plaçkitje “legjitime” të identitetit kombëtar dhe kulturor të shqiptarëve në trojet e veta nën Malin e Zi dhe u këthye në Beograd me “prenë”, të cilës kjo kishë ia kishte “venë” syrin, si skifteri zogut, shumë, shumë kohë më parë.

 Gjatë viteve, jam munduar të tërheq vëmendjen e publikut dhe të institucioneve përkatëse shqiptare në Mal të Zi, por edhe në Tiranë dhe në Prishtinë, ndaj sjelljeve armiqësore të Kishës Ortodokse serbe me qëllim përvetësimit të objekteve historike, sidomos, monumenteve të vjetra fetare të krishtëra (katolike shqiptare), siç janë Kishat e Shasit, me pretendimin se, historikisht, ato kanë qenë kisha serbe.  Frank Shkreli: Kryeprifti Serb msyn tokat shqiptare në Shas të Ulqinit | Gazeta Telegraf –

Kisha Ortodokse Serbe — për arsye të rolit shkatërrues që ka luajtur në luftërat dhe terrorin serb në Ballkanin e 1990-ave, përfshir spastrimin etnik dhe krimet serbe në Kosovë – është konsideruar, botërisht, si një organizatë kleriko-fashiste, më afër ideve në mbështetje të gjenocidit e shfarojses së popujve jo-serb, se sa për mësimet e Jezu-Krishtit, për të dashur të afërmin si vetveten, që si kishë e krishterë do duhej të predikonte.

Duke parë gjatë viteve lëvizjet e klerikëve serbë në ato anë, nga vij edhe unë, kam paralajmëruar disa herë se Kisha Ortodokse serbe – për realizimin e objektivave të saj djallëzore që nuk i realizoi me luftë — do përpiqej t’i arrinte në paqë.  Se, heret ose vonë, ajo do të rrëmbente, me hajdutllëkun e saj siç e kanë zakon e traditë serbët, për të vjedhur identitetin dhe historinë e shqiptarëve në trojet e tyre shekullore – sidomos, Kishat e Shasit dhe të përvetësojë historinë e tyre të lashtë iliro-arbërore-shqiptare.  

Fatkeqësisht, parashikimet e mia të para disa viteve u realizuan javën që kaloi me të ashtuquajturën “Marrëveshje bazë”, nënshkruar nga Kryeministri malazez, me origjinë shqiptare, Dritan Abazoviç dhe Kreu i Kishës famëkeqe Ortodokse Serbe. Kjo marrëveshje, për fat të keq, shkon përtej çdo imagjinate. Marrëveshja Abazoviç-Porfirije është aq e favorshme për Kishën Ortodokse serbe në territorin e Malit të Zi, sa që as në Serbi kjo kishë nuk gëzon privilegje të tilla. Marrëveshja e javës së kaluar i jep të drejtë Kishës Ortodokse Serbe në Mal të Zi – ndër të tjera, privilegje me rëndësi — që të gëzojë jurisdiksion të plotë mbi pronat dhe kishat që ajo pretendon se janë të saj, anë e mbanë Malit të Zi, duke shkuar 6 shekuj pas në histori. Kjo është edhe arsyeja që Kisha Ortodokse Serbe, me vizita të përfaqsuesve të saj atje ka zhvilluar ceremoni fetare – për disa vite tani – duke pretenduar si prona të saja edhe Kishat e Shasit – nënkuptohet edhe territorin rreth e përqark tyre. Shkreli: GRABITQARËT ANTI-SHQIPTARË PËRSËRI U TURREN TROJEVE ARBËRORE – Ulqini Online – Lajme nga Ulqini, Ana e Malit, Kraja, Tivari, Tuzi, Plava dhe Gucia (ulqini-online.com)

 Por Kisha serbe nuk është ndalur këtu. Ajo pretendon si të sajat edhe të tjera monumente të vjetra kishtare në trojet shqiptare, si në Plav-Guci e të tjera.  Madje edhe atje ku nuk ka pasur kurrë ndonjë prezencë kishtare serbe – siç është Kraja, në rrethin e Ulqinit. Edhe atje kisha serbe ka pretendime, bazuar në gnjeshtra dhe trillime të historisë në ato anë. A u kujtohet “kisha teneqe” serbe që është vendosur me helikopter në maje të malit të Rumisë, 10-15 vjet më parë? Planet e Kishës serbe në Mal të Zi kanë qenë afatgjata dhe mirë të planifikuara dhe të bashkenduara me politikanë vendas dhe të huaj, përfshir rusët. Pasi humbën luftën, Beogradi zyrtar dhe Kisha ortodokse serbe kanë vzahduar planet me mjete të tjera për arritjen e qëllimeve të tyre në Ballkan.  Të durueshëm, duke i peshuar mirë punët dhe afat-gjatë në planet e tyre, kanë pritur momentin e volitshëm për të bërë lëvizjen e duhur, duke shfrytëzuar rolin e një kryeministri të vendit me origjinë shqiptare. Të gjithë pyesnin në atë kohë, si mund të bëhet kryeministër dikush që nuk ka më shumë se katër deputet në parlament?

Pikërisht, me durim, në pritje të kësaj dite për një marrveshje të tillë nga Kisha serbe për të pretenduar se trojet shqiptare nën Malin e Zi janë historikisht, serbe me identitet, kulturë e fe. Sipas logjikës së tyre edhe “kisha teneqe”,  në maje të malit të Rumisë “provon” një gjë të tillë. Marrëveshja e Dritan Abazoviçit me Kishën Ortodokse serbe pro-ruse, javën që kaloi, legjitimon tani një pretendim të tillë, jo vetëm ndaj një objekti teneqe, të vendosur në Rumi, vite më parë, por për të gjitha objektet historike kishtare shqiptare, duke shkuar 6 shekuj mbrapa në historinë e atyre trojeve. Kjo marrëveshje i jep Kishës Ortodokse serbe në Mal të Zi jurisdikcion për të gjitha pretendimet e saja mbi të gjitha objektet fetare, në çfarëdo gjendje qofshin, përfshir gërmadhat. Qëllimi është për të uzurpuar historinë e atyre trojeve dhe për të zhdukur identitetin fetar dhe kombëtar të shqiptarëve në atë rajon. Atë që Beogradi zyrtar dhe Kisha ortodokse serbe nuk e benë dot me forcë në luftërat 1990-ave në Ballkan, fatkeqsisht, po realizojnë objektivat e tyre me dredhi dhe duke përdorur shqiptarët si mashë. Mos mendoni për asnjë minutë se ideja e “Ballkanit të hapur”, nuk është pjesë e kësaj politike!

Besoj se askush që di diçka për atë vend, nuk pret që një kryeministër me origjinë shqiptare siç është Dritan Abazoviçi në Mal të Zi, të punojë në interes të shqiptarëve ose në mbrojtje të identitetit kombëtar dhe të drejtave të barbarta aktuale dhe historike të shqiptarëve në trojet e veta shekullore. Por, ama në minimum, do prisnim prej një kryeministri që ka sadopak gjak shqiptari në venat e tij, që të mos përdori karrigën e tij me influencë, si numër një i qeverisë së atij vendi të jetë indiferent ndaj abuzimit zyrtar të identitetit kombëtar të shqiptarëve ose cilitdo grup etnik në vendin e tij  në favor të një armiku shekullor që nuk ka pushuar kurrë së luftuari interesat dhe të drejtat themelore të shqiptarëve në ato anë.  Frank Shkreli/ Dritan Abazoviqi si përfaqsues i brezit të humbur të politikanëve shqiptarë dhe shpifja ndaj Heroit Kombëtar | Gazeta Telegraf

Kryeministri Abazoviç kërkoi ndjesë se kjo marrveshje nuk ishte nënshkruar më heret, duke shtuar se me nënshkrimin e saj tani, “dërgohet një mesazh i paqës dhe tolerancës” dhe se ky është një fillim i ri, sipas tij. Ndoshta Kryeministri Abazoviç di diçka më shumë se bota tjetër për “paqën dhe tolerancën” e Kishës ortodokse serbe.  Mbetet për tu parë se çfarë fillimi të ri ka ndër mend Kryeministri i Malit të Zi në marrëdhëniet e tija me Kishën Ortodokse serbe në atë vend dhe pasojat katastrofike për Malin e Zi dhe për rajonin. 

Shpresojmë që “fillimi i ri”, sipas Abazoviçit, të mos jetë në kurriz të drejtave të shqiptarëve dhe identitetit kombëtar e kulturor të shqiptarëve në trojet e tyre shekullore, përfshir Kishat e Shasit – me 365 kishë që ka pasur dikur e që përkon me numrin e ditëve të një viti, sipas disa të dhënave të historianëve vendas dhe të huaj. Atij Shasi të pushtuar nga Stefan Nemanja rreth vitit 1183.  Shasit të shkatërrruar terësisht rreth 1242 nga Mongolët.  Shasit të rindërtuar nga Mbretëresha Helena Anzhuine.  Shasit, krejtësisht të shkretuar nga pushtimi Osman në vitin 1571, dhe Shasit të vendlindjes time, pranë gërmadhave të të cilit kalonim çdo ditë për të shkuar në shkollën fillore në Katërkollë, pa ditur asgjë për rëndësinë historike të atyre gërmadhave. Sepse e vërteta e tyre historike ishte e ndaluar të mësohej në shkolla, nga një regjim tjetër — komunizmi i asaj kohe — që predikonte “paqë, tolerancë” e madje edhe “bashkim-vëllazërim” e solidaritet midis popujve të ish-Jugosllavisë. Ai Shasi, historikisht, pjesë e identitetit tonë kombëtar si shqiptarë, që sot pretendohet nga Kisha Ortodokse serbe në Mal të Zi si pronë e saj e që siç duket marrëveshja legjitimon pretendimet serbe. Sido që ta shikosh, kjo marrëveshje e Dritan Abazoviçit me Kishën Ortodokse serbe është një marrëveshje me aleatët më të ngushtë të Vladimir Putinit në Ballkanin Perëndimor dhe kundër interesave kombëtare e kulturoe shqiptare. Kjo në, vetëvete, i shpjegon të gjitha!

Sot, Kombi shqiptar nuk dëshiron as nuk ka dëshiruar kurrë në historinë e tij, territorin e të tjerëve, as uzurpimin e pronave dhe as monumentet historiko-fetare, legjitime të fqinjëve, por as “bashkim-vëllazërimin” e imponuar sllavo-aziatik komunist të shekullit të kaluar, as “Ballkan të Hapur”, sot. Shqiptarët duan vetëm të vërtetën mbi historinë dhe mbrojtjen e identitetit të tij, bazuar në këtë histori. Mbi të gjitha Kombi shqiptar dëshiron të jetojë i lirë dhe i pavarur në shtëpinë e vet, në paqë dhe siguri me të gjithë në rajon, përfshir sllavët e jugut! 

Kishat e Shasit nuk janë një çështje e izoluar që i përket vetëm shqiptarëve nën Malin e Zi, por është një çështje që nevojitë vullnetin dhe aftësinë e gjithë shqiptarëve kudo për ta parë çeshtjen e mbrojtjes së identitetit kombëtar e kulturor në trojet shqiptare, në terësi dhe si diçka të pacenueshme — si një çështje e sigurimit kombëtar. Ndërkaq, entet zyrtare shqiptare në Mal të Zi, si dhe Tirana e Prishtina zyrtare heshtin përball kërcënimeve dhe mos kujdesjes ndaj objekteve historike të identitetit kombëtar e kulturor të shqiptarëve, jo vetëm në Mal të Zi por edhe anë e mbanë trojeve shqiptare. 

 Për fat të keq, influenca majtiste ateiste, sllavo komuniste, bolshevike në radhët e elitës politike shqiptare, sidomos në Shqipëri por edhe anë e mbanë trojeve shqiptare, po shkatërron identitetin, traditën dhe kulturën kombëtare të shqiptarëve – në favor të një fryme të re globaliste, anti-kombëtare.  Nëqoftse Perëndimi i mbyll derën “Ballkanit të Hapur”, atëherë prite se po hynë për penxhere me mënyra të tjera, siç është marrëveshja e kryeministrit malazez me origjinë shqiptare, Dritan Abazoviç me Kishën ortodokse serbe — aleatën më të ngushtë të Rusisë së Putinit në Ballkan — nënshkruar javën që kaloi.  Si rrjedhim dhe për fat të keq, ky brez i politikanëve shqiptarë nuk po bëjnë shtetin për të mbrojtur kombin dhe as nuk po zhvillojnë shoqërinë civile që të mbrojë shtetin, historinë dhe identitetin kombëtar nga pretendimet dhe përvetësimi ilegjitim i identitetit dhe historisë kombëtare të shqiptarëve, nga fqinjët dashakeqës. Në fund të fundit, siç thotë populli, livadhi është i deleve që e kullosin.

Frank Shkreli

Kisha prej teneqe e vendosur vite më parë në maje të Malit të Rumisë me helikopter nga Kisha Ortodokse serbe, një vend ku nuk ka pasur kurrë më parë kishë ortodokse serbe atje – mbikqyr Liqenin e Shkodrës dhe qytetin Shkodër, por që tani, sipas marrveshjes së re Abazoviç-Porfirije, Kisha serbe mund të pretendojë se ajo kishë me rrethinë është pronë e saja, sot e 6 shekuj më parë.

Kryetari i Kishës Ortodokse serbe, Peshkopi Porfirije dhe Kryeministri i Malit të Zi, Dritan Abazoviç duke nënshkruar të ashtuquajturën “Marrveshje Bazë”, mbi të drejtat dhe privilegjet e Kishës Ortodokse serbe në Mal të Zi. (Foton ga portali i qeverisë malazeze) 

Një klerik i Kishës ortodokse serbe në një prej “vizitave pastorale” të tij me një grup – në përpjekje për të legjitimuar pretendimet serbe se Kishat e Shasit – të pa mbrojtura nga askush — i përkasin Kishës Ortodokse të Serbisë. 

    Pamje nga gërmadhat e kishave mesjetare të Shasit për të cilat nuk kujdeset askush. Në këtë mungesë interesimi, aty midis gërmadhave e ferrave futen priftërinjtë e Kishës Ortodokse serbe dhe zhvillojnë liturgjinë e tyre me qëllim përvetësimi të këtyre objekteve mesjetare. Marrëveshja e javës së kaluar e Kryeministrit Abazoviç me Kishën Ortodokse serbe ia bën të mundur kishës serbe, përvetësimin e këtyre objekteve, me nënshkrimin e Kryeministrit Abazoviç.